Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 25: Văn bản: Sau phút chia li

 Ngày soạn: 16 /10/2006
 Ngày giảng: 19/10/2006
 Văn bản 
 Sau phút chia li. (Đoàn Thị Điểm)
 Tiết 25: Hướng dẫn đọc thêm
A/ Mục tiờu cần đạt: 
 - Hướng dẫn học sinh đọc diễn cảm văn bản.
 - Hiểu n1ỗi sầu khổ sau phút chia tay của người vợ có chồng đi ra trận và niềm khát khao hạnh phúc lứa đôi, oán ghét chiến tranh phi nghĩa.
 + Thể song thất lục bát tạo thành ca khúc có sức diễn tả nỗi day dứt buồn thương kéo dài trong lòng người.
B/ Chuẩn bị: 
 - Giáo viên: Nghiên cứu SGV.
 - Học sinh: Học bài cũ, chuẩn bị bài mới.
C/ Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 
 * Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ ( 5 phút)
 ? Đọc thuộc lòng diễn cảm bài thơ “ Bài ca Côn Sơn” và cho biết nội dung biểu cảm của bài.
 * Hoạt động 2: Giới thiệu bài ( 1 phút)
 Sau phút chia ly là khúc ngâm của người vợ có chồng đi lính chiến ở nơi xa. Tác giả Đặng Trần Côn và dịch giả tài hoa Đoàn Thị Điểm: cả 2 đều sống ở đầu thế kỷ 18 thời Lê Mạt. Chiến tranh Trịnh – Nguyễn và nông dân lan rộng. Đặng Trần Côn cảm nhận thời thế mà viết ra khúc ngâm bằng Hán văn, Đoàn Thị Điểm đồng cảm với nỗi cô đơn của người chinh phụ mà dịch ra chữ Nôm – Tiếng việt:
 *Hoạt động 3: Bài mới (38’).
Hoạt động của thầy
Nội dung cần đạt
- Gọi h.s đọc chú thích * sgk – tr91.
? Nêu những hiểu biết của em về tác giả, dịch giả và tác phẩm “Chinh phụ ngâm Khúc”
- GV: yêu cầu h/s đọc to, rõ ràng thể hiện tâm trạng của người vợ có chồng ra trận.
- GV: Đọc mẫu => gọi h/s đọc
- Gọi h/s đọc Khúc ngâm 1.
? Cuộc chia tay được nói tới qua lời thơ nào.
? Trong lời thơ này, tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật nào.
? Chỉ là sự đối lập trong 2 câu thơ.
-GV: Trong đoạn thơ, tác giả làm nổi bật sự đối lập hoạt động của con người; không gian rộng – hẹp; không gian lạnh lẽo – ấm áp.
? Cách sử dụng biện pháp đối lập đó có tác dụng gì.
? Hình ảnh gây ấn tượng về sự cách ngăn ở đây là gì.
? Hình ảnh này diễn tả điều gì.
- GV: gọi h/s đọc 4 câu tiếp
? Qua 4 câu thơ của khổ hai, nỗi sầu chia li được gợi tả thêm như thế nào.
? Hành động ngoảnh lại, trông sang diễn tả điều gì.
? Trong bài thơ này bến và cây cho ta liên tưởng tới 1 không gian như thế nào.
? Theo em có gì đặc sắc trong cách sử dụng nghệ thuật ở Khúc ngâm này.
? Cách sử dụng các nghệ thuật đó có ý nghĩa gì trong việc gợi tả nỗi sầu chia li.
? Đọc 4 câu thơ cuối.
? Qua 4 câu thơ cuối, nỗi sầu đó còn được tiếp tục gợi tả và nâng lên như thế nào.
? Cách sử dụng từ ngữ và nghệ thuật trong lời thơ có gì đặc biệt.
? Cách sử dụng các biện pháp nghệ thuật đó gợi ra 1 không gian như thế nào.
? Màu xanh ở đây gợi cho người đọc 1 cảm giác như thế nào.
? Lý do nào khiến người phụ nữ phải mang 1 tâm trạng như vậy.
? Ngoài việc diễn tả tâm trạng bài thơ còn có ý nghĩa nào khác.
? Qua phân tích văn bản “Sau phút chia li” em thấy những nỗi sầu nào của lòng người được diễn tả.
? Qua tìm hiểu em nhận xét gì về nội dung và nghệ thuật của bài.
I- Hướng dẫn đọc:
II- Hướng dẫn tìm hiểu nội dung:
1- Khúc ngâm thứ nhất:
“Chàng thì đi cõi xa mưa gió
Thiếp thì về buồng cũ chiếu chăn.”
- Nghệ thuật: Đối lập.
+ Chàng đi >< Thiếp về
+ Cõi xa >< buồng cũ
+ Mưa gió >< Chiếu chăn
=> Phản ánh hiện thực chia li phũ phàng, xót xa cho hạnh phúc lứa đôi.
- Tuôn màu mây biếc, trải ngàn núi xanh.
- Làm nổi bật thân phận bé nhỏ và cảm giác trống trải lòng người.
2- Khúc ngâm thứ 2:
“Chốn Hàm Dương Chàng còn ngoảnh lại.
Bên Tiêu Tương Thiếp hãy trông sang”
- Diễn tả tình vợ chồng thắm thiết không muốn rời xa.
- 1 không gian chia li xa xôi, cách trở không dễ gì gặp lại.
- Nghệ thuật: đối, điệp từ, đảo ngữ.
=> Nỗi ngậm ngùi, xót xa của người vợ nhớ chồng trong xa xôi cách trở.
c- Khúc ngâm thứ 3:
- Từ láy: xanh xanh.
- Điệp ngữ: ngàn dâu.
- Tạo 1 không gian rộng lớn, toàn màu xanh đơn điệu.
=> Cảm giác buồn, tuyệt vọng, bất hạnh.
- Nỗi sầu chia li của người Chinh phụ.
- Nỗi buồn thương cho tuổi xuân không còn hạnh phúc.
- oán hận chiến tranh làm li tán hạnh phúc.
 * Hoạt động 4: Hướng dẫn học bài ở nhà. (1’)
 - Về tập đọc diễn cảm văn bản, nắm được nội dung – nghệ thuật của bài.
 - Đọc và trả lời câu hỏi cho văn bản: Bánh trôi nước.
 - Tìm hiểu về nhà thơ Hồ Xuân Hương.