Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 41: Bài ca nhà tranh bị gió thu phá ( mao ốc vị thu phong sở phá ca )

 BÀI CA NHÀ TRANH BỊ GIÓ THU PHÁ 
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca )
Tiết: 41 
Ngày dạy : 24/10/ 2011 	 
 Đọc thêm 
 Đỗ Phủ 
I. MỤC TIÊU
Kiến thức
- Sơ giản về tác giả Đỗ Phủ
- Giá trị hiện thực: phản ánh chân thực cuộc sống của con người.
- Giá trị nhân đạo: thể hiện hồi bão cao cả và sâu sắc của Đỗ Phủ, nhà thơ của những người nghèo khổ bất hạnh.
- Vai trị và ý nghĩa của yếu tố miêu tả và tự sự trong thơ trữ tình; đặc điểm bút pháp hiện thực của nhà thơ Đỗ Phủ trong bài thơ.
 2. Kĩ năng
 - Đọc – hiểu văn bản thơ nước ngồi qua bản dịch tiếng Việt.
 - Rèn kĩ năng đọc – hiểu, phân tích bài thơ qua bản dịch tiếng Việt.
 3. Thái độ
 - Tấm lịng nhân ái, vị tha.
II. CHUẨN BỊ 
Giáo viên : Bảng phụ, giáo án
Học sinh : Bài soạn, sách vở .
III. PHƯƠNG PHÁP 
Đọc diễn cảm, gợi mở, tái tạo .
So sánh đối chiếu, giảng bình, nên vấn đề, hợp tác nhĩm .
IV. TIẾN TRÌNH 
1. Ổn định tổ chức :
Kiểm tra sĩ số học sinh 
2. Kiểm tra bài cũ :
 Đọc thuộc bản phiên âm và bản dịch thơ bài “Hồi hương ngẫu thư”. Nêu cảm nhận của em sau khi học bài thơ? ( 8đ )
 Bài thơ “Ngẫu nhiên ... quê” được tác giả viết trong hồn cảnh nào.? ( 1đ )
Cĩ sọan bài mới. ( 1đ )
 - HS đọc bản phiên âm, bản dịch thơ ( 4 đ )
 - Cảm nhận: Bài thơ biểu hiện một cách chân thực, hĩm hỉnh mà ngậm ngùi tình yêu quê hương thắm thiết của một người sống xa quê hương lâu ngày trong khỏanh khắc vừa mới đặt chân trở về quê cũ. ( 4 đ )
 Xa quê rất lâu nay mới trở về. ( 1 đ )
 3. Giảng bài mới :
Giới thiệu bài :
 Nếu như Lí Bạch được mệnh danh là “tiên thơ” mang một tâm hồn tự do, hào phĩng thì Đỗ Phủ lại chính là một nhà thơ hiện thực lớn nhất trong lịch sử thơ ca cổ điển Trung Quốc. Thơ ơng được mệnh danh là thi sử (sử bằng thơ) vì thơ ơng phản ánh một cách chân thực, sâu sắc bộ mặt lịch sử đương thời. Tiết học hơm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu tâm hồn và tính cách nhà thơ qua bài thơ “Bài ca nhà tranh bị giĩ thu phá”
Hoạt động của thầy - trò
Nội dung bài dạy
* Hoạt động 1: Đọc bài văn và tìm hiểu phần chú thích
 Hướng dẫn đọc: Đọc giọng vừa kể vừa tả vừa bộc lộ cảm xúc buồn bã, bất lực, cay đắng của nhà thơ trong 3 khổ đầu.
 Đọc giọng tươi sáng phấn chấn hơn ở khổ cuối.
 Giáo viên đọc mẫu 
 Gọi 3 - 4 HS đọc văn bản
 Nhận xét cách đọc
 Học sinh đọc phần chú thích dấu sao
 ¬ Hãy nêu đơi nét về tác giả bài thơ?
 ¬ Bài thơ được viết theo thể thơ gì?
 Ø Viết theo loại cổ thể
 ¬ Giới thiệu hịan cảnh ra đời của bài thơ? 
 Ø Xĩt xa trước cảnh căn nhà của ơng bị giĩ tốc, khơng cịn nơi nương tựa. Trước cảnh ngộ đĩ ơng đã làm bài thơ “Mao ốc vị thu phong sở phá ca”
 Học sinh giải nghĩa các từ : ngủ nghê, ấm ức
 ¬ Phân tích bố cục bài thơ?
 Ø Bài thơ gồm 4 phần căn cứ vào hình thức cách quãng của bài thơ, dựa vào sự thay đổi vần, dựa vào nội dung:
 1. Giĩ thu tốc lớp mái tranh của căn nhà Đỗ Phủ.
 2. Trẻ cướp tranh.
 3. Nỗi khổ của gia đình Đỗ Phủ trong đêm mưa.
 4. Biểu hiện ước mơ cao cả của nhà thơ.
 ¬ Trong những nội dung đĩ, những nội dung nào phản ánh nỗi khổ của kẻ nghèo trong hoạn nạn?
 Ø Khổ thơ:1, 2, 3
 ¬ Nội dung nào phản ánh ước vọng của tác giả? 
 Ø Khổ thơ:4
* Hoạt động 2: Đọc tìm hiểu văn bản
 Hợp tác nhĩm 10 phút
 Đọc tìm hiểu nội dung, nghệ thuật của văn bản.
 Các nhĩm trình bày – nhận xét
 Chốt ý:
* Hoạt động 3: Luyện tập:
 Đọc yêu cầu BT1
 Đọc diễn cảm - Nhận xét.
 Đọc yêu cầu BT2
 HS thảo luận 4 phút
 HS trình bày ý kiến.
 Nhận xét, chốt ý.
I. Đọc và tìm hiểu chú thích :
 1. Đọc 
 2. Chú thích :
 a. Tác giả:
 Đỗ Phủ (712-770) nhà thơ nổi tiếng đời Đường Trung Quốc.
 b. Tác phẩm
 - Thể thơ : Viết theo loại cổ thể
 c. Giải nghĩa từ : SGK
 3. Bố cục : 4 phần
II. Đọc- hiểu văn bản :
 1 Nội dung:
 a. Giá trị hiện thực của tác phẩm:
 - Tái hiện tình cảnh của kẻ sĩ nghèo trong đêm mưa tháng tám, giĩ thổi bay mái nhà tranh, lũ trẻ con hàng xĩm cướp tranh chạy, nhà dột, nhà thơ khơng ngủ được.
 - Khái quát về hiện thực cuộc sống của người nghèo khổ
 b. Giá trị nhân đạo của tác phẩm:
- Sự thấm thía sâu sắc nỗi thống khổ của người nghèo.
- Mơ ước về ngơi nhà rộng vững chắc muơn ngàn gian cĩ thể che nắng, che mưa cho tất cả người nghèo.
- Niềm vui của bản thân trước niềm vui hân hoan của những người nghèo khổ cĩ nhà ( dù trong mơ tưởng ).
 2. Nghệ thuật:
Viết theo bút pháp hiện thực, tái hiện lại những chi tiết, các sự việc nối tiếp, từ đĩ khắc hoạ bức tranh về cảnh ngộ những người nghèo khổ.
Sự kết hợp các yếu tố miêu tả và biểu cảm.
3. Ý nghĩa:
Lịng nhân ái vẫn tồn tại ngay cả khi con người phải sống trong hồn cảnh nghèo khổ cùng cực.
III. Luyện tập
 1. Đọc diễn cảm hai khổ thơ cuối.
 2. Trong đoạn văn bàn về bài thơ “Bài ca nhà tranh bị gió thu phá” Tác giả đã miêu tả nỗi thống khổ của bản thân, thể hiện nỗi thống khổ của xã hội, của thời đại.
 Nhà thơ vượt lên sự bất hạnh của cá nhân, ước mơ cho những người nghèo khổ đều cĩ một cuộc sống ấm no, thể hiện tinh thần nhân đạo và tấm lịng vi tha cao cả, đáng trân trọng.
4. Củng cố và Luyện tập
 - Đọc diễn cảm bài thơ.
 - Nỗi khổ nào của nhà thơ được đề cập trong bài?
 Nhà bị giĩ thổi tốc mái.
 Trẻ con cướp giật tranh.
 Nhà dột, con quậy phá, nghèo túng quẩn.
 Thời thế loạn lạc.
 - Nhà thơ cĩ mơ ước gì?
 Mơ ước về ngơi nhà rộng vững chắc muơn ngàn gian cĩ thể che nắng, che mưa cho tất cả người nghèo.
 5. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà :
 - Học thuộc ghi nhớ SGK/132
 - Học thuộc bài thơ
 - Chuẩn bị: Học ơn tồn bộ kiến thức văn học từ đầu năm đến nay.
 - Chuẩn bị : Kiểm tra văn (1 tiết).
V. RÚT KINH NGHIỆM :
Nội dung 	
Phương pháp 	
Tổ chức