Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 63: Đọc - Hiểu văn bản: Mùa xuân của tôi

Ngày soạn: /12/2008 
Ngày dạy: /12/2008
Lớp : 7A - B
 Văn bản : Mùa xuân của tôi.
 (Vũ Bằng)
Tiết 63: .Đọc-Hiểu văn bản.
I.Mục tiêu cần đạt: HS cần đạt :
 1. Kiến thức.
	- Học sinh cảm nhận được nét đẹp riêng của cảnh sắc mùa xuân ở Hà Nội và miền bắc được tái hiện trong bài tuỳ bút.
	- Thấy được tình quê hương đất nước thiết tha, sâu đậm của tác giả được thể hiện qua ngòi bút tài hoa, tinh tế giàu cảm xúc và hình ảnh.
 2. Kỹ năng:
	- Thấy được ngòi bút tài hoa tinh tế, giàu hình ảnh cảm xúc của tác giả.
 3.Thái độ:
	- Bồi dưỡng tình yêu quê hương, học tập được cách trình bày cảm xúc trước mùa xuân của tác giả.
II.Chuẩn bị.
	- Giáo viên : soạn bài
	- Học sinh: Soạn bài theo hướng dẫn/ SGK
III. Tiến trình tổ chức các hoạt động.
 * Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ.
	 Em cảm nhận được điều gì mới và sâu sắc về Cốm ? 
 * Hoạt động 2.Giới thiệu bài.
 	Mùa xuân của tôi là đoạn trích trong tùy bút ''Tháng Giêng mơ về trăng non rét ngọt'' Bài tuỳ bút đã tái hiện tài tình không khí, cảnh sắc, một vài phong tục văn hoá đất Bắc và Hà Nội trong những ngày tháng giêng đầu xuân qua nỗi lòng thương nhớ của tác giả.
 * Hoạt động 3. Bài mới. 
Hoạt động của GV
HĐ của HS 
Nội dung cần đạt
- Gọi học sinh đọc chú thích dấu sao.
? Nêu hiểu biết của em về tác giả.Nêu hoàn cảnh sáng tác?
- GV (sgv.193)
-GVnêu yêu cầu đọc:giọng chậm ,sâu lắng, mềm mại hơi buồn,thấm đẫm trong giọng đọc nỗi niềm thương nhớ bâng khuâng.
- GVđọc- Gọi học sinh đọc .
- Cho học sinh đọc thầm chú thích sgk.176
? Giang hồ là gỡ?
? Ra ràng nghĩa là gỡ ?
? Văn bản này được viết theo thể loại nào ?
? Bài văn viết về cảnh sắc không khí ở đâu? 
? Căn cứ vào mạch cảm xúc, bài tuỳ bút có thể chia làm mấy phần? giới hạn, nội dung của từng phần?
- GVkhi đi phõn tớch chỳng ta sẽ phõn tớch theo bố cục trờn
- GV đọc" tự nhiờn như thế....khụng cú gỡ lạ hết."
? Suy nghĩ tình cảm của con người với mùa xuân được thể hiện qua chi tiết nào ?
? Qua chi tiết trờn em có nhận xột gỡ về tỡnh cảm của con người đối với mựa xuõn?
? Các cụm từ''tự nhiên như thế''; ''không có gì lạ hết'' được tác giả sử dụng với dụng ý gì?
- Gv đọc :" Ai bảo.....mựa xuõn "
? GV: tác giả liên hệ tình cảm của cong người với mùa xuân bằng quan hệ gắn bó của các hiện tượng tự nhiên và xã hội khác như: non- nước; bướm - hoa; trai- gái. Theo em cách liên hệ này có tác dụng gì?
? Qua đoạn 1 ta thấy tác giả sử dụng nghệ thuật tiêu biểu nào? Giá trị diễn đạt của biện pháp nghệ thuật đó?
? Đoạn văn bình luận trên đã bộc lộ thái độ, tình cảm nào của tác giả với mùa xuân quê hương?
- Gọi học sinh đọc phần 2.
? Tại sao ở đoạn 2 tỏc giả lại viết "Mùa xuân của tôi"
- GV: Cách mở đầu đoạn văn như vậy hoàn toàn phù hợp với tâm trạng của tác giả .
? Cảnh sắc và không khí mùa xuân Hà Nội - Mùa xuân Bắc Việt được hiện lên qua những chi tiết nào?
? Em hiểu thế nào là mưa riêu riêu?
? Nờu ý nghĩa của dấu chấm lửng ở cuối đoạn?
- cũn nhiều vẻ đẹp khỏc nữa và ở đõy tỏc giả chỉ nờu vài vẻ đẹp tiờu biểu.
? Qua những chi tiết miêu tả trên giúp em cảm nhận được mùa xuân ở Hà Nội ra sao?
- Gv yờu cầu HS thảo luận bàn (1')
? Tỏc giả cú những cảm xúc gỡ khi mùa xuân đến ?
- Gv: Người yờu cảnh...cú lẽ là sự sống;Cựng với...trẻ hơn ra; nhang trầm...liờn hoan.
? Khi mựa xuõn đến tỏc giả đó miờu tả sức sống của mựa xuõn ntn?
? Câu:'' Nhựa sống ở trong người căng lên...cặp uyên ương đứng cạnh'' đã diễn tả điều gì?
? Diễn tả những cảm xúc về mựa xuõn của mỡnh nhà văn đã sử dụng nghệ thuật tiêu biểu nào?
? Qua biện phỏp nghệ thuật đú em cú nhận xột gỡ về sức sống thiờn nhiờn và con người ở đõy?
 GV: Có thể nói đối với mùa xuân quê hương, nhà văn Vũ Bằng đã mang một tình yêu nồng nàn đằm thắm. Ông đã vẽ lại chính mình khi sống ở Hà Nội với những lời văn đẹp đẽ trước mùa xuân, ông đã hóa thân thành muôn loài cỏ cây, muông thú để được tắm trong mùa xuân, hưởng thụ tất cả sức sống tràn trề của mùa xuân để lớn lên, trẻ lại cùng mùa xuân.
? Đoạn văn được trình bày chủ yếu bằng phương thức biểu đạt nào?
- GV Ở đoạn 3 tỏc giả tập trung miờu tả mựa xuõn vào thời điểm sau rằm thỏng riờng
? Cảnh sắc mựa xuõn sau rằm tháng giêng được miờu tả ntn ?
? Em cú nhận xột gỡ về sự quan sỏt và cảm nhận về mựa xuõn sau rằm tháng giêng của tỏc giả ?
_ GV sự nhậy cảm tinh tế trước thiờn nhiờn đó giỳp tỏc giả phỏt hiện và miờu tả sự thay đổi, chuyển biến của cảnh sắc mựa xuõn trong 1 khoảng thời gian ngắn từ đầu năm đến rằm thỏng giờng
? Cảnh sắc và hương vị của mùa xuân trước và sau rằm tháng riêng cú gỡ khỏc nhau qua ngũi bỳt của tỏc giả ? 
? Qua đây ta thấy tác giả là người ntn??
? Em cảm nhận được gì về mùa xuân đất Bắc từ văn bản'' Mùa xuân của tôi''?
? Căn cứ vào hoàn cảnh sáng tác của bài văn, em hiểu gì về tình cảm của nhà văn?
- GV: Chỉ qua một đoạn trích ngắn '' mùa xuân của tôi, chúng ta đủ hiểu và cảm thông tấm lòng của Vũ Bằng với quê hương tổ quốc. Cảnh sắc thiên nhiên, không khí mùa xuân ở Hà Nội và miền Bắc đã được ông cảm nhận, tái hiện trong nỗi nhớ thương da diết của người xa quê. Qua đó bài tùy bút biểu hiện chân thực và cụ thể tình yêu quê hương đất nước, lòng yêu cuộc sống và tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, ngòi bút tài hoa của tác giả.
- Gọi học sinh đọcghi nhớ.
- Hướng dẫn học sinh luyện tập.
? Đọc diễn cảm bài văn?
? Viết một đoạn văn diễn tả cảm xúc của em về một mùa trong năm ở quê hương hay nơi mình đang sống.
Đọc chú thích
- Trả lời
- HS nghe.
HS đọc bài.
Nêu định hướng.
Nêu ý kiến cá nhân.
- hs chỳ ý đoạn 1.
 trả lời.
Nhận xét
suy nghĩ trả lời.
- Lý giải.
Phát hiện nghệ thuật.
- Nhận xét khái quát.
Đọc bài.
Nêu ý kiến cá nhân.
phát hiện chi tiết.
- nêu cảm nhận
- thảo luận bàn (1')
 phỏt hiện chi tiết
- phỏt hiện chi tiết.
Trình bày ý kiến.
Học sinh nghe.
Suy nghĩ trả lời.
- hs theo dừi phần 3
- Phát hiện chi tiết.
- Nhận xét.
- Nêu cảm nhận.
- Trình bày ý kiến.
- Nêu cảm nhận sâu sắc.
- Khái quát nội dung.
- HS nghe.
Đọc ghi nhớ.
- hs viết đoạn văn- trỡnh bày
I.Đọc-Tiếp xúc văn bản.
*Tác giả tác phẩm
*Đọc.
*Từ khó: SGK.
* Cấu trúc văn bản
- Tuỳ bút 
 -Tái hiện cảnh sắc thiên nhiên và không khí mùa xuân trong tháng giêng ở Hà Nội và miền Bắc.Qua nỗi nhớ thương da diết của người xa quờ.
+ Bố cục:3phần.
-Phần1:Từ đầu -> Mùa xuân: tình cảm của con người với mùa xuân.
- Phần 2: Tiếp -> liên hoan: Cảnh sắc và không khí mùa xuân đất Bắc
- Phần 3: Còn lại: Cảm nhận của tỏc giả về cảnh sắc mùa xuân từ sau rằm tháng giêng ở miền Bắc.
II. Đọc - Hiểu văn bản
1.Tình cảm của con người với mùa xuân.
-Ai cũng chuộng mùa xuân...
- Tỡnh cảm yêu mến mựa xuõn của con người.
- Khẳng định tình cảm mê luyến mùa xuân là tình cảm sẵn có và thường trực ở mỗi con người
- Khẳng định tình cảm với mùa xuân là quy luật không thể khác, không thể cấm đoán.
- > Điệp từ, điệp ngữ, điệp cấu trúc câu.
=>Khẳng định tình cảm con người với mùa xuân là một điều tất nhiên.
- Thái độ nâng niu trân trọng, thương nhớ đối với mùa xuân của tác giả.
2.Cảnh sắc và không khí mùa xuân Bắc Việt.
- Vì cảnh thiên nhiên mùa xuân được tác giả nhớ lại và đó là mùa xuân rất riêng, mùa xuân của tôi, mùa xuân trong lòng tôi.
- Mưa riêu riêu, gió lành lạnh có tiếng trống chèo, nhạn kờu, hỏt...
- Thời tiết, khớ hậu mùa xuân ở HN thật đặc biệt vừa có cái lành lạnh của mùa đông còn vương lại. nhưng lại có cái ấm áp, nồng nàn của khí xuân. Hơi xuân tràn ngập đất trời và thấm vào lòng người õm thanh của tiếng nhạn kờu, tiếng trống chốo, cõu hỏt khuờ tỡnh, vỡ mựa xuõn của đất bắc là mựa xuõn của lễ hội, trai thanh gỏi lịch hỏt giao duyờn rồi những vở chốo truyền thống lại trở về trong lũng người đang hỏo hức chờ mong
- Thấy yờu cuộc sống hơn
- Con người thỡ trẻ ra
- Gia đỡnh đoàn tụ
- Nhựa sống....li ti
- Tim đập mạnh...thốm khỏt yờu thương.
→ Mùa xuân có sức khơi dậy sinh lực cho muôn loài trong đó có con người.
- Nghệ thuật so sánh
→ khẳng định sức sống mãnh liệt của mùa xuân và con người.
- Phương thức biểu cảm. Ngôn ngữ hài hoà giữa kể, tả, biểu cảm.Giọng điệu vừa sụi nổi, vừa tha thiết→ tạo sức gợi cảm.
3.Cảnh sắc hương vị xuân Hà Nội sau rằm tháng giêng.
- Mưa xuõn,trời trong xanh, ong đi tỡm mật, cõy đào"tết chưa...man mỏc",bữa cơm giản dị,cỏnh màn điều hạ xuống
- sự quan sỏt, cảm nhận rất tinh tế, đỳng thực tế 
- Thiên nhiên cuộc sống có sự thay đổi chuyển biến, hầu như đã trở nên cuộc sống bình thường.
- là người có cảm nhận sâu sắc và tinh tế về thiờn nhiờn , yờu thiờn nhiờn mới nhận thấy được.Trõn trọng cs và biết tận hưởng cỏi đẹp của cs
III.Tổng kết.
- Sức sống muôn loài trỗi dậy.
- Gia đình xum họp.
- Tình người rạo rực.
- Tình cảm thủy chung với quê hương
- Lòng mong mỏi cho đất nước hòa bình thống nhất.
*Ghi nhớ:SGK.
IV. Luyện tập
 * Hoạt động 4: Hoạt động nối tiếp .
- Đối với hs khỏ giỏi :
? Viết đoạn văn biểu cảm về 1 mựa trong năm?
- Đối với hs trung bỡnh yếu:
? Làm bài tập 2 SGK
? Văn bản vừa học được viết trong hoàn cảnh nào ?
A. Trực tiếp
B. Nghe kể
c. Hồi tưởng
 - Học bài .
 - Hoàn thành cỏc bài tập được giao
 - Soạn: Sài gũn tụi yờu