Giáo án Tin học 8 tiết 29, 30: Câu lệnh điều kiện

Tiết:	29,30 	Ngµy so¹n:29/11/08 Ngµy gi¶ng: 16/12/08
Bài 6 : CÂU LỆNH ĐIỀU KIỆN
I. Mục tiêu:
Biết sự cần thiết của câu trúc rẽ nhánh trong lập trình .
Biết cấu trúc rẽ nhánh được sử dụng để chỉ dẫn cho máy tính thực hiện các thao tác phụ thuộc vào điều kiện.
Hiểu cấu trúc rẽ nhánh có hai dạng : Dạng thiếu và dạng đủ.
Biết mọi ngôn ngữ lập trình có câu lệnh thể hiện cấu trúc rẽ nhánh.
Hiểu cú pháp, hoạt động của các câu lệnh điều kiện dạng thiếu và dạng đủ trong Pascal.
Bước đầu viết được câu lệnh điều kiện trong Pascal.
II.Chuẩn bị :
Gv : tranh vẽ hình 32.
Hs : chuẩn bị bài cũ thật tốt, xem trước bài mới.
III.Tiến trình dạy học :
Kiểm tra bài cũ :
Hảy mô tả thuật toán tìm giá trị lớn nhất của hai số ?
Bước 1 : Max:= a (hoặc Max:=b);
Bước 2 : Nếu a < b thì gán Max = b và viết giá trị lớn nhất của hai số là Max.
Dạy bài mới:
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Ki ến th ức c ần đ ạt
Hoạt động phụ thuộc vào điều kiện
Cho ví dụ về một hoạt động phụ thuộc điều kiện ?
Nếu chiều nay trời không mưa, em sẽ đi chơi bóng.
Nếu em bị ốm, em sẽ nghỉ học . 
Từ “nếu” trong các câu trên được dùng để chỉ một “điều kiện” và các hoạt động tiếp theo sau sẽ phụ thuộc vào điều kiện đó .
Nêu các điều kiện và các hoạt động phụ thuộc điều kiện trong các ví dụ trên .
Các điều kiện : chiều nay trời không mưa, em bị ốm.
Các hoạt động phụ thuộc điều kiện : em sẽ đi chơi bóng, em sẽ nghỉ học.
2.Tính đúng sai của các điều kiện
Mỗi điều kiện nói trên được mô tả dưới dạng một phát biểu . Hoạt động tiếp theo phụ thuộc vào kết quả kiểm tra phát biểu đó đúng hay sai . Vậy kiết quả kiểm tra có thể là gì ?
1.Hoạt động phụ thuộc vào điều kiện
SGK
2.Tính đúng sai của các điều kiện
Khi đưa ra câu điều kiện , kết quả kiểm tra là đúng, ta nói điều kiện được thoả mãn, còn khi kết quả kiểm tra là sai, ta nói diều kiện không thoả mãn.
Điều kiện
Kiểm tra
Kết quả
Hoạt động tiếp theo
Trời không mưa ?
Buổi chiều nhìn ra ngoài trời và thấy trời không mưa
Đúng
Sai
Đi chơi bóng
Ở nhà
Em bị ốm ?
Cảm thấy mình khoẻ mạnh.
Sai
Đúng 
Ở nhà
Đi học
Ví dụ :
Nếu nháy nút “x” ở góc trên, bên phải cửa sổ, (thì) cửa sổ sẽ được đóng lại.
Nếu X>5, (thì hãy) in giá trị X ra màn hình.
Nếu nhấn phím Pause/Break, (thì) chương trình (sẽ bị) ngưng.
3. Điều kiện và phép so sánh
Các phép so sánh có vai trò rất quan trọng trong việc mô tả thuật toán và lập trình. Chúng thường được sử dụng để biểu diễn các điều kiện . Phép so sánh cho kết quả đúng có nghĩa điều kiện được thoả mãn ; ngược lại điều kiện không thoả mãn.
Cho ví dụ : Nếu a > b ,phép so sánh đúng thì in giá trị của a ra màn hình ; ngược lại in giá trị của b ra màn hình (có nghĩa là phép so sanh cho kết quả sai).
3.Điều kiện và phép so sánh
 SGK
4.Cấu trúc rẽ nhánh
Ta đã biết rằng, khi thực hiện một chương trình, máy tính sẽ thực hiện tuần tự các câu lệnh, từ câu lệnh đầu tiên đến câu lệnh cuối cùng. Trong nhiều trường hợp, chúng ta muốn máy tính thực hiện một câu lệnh nào đó, nếu một điều kiện cụ thể được thoả mãn; ngược lại, nếu điều kiện không được thoả mãn thì bỏ qua câu lệnh hoặc thực hiện một câu lệnh khác. 
4.Cấu trúc rẽ nhánh
Ví dụ 2. Một hiệu sách thực hiện đợt khuyến mãi lớn với nội dung sau: Nếu mua sách với tổng số tiền ít nhất là 100 nghìn đồng, khách hàng sẽ được giảm 30% tổng số tiền phải thanh toán. Hãy mô tả hoạt động tính tiền cho khách.
Ta có thể mô tả hoạt động tính tiền cho khách hàng bằng các bước dưới đây:
Bước 1. Tính tổng số tiền T khách hàng đã mua sách.
Bước 2. Nếu T ≥ 100000, số tiền phải thanh toán = 70% ´ T. 
Bước 3. In hoá đơn. Tính tiền cho khách hàng tiếp theo. 
Cách thể hiện hoạt động phụ thuộc vào điều kiện như trên được gọi là cấu trúc rẽ nhánh dạng thiếu. 
5. câu lệnh điều kiện 
Đưa ra lệnh : if .then.else có hai dạng và lưu ý 
Với dạng 1 nếu expl đúng thì lệnh sẽ được thi hành.
Với dạng 2 nếu expl đúng thì lệnh 1 được thực hiện và ngược lại sẽ thực hiện lệnh 2.
Đưa ra lưu đồ cho 2 dạng
Lệnh 2
Lệnh 1
Điều kiện
Dạng 2
Hãy viết chương trình tìm giá trị lớn nhất của hai số nguyên . 
Hãy viết lại bài tập trên sử dụng câu lệnh dạng if .thenelse .
5. câu lệnh điều kiện 
Lệnh If . Then ..Else
Dạng 1 
 If then 
 Lệnh;
Dạng 2 
 If then 
 Lệnh 1
 Else
 Lệnh 2 ;
Trước else không có dấu chấm phẩy.
Trong Expl là một biểu thức logic . Cách thi hành lệnh này như sau:
Với dạng 1 nếu expl đúng thì lệnh sẽ được thi hành.
Lệnh
Điều kiện
đúng
sai
Với dạng 2 nếu expl đúng thì lệnh 1 được thực hiện và ngược lại sẽ thực hiện lệnh 2.
Dạng 1
Ví dụ :Hãy viết chương trình tìm giá trị lớn nhất của hai số nguyên .
Giải :
 Program GTLN;
 Uses crt;
 Var a, b, Max : Integer;
 Begin
 Clrscr;
 Write (‘a=’) ; Readln(a);
 Write (‘b=’) ; Readln(b);
 Max: =a;
 If a < b then 
 Max : = b;
Writeln (‘ gia tri lon nhat cua hai so a, b la :’, Max) ;
Readln;
End.
Cách khác :
Program GTLN;
 Uses crt;
 Var a, b, Max : Integer;
 Begin
 Clrscr;
 Write (‘a=’) ; Readln(a);
 Write (‘b=’) ; Readln(b);
 If a < b then 
 Max : = b 
 Else
 Max : = a;
Writeln (‘ gia tri lon nhat cua hai so a, b la :’, Max) ;
Readln;
End.
3. Hướng dẫn học ở nhà :
 - Nắm vững hai dạng của câu lệnh điều kiện .
- Biết vẽ lưu đồ của hai câu lệnh điều kiện.
 - Làm các bài tập trong sách và chuẩn bị bài thực hành.