Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 14 - Tiết 53, 54: Văn bản: Tiếng gà trưa (Tiếp)

Tuần 14; Tiết: 53+54 NS: . ND: .. 
VĂN BẢN: TIẾNG GÀ TRƯA
A-Mục tiêu:
- Kiến thức: 
+ Giúp HS cảm nhận vẻ đẹp, trong sáng, đằm thắm của những kỷ niệm tuổi thơ và tình cảm bà cháu.
+ Thấy và chỉ ra được nghệ thuật thể hiện tình cảm , cảm xúc qua những chi tiết tự nhiên, bình dị của tác giả .
+ Nghệt thuật sử dụng điệp từ, điệp ngữ, điệp câu trong bài thơ. 
- Kĩ năng: Rèn kĩ năng đọc và phân tích thơ 5 chữ.
- Thái độ: GDHS tình cảm gia đình đầm ấm, yêu thương, đùm bọc và chở che lẫn nhau: đặc biệt là tình bà cháu.
B-Chuẩn bị của thầy và trò:
	- Thầy: SGK, bài soạn, chân dung nhà thơ, hình ảnh minh họa.
	- Trò: SGK, vở bài tập. 
C-Kiểm tra bài: 
- Đọc thuộc bài thơ “Cảnh khuya” – phân tích 2 câu thơ đầu?
- đọc bài thơ “Rằm tháng riêng” - vẻ đẹp của đêm trăng mùa xuân được miêu tả như thế nào ?
D-Bài mới:
 * Vào bài: “Tiếng gà trưa” âm thanh mộc mạc, giản dị và quen thuộc của làng quê Việt Nam đã khơi gợi nguồn cảm hứng cho bao nhà thơ. Với Xuân Quỳnh “Tiếng gà trưa” đã gợi lại những kỷ niệm tuổi thơ êm đềm, tình bà cháu thắm thiết, tình cảm ấy được thể hiện như thế nào? Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu bài thơ.
HOẠT ĐỘNG THẦY
HOẠT ĐỘNG TRÒ
NỘI DUNG
* Hoạt động 1: Tìm hiểu chung.
 + Gọi HS đọc chú thích */154.
- Em hãy cho biết vài nét về tác giả Xuân Quỳnh và hoàn cảnh ra đời của bài thơ?
àGV nêu thêm: Xuân Quỳnh mồ côi mẹ từ lúc ấu thơ, người cha thường vắng nhà đi làm xa, hai chị em sống với bà suốt những năm tuổi thơ ở làng La Khê (Hà Tây)
* Lưu ý HS chú thích sgk
- HS đọc.
- Ý kiến cá nhân. 
- nghe hiểu 
- chú ý chú thích .
I. Tìm hiểu chung: 
1. Tác giả: Xuân Quỳnh( 1942-1988) Quê ở Hà Tây. Là nhà thơ trưởng thành trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. 
2. Tác phẩm : Bài thơ Tiếng gà trưa được viết thời kỳ đầu của cuộc kháng chiến chống Mỹ .
3.* Chú thích : * SGK T 154.
* Hoạt động 2: Đọc, tìm hiểu chung về bài thơ.
- GV hướng dẫn cách đọc: giọng nhẹ nhàng, nhấn mạnh những từ ngữ được lặp lại.
 + Gọi HS đọc bài thơ – nhận xét.
- Bài thơ được viết theo thể thơ nào giống với bài thơ đã học ở lớp 6?
- Cảm hứng của tác giả trong bài thơ được khơi gợi từ sự việc gì? - Mạch cảm xúc trong bài thơ diễn biến như thế nào ?
..
TIẾT: 54
* Hoạt động 3:
+ Gọi HS đọc lại 6 khổ thơ đầu.
1- Tiếng gà trưa đã gợi lại trong tâm trí của người chiến sĩ những hình ảnh và kỷ niệm nào của tuổi thơ?
- Trong các khổ thơ từ nào được nhắc lại nhiều lần? Việc nhắc lại các từ này có tác dụng gì?
- Qua những chi tiết trên đã biểu hiện tình cảm gì của tác giả ?
2- Trong những kỷ niệm tuổi thơ thì hình ảnh người bà hiện lên trong ký ức của tác giả có những nét gì nổi bật? 
- Tình cảm bà cháu được thể hiện như thế nào ?
* Hoạt động 4: Tình cảm cháu lúc trưởng thành. 
