Giáo án môn Ngữ văn 7 - Trường THCS Ba Vinh - Tiết 64: Mùa xuân của tôi

Ngày soạn : 12 /12 / 2008
Ngày dạy :19 / 12 / 2008 
Tiết : 64 
Văn bản : MÙA XUÂN CỦA TÔI 
	 Vũ Bằng (Trích “ Thương nhớ mười hai”)
A. Mục tiêu yêu cầu :
 Giúp hs : 
	- Cảm nhận được nét đẹp của cảnh sắc mùa xuân ở Hà Nội và xứ Bắc được tái hiện trong bài tuỳ bút qua ngòi bút tài hoa, tinh tế giàu xúc cảm và hình ảnh đã góp phần thể hiện tình quê hương, đất nước sâu đậm của tác giả .
	- Giáo dục lòng yêu đất nước quê hương gắn liền với cảnh sắc, hương vị của thiên nhiên và cuộc sống của xứ sở gia đình .
	- Rèn luyện kỹ năng phân tích tác phẩm tuỳ bút .
B. Chuẩn bị :
	- Gv : Giáo án , Sgk 
	- Hs : Bài cũ + Bài mới 
C. Phương pháp dạy học :
	- Vấn đáp - Giảng giải .
D. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học :
 I. Ổn định tổ chức : (1’) 
 II. Kiểm tra bài cũ : (4’) 
	F Tình cảm của tác giả đối với thành phố Sài Gòn được thể hiện như thế nào? Biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng để thể hiện tình cảm của tác giả ? 
	F Nét đặc trưng trong phong cách người Sài Gòn là gì ? Thái độ, tình cảm của tác giả đối với con người Sài Gòn được thể hiện như thế nào ? 
 III. Bài mới :
 1) Giới thiệu bài : (1’) 
 2) Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy - học :
TG
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung
10’
Hoạt động 1 : Hướng dẫn hs đọc và tìm hiểu chung về văn bản : 
I. Đọc – Tìm hiểu chung về văn bản :
- Gọi hs đọc văn bản 
Lưu ý cho hs đọc diễn cảm, thể hiện tình cảm nhiệt tình, tha thiết . 
- Gọi hs đọc chú thích 
F Bài văn viết về cảnh sắc và không khí mùa xuân ở đâu ? Tình cảnh và tâm trạng của tác giả khi viết bài văn này ntn ? 
F Bài văn có thể chia làm mấy đoạn ? Nội dung chính là gì ? 
- 3 hs đọc 
- Hs đọc 
+ Bài tuỳ bút đã tái hiện cảnh sắc thiên nhiên và không khí mùa xuân trong tháng giêng ở Hà Nội và miền Bắc qua nỗi nhớ thương da diết của một người xa quê .
+ Đ1 : “Từ đầu .mùa xuân” à tình cảm của con người với mùa xuân là một quy luật tất yếu của tự nhiên .
+ Đ2 : “.mở hội liên hoan” à Cảnh sắc và không khí mùa xuân ở đất trời và lòng người .
+ Đ3 : Phần còn lại à Cảnh sắc riêng của đất trời từ không khí sau ngày rằm tháng giêng ở miền Bắc . 
 1. Đọc văn bản – chú thích : 
(sgk tr 173 – 177) 
 2. Tìm hiểu chung vb : 
 - Bài tuỳ bút đã tái hiện cảnh sắc thiên nhiên và không khí mùa xuân trong tháng giêng ở Hà Nội và miền Bắc qua nỗi nhớ thương da diết của một người xa quê .
 - Bố cục : 3 đoạn 
Hoạt động 2 : Hướng dẫn hs phân tích 
II. Phân tích văn bản : 
7’
9’
6’
- Yêu cầu hs thảo luận trả lời các câu hỏi .
F Tác giả đã diễn tình yêu mùa xuân là một tình cảm như thế nào ? 
F Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào để diễn đạt điều này ? 
F Cảnh sắc mùa xuân Hà Nội và xứ Bắc được gợi tả như thế nào ? 
F So sánh với bài tuỳ bút trước ? 
F Không khí mùa xuân như thế nào ? 
F Mùa xuân trong lòng người được thể hiện như thế nào ? 
F Em có nhận xét gì về giọng điệu của tác giả trong đoạn này? Tác dụng ? 
F Như thế, qua đoạn văn này tác giả đã cảm nhận được những điều kì diệu nào của mùa xuân ? 
F Không khí và cảnh sắc thiên nhiên từ sau rằm tháng giêng được tác giả cảm nhận như thế nào ? 
F Em có nhận xét gì về cuộc sống con người sau tết? 
F Cảnh tượng ấy mang lại cảm xúc đặc biệt nào cho con người ? 
- Hs thảo luận trả lời các câu hỏi : 
+ Tình cảm tự nhiên, một quy luật không có gì lạ hết . 
+ Tác giả say xưa diễn tả tình yêu đối với mùa xuân như là một tương giao, hoà hợp ở mức độ cao nhất, tuyệt vời nhất, mơ mộng và đầy chất thơ . 
+ Các cặp so sánh liên tiếp : Non - nước, bướm –hoa , trăng – gió, gắn kết với nổi “thương và yêu” 
+ Những giả định “ai bảo được”, “ai cấm được” à khẳng định .
+ Dùng các điệp từ, điệp ngữ âm điệu nhịp nhàng, du dương “mê luyến mùa xuân” 
+ Mở đầu đoạn 2 tác giả lại một lần nửa khẳng định tình yêu với mùa xuân (không phải “yêu sông xanh, núi tím” , khác với yêu mây, ai như trăng mới in ngần”)
+ Khí hậu đặc biệt “Mưa riêu riêu, gió lành lạnh” như từ mùa đông vương lại nhưng tràn đầy hơi xuân với “Tiếng nhạn kêu trong đêm xanh”, “Có câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng” 
+ Không khí mùa xuân hiện lên trong khung cảnh gia đình đầm ấm với bàn thơ, đèn nến, hương trầm và tình cảm anh em đoàn tụ, yêu thương trên kính dưới nhường thật êm đềm .
+ Trong lòng mỗi người trỗi dậy một sức sống mới, những khát khao và ước mơ bay bỗng : 
“Mùa xuân thần thánh”
“Nhựa sống trong người căng lên” 
+ Vừa sôi nỗi, vừa êm ái tha thiết. Câu dài được ngắt bằng nhiều dấu phẩy.
+ Tạo nhạc cho lời văn, cuốn hút bạn đọc, thể hiện came xúc mãnh liệt của tác giả .
+ Khơi dậy năng lực sống cho muôn loài .
+ Khơi dậy những năng lực tinh thần cao quý của con người .
+ Khơi dậy tình yêu cuộc sống quê hương .
- “Đẹp quá đi, mùa xuân ơi” 
Mùa xuân của Hà Nội thân yêu 
à Tình cảm tha thiết, xúc động, chân thành cất lên từ đáy lòng của người xa quê mấy chục năm .
- “Tết hết mà chưa hết hẳn” .
- “Bửa cơm giản dị có om với thịt thăn điểm ” 
- Hs trả lời 
+ Vui vẻ, phấn chấn trước một năm mới : “cảm thấy rạo rực một niềm vui, sáng sủa” 
 1. Tình yêu đối với màu xuân là tình cảm tự nhiên của con người : 
 (Đoạn 1)
 - Thông việc sử dụng ngôn ngữ, điệp ngữ, các cặp đối sánh, giả định  tác giả khẳng định tình cảm với màu xuân là quy luật, không thể khác, không thể cấm .
 2. Cảnh sắc và không khí màu xuân trong đất trời và trong lòng người xứ Bắc : 
 (đoạn 2) 
- “Mưa riêu riêu, gió lành lạnh”
- “Có câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng” 
- Khung cảnh gia đình đầm ấm với bàn thơ, đèn nến, hương trầm.
- “Mùa xuân thần thánh”
- “Nhựa sống trong người căng lên” 
- Với giọng điệu vừa sôi nổi, vừa êm ái tha thiết, tác giả đã cảm nhận được những điều kì diệu của mùa xuân .
 + Khơi dậy năng lực sống cho muôn loài .
 + Khơi dậy những năng lực tinh thần cao quý của con người .
 + Khơi dậy tình yêu cuộc sống quê hương .
3. Cảnh sắc riêng của đất trời mùa xuân sau rằm tháng giêng ở đất Bắc : 
 ( Đoạn 3)
- “Tết hết mà chưa hết hẳn” .
- “Bửa cơm giản dị có om với thịt thăn điểm ” 
è Không gian rộng rãi, sáng sủa , không khí đời thường giản dị, ấm cúng, chân thật 
3’
Hoạt động 3 : Hướng dẫn hs tổng kết .
III. Tổng kết 
F Em cảm nhận những gì sâu sắc nhất về mùa xuân đất Bắc từ văn bản mùa xuân của tôi .
- Mưa phùn, chim én 
- Sức sống muôn loài trỗi dậy .
- Gia đình sum họp 
- Tình người rạo rực .
 3) Củng cố : (2’) 
- Gv nhấn mạnh lại nội dung của bài học ở phần ghi nhớ và gọi hs đọc .
 4) Đánh giá tiết học : (1’) 
 5) Dặn dò :(1’) 
	- Học bài 
	- Làm các bài tập sgk 
	- Đọc thêm bài “Xuân về “
	- Xem trước bài hướng dẫn học thêm: Sài Gòn tôi yêu.
 IV. Rút kinh nghiệm , bổ sung :