Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 16 - Tiết 63: Mùa xuân của tôi

TUẦN 16	TIẾT 63	NS: 25/11/2011
MÙA XUÂN CỦA TÔI
_Vũ Bằng_
I-MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: 
	Cảm nhận được tình yêu quê hương của một người miền Bắc sống ở miền Nam qua lối viết tùy bút tài hoa, độc đáo.
II-TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG: 
 1. Kiến thức:
	- Một số hiểu biết bước đầu về tác giả Vũ Bằng.
	- Cảm xúc về những nét riêng của cảnh sắc thiên nhiên, không khí mùa xuân Hà Nội, về miền Bắc qua nổi lòng “sầu xứ”, tâm sự day dứt của tác giả.
	- Sự kết hợp tài hoa giữa miêu tả và biểu cảm: lời văn thấm đẫm cảm xúc trữ tình. Dạt dào chất thơ.
 2. Kĩ năng:
	- Đọc - hiểu văn bản tùy bút.
	- Phân tích áng văn xuôi trữ tình giàu chất thơ, nhận biết và làm rõ vai trò của yếu tố miêu tả trong văn bản biểu cảm.
III-HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG 
1. Ổn định lớp: 1’
2. Kiểm tra bài cũ: 4’
- Gv kiểm tra tập bài soạn của hs.
3. Bài mới:
*Giới thiệu bài: 1’
Hoạt động 1: 10’
A. Tìm hiểu chung:
? Hãy nêu những hiểu biết của em về tác giả ?
- Laø nhaø baùo, caây buùt vieát vaên coù sôû tröôøng, truyeän ngaén, tuøy buùt, buùt kyù. 
I. Tác giả:
Vuõ Baèng (1913 - 1984): taïi Haø Noäi. 
? Nêu xuất xứ của văn bản ?
- Trích ñoaïn ñaàu cuûa tuøy buùt: “Thaùng gieâng mô veà traêng non vaø reùt ngoït” 
- Môû ñaàu cho noãi thöông nhôù suoát 12 thaùng cuûa taùc giaû.
II. Tác phẩm:
Trích “Thương nhớ mười hai”.
Cho hs nghe văn bản (cassetes)
Gv đọc 1 đoạn văn bản.
Hs nghe
Hs đọc các đoạn còn lại.
III. Đọc - Bố cục:
? Baøi vaên coù theå chia laøm maáy phaàn? Noäi dung töøng phaàn? 
- Ñoaïn 1: töø ñaàu à “Meâ luyeán muøa xuaân”: Quy luaät tình caûm cuûa con ngöôøi vôùi muøa xuaân.
- Ñoïan 2: tiếp theo à “Môû hoäi lieân hoan” à caûnh saéc, khoâng khí muøa xuaân ôû Haø Noäi 
- Ñoaïn 3: Coøn laïi à Caûnh saéc muøa xuaân töø sau raèm thaùng gieâng.
* Bố cục: 3 phaàn.
Ho¹t ®éng 2: 23’
B. Đọc - hiểu văn bản:
I. Nội dung:
? Taùc giaû söû duïng cuïm töø “töï nhieân nhö theá khoâng coù gì laï heát” vôùi duïng yù gì ? 
? Em coù nhaän xeùt gì veà gioïng ñieäu cuûa ñoaïn 1 ?
? Caùch lieân heä caùc hieän töôïng töï nhieân xaõ hoäi, tình caûm con ngöôøi vôùi muøa xuaân nhö: non - nöôùc, böôùm - hoa, gaùi - trai coù taùc duïng gì ? 
HS theo doõi ñoaïn 1
- Khaúng ñònh tình caûm meâ luyeán muøa xuaân laø tình caûm saün coù, thoâng thöôøng ôû moãi con ngöôøi.
- Gioïng vaên nheï nhaøng, löu luyeán à caûm xuùc.
- Theå hieän tình caûm con ngöôøi vôùi muøa xuaân laø qui luaät taát yeáu khoâng theå caám ñöôïc.
1. Caûm nhaän veà tình caûm cuûa con ngöôøi vôùi muøa xuaân: 
- Ai baûo ... ñöøng thöông 
- Ai caám ñöôïc ... 
Ñieäp ngöõ, ñieäp caâu
à Con ngöôøi yeâu meán muøa xuaân laø qui luaät tình caûm, töï nhieân, taát yeáu, saün coù... khoâng theå caám ñöôïc.
? Tìm nhöõng caâu vaên gôïi taû caûnh saéc vaø khoâng khí muøa xuaân ñaát Baéc - muøa xuaân Haø Noäi ? 
? Nhöõng daáu hieäu “coù” gôïi böùc tranh muøa xuaân ñaát Baéc ntn? 
? Caâu vaên “nhöïa soáng ôû trong ngöôøi caêng leân nhö maùu caêng leân trong loäc cuûa loaøi nai, nhö maàm non... laù nhoû li ti" ñaõ dieän taû ñieàu gì ? 
? Söùc maïnh naøo cuûa muøa xuaân ñöôïc dieãn taû trong caâu vaên: “Nhang, traàm, ñeøn, neán... môû hoäi lieân hoan”? 
? Vaäy theo em qua ñoaïn vaên naøy taùc giaû ñaõ caûm nhaän ñöôïc nhöõng ñieàu kì dieäu naøo cuûa muøa xuaân? 
HS theo doõi ñoaïn 2
- Coù möa rieâu rieâu
- Gioù laïnh, tieáng nhaïn keâu trong ñeâm xanh.
- Tieáng troáng cheøo vang laïi töø nhöõng thoân xoùm xa xa 
 - Caâu haùt hueâ tình... 
- Caûm nhaän cuûa taùc giaû veà söùc soáng maõnh lieät cuûa muøa xuaân) 
- Khôi daäy nhöõng naêng löïc tinh thaàn cao quyù cuûa con ngöôøi vaøo ñaïo lyù, gia ñình, toå tieân)
- Muøa xuaân khôi daäy: söï soáng cho muoân loaøi, tinh thaàn cao quyù cuûa con ngöôøi, tình yeâu cuoäc soáng, queâ höông... 
2. Caûnh saéc, khoâng khí muøa xuaân Haø Noäi 
- Caûnh saéc thieân nhieân: Rieâng bieät, ñaëc tröng cuûa khí haäu, muøa xuaân ñaát Baéc: Möa rieâu rieâu, gioù laønh laïnh
- Khoâng khí ñaày söùc soáng: tieáng nhaïn keâu, troáng cheøo, caâu haùt hueâ tình... 
- Caûm nhaän: Nhöïa soáng caêng leân nhö maùu...
à Hình aûnh gôïi caûm so saùnh, gioïng ñieäu soâi noåi, thieát tha: Söùc soáng maõnh lieät cuûa muøa xuaân
Þ Noãi nhôù thöông queâ da dieát cuûa taùc giaû . 
? Caûnh saéc, khoâng khí, höông vò cuûa muøa xuaân tröôùc vaø sau raèm thaùng gieâng khaùc nhau ntn? 
? Caûnh ngoaøi trôøi vaø nhöõng böõa côm sau teát ñöôïc taùc giaû gôïi taû baèng nhöõng chi tieát naøo? 
à GV ghi toùm taét leân baûng
?Qua nhöõng chi tieát ñoù em thaáy taùc giaû coù caùch caûm thuï ñôøi soáng ntn? 
?Caùc chi tieát ôû ñoaïn 3 taïo thaønh caûnh töôïng rieâng naøo cuûa muøa xuaân Baéc Boä vaøo ñoä thaùng gieâng? 
?Caûnh töôïng aáy gôïi caûm xuùc gì cho con ngöôøi ? 
?Qua ñoù em hieåu gì veà tình caûm cuûa taùc giaû vôùi muøa xuaân, vôùi queâ höông khi phaûi soáng xa queâ? 
HS theo doõi ñoaïn 3
HS tìm chi tieát 
-Caûm giaùc ñöôïc caû nhöõng caùi voâ hình. 
- Khoâng gian roäng, saùng suûa, khoâng khí giaûn dò, aám cuùng, chaân thaät. 
- Vui veû, phaán chaán tröôùc naêm môùi.
3. Caûnh saéc muøa xuaân sau raèm thaùng gieâng.
- Ñaøo hôi phai, nhuïy coøn phong 
- Coû muøi höông man maùc.
- Möa xuaân thay möa phuøn 
- Böõa côm giaûn dò
à Quan saùt, caûm nhaän tinh teá söï thay ñoåi, chuyeån bieán 
à Taùc giaû am hieåu thieân nhieân, yeâu thieân nhieân.
Þ Yeâu cuoäc soáng 
? Hãy nêu những nghệ thuật tiêu biểu của bài?
II. Nghệ thuật:
- Trình bày nội dung vb theo mạch cảm xúc lôi cuốn, say mê.
- Lựa chọn từ ngữ, câu văn linh hoạt, biểu cảm, giàu hình ảnh.
- Có so sánh, liên tưởng phong phú, độc đáo, giàu chất thơ.
? Hãy nêu ý nghĩa của văn bản?
III. Ý nghĩa văn bản:
- Vb đem đến cho người đọc cảm nhận về vẻ đẹp của mùa xuân trên quê hương miền Bắc hiện lên trong nỗi nhớ của người con xa quê.
- Vb thể hiện sự gắn bó máu thịt giữa con người và quê hương, xứ sở - một biểu hiện cụ thể của tình yêu nước.
Ho¹t ®éng 3: 2’
C. Hướng dẫn tự học:
- Ghi lại những câu văn mà bản thân cho là hay nhất trong văn bản và phân tích.
- Nhận xét về việc lựa chọn, sử dụng ngôn ngữ trong văn bản.
4. Củng cố: 2’
- Nhắc lại bố cục và nghệ thuật của văn bản?
5. Dặn dò: 2’
- Học bài, thực hiện theo phần “Hướng dẫn tự học”.
- Soạn bài “Sài Gòn tôi yêu”: tìm hiểu tác giả, tác phẩm, phân tích văn bản. Chú ý: tình cảm của tác giả, những nét riêng biệt của Sài Gòn.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
TUẦN 16	TIẾT 64 	NS: 25/11/2011
SÀI GÒN TÔI YÊU
(Hướng dẫn đọc thêm)
I-MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: 
- Thấy được vẻ đẹp của cảnh sắc, thiên nhiên, con người và tình cảm đậm đà, sâu sắc của tác giả với Sài Gòn.
- Nắm được nghệ thuật biểu hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả.
II-TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG: 
 1. Kiến thức:
- Những nét đẹp riêng của thành phố Sài Gòn: thiên nhiên, khí hậu, cảnh quan và phong cách con người.
- Nghệ thuật biểu hiện tình cảm nồng nhiệt, chân thành của tác giả.
 2. Kĩ năng:
- Đọc - hiểu văn bản tùy bút có sư dụng yếu tố miêu tả và biểu cảm.
- Biểu hiện tình cảm, cảm xúc về một sự việc qua những hiểu biết cụ thê.
III-HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG 
1. Ổn định lớp: 1’
2. Kiểm tra bài cũ: 5’
- Hãy nêu cảnh sắc, không khí mùa xuân Hà Nội trong bài “Mùa xuân của tôi”? TRình bày ý nghĩa của văn bản này?
3. Bài mới:
*Giới thiệu bài: 1’
Hoạt động 1: 10’
Cho hs nghe văn bản (cassetes).
Gv đọc một đoạn văn bản.
Gv yêu cầu hs đọc “Chú thích”. 
Hs nghe.
Hs đọc phần còn lại.
Hs đọc.
A. Tìm hiểu chung:
Ho¹t ®éng 2: 25’
b. Đọc - hiểu văn bản:
Gv hướng dẫn hs đọc thêm
Hs tự tìm hiểu bài theo hướng dẫn sgk.
* Hs tự tìm hiểu bài
Gv yêu cầu hs trình bày sự hiểu biết của mình qua tác phẩm.
Gv nhận xét và đưa ra một số kiến thức chốt lại bài.
Hs trình bày
Hs nhận xét.
* Nội dung:
- Sự cảm nhận tinh tế của tác giả về thiên nhiên, khí hậu đặc biệt của Sài Gòn.
- Ngay trong phần đầu bài tùy bút, tác giả đã bộc lộ tình yêu nồng nhiệt, thiết tha với thành phố Sài Gòn của mình.
- Con người Sài Gòn, đó chính là cái cơ bản nhất tạo nên sức sống và nét đẹp riêng của thành phố ấy.
*Nghệ thuật:
- Tạo bố cục văn bản theo mạch cảm xúc về thành phố Sài Gòn.
- Sử dụng lối ngôn ngữ đậm đà màu sắc Nam Bộ.
- Lối viết nhiệt tình, có chỗ hóm hỉnh, trẻ trung.
* Ý nghĩa văn bản:
Văn bản là lời bày tỏ tình yêu thiết tha, bền chặt của tác giả đối với thành phố Sài Gòn.
*Yêu cầu hs đọc thêm ghi nhớ.
*Đọc thêm ghi nhớ (sgk)
Ho¹t ®éng 3: 2’
C. Hướng dẫn tự học:
- Tự tìm hiểu thêm về các đặc điểm thiên nhiên, cuộc sống kiến trúc, phong cách con người của ba thnahf phố tiêu biểu ba miền: Sài Gòn, Huế, Hà Nội.
- Viết bài văn ngắn, nêu rõ những nét độc đáo ở quê hương em, hoặc địa phương mà em từng gắn bó.
4. Củng cố: /
5. Dặn dò: 2’
- Xem lại bài, thực hiện theo yêu cầu của “Hướng dẫn tự học”.
- Chuẩn bị “Luyện tập sử dụng từ”: nhận xét cách dùng từ trong các bài viết.