Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 2 - Tiết : 05, 06: Cuộc chia tay của những con búp bê (Khánh Hoài)

Ngày soạn: 22/08/2012
Tuần : 2, tiết PPCT: 05+06
CUỘC CHIA TAY CỦA NHỮNG CON BÚP BÊ
(Khánh Hoài)
I .Mục tiêu bài học:
1. Kiến thức: Giúp HS thấy được:
- Hoàn cảnh éo le và tình cảm, tâm trạng của các nhân vật trong truyện
- Nhận ra được cách kể chuyện rất chân thật và cảm động của tác giả . 
2. Kĩ năng: 
- Đọc hiểu văn bản truyện, đọc diễn cảm lời đối thoại phù hợp với tâm trạng của các nhân vật.
- Kể và tóm tắt truyện.
3. Giáo dục;
 - Biết thông cảm, chia sẻ với những nguời không may rơi vào hoàn cảnh éo le, đáng thương.
II. Chuẩn bị :
 - Thầy : Nghiên cứu SGK, SGV, đọc tài liệu tham khảo .
 - Trò : Học bài cũ, soạn bài mới đầy đủ .
III. Tổ chức các hoạt động dạy – học
1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra bài cũ :
? Hãy trình bày tâm trạng của người mẹ vào đêm trước ngày khai trường của con?
Bài mới:
Hoạt động của thầy - trò
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: Đọc – hiểu vb .
? Em biết gì về tác giả của văn bản.
? Nêu thể loại và kiểu văn bản của tác phẩm.
? Nêu xuất xứ văn bản ? 
- GV cung cấp cho HS một số thông tin về tác giả và xuất xứ của tác phẩm.
* Hướng dẫn HS đọc tác phẩm, tìm hiểu chú thích .
 - Gọi HS đọc văn bản, nhận xét cách đọc của bạn.
? Nêu các sự việc chính trong truyện từ đó xác định bố cục của truyện .
 ? Truyện viết về ai, về việc gì ? Ai là nhân vật chính trong truyện ?
? Truyện được kể theo ngôi thứ mấy ? Tác dụng ? 
- Gv phân tích sâu tác dụng của ngôi kể này đối với việc thể hiện nội dung.
Hoạt động 2
 ? Tìm các chi tiết miêu tả tình cảm của 2 anh em Thành và Thuỷ ?
- Gv dẫn dắt để HS tìm chi tiết.
? Cử chỉ Thuỷ để lại con búp bê em nhỏ cho anh và những lời dặn búp bê có làm em xúc động không? tại sao?
? Qua đó ta thấy được tình cảm gì của 2 anh em.
- GV nhấn mạnh tình cảm gắn bó của 2 anh em.
? Búp bê có ý nghĩa như thế nào trong cuộc sống của 2 anh em Thành và Thuỷ ?
? Vì sao 2 anh em phải chia búp bê ra ?
 ? Cuộc chia tay búp bê diễn ra như thế nào ?
- Gv dẫn dắt để HS tìm các chi tiết.
? Lời nói và hành động của Thuỷ khi thấy anh chia 2 con búp bê ra 2 bên có gì mâu thuẫn ?
- Phân tích sâu mâu thuẫn trong lòng bé Thuỷ.
? Theo em có cách nào giải quyết được mâu thuẫn ấy không ?
? Hình ảnh 2 con búp bê đứng cạnh nhau có ý nghĩa gì ?
? Từ sự phân tích trên, em có nhận xét gì về tình cảm anh em Thành và Thuỷ ?
TIẾT 2
? Tìm các chi tiết thể hiện rõ nhất tâm trạng của : Thuỷ ? Cô giáo ? Bạn bè ? khi Thuỷ đến chia tay lớp học.
- Gv hướng dẫn HS tìm nhanh các chi tiết.
? Chi tiết nào trong cuộc chia tay của Thuỷ với lớp học làm cô giáo bàng hoàng và khiến em cảm động nhất? Vì sao?
- Giaó viên liên hệ về quyền trẻ em. 
? Cảm nghĩ của em trước cuộc chia tay đầy nước mắt này?
- Giáo viên kết hợp giáo dục tình cảm, đạo đức cho học sinh.
? Tại sao khi ra khỏi trường , Thành lại kinh ngạc khi thấy mọi người vẫn đi lại bình thường
- Giáo viên phân tích, bình chi tiết này.
? Giây phút chia tay của 2 anh em đã diễn ra như thế nào ?
- Gợi ý: đọc đoạn cuối và tìm chi tiết.
? Tác giả đã dùng biện pháp nghệ thuật gì để tái hiện lại điều đó?
? Qua đó ta thấy tâm trạng của 2 anh em trong cuộc chia tay như thế nào?
- Gv nhấn mạnh nỗi đau tột độ của 2 anh em.
- Giáo viên liên hệ môi trường gia đình và sự ảnh hưởng đến trẻ em.
Hoạt động 3 :Tổng kết
? Hãy tóm tắt những nét chính về nội dung và nghệ thuật của văn bản? 
 - Gọi HS đọc ghi nhớ .
- GV nhấn mạnh nội dung cơ bản của bài 
I. Tìm hiểu chung 
1. Tác giả: SGK.
2. Tác phẩm.
- Xuất xứ ( SGK )
- Thể loại: Truyện ngắn.
 - Kiểu văn bản: Tự sự + biểu cảm.
- Bố cục : 3 phần .
II. Phân tích.
1. Tình cảm của hai anh em.
- Hai anh em rất mực gần gũi, thương yêu, chia sẻ, quan tâm tới nhau.
2. Cuộc chia búp bê.
- Nghệ thuật: Miêu tả diễn biến tâm lí mhân vật chân thật, sâu sắc.
- Nội dung:
+ Tâm trạng buồn khổ, đau xót, bất lực của 2 anh em.
+ Tình anh em keo sơn, bền chặt.Tấm lòng nhân hậu trong sáng, vị tha của hai em bé.
3. Cuộc chia tay với lớp học
- NT : miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật.
- ND : đây là cuộc chia tay thấm đầy nước mắt.
4. Cuộc chia tay của hai anh em.
- Nghệ thuật : Miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật.
- Nội dung : Tâm trạng đau xót tột độ , lưu luyến không muốn rời xa nhau.
III. Tổng kết.
1. Nghệ thuật.
- Kể chuyện bằng nghệ thuật miêu tả tâm lý nvật, tả cảnh vật xung quanh , ngôi kể thứ nhất.
- Lời kể chân thành, giản dị, phù hợp với tâm trạng nvật .
2. Nội dung :SGK
3.Ghi nhớ.SGK T27
 4. Củng cố: 
? Em sẽ làm gì nếu phải chứng kiến cuộc chia tay đầy nước mắt của Thuỷ với lớp học?
? Câu chuyện chia tay buồn bã nhưng ám áp tình anh em ruột thịt. Điều đó gợi cho em suy nghĩ gì về tình anh em ruột thịt của con người?
5. Dặn dò:
- Đọc phần đọc thêm trong SGK.
- Hoàn chỉnh 2 câu hỏi trên.
- Nắm được nội dung cơ bản của bài.
- Soạn “Bố cục trong VB”.
IV.Rút kinh nghiệm.
.
____________________________________
Ngày soạn: 22/08/2012
Tuần : 2, tiết PPCT: 07
 BỐ CỤC TRONG VĂN BẢN
I. Mục tiêu bài học:
1. Kiến thức: Giúp HS.
- Có những hiểu biết về tầm quan trọng của bố cục trong văn bản.
- Thế nào là bố cục rành mạch và hợp lí để bước đầu xây dựng được những bố cục rành mạch, hợp lí trong bài làm của mình.
2. Kĩ năng:
- Nhận biết, phân tích bố cục trong văn bản
- Vận dụng kiến thức về bố cục trong việc đọc – hiểu văn bản, xây dựng bố cục cho một văn bản cụ thể.
3. Giáo dục: Có ý thức xây dựng bố cục khi tạo lập văn bản.
II. Chuẩn bị:
 - Thầy : Bảng phụ, Văn bản mẫu .
 - Trò : Học bài cũ, soạn bài mới .
III. Tổ chức các hoạt động dạy – học .
1. Ổn định tổ chức:
2. Kiểm tra bài cũ :
? Liên kết là gì? Làm thế nào để văn bản có tính liên kết?
3. Bài mới 
Hoạt động của thầy - trò
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1
? Nêu nội dung chính của một lá đơn xin nghỉ học ?
? Các trình tự trên có thể đảo lộn được không? Vì sao ?
* GV: Sự sắp đặt nội dung các phần trong văn bản theo một trình tự hợp lý được gọi là bố cục .
? Bố cục trong văn bