Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 73 - Văn bản: Tục ngữ về thiên nhên và lao động sản xuất (Tiết 1)

 Gi¸o ¸n ng÷ v¨n 7 häc k× 2 chuÈn míi 2015 
 HỌC KÌ 2
 TiÕt 73 - V¨n b¶n
Tôc ng÷ vÒ thiªn nhªn 
Vµ lao ®éng s¶n xuÊt
I - MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
- Nắm được khái niệm tục ngữ.
- Thấy được giá trị nội dung, đặc điểm hình thức tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất.
- Biết tích lũy thêm kiến thức về thiên nhiên và lao động sản xuất qua các câu tục ngữ.
II - TRỌNG TÂM KIẾN THỨC
1. Kiến thức
- Khái niệm tục ngữ.
- Nội dugn tư tưởng, ý nghĩa triết lý và hình thức nghệ thuật của những câu tục ngữ trong bài học.
2. Kĩ năng
- Đọc - hiểu, phân tích các lớp nghĩa của tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất.
- Vận dụng được ở mức độ nhất định một số câu tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất vào đời sống.
* KÜ n¨ng sèng: - Tù nhËn thøc ®­îc nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm vÒ thiªn nhiªn, lao ®éng s¶n xuÊt, con ng­êi, x· héi.
- Ra quyÕt ®Þnh: vËn dông c¸c bµi häc kinh nghiÖm ®óng lóc, ®óng chç.
3. Th¸i ®é : HS thªm yªu thiªn nhiªn vµ lao ®éng.
III. ChuÈn bÞ
- GV : SGK, SGV, bµi so¹n, b¶ng phô vµ tµi liÖu tham kh¶o
- HS : So¹n bµi vµ n/c bµi.
IV. Ph­¬ng ph¸p
- Ph©n tÝch t×nh huèng trong c¸c c©u tôc ng÷ ®Ó rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm vÒ thiªn nhiªn, lao ®éng s¶n xuÊt, con ng­êi, x· héi.
- §éng n·o: suy nghÜ rót ra nh÷ng bµi häc thiÕt thùc vÒ kinh nghiÖm thiªn nhiªn, lao ®éng s¶n xuÊt, con ng­êi, x· héi.
V. TiÕn tr×nh giê d¹y
1- æn ®Þnh tæ chøc (1’)
2- KiÓm tra bµi cò(3’): KiÓm tra vë bµi tËp cña häc sinh
3- Bµi míi
* Giíi thiÖu bµi: Tôc ng÷ lµ mét thÓ lo¹i cña v¨n häc d©n gian. Nã ®­îc vÝ lµ kho b¸u cña linh nghiÖm vµ trÝ tuÖ d©n gian. Lµ “tói kh«n d©n gian v« tËn”. Tôc ng÷ mang tÝnh trÝ tuÖ, triÕt lý nh­ng b¾t rÔ tõ cuéc sèng sinh ®éng, phong phó nªn kh« khan mµ nh­ “c©y ®êi xanh t­¬i”.VËy nh÷ng kinh nghiÖm mµ tôc ng÷ ®óc rót ®­îc ®ã lµ kinh nghiÖm g×? Cã ý nghÜa g×?...
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Néi dung kiÕn thøc
* Ho¹t ®éng 1:(3’)
?) Em hiÓu nh­ thÕ nµo vÒ tôc ng÷? 
– 2 HS
?) C¸ch hiÓu ý nghÜa cña tôc ng÷?
- 2 c¸ch NghÜa ®en
 NghÜa bãng
I. Kh¸i niÖm tôc ng÷
1. H×nh thøc: Lµ nh÷ng c©u nãi ng¾n gän, cã kÕt cÊu bÒn v÷ng, cã h×nh ¶nh, nhÞp ®iÖu
2. Néi dung: Nh÷ng kinh nghiÖm vÒ tù nhiªn, lao ®éng s¶n xuÊt con ng­êi, x· héi (nghÜa ®en, nghÜa bãng) 
* Ho¹t ®éng 2:(5’)
- Gäi 2 HS ®äc -> GV ®äc l¹i toµn bµi
- GV cïng HS t×m hiÓu nh÷ng tõ khã
?) Nh÷ng c©u nµo nãi vÒ thiªn nhiªn? Nh÷ng c©u nµo diÔn t¶ lao ®éng s¶n xuÊt?
+ Thiªn nhiªn: C©u 1 -> C©u 4
+ Lao ®éng s¶n xuÊt: C©u 5 -> C©u 8
?) T¹i sao nh÷ng c©u tôc ng÷ trªn l¹i gép trong mét VB.
- C¸c hiÖn t­îng tù nhiªn (m­a, n¾ng, b·o, lôt) cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn s¶n xuÊt (trång trät, ch¨n nu«i)
II. §äc - HiÓu v¨n b¶n.
1. §äc, t×m hiÓu chó thÝch
2. KÕt cÊu, bè côc
* Ho¹t ®éng 3 :(18’)
?) §äc l¹i c©u 1 vµ ph©n tÝch néi dung, nghÖ thuËt cña c©u tôc ng÷
- PhÐp ®èi: §ªm – ngµy
 Th¸ng 5 – Th¸ng 10
 N»m – c­êi
 S¸ng – tèi
- Nãi qu¸ Ch­a n»m ®· s¸ng
 Ch­a c­êi ®· tèi
=> NhÊn m¹nh ®Æc ®iÓm cña ®ªm th¸ng 5 vµ ngµy th¸ng 10
* GV: Tr­íc ®©y nh©n d©n ta ch­a cã m¸y mãc ®o thêi tiÕt nh­ng b»ng kinh nghiÖm, trùc gi¸c vµ vèn sèng hä ®· nãi mét c¸ch hån nhiªn, hãm hØnh nh÷ng nhËn xÐt ®óng vÒ ®é dµi cña ®ªm th¸ng 5 vµ ngµy th¸ng 10 (®ªm mïa hÌ, ngµy mïa ®«ng)
?) C©u tôc ng÷ muèn khuyªn ®iÒu g×?
- Sö dông thêi gian cho hîp lÝ víi c«ng viÖc vµ gi÷ g×n søc kháe
* §äc c©u 2
?) Em hiÓu “mau sao th× n¾ng” nghÜa lµ g×?
- §ªm nhiÒu sao th× h«m sau n¾ng
?) C©u tôc ng÷ sö dông nghÖ thuËt g×? T¸c dông?
- VÇn l­ng : n¾ng – v¾ng
- §èi gi÷a hai vÕ
=> NhÊn m¹nh sù kh¸c biÖt vÒ sao -> sù kh¸c biÖt vÒ n¾ng, m­a
?) Kinh nghiÖm ®­îc ®óc kÕt tõ hiÖn t­îng nµy lµ g×? Nh¾c nhë con ng­êi ®iÒu g×?
- Tr«ng sao ®o¸n thêi tiÕt m­a n¾ng -> n¾m ®­îc thêi tiÕt ®Ó chñ ®éng s¾p xÕp c«ng viÖc
* GV: Do tôc ng÷ dùa trªn kinh nghiÖm nªn kh«ng ph¶i lóc nµo còng ®óng v× cã h«m Ýt sao nh­ng trêi kh«ng m­a. §Êy lµ kinh nghiÖm dù b¸o thêi tiÕt mïa hÌ cßn mïa ®«ng “nhiÒu sao th× m­a, th­a sao th× n¾ng”
?) C©u 3 cã ý nghÜa g×? Em hiÓu “R¸ng mì gµ” nh­ thÕ nµo?
- R¸ng mì gµ: R¸ng vµng phÝa ch©n trêi: S¾p cã b·o
?) Em hiÓu nh­ thÕ nµo vÒ b·o?
- Giã, m­a to, ngËp lôt
- Nhµ cöa, c©y cèi ®æ
=> Khuyªn d©n chñ ®éng gi÷ g×n nhµ cöa, hoa mµu
* GV: X­a kia nhµ ë cña ng­êi n«ng d©n chñ yÕu b»ng tranh, r¹...ngµy nay ë vïng s©u, vïng xa ph­¬ng tiÖn th«ng tin cßn h¹n chÕ -> C©u tôc ng÷ cßn cã t¸c dông
* §äc c©u 4
?) Kinh nghiÖm nµo ®­îc rót ra tõ hiÖn t­îng “kiÕn bß th¸ng 7”
- ThÊy kiÕn ra nhiÒu vµo th¸ng 7(©m lÞch) th× sÏ cã lôt
?) Qua c©u tôc ng÷ gióp em hiÓu g× vÒ t©m tr¹ng cña ng­êi n«ng d©n?
- Lo l¾ng nhiÒu bÒ, ®Æc biÖt lµ thêi tiÕt
?) Bµi häc rót ra lµ g×?
- §Ò phßng lò lôt sau th¸ng 7 ©m lÞch
* GV: N¹n lò lôt th­êng xuyªn x¶y ra ë n­íc ta v× vËy nh©n d©n ph¶i cã ý thøc dù ®o¸n lò lôt tõ nhiÒu hiÖn t­îng tù nhiªn nh­:
“ Giã bÊc hiu hiu, sÕu kªu th× rÐt
“Th¸ng 7 heo may, chuån chuån bay th× b·o”
*GV chuyÓn ý: 4 c©u tiÕp theo nªu lªn nh÷ng nhËn xÐt kinh nghiÖm vÒ ®Êt ®ai, ngµnh nghÒ trång trät kÜ thuËt lµm ruéng cña bµ con n«ng d©n
?) C©u 5 sö dông nghÖ thuËt g×? Kinh nghiÖm nµo ®­îc ®óc kÕt tõ c©u tôc ng÷ nµy? NhËn xÐt g× vÒ tõ ng÷? T¸c dông?
- §èi vÕ: TÊc ®Êt – tÊc vµng -> §Êt quý h¬n vµng
?) C©u tôc ng÷ khuyªn chóng ta ®iÒu g×?
- Khuyªn chóng ta ph¶i b¶o vÖ vµ gi÷ g×n ®Êt ®ai
?) ChuyÓn c©u tôc ng÷ nµy sang TV?
- Thø 1 nu«i c¸
- Thø nh× lµm v­ên
- Thø 3 lµm ruéng
?) Tôc ng÷ muèn x¸c ®Þnh tÇm quan träng hay lîi Ých cña 3 nghÒ trªn?
- Lîi Ých
?) Bµi häc rót ra lµ g×?
- Ph¶i khai th¸c tèt ®iÒu kiÖn tù nhiªn ®Ó t¹o cña c¶i vËt chÊt
* Liªn hÖ thùc tÕ
?) Em hiÓu c©u tôc ng÷ thø 7 nh­ thÕ nµo? Cã g× ®Æc biÖt trong c¸ch diÔn ®¹t?
- S¾p xÕp vai trß c¸c yÕu tè trong nghÒ trång lóa liÖt kª -> Tæng kÕt, kh¼ng ®Þnh 4 bµi häc lín vÒ lµm ruéng cho n¨ng suÊt cao
- C©u tôc ng÷ cßn cã ý nghÜa s©u s¾c khuyªn ng­êi n«ng d©n muèn mïa mµng béi thu cÇn ph¶i ®¶m b¶o 4 yÕu tè trªn
?) Em hiÓu “th×” vµ “thôc” ë c©u 8 nh­ thÕ nµo?
- Th×: thêi vô
- Thôc: ®Êt canh t¸c
?) Kinh nghiÖm ®­îc ®óc kÕt lµ g×?
- Trång trät ph¶i ®¶m b¶o 2 yÕu tè nh­ng thêi vô ®Æt lªn hµng ®Çu
?) C©u tôc ng÷ nµy cã g× ®Æc biÖt? T¸c dông?
- Gän vµ ®èi xøng -> nhÊn m¹nh 2 yÕu tè th×, vô...
?) C©u tôc ng÷ nµy ®i vµo thùc tÕ n«ng nghiÖp n­íc ta nh­ thÕ nµo?
- CÇn gieo cÊy ®óng thêi vô, c¶i t¹o ®Êt ®ai sau khi canh t¸c...
3. Ph©n tÝch v¨n b¶n
a. Nh÷ng kinh nghiÖm tõ thiªn nhiªn
* C©u 1
- Víi c¸ch nãi qu¸ vµ phÐp ®èi c©u tôc ng÷ kh¼ng ®Þnh ®ªm th¸ng 5, ngµy th¸ng 10 rÊt ng¾n ®Ó khuyªn nhñ con ng­êi sö dông thêi gian cho hîp lý vµ b¶o vÖ søc kháe cña m×nh
* C©u 2
- C©u tôc ng÷ dïng phÐp ®ãi ®Ó ®óc kÕt kinh nghiÖm dù b¸o thêi tiÕt n¾ng, m­a ®Ó s¾p xÕp c«ng viÖc
* C©u 3
- C©u tôc ng÷ lµ kinh nghiÖm vÒ dù b¸o thêi tiÕt, khuyªn ng­êi d©n gi÷ g×n nhµ cöa vµ hoa mµu
* C©u 4
- B»ng sù quan s¸t tØ mØ thÊy kiÕn bß ra vµo th¸ng 7 th× th¸ng 8 sÏ lôt => CÇn chñ ®éng ®Ó phßng chèng
2. Nh÷ng kinh nghiÖm trong s¶n xuÊt
* C©u 5
- B»ng h×nh ¶nh so s¸nh, c©u tôc ng÷ ®Ò cao gi¸ trÞ cña ®Êt vµ khuyªn chóng ta ph¶i biÕt b¶o vÖ, gi÷ g×n ®Êt
* C©u 6
- C©u tôc ng÷ khuyªn nhñ, muèn lµm giµu cÇn ph¶i ph¸t triÓn thñy s¶n
* C©u 7
- Víi phÐp liÖt kª, c©u tôc ng÷ kh¼ng ®Þnh 4 bµi häc lín vÒ lµm ruéng cho n¨ng suÊt cao.
* C©u 8
- C©u tôc ng÷ kh¼ng ®Þnh tÇm quan träng cña 2 yÕu tè: thêi vô vµ søc lao ®éng cña con ng­êi t¹o nªn n¨ng suÊt béi thu
*Ho¹t ®éng 4: (5’)
?) C¸c c©u tôc ng÷ cã c¸ch diÔn ®¹t ®éc ®¸o nh­ thÕ nµo?
- Ng¾n gän, th­êng cã 2 vÕ ®èi xøng...
?) Néi dung, nghÖ thuËt cña bµi
-> GV chèt -> Ghi nhí, gäi 1 HS ®äc
IV. Tæng kÕt
* Ghi nhí: sgk
* Ho¹t ®éng 5:(5’)
V. LuyÖn tËp
* T×m mét sè c©u tôc ng÷ cã néi dung t­¬ng tù qua ®ã ®¸nh gi¸ nh÷ng kh¶ n¨ng næi bËt cña ng­êi d©n lao ®éng
- Am hiÓu s©u s©u nghÒ n«ng
- S½n sµng truyÒn b¸ kinh nghiÖm
1) Víi c¸ch nãi qu¸, phÐp ®èi, c¸c c©u tôc ng÷ ®óc kÕt nh÷ng kinh nghiÖm vÒ dù b¸o thêi tiÕt ®Ó khuyªn nhñ con ng­êi sö dông thêi gian cho hîp lý ®Ó b¶o vÖ søc kháe vµ ®êi sèng vËt chÊt, s¾p xÕp c«ng viÖc cho hîp lý
2) B»ng nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh, liÖt kª ng¾n gän, c¸c c©u tôc ng÷ khuyªn con ng­êi ph¶i yªu quý, b¶o vÖ ®Êt ®ai, biÕt tÝnh to¸n trong lao ®éng s¶n xuÊt ®Ó ®¹t ®­îc n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt.
4. Cñng cè (3’) - C©u hái SGK
5. H­íng dÉn vÒ nhµ: (2’)
- Häc thuéc lßng vµ ph©n tÝch 8 c©u tôc ng÷
- ChuÈn bÞ: Ch­¬ng tr×nh ®Þa ph­¬ng
*. Rót kinh nghiÖm
...............
...............
...............
Ngµy so¹n : 
Ngµy gi¶ng : 
TiÕt 74
Ch­¬ng tr×nh ®Þa ph­¬ng
V¨n & tËp lµm v¨n
I - MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
- Nắm được yêu cầu và cách thức sưu tầm ca dao, tục ngữ địa phương.
- Hiểu thêm về giá trị nội dung, đặc điểm hình thức của tục ngữ, ca dao địa phương.
II - TRỌNG TÂM KIẾN THỨC
1. Kiến thức
- Yêu cầu của việc sưu tầm tục ngữ, ca dao địa phương.
- Cách thức sưu tầm tục ngữ, ca dao địa phương.
2. Kĩ năng
- Biết cách sưu tầm tục ngữ, ca dao địa phương.
- Biết cách tìm hiểu tục ngữ, ca dao địa phương ở một mức độ nhất định.
* KÜ n¨ng sèng: - Tù nhËn thøc ®­îc ý nghÜa cña c¸c c©u tôc ng÷ vµ cã ý thøc s­u tÇm ca dao, tôc ng÷
3. Th¸i ®é : T¨ng thªm t×nh c¶m, sù hiÓu biÕt vÒ quª m×nh
III.ChuÈn bÞ
- T­ liÖu vÒ tôc ng÷, ca dao cã ë ®Þa ph­¬ng.
IV. Ph­¬ng ph¸p
- Ph¸t vÊn c©u hái, gi¶ng b×nh
V. TiÕn tr×nh giê d¹y
I- æn ®Þnh tæ chøc (1’)
II- KiÓm tra bµi cò (4’) KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña häc sinh 
III- Bµi míi
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Néi dung kiÕn thøc
 Ho¹t ®éng 1(15’)
?) ThÕ nµo lµ tôc ng÷?
?) Nh¾c l¹i kh¸i niÖm vÒ ca dao, d©n ca?
?) §iÓm chung gi÷a tôc ng÷, ca dao, d©n ca?
- Lµ mét thÓ lo¹i cña v¨n häc d©n gian
I. Tôc ng÷, ca dao, d©n ca
1. Tôc ng÷: Lµ nh÷ng c©u nãi d©n gian ng¾n gän, æn ®Þnh, cã nhÞp ®iÖu, h×nh ¶nh thÓ hiÖn nh÷ng kinh nghiÖm cña nh©n d©n vÒ mäi mÆt vµ ®­îc vËn dông vµo ®êi sèng, suy nghÜ, lêi nãi hµng ngµy
2. Ca dao: Lµ lêi th¬ cña d©n ca, lµ mét thÓ th¬ d©n gian
3. D©n ca: Lµ nh÷ng s¸ng t¸c kÕt hîp lêi vµ nh¹c (nh÷ng c©u h¸t d©n gian)
Ho¹t ®éng 2 (23’)
?) Em hiÓu nh­ thÕ nµo vÒ côm tõ “L­u hµnh ë ®Þa ph­¬ng”?
- Ca dao, tôc ng÷ cã mÆt ®­îc sö dông ë ®Þa ph­¬ng chø kh«ng ph¶i lµ nãi vÒ ®Þa ph­¬ng
- GV nªu yªu cÇu vÒ néi dung, c¸ch s­u tÇm, thêi gian
II. Yªu cÇu s­u tÇm
1. Giíi h¹n
- §«ng TriÒu – Qu¶ng Ninh
- 20 c©u
2. Nguån s­u tÇm
- Hái cha, mÑ, ng­êi giµ, nhµ v¨n
- T×m trong s¸ch b¸o ®Þa ph­¬ng
3. Néi dung
- Nãi vÒ s¶n vËt, di tÝch, th¾ng c¶nh danh nh©n, sù tÝch, tõ ng÷ ®Þa ph­¬ng
4. C¸ch s­u tÇm
- ChÐp vµo vë hoÆc sæ tay v¨n häc
- Ph©n lo¹i: tôc ng÷, ca dao, d©n ca
- S¾p xÕp theo ch÷ c¸i a, b, c
5. Thêi gian s­u tÇm; 2 tuÇn -> 1 th¸ng
4. Cñng cè: 
5. H­íng dÉn vÒ nhµ(2’)
- ChuÈn bÞ: T×m hiÓu chung vÒ v¨n nghÞ ... Ò cËp tíi cuéc sèng, x· héi
3. Ghi nhí: sgk(9)
TiÕt 76
* Ho¹t ®éng 1 : (20’)
- Gäi 2 HS ®äc v¨n b¶n
?) §©y cã ph¶i lµ v¨n b¶n nghÞ luËn kh«ng? T¹i sao?
- Lµ v¨n b¶n nghÞ luËn v×
+ §©y lµ vÊn ®Ò x· héi thuéc lèi sèng ®¹o ®øc
+ T¸c gi¶ sö dông lÝ lÏ vµ dÉn chøng ®Ó tr×nh bµy vµ b¶o vÖ quan ®iÓm cña m×nh
?) Trong v¨n b¶n t¸c gi¶ ®· ®Ò xuÊt ý kiÕn g×? C©u v¨n nµo thÓ hiÖn? T×m lÝ lÏ vµ dÉn chøng
+ 2 ý kiÕn Ph©n biÖt thãi quen tèt vµ xÊu
 T¹o thãi quen tèt, kh¾c phôc thãi quen 
	 xÊu trong cuéc sèng hµng ngµy
+ LÝ lÏ Cã thãi quen tèt vµ thãi quen xÊu
 Thãi quen ®· thµnh tÖ n¹n
 T¹o thãi quen tèt lµ rÊt khã
 NhiÔm thãi quen xÊu lµ dÔ
+ DÉn chøng Thãi quen tèt: lu«n d¹y sím...®äc s¸ch
 Thãi quen xÊu:....
?) Môc ®Ých cña t¸c gi¶ lµ g×?
?) Bµi v¨n gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cã trong thùc tÕ kh«ng? V× sao?
- Thùc tÕ n­íc ta: ®« thÞ, thµnh phè, thÞ trÊn ®ang diÔn ra nhiÒu thãi quen xÊu...
?) Nh©n d©n ta ®· lµm g× ®Ó söa thãi quen xÊu? ë tr­êng, líp em lµm g×?
- Nh©n d©n: x©y dùng nÕp sèng v¨n minh, lÞch sù
- Tr­êng, líp: Nãi lêi hay, lµm viÖc tèt
 Cö chØ v¨n minh, lÞch sù 
- Yªu cÇu HS x¸c ®Þnh bè côc
II. LuyÖn tËp
Bµi 1(9): CÇn t¹o ra thãi quen tèt trong x· héi
a) §©y lµ v¨n b¶n nghÞ luËn v×:
b)
* C¸c ý kiÕn
- Ph©n biÖt thãi quen tèt vµ xÊu
- T¹o thãi quen tèt vµ kh¾c phôc thãi quen xÊu
* LÝ lÏ
c) Môc ®Ých
- Nh¾c nhë mäi ng­êi
+ Bá thãi xÊu
+ H×nh thµnh thãi quen tèt
Bµi 2(10)
Gåm 3 phÇn
P1: 2 c©u ®Çu
P2: 3 c©u cuèi
P3: Cßn l¹i
* Ho¹t ®éng 2: (20’)
- Gäi 1 HS ®äc v¨n b¶n
- Yªu cÇu th¶o luËn nhãm (Mçi bµn mét nhãm)
- Lµ v¨n b¶n nghÞ luËn v×
+ KÓ chuyÖn ®Ó nghÞ luËn
Bµi 4: Hai biÓn hå
- Lµ v¨n b¶n nghÞ luËn: Bµn vÒ c¸ch sèng
+ KÓ vÒ 2 c¸i biÓn hå: BiÓn chÕt vµ BiÓn Galilª
=> Bµy tá vÒ 2 c¸ch sèng Thu m×nh, kh«ng chia sÎ, 
 kh«ng hßa nhËp -> chÕt dÇn
 Lµ VBNL bµn vÒ cuéc sèng SÎ chia, hßa nhËp trµn ngËp niÒm vui
4. Cñng cè:(3’)
? V¨n nghÞ luËn cã vai trß nh­ thÕ nµo trong cuéc sèng?
? ThÕ nµo lµ v¨n b¶n nghÞ luËn?
5. H­íng dÉn vÒ nhµ:(2’)
- Häc bµi, s­u tÇm thªm c¸c v¨n b¶n nghÞ luËn ®Ó häc
- So¹n: Tôc ng÷ vÒ con ng­êi vµ x· héi
*. Rót kinh nghiÖm
...............
...............
Ngµy so¹n : 
Ngµy gi¶ng : 
TiÕt 77 - V¨n b¶n
Tôc ng÷ vÒ con ng­êi vµ x· héi 
I - MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
- Hiểu ý nghĩa chùm tục ngữ tôn vinh giá trị con người, đưa ra nhận xét, lời khuyên về lối sống đạo đức đúng đắn, cao đẹp, tình nghĩa của người Việt Nam.
- Thấy được đặc điểm hình thức của những câu tục ngữ về con người và xã hội.
II - TRỌNG TÂM KIẾN THỨC
1. Kiến thức
- Nội dung của tục ngữ về con người và xã hội.
-Đặc điểm hình thức của tục ngữ về con người và xã hội.
2. Kĩ năng
- Củng cố, bổ sung thêm hiểu biết về tục ngữ.
- Đọc - hiểu, phân tích các lớp nghĩa của tục ngữ về con người và xã hội trong đời sống.
* KÜ n¨ng sèng: - Tù nhËn thøc ®­îc nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm vÒ thiªn nhiªn, lao ®éng s¶n xuÊt, con ng­êi, x· héi.
- Ra quyÕt ®Þnh: vËn dông c¸c bµi häc kinh nghiÖm ®óng lóc, ®óng chç.
3. Th¸i ®é : V©n dông TN ®óng hoµn c¶nh giao tiÕp
III. ChuÈn bÞ 
- So¹n bµi, SGK, SGV, TLTK
IV. Ph­¬ng ph¸p
- Ph¸t vÊn c©u hái, gi¶ng b×nh.
- Th¶o luËn nhãm. 
- Ph©n tÝch t×nh huèng trong c¸c c©u tôc ng÷ ®Ó rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm vÒ thiªn nhiªn, lao ®éng s¶n xuÊt, con ng­êi, x· héi.
- §éng n·o: suy nghÜ rót ra nh÷ng bµi häc thiÕt thùc vÒ kinh nghiÖm thiªn nhiªn, lao ®éng s¶n xuÊt, con ng­êi, x· héi.
V. TiÕn tr×nh giê d¹y
1- æn ®Þnh tæ chøc (1’)
2- KiÓm tra bµi cò (5’)
? §äc thuéc lßng vµ ph©n tÝch néi dung – nghÖ thuËt tiªu biÓu nh÷ng c©u tôc ng÷ nãi vÒ thiªn nhiªn?
?) §äc thuéc lßng vµ ph©n tÝch néi dung – nghÖ thuËt tiªu biÓu nh÷ng c©u tôc ng÷ vÒ lao ®éng s¶n xuÊt?ghÖ thuËt tiªu biÓu nh÷ng c©u tôc ng÷ nãi vÒ thiªn nhiªn
, Èn dô...
3- Bµi míi
* Giíi thiÖu bµi: Cuéc sèng vèn mu«n mµu, mu«n vÎ mµ thiªn nhiªn l¹i ®­îc kÕt tinh tõ cuéc sèng phong phó. ChÝnh v× thÕ tôc ng÷ sÏ cßn gióp chóng ta biÕt ®­îc c¸ch nh×n nhËn, ®¸nh gi¸ cña con ng­êi trong x· héi x­a kia...
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Néi dung kiÕn thøc
* Ho¹t ®éng 1:(5’)
- Gäi 2 HS ®äc -> GV nhËn xÐt
- GV ®äc l¹i mét lÇn
- GV yªu cÇu HS gi¶i thÝch mét sè tõ khã
I. §äc - t×m hiÓu chó thÝch 
* Ho¹t ®éng 2 :(20’)
?) XÐt vÒ néi dung cã thÓ chia v¨n b¶n thµnh mÊy nhãm?
- 3 nhãm: VÒ phÈm chÊt con ng­êi: C©u 1, 2, 3
 VÒ häc tËp tu d­ìng: C©u 4, 5, 6
 Quan hÖ øng xö: C©u 7, 8, 9
GV chuyÓn ý
- GV giao 3 nhãm häc tËp. Giao mçi nhãm chuÈn bÞ mét néi dung -> Cö ®¹i diÖn tr×nh bµy
* Nhãm 1
?) Kinh nghiÖm ®óc rót ®­îc ë c©u 1 lµ g×? NghÖ thuËt tiªu biÓu.
- §Ò cao gi¸ trÞ cña con ng­êi so víi cña c¶i
- NghÖ thuËt: So s¸nh: 1 mÆt ng­êi – 10 mÆt cña 
?) §©y lµ kiÓu so s¸nh g×? T¸c dông?
- So s¸nh ngang b»ng, kÕt hîp víi sè tõ 1 – 10
=> Kh¼ng ®Þnh, ®Ò cao gi¸ trÞ cña con ng­êi, con ng­êi lµ thø cña c¶i quý nhÊt
?) Qua c©u tôc ng÷ «ng cha ta muèn khuyªn nhñ ®iÒu g×? T×m nh÷ng c©u tôc ng÷ cã ý nghÜa t­¬ng tù?
- Ng­êi sèng ®èng vµng
- Ng­êi lµm ra cña chø cña kh«ng lµm ra ng­êi
?) C©y tôc ng÷ thø 2 nãi ®Õn “r¨ng” vµ “tãc”. Theo em ®ã lµ nh÷ng ph­¬ng diÖn søc kháe hay ®ã lµ nh÷ng vÎ ®Ñp cña con ng­êi?
- R¨ng, tãc lµ nh÷ng bé rÊt nhá ë c¬ thÓ con ng­êi l¹i lµ yÕu tè quan träng t¹o nªn vÎ ®Ñp cña con ng­êi
?) Bµi häc rót ra tõ c©u tôc ng÷ nµy?
- BiÓu hiÖn ë con ng­êi ®Òu ph¶n ¸nh vÎ ®Ñp, t­ c¸ch cña con ng­êi => Nh¾c nhë con ng­êi vÒ c¸ch ®¸nh gi¸, nhËn xÐt...
?) T×m nh÷ng c©u tôc ng÷, ca dao cã ý nghÜa t­¬ng tù?
- Mét yªu tãc bá ®u«i gµ
Hai yªu r¨ng tr¾ng nh­ ngµ dÔ th­¬ng
=> C©u tôc ng÷ khuyªn chóng ta h·y biÕt hoµn thiÖn m×nh tõ nh÷ng ®iÒu nhá nhÆt nhÊt
?) Em cã nhËn xÐt g× vÒ h×nh thøc cña c©u tôc ng÷ 3? T¸c dông?
- §èi lËp ý trong mçi vÕ: §ãi – s¹ch; R¸ch – th¬m
?) Em hiÓu nghÜa c©u tôc ng÷ nµy nh­ thÕ nµo?
- NghÜa ®en: Dï ®ãi vÉn ph¶i ¨n uèng s¹ch sÏ
 Dï r¸ch vÉn ph¶i ¨n mÆc s¹ch sÏ, th¬m tho
- NghÜa bãng: Dï vËt chÊt thiÕu thèn, khã kh¨n vÉn ph¶i gi÷ phÈm chÊt trong s¹ch ®¸ng träng. Con ng­êi ph¶i cã lßng tù träng
?) Tãm l¹i 3 c©u tôc ng÷ trªn muèn khuyªn nhñ chóng ta ®iÒu g×? Cã g× ®Æc biÖt trong c¸ch diÔn ®¹t?
- 2 HS tr¶ lêi
- GV chuyÓn ý
* §¹i diÖn nhãm 2 tr×nh bµy: HS nhãm kh¸c bæ sung
?) 3 c©u 4, 5, 6 ®óc kÕt nh÷ng kinh nghiÖm g×?
- Dùa vµo ®©u mµ em t×m ®­îc nh÷ng bµi häc ®ã?
+ C©u 4: §iÖp tõ “häc” nhÊn m¹nh viÖc häc tØ mØ, toµn diÖn: Trong giao tiÕp, c­ xö, c«ng viÖc
?) Em hiÓu nh­ thÕ nµo vÒ “ häc gãi” vµ “häc më”
- BiÕt lµm mäi viÖc cho khÐo tay
?) T×m nh÷ng c©u tôc ng÷ kh¸c cã ý nghÜa t­¬ng tù
- ¨n tïy n¬i, ch¬i tïy chèn
- ¨n tr«ng nåi, ngåi tr«ng h­íng
- Mét lêi nãi dèi, s¸m hèi 7 ngµy
+ C©u 5:
- C¸ch nãi d©n d· Muèn nªn ng­êi ph¶i ®­îc d¹y dç 
	 bëi c¸c bËc thÇy
 NhÊn m¹nh vai trß Trong häc tËp, rÌn luyÖn kh«ng thÓ 
cña ng­êi thÇy thiÕu thÇy
?) C©u tôc ng÷ khuyªn nhñ ®iÒu g×?
- Kh«ng ®­îc quªn c«ng lao d¹y dç cña thÇy
+ C©u 6:
- ý nghÜa: Tù m×nh häc hái trong cuéc sèng lµ c¸ch häc tèt nhÊt
?) C©u tôc ng÷ khuyªn “ng­êi häc” nh­ thÕ nµo?
- TÝch cùc, chñ ®éng trong häc tËp
- Ph¶i më réng viÖc häc tËp trong cuéc sèng
GV liªn hÖ thùc tÕ
?) Ph¶i ch¨ng c©u 5 – c©u 6 cã ý nghÜa tr¸i ng­îc nhau
- Kh«ng, bæ sung ®Ó hoµn chØnh quan niÖm vÒ viÖc häc cña con ng­êi trong cuéc sèng => Kh¼ng ®Þnh: Vai trß cña ng­êi thÇy vµ qu¸ tr×nh tù häc cña con ng­êi ®Òu rÊt quan träng
?) H·y t×m vµi cÆp c©u tôc ng÷ cã néi dung t­¬ng tù ng­îc nhau nh­ng bæ sung cho nhau
- M¸u ch¶y ruét mÒm
- B¸n anh em xa, mua l¸ng giÒng gÇn
?) Qua 3 c©u tôc ng÷ trªn, em rót ra bµi häc g× vÒ viÖc häc tËp vµ tu d­ìng
- 2 HS -> GV chèt
* §¹i diÖn nhãm 3 tr×nh bµy	
?) C¸c c©u 7, 8, 9 cho ta bµi häc g× vÒ quan hÖ øng xö trong cuéc sèng? H·y ph©n tÝch tõng c©u?
+ C©u 7: So s¸nh: Th­¬ng ng­êi – th­¬ng d©n
 T×nh th­¬ng ®èi T×nh th­êng dµnh 
 víi ng­êi kh¸c cho m×nh
=> Lµ triÕt lÝ vÒ c¸ch sèng ®Çy gi¸ trÞ nh©n v¨n
?) Lêi khuyªn cña c©u tôc ng÷?
- H·y sèng b»ng lßng nh©n ¸i, vÞ tha
- Kh«ng nªn sèng Ých kØ
=> GV: Tôc ng÷ kh«ng chØ lµ kinh nghiÖm vÒ tri thøc, vÒ c¸ch øng xö mµ cßn lµ bµi häc vÒ t×nh c¶m
+ C©u 8:
- ý nghÜa: Khi ®­îc h­ëng thµnh qu¶, ph¶i nhí c«ng ng­êi g©y dùng nªn => Mäi thø ta h­ëng thô ®Òu do c«ng søc cña con ng­êi -> NghÖ thuËt Èn dô
?) Bµi häc rót ra tõ ®©y?
- CÇn tr©n träng søc lao ®éng cña mäi ng­êi, ph¶i biÕt ¬n...
?) Trong thùc tÕ, c©u tôc ng÷ nµy sö dông hoµn c¶nh cô thÓ nµo?
- Con ch¸u - «ng bµ, cha mÑ
- Häc sinh – ThÇy c« gi¸o
- Nh©n d©n – Anh hïng, liÖt sÜ
+ C©u 9: C©u nµy sö dông nghÖ thuËt g×? T¸c dông?
- NghÖ thuËt Èn dô, ®èi lËp gi÷a hai vÕ -> Kh¼ng ®Þnh søc m¹nh cña ®oµn kÕt, chia sÎ thÊt b¹i
?) Bµi häc nµo ®­îc rót ra tõ c©u tôc ng÷ 7, 8, 9?
- Ph¶i cã tinh thÇn tËp thÓ trong lèi sèng vµ lµm viÖc, tr¸nh lèi sèng c¸ nh©n
II. Ph©n tÝch v¨n b¶n
1. Bè côc: 3 nhãm
2. Ph©n tÝch
a) Kinh nghiÖm vµ bµi häc vÒ phÈm gi¸ con ng­êi.
=> Víi c¸ch nãi giµu h×nh ¶nh, c¸c c©u kh¼ng ®Þnh con ng­êi lµ gi¸ trÞ nhÊt nªn ph¶i yªu quý, b¶o vÖ vµ biÕt ®¸nh gi¸ mét c¸ch thÊu ®¸o, ®ång thêi nh¾n nhñ con ng­êi ph¶i biÕt gi÷ g×n phÈm gi¸ trong s¹ch cña m×nh
b) Kinh nghiÖm vµ bµi häc vÒ viÖc häc tËp, tu d­ìng
=> Nh©n d©n ta khuyªn nhñ häc tËp ph¶i toµn diÖn, tØ mØ häc thÇy, häc b¹n míi trë thµnh ng­êi lÞch sù, cã v¨n hãa
c) Kinh nghiÖm vµ bµi häc vÒ quan hÖ øng xö
=> Qua nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh, Èn dô, c¸c c©u tôc ng÷ khuyªn con ng­êi lßng nh©n ¸i, vÞ tha, lu«n ghi nhí c«ng lao cña nh÷ng ng­êi ®i tr­íc
* Ho¹t ®éng 3: (5’)
?) V¨n b¶n “Tôc ng÷ vÒ cng­êi...” gióp em hiÓu nh÷ng quan ®iÓm, th¸i ®é s©u s¾c nµo cña nh©n d©n?
- §ßi hái cao vÒ c¸ch sèng, c¸ch lµm ng­êi
- Mong muèn con ng­êi hoµn thiÖn
- §Ò cao, t«n vinh gi¸ trÞ lµm ng­êi
?) Bµi tôc ng÷ sö dông nghÖ thuËt g×? T¸c dông?
- So s¸nh, Èn dô -> T¹o sù tù nhiªn dÔ hiÓu, kh«ng ¸p ®Æt mµ thÊm thÝa -> Gäi HS ®äc ghi nhí
III. Tæng kÕt
* Ghi nhí
* Ho¹t ®éng 4: (4’)
IV. LuyÖn tËp
1. Bµi 1: §äc thªm
2. Bµi 2:
+ C©u tôc ng÷ ®ång nghÜa: ng­êi sèng h¬n ®èng vµng
 Tr¸i nghÜa: Cña träng h¬n ng­êi
+ §ång nghÜa: Uèng n­íc nhí nguån
 ¨n qu¶ nhí kÎ trång c©y
 Tr¸i nghÜa: ¨n ch¸o ®¸ b¸t
4. Cñng cè: (2’)
? Em thÊm thÝa mét lêi khuyªn tõ c©u tôc ng÷ nµo? V× sao?
5V. H­íng dÉn vÒ nhµ(2’)
- Häc thuéc lßng vµ ph©n tÝch c¸c c©u tôc ng÷. TËp viÕt ®o¹n v¨n cã c©u tôc ng÷ “Cã c«ng mµi s¾t...”
- ChuÈn bÞ: C©u rót gän
*. Rót kinh nghiÖm
...............
...............
Cã ®Çy ®ñ gi¸o ¸n ng÷ v¨n 6,7,8,9 so¹n theo s¸ch chuÈn kiÕn thøc kü n¨ng 
Liªn hÖ ®t 0168.921.86.68 hoặc 0916.582.536
 ( cã lµm c¸c tiÕt tr×nh chiÕu thao gi¶ng trªn m¸y chiÕu cho gi¸o viªn d¹y mÉu, s¸ng kiÕn kinh nghiÖm theo yªu cÇu)