Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 16 - Tiết 63: Mùa xuân của tôi (tiếp)

Ngày soạn : 03/12/2009
Ngày giảng7A:
 7B:
Tuần: 16 - Tiết: 63
Mùa xuân của tôi 
 (Vũ Bằng) 
A. Mục tiêu.
 Học sinh cảm nhận được nét đẹp riêng của cảnh sắc thiên nhiên, không khí mùa xuân tươi đẹp của Hà Nội và đất Bắc; Thấy được tình quê hương, đất nước tha thiết, sâu đậm của tác giả đối với Hà Nội được thể hiện qua ngôn từ, hình ảnh giàu cảm xúc và nhịp điệu. Từ đó, ta càng yêu mến Hà Nội.
 Rèn đọc, cảm nhận tùy bút - hồi kí.
C. Chuẩn bị:
 GV: Giáo án; Dụng cụ dạy học.
 HS: Học bài, chuẩn bị bài.
C- Tổ chức các hoạt động dạy-học
*HĐ1- Khởi động
1- Tổ chức lớp 
- 7A : Có mặt.HS ; Vắng mặt..HS(.)
- 7B : Có mặt.HS ; Vắng mặt..HS(.)
2- Kiểm tra bài cũ:
+ Câu hỏi: Tình cảm của tác giả đối với Sài Gòn được thể hiện như thế nào?
Gợi ý: tình cảm rất đỗi chân thành của tác giả. ...
+ Nhận xét: 7A
7B
3- Bài mới( Giới thiệu): 
* HĐ2- Hướng dẫn đọc hiểu văn bản
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung kiến thức
- Giọng chậm rãi, sâu lắng, mềm mại, hơi buồn se sắt. Chú ý những câu cảm.
- GV đọc đoạn đầu, 2-3 hs đọc tiếp, nhận xét về cách đọc của bạn.
- GV kiểm tra việc học chú thích của HS.
- HS đọc chú thích (*) sgk 175, cho biết vài nét về tác giả Vũ Bằng.
? Xác định hoàn cảnh sáng tác và xuất xứ của vb? Hoàn cảnh đó có ý nghĩa gì?
? Em hãy cho biết, VB gồm mấy phần? Nội dung của từng phần là gì?
? Em hãy cho biết, TP này được viết theo thể loại nào? Cùng thể loại với TP nào đã học?
Gồm 3 phần:
 + Từ đầu ... “mê luyến mùa xuân”
 + Tiếp ... “mở hội liên hoan”
 + Phần còn lại ).
? Nhận xét về giọng điệu mở đầu VB? Cụm từ “tự nhiên như thế, không có gì lạ hết” được tác giả sử dụng với dụng ý gì?
? Tác giả đã sử dụng thủ pháp nghệ thuật nào? Hãy chỉ ra và nêu tác dụng của thủ pháp nghệ thuật ấy?
- GV: T/g liên hệ tình cảm mùa xuân của con người với quan hệ gắn bó của các hiện tượng tự nhiên và xã hội khác như nước - non, bướm - hoa, trai - gái để khẳng định tình cảm với ầu xuân là quy luật, không thể khác, không thể cấm đoán.
? Đoạn văn trên đã bộc lộ tình cảm nào của tác giả?
? Theo em, tại sao tác giả lại mở đầu đoạn bằng câu “ Mùa xuân của tôi ”?
( Đó là mùa xuân trong lòng, theo cảm nhận của tác giả ).
? Hãy tìm những chi tiết, hình ảnh nói về cảnh sắc, không khí mùa xuân miền Bắc trong những ngày tết?
? Em hình dung cảnh sắc, không khí những ngày tết ở miền Bắc ntn? 
Những tình cảm gì trỗi dậy trong lòng tác giả khi mùa xuân đến?
? ấn tượng của tác giả về mùa xuân sau rằm tháng giêng đất Bắc ntn?
? Những hình ảnh, chi tiết đó có gì khác với trước rằm tháng giêng?
( Đối lập ).
? Những chi tiết này cho thấy sự tinh tế ntn trong cách cảm thụ đời sống?
- Gv: Nhà văn đã cảm nhận được những cái hữu hình và cả những cái vô hình”Những làn sóng hồng hồng rung động, mát như quạt vào lòng”...
? Cảnh sắc mùa xuân sau rằm tháng giêng đã mang lại cho con người cảm xúc gì? 
? Theo em, tại sao tác giả lại yêu nhất mùa xuân vào thời điểm đó?
? Qua văn bản, em cảm nhận được những nội dung gì?
? Hãy khái quát lại nghệ thuật tuỳ bút của Vũ Bằng qua văn bản?
I. Tiếp xúc văn bản
 1. Đọc, giải thích từ khó 
2. Tác giả, tác phẩm.(1913 - 1984)
- Là nhà văn, nhà báo.
- Viết nhiều về thể loại tuỳ bút, bút ký, truyện ngắn.
- Ông sống ở Sài Gòn sau năm 1954 nên luôn nhớ thương đất Bắc.
 Trích “Thương nhớ mười hai” - bài “Tháng giêng mơ về trăng non rét ngọt”.
3. Thể loại: tuỳ bút.(Hồi kí)
4. Bố cục: Gồm 3 phần:
+ Tình cảm của con người với mùa xuân như là một quy luật tất yếu và tự nhiên.
+ Cảnh sắc và không khí mùa xuân Bắc Việt trong những ngày tết.
+ Cảnh sắc mùa xuân xứ Bắc sau ngày rằm tháng giêng.
II. Phân tích.
1. Tình cảm của con người với mùa xuân.
- Điệp ngữ “ai bảo”, “đừng thương”, “ai cấm được”. 
 Điệp kiểu câu: “ai bảo”, “đừng thương”, “ai cấm được”.
-> Lời văn nhịp nhàng, tha thiết; 
 Khẳng định, nhấn mạnh tình cảm của con người dành cho mùa xuân. Đó là 1 tình cảm sẵn có, hết sức tự nhiên trong mỗi người.
** Thể hiện tình cảm thương nhớ thuỷ chung với mùa xuân của tác giả.
2. Cảnh sắc, không khí mùa xuân nơi đất Bắc.
+ Cảnh sắc thiên nhiên được gợi tả qua những dấu hiệu điển hình:
 - Thời tiết, khí hậu: mưa riêu riêu, gió lành lạnh.
 - Âm thanh: tiếng nhạn, tiếng trống chèo, câu hát huê tình.
-> Không khí xuân hài hòa tạo thành sự sống riêng của mùa xuân đất Bắc.
+ Cảnh xuân trong gia đình: trầm, đèn, nến, bàn thờ tổ tiên, không khí đoàn tụ gia đình thật đầm ấm.
** Cảnh lung linh, huyền ảo, mơ màng như trong mộng và cũng thật ấm áp tình người. 
 Kết hợp kể, tả, BC: Bài văn thể hiện tâm trạng bồi hồi, nhớ thương da diết mx, quê hương của tác giả. 
3. Cảnh sắc và hương vị mùa xuân xứ Bắc sau rằm tháng giêng.
+ Cảnh sắc: 
 - Đào hơi phai, nhụy còn phong.
 - Cỏ nức mùi hương man mác.
 - Trời hết nồm, mưa xuân...
+ Không khí: 
- Bữa cơm giản dị.
- Các trò chơi đã mãn.
- Màn điều đã cất, lễ hóa vàng.
-> Tất cả trở lại cuộc sống thường nhật, 1 cuộc sống êm đềm.
 Cảm xúc con người: vui vẻ, phấn chấn.
* Nhà văn đã cảm nhận chính xác những nét rất riêng của mx đất Bắc -> Thể hiện sự tinh tế, nhạy cảm, cho thái độ trân trọng sự sống, yêu thiên nhiên của tác giả.
III. Tổng kết.
1. Nội dung.
- Khung cảnh mùa xuân đất bắc trong nỗi nhớ thương da diết của tác giả.
2. Nghệ thuật.
- Tùy bút thể hiện chân thực và sâu sắc tình yêu quê hương đất nước.
 (Ghi nhớ: sgk - 178)
*HĐ3-Hướng dẫn luyện tập
	Thực hiện các bài tập trong sgk/178
*HĐ4- Hoạt động nối tiếp
1- Câu hỏi và bài tập củng cố kiến thức.
 - Câu hỏi 5 (178).
 - Tập đọc diễn cảm bài văn, bài thơ “Xuân về”.
 So sánh cảm xúc, cách biểu đạt của 2 t/g?
2- HDVN
 - Học bài. Bài tập 3.
 - Chuẩn bị: Sài Gòn tôi yêu.