+ Đọc 2 khổ thơ cuối.
- Em hiểu như thế nào về hình ảnh “giấc ngủ ” và “ổ trứng  tuổi thơ”?
- Từ nào trong 2 khổ thơ được nhắc lại nhiều lần? Việc nhắc lại ấy có tác dụng gì?
- Từ tình yêu đối với bà dẫn đến 1 tình cảm cao hơn là gì?
- Nghe để thực hiện 
- Nhận xét cách đọc của HS.
- Lượm - Tố Hữu -> Thể thơ: 5 tiếng (ngũ ngôn)
- Thảo luận nhóm 
à Đại diện trình bày 
* Gợi ý: 
+ Tiếng gà trưa. 
+ Trên đường hành quân, người chiến sĩ chợt nghe tiếng gà nhảy ổ, , gợi về những kỷ niệm của tuổi thơ. 
- Đọc.
- Ý kiến cá nhân. 
+ nêu 4 hình ảnh 
- Nghe; Tiếng gà trưa. Gợi lại kỷ niệm.( điệp từ) 
- Yêu quý bà 
- Tần tảo, chắt chiu..
- Sâu nặng..biết ơn.
Đọc thơ. 
- Thảo luận-> nêu Tiếng gà trưa đã in dấu trong tâm trí cháu, đến nỗi chỉ nghe tiếng gà trưa mà cả tuổi thơ đã hiển vè trong chú, ngày cả trong giấc mơ. 
- Vì ( điệp ngữ) = nói lên múc đích ra đi chiến đấu của cháu-> thể hiện tình yêu bà, xóm làng, quên hươngđất nước.
- Yêu bà -> yêu nước. 
II. Tìm hiểu văn bản :
 * Mạch cảm xúc: Trên đường hành quân, người chiến sĩ chợt nghe tiếng gà nhảy ổ, , gợi về những kỷ niệm của tuổi thơ. 
1) Những kỷ niệm tuổi thơ:
 - Hình ảnh những con gà mái tơ, mái vàng, ổ trứng.
 - Xem trộm gà đẻ bị bà mắng.
 - Bà săm soi đàn gà à lo cho cháu.
 - Cháu có quần áo mới từ tiền bán gà.
 Qua những kỷ niệm được gợi lại, đã biểu lộ tâm hồn trong sáng, hồn nhiên, sự trân trọng yêu quý của cháu đối với bà.
2) Hình ảnh người bà:
 - Bà đã dành trọn tình yêu thương cho cháu, tần tảo, chắt chiu trong cảnh nghèo, bảo ban nhắc nhở cháu.
==>Những kỷ niệm về bà đã biểu hiện tình bà cháu thật sâu nặng, thắm thiết, hình ảnh người bà luôn in đậm trong tâm hồn người cháu, với lòng kính trọng và biết ơn bà.
3) Tình cảm lúc trưởng thành:
 - Lòng kính yêu đối với bà đã nâng lên tình cảm cao cả hơn đó là tình yêu xóm làng, yêu quê hương , đất nước.
.
* Hoạt động 5:Tổng kết 
- Nội dung chính của bài thơ là gì?
- Bài thơ có những nét đặc sắc gì về nghệ thuật ?
- Nêu nội dung
- Nêu đặc sắc nghệ thuật( Thể thơ; điệp ngữ ; tình cảm ; hình ảnh) 
III. Tổng kết :
 1. Nội dung: Bài thơ Tiếng gà trưa đã gợi về những kỷ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ và tìh bà cháu. Tình cảm đó đã làm sâu sắc thêm tình yêu quê hương.
2. Nghệ thuật: 
 - Thể thơ 5 tiếng; sử dụng điệp ngữ; cách diến đạt tình cảm tự nhiên; nhiều hình ảnh bình dị tất cả đó đã tạo nên cái hay cho bài thơ. 
	4. Cũng cố- dặn dò: 
 - Thuộc lòng bài thơ, ghi nhớ.
 - Làm bài tập 2/151.
	 - Soạn bài: Điệp ngữ.
	+ Nêu khái niệm và tác dụng của điệp ngữ.
	+ Các dạng điệp ngữ.
	+ Phân biệt điệp ngữ với lỗi lặp từ, ngữ.
	.
Tuần 14; Tiết: 55 NS: . ND: .. 
ĐIỆP NGỮ
 A-Mục tiêu:
	- Kiến thức: Hiểu được thế nào là điệp ngữ và giá trị điệp ngữ .
	- Kĩ năng: Biết sử dụng điệp ngữ khi cần thiết, phân tích giá trị của điệp ngữ trong các văn cảnh cụ thể.
	- Thái độ: Có ý thức sử dụng điệp ngữ khi cần thiết.
B-Chuẩn bị của thầy và trò:
	- Thầy: SGK, bài soạn, bảng phụ.
	- Trò: SGK, vở bài tập. 
C-Kiểm tra bài cũ: 
- Thế nào là thành ngữ? Hãy giải thích thành ngữ: lên thác xuống ghềnh?
- Sử dụng thành ngữ có tác dụng như thế nào ?
D-Bài mới:
	* Vào bài: Trong bài thơ “Tiếng gà trưa” nhà thơ Xuân Quỳnh đã dùng nhiều từ lặp lại để gây sự chú ý cho người đọc. Cách dùng lặp lại từ ngữ ấy ta gọi là điệp ngữ. Vậy điệp ngữ là gì? Tác dụng của nghệ thuật này như thế nào bài học hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu.
HOẠT ĐỘNG THẦY
HOẠT ĐỘNG TRÒ
NỘI DUNG
* Hoạt động 1: 
 + GV treo bảng phụ ghi 2 khổ thơ.
 + Gọi HS đọc bài tập 1.
- Ở khổ thơ đầu và khổ thơ cuối của bài “Tiếng gà trưa” có những từ ngữ nào được lặp đi lặp lại? Cách lặp lại ấy có tác dụng gì?
==>Cách lặp từ như vậy ta gọi là điệp ngữ àVậy em hãy cho biết thế nào là điệp ngữ ? Sử dụng điệp ngữ có tác dụng gì?
 + HS đọc ghi nhớ: SGK T 152.
* Hoạt động 2: 
- Hãy so sánh điệp ngữ ở khổ thơ đầu của bài “Tiếng gà trưa” và điệp ngữ ở 2 đoạn thơ sau, tìm đặc điểm của mỗi dạng?
 + Gọi 3 em đọc 3 đoạn thơ.
- Trong 3 đoạn thơ cách dùng điệp ngữ có gì khác nhau?
 + Gọi HS đọc bài tập 1.
- Xác định điệp ngữ .
- Nêu tác dụng của điệp ngữ .
- Tìm điệp ngữ trong đoạn văn, cho biết đó là dạng điệp ngữ gì?
- Viết đoạn văn – HS trình bày – GV Nhận xét à ghi điểm. 
- HS đọc.
- Ý kiến cá nhân. 
- Thảo luận àCử đại diện trình bày .
Đọc.
Ý kiến cá nhân. 
- Đọc
- Thảo luận nhóm.
I/ Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ :
 * Bài tập :
 - Từ “nghe” lặp lại à nhấn mạnh cảm giác của người chiến sĩ khi nghe tiếng gà trưa nhảy ổ, chợt nhớ lại những kỷ niệm tuổi thơ.
 - Từ “vì” à nhấn mạnh mục đích chiến đấu của người chiến sĩ.
==>điệp ngữ.
 * Ghi nhớ: SGK T 152.
II/ Các dạng điệp ngữ :
 * Bài tập :
 a) Điệp ngữ nối tiếp.
 b) Điệp ngữ chuyển tiếp.
 c) Khổ đầu bài thơ: Tiếng gà trưa àĐiệp ngữ cách quãng.
 * Ghi nhớ: SGK T 152.
III/ Luyện tập: 
 1) Xác định nêu tác dụng của điệp ngữ :
 a- Điệp ngữ :
 - Một dân tộc đã gan góc (2 lần)
 - Dân tộc đó phải được (2 lần)
==>Nhấn mạnh dân tộc Việt Nam anh dũng đã gan góc đứng lên chống thực dân Pháp xâm lược. Khẳng định đất nước Việt Nam phải được độc lập, chủ quyền.
 b- Điệp ngữ :
 - đi cấy, trông: sự lo lắng, trông mong của người nông dân mong cho thời tiết được thuận lợi để việc cày, cấy đỡ vất vả.
 2) Dạng điệp ngữ :
 - Một giấc mơ: Điệp ngữ chuyển tiếp.
 3) a- Đoạn văn viết bị lỗi lặp từ, không có tác dụng .
 b- HS sửa sai àNhận xét.
 4) Viết đoạn văn có sử dụng điệp ngữ .
 HS trình bày .
	E-Hướng dẫn tự học:
 1) Bài vừa học: 	2) Bài sắp học: Luyện nói biểu cảm về tác phẩm văn học .
- Nắm vững đặc điểm , tác dụng và các dạng điệp ngữ.	- Tổ 1, 2 : Nêu cảm nghĩ “Cảnh khuya” Hồ Chí Minh.
- Phân biệt điệp ngữ với lỗi lặp từ, làm bài tập 4/ 151.	- Tổ 3, 4: Nêu cảm nghĩ “Hồi hương ngẫu thư” HTC
	G- Bổ sung:
Tiết: 56 LUYỆN NÓI: PHÁT BIỂU CẢM NGHĨ VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌC 
 A-Mục tiêu:
	- Kiến thức: Củng cố kiến thức về cách làm bài văn phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học .
	- Kĩ năng: Luyện tập phát biểu miệng trước tập thể, bày tỏ cảm xúc , suy nghĩ về tác phẩm văn học .
	- Thái độ: Mạnh dạn, tự tin bày tỏ ý kiến của mình trước tập thể.
	B-Chuẩn bị của thầy và trò:
	- Thầy: Đề bài.
	- Trò: Bài làm ở nhà.
	C-Kiểm tra bài cũ: 
- Kiểm tra sự chuẩn bị bài của HS.
	D-Bài mới:
	* Vào bài: “Nói” là hình thức giao tiếp tự nhiên của con người, ngoài việc rèn luyện viết đúng, viết hay còn phải rèn luyện nói, vì đó là phương tiện giao tiếp hữu hiệu nhất. Tiết học hôm nay sẽ giúp các em luyện nói theo chủ đề biểu cảm tác phẩm văn học .
HOẠT ĐỘNG THẦY
HOẠT ĐỘNG TRÒ
NỘI DUNG
* Hoạt động 1: 
 + Gọi HS đọc lại 2 đề bài.
- GV hướng dẫn HS tìm hiểu đề, tìm ý cho đề bài.
- HS nhắc lại về tác giả , hoàn cảnh ra đời, nội dung và nghệ thuật của 2 bài thơ.
* Hoạt động 2: 
- Chia tổ cho HS lập dàn bài – Luyện nói trước tổ – Tổ trưởng theo dõi, chủ trì tổ viên thảo luận.
- Đại diện tổ trình bày dàn bài à GV nhận xét.
* Hoạt động 3: 
- GV nêu yêu cầu giờ luyện nói.
- Lần lượt cho HS nói trước lớp.
 + Tổ 1: Một em nói phần MB, KB. Đề 1.
 + Tổ 2: Một em nói phần TB.
 à Cho 1 em nói cả bài.
 + Tổ 3: Một em nói phần TB: đề 2
 + Tổ 4: nói cả bài đề 2.
- HS trình bày àLớp theo dõi – Nhận xét.
- GV nhận xét – đánh giá – ghi điểm.
==>GV lưu ý: Sửa chữa các câu cụt, sai ngữ pháp, khắc phục các biểu hiện nói ngọng, nói lắp,  khi nói.
 GV tổng kết.
- HS đọc.
- Ý kiến cá nhân. 
- Thảo luận tổ.
- Cử đại diện trình bày .
- HS trình bày .
* Đề 1: Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ “Cảnh khuya” của Hồ Chí Minh.
 * Đề 2: Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ “Hồi hương ngẫu thư” của Hạ Tri Chương.
 * YÊU CẦU:
- Khi nói cần thưa, gửi.
- Không nhất thiết dùng câu dài, nhiều thành phần.
- Có thể dùng hình thức tự nêu câu hỏi rồi tự trả lời, hoặc dùng: Kể chuyện, đàm thoại.
- Sử dụng ánh mắt, cử chỉ, giọng nói để biểu hiện cảm xúc, tình cảm và lôi cuốn người nghe.
	E-Hướng dẫn tự học:
 1) Bài vừa học: 
- Nắm vững phương pháp và kiểu bài văn phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học .
- Viết hoàn chỉnh bài văn cho đề 2.
	 2) Bài sắp học: Soạn bài: Một thứ quà của lúa non: Cốm.
	- Tìm hiểu tác giả , tác phẩm , chú thích .
	- Trả lời các câu hỏi SGK T 162 ,163.
	G- Bổ sung: