Bài giảng môn học Lịch sử lớp 9 - Tuần 4 - Tiết 4: Bài 3: Quá trình phát triển của phong trào giải phóng dân tộc và sự tan rã của hệ thống thuộc địa

Tuần:04 Ngày soạn: 14/09/2010
Tiết :04 Ngày dạy : 15/09/2010
Bài 3. QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA PHONG TRÀO GIẢI PHÓNG DÂN TỘC VÀ SỰ TAN RÃ CỦA HỆ THỐNG THUỘC ĐỊA.
 I.MỤC TIÊU BÀI HỌC: 
I.Kiến thức:
-Quá trình phát triển của phong trào giải phóng dân tộc và sự tan rã của hệ thống thuộc địa ở châu Á, châu Phi và Mĩ -la -tinh.
-Những diễn biến chủ yếu, những thuận lợi to lớn và khó khăn trong công cuộc xây dựng đất nước ở các nước này.
2.Kĩ năng:
-Rèn luyện phương pháp tư duy, khái quát tổng hợp cũng như phân tích sự kiện.
-Rèn luyện kĩ năng sử dụng bản đồ.
3.Tư tưởng 
-Thấy rõ cuộc đấu tranh anh dũng và gian khổ của nhân dân các nước Á, Phi, Mĩ-la-tinh.
-Tăng cường tình đoàn kết hữu nghị, giúp đỡ lẫn nhau của các dân tộc Á, Phi, Mĩ-la-linh.
-Nâng cao lòng tự hào dân tộc, vì nhân dân ta đã giành được những thắng lợi to lớn.
II.CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH.
*GV: Bản đồ châu Á, châu Phi và Mĩ la-tinh, các tài liệu tham khảo khác. 
*Trò: Học thuộc bài, chuẩn bị bài mới theo câu hỏi hướng dẫn, sưu tầm tranh ảnh, tư liệu về phong trào giải phóng dân tộc ở Á, Phi, Mi la tinh.
III.HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
1.Ổn định tổ chức: (1’) 
-Kiểm tra sĩ số, tác phong, vệ sinh.ánh sáng phịng học.
2.Kiểm tra bài cũ : (4’)
a.Câu hỏi:
Câu1: Cơng cuộc cải tổ của Goĩc-ba-chĩp nhằm mục đích gì? Kết quả của nĩ?
Câu2: Nguyên nhân sụp đổ chế độ XHCN ở Liên Xơ và các nước Tây Âu?
b.Đáp án:
Câu1:
*Mục đích cải tổ:
-Sửa chữa những thiếu sĩt sai lầm trước kia, đưa đất nước thốt khỏi khủng hoảng và xây dựng chủ nghĩa xã hội dân chủ, nhân văn đúng như của nĩ.
*Kết quả:
-Nền kinh tế lún sâu vào khủng hoảng, kinh ,tế, chính trị, xã hội rối loạn và đi đến tan rã.
Câu2:*Nguyên nhân sụp đổ.
-Xây dựng mơ hình CNXH khơng phù hợp, nền kinh tế lâm vào khủng hoảng trầm trọng.
-Chủ quan duy ý chí, khơng tuân thủ các qui luật khách quan, chậm thích ứng sửa đổi.
-Nhân dân bất bình với các nhà lãnh đạo Xơ viết.
-Hoạt động chống phá của các thế lực thù địch trong và ngồi nước.
3.Giảng bài mới:
a.Giới thiệu bài (1’): 
 Sau CTTG thứ hai, cao trào đấu tranh giải phóng dân tộc diễn ra sôi nổi ở châu Á, châu Phi và Mĩ la tinh làm cho hệ thống thuộc địa của CNĐQ tan rã từng mảng lớn.
b. Dạy và học bài mới: (39’)
TL
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
KIẾN THỨC
12’
10’
10’
HĐ1: Tìm hiểu phong trào giải phóng dân tộc của các nước Á-Phi-Mĩ la tinh diễn ra như thế nào.
GV: Cho HS làm việc SGK.
+ Trình bày phong trào đấu tranh GPDT ở các nước châu Á, châu Phi và Mỹ la tinh từ năm 1945 đến giữa những năm 60 của TK XX? 
GV : Liên hệ Việt Nam : cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1858 – 1954). 
+ Phong trào GPDT nổ ra mạnh mẽ đem lại kết quả gì? 
GV: Treo bản đồ.
-Gọi HS xác định vị trí các nước giành độc lập ở châu Á, châu Phi và Mỹ la tinh.
-Đính chính, bổ sung.
HĐ2: Tìm hiểu phong trào giải phóng dân tộc trong những năm 60 đến giữa những năm 70 của thế kỉ XX.
-Cho HS tiếp xúc SGK.
+ Phong trào GPDT ở châu Phi diễn ra như thế nào?
-GV:Liên hệ Việt Nam: Chiến dịch Hồ Chí Minh, giải phóng Miền Nam và thống nhất đất nước.
-GV:Treo bản đồ.
-Gọi HS xác định vị trí 3 nước vừa giành độc lập ở châu Phi.
-Đính chính bổ sung.
+Thắng lợi của nhân dân Ghi-nê-bít-xao, Mô-dăm-bích và Ăng-gô-la có ý nghĩa gì ?
-GV:Chuyển ý. 
HĐ3: Tìm hiểu phong trào giải phóng dân tộc từ giữa những năm 70 đến giữa những năm 90 của thế kỉ XX.
+Phong trào giải phóng dân tộc ở giai đoạn này diễn ra như thếù nào?
-GV:Cung cấp khái niệm 
A-pác-thai
-GV:Treo bản đồ. 
-Gọi HS xác định vị trí 3 nước vừa giành độc lập ở châu Phi.
-Đính chính, bổ sung.
-GV:Cho HS thảo luận nhóm:
*Nhóm 1+2+3: Đặc điểm của PTGP dân tộc từ 1945 đến giữa những năm 90 của thế kỉ XX ở các nước châu Á, châu Phi và Mĩ la tinh ?
*Nhóm 4+5+6: Sau khi giành được độc lập, nhiệm vụ mới của nhân các nước Á-Phi-Mĩ la tinh là gì?
+Thắng lợi này cĩ ý nghĩa như thế nào?
GV: Sơ kết bài học theo SGV.
- HS làm việc mục I SGK 
-Ngay sau khi Pháp xít Nhật đầu hàng đồng minh vô điều kiện, nhân dân một số nước Đông Nam Á đứng lên khởi nghĩa giành chính quyền: 
+ In đô nê xi a tuyên bố độc lập: 17/8/1945.
+Việt Nam :2/9/1945.
+Lào :12/10/1945.
-Sau đó lan sang các nước Nam Á và Bắc Phi :
+Ấn Độ :1946-1950.
+An giê ri :1954-1962.
+Ai Cập 1952.
+I rắc 1958.
+Năm 1960, 17 nước châu Phi giành độc lập.
- Mĩ la tinh: Cu Ba (1959). 
-Giữa những năm 60 của TK XX, hệ thống thuộc địa của CNĐQ trên thế giới đã bị sụp đổ. 1967 hệ thống thuộc địa chỉ còn ở vùng Nam châu Phi.
- HS quan sát.
-HS tiếp xúc mục II SGK.
-Nhân dân các nước Ăng-gô-la, Mô-dăm-bích, Ghi-nê-bít-xao lật đổ ách thống trị của Bồ Đào Nha(từ đầu những năm 60 và giành độc lập).
-HS quan sát.
-Một HS lên xác định trên bản đồ.
-Cổ vũ tinh thần đấu tranh của các nước thuộc địa, nhất là châu Phi trong cuộc đấu tranh giành ĐL dân tộc, bảo vệ chủ quyền của mình. 
-Từ cuối những năm 70 của thế kỉ XX, CNTD chỉ tồn tại dưới hình thức cuối cùng là chế độ phân biệt chủng tộc (A-Pác-Thai).
-Tập trung ở ba nước phía Nam châu Phi, sau nhiều năm chiến đấu kiên trì, các nước này đã giành được độc lập.
-HS quan sát.
-Một HS lên xác định trên bản đồ.
-HS thảo luận và CBKQ:
-PT diễn ra sôi nổi, mạnh mẽ không gì ngăn nổi.
-Đông đảo các giai cấp, các tầng lớp nhân dân tham gia.
-Giai cấp lãnh đạo: Ở một số nước là giai cấp công nhân, phần lớn ở các nước là giai cấp tư sản dân tộc.
-Hình thức đấu tranh đa dạng.
-Củng cố nền độc lập dân tộc.
-Xây dựng và phát triển đất nước.
-Khắc phục tình trạng nghèo nàn, lạc hậu kéo dài.
-Chế độ phân biệt chủng tộc bị xĩa bỏ sau hơn ba thế kỉ tồn tại.
-Hệ thống thuộc địa của CNĐQ đã bị sụp đổ.
-Lịch sử các dân tộc Á, Phi, Mĩ La-tinh đã chuyển sang chương mới.
I.Giai đoạn từ năm 1945 đến giữa những năm 60 của thế kỉ XX.
* Châu Á:
-In-đô-nê-xi-a ngày 17/8/1945.
-Việt Nam vào 2/9/1945.
-Lào :12/10/194.
-Ấn Độ :1945-1950.
-Irắc :1958
* Châu Phi:
-Ai Cập :1952.
-An giê ri: Từ 1954-1962.
-Năm 1960, có 17 nước châu Phi giành độc lập.
*Mĩ la tinh: Đỉnh cao là cách mạng Cu Ba 1959.
ª Giữa những năm 60 của TK XX hệ thống thuộc địa của CNĐQ trên thế giới căn bản đã bị sụp đổ. 
II.Giai đoạn từ giữa những năm 60 đến giữa những năm70 của thế kỉ XX.
-Đầu những năm 60 của thế kỉ XX, một số nước châu Phi lật đổ ách thống trị của Bồ Đào Nha và giành độc lập:
+Ghi-nê-bít-xao (09-1974).
+Mô-dăm-bích (06-1975).
+Ăng-gô-la (11-1975).
- Cổ vũ tinh thần đấu tranh của các nước thuộc địa trong cuộc đấu tranh giành ĐL dân tộc.
III.Giai đoạn từ giữa những năm 70 đến giữa những năm 90 của TK XX.
-Phong trào diễn ra tập trung ở phía Nam châu Phi đấu tranh chống chế độ phân biệt chủng tộc.
+ Rô-đê-di-a (1980).
+Tây Nam Phi (1990).
+ Cộng hoà Nam Phi (1993).
-Sau khi giành được độc lập, các nước Á, Phi, Mĩ la tinh tiến lên xây dựng và phát triển đất nước.
4.Củng cố: (5’) HĐ4
GV yêu cầu học sinh làm bài tập sau.
Bài1: Đến những năm 60 của thế kỉ XX, hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc-thực dân tập trung ở đâu?
a.Nam Á.
b.Bắc Phi.
c.Miền Nam châu Phi.
d.Đơng Bắc Á.
*Đáp án: c
Bài2: Từ cuối những năm 70 của thế kỉ XX, chủ nghĩa thực dân tồn tại như thế nào?
a.Bước đầu bị sụp đổ.
b.Chỉ cịn tồn tại dưới hình thức cuối cùng của nĩ là chế độ phân biệt chủng tộc.
c.Chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa.
d.Bị sụp đổ hồn tồn.
*Đáp án: b
Bài3: Hãy cho biết nhiệm vụ của các nước Á, Phi, Mĩ La-tinh sau khi giành độc lập.
5.Dặn dò: (2’)
-Về nhà học bài cũ, làm các bài tập trong sách giáo khoa, sưu tầm thêm tranh ảnh về phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc ở Á, Phi, Mĩ la tinh.
-Đọc và soạn bài 4 theo các câu hỏi gợi ý trong SGK, sưu tầm và tìm hiểu kênh hình.
IV.RÚT KINH NGHIỆM, BỔ SUNG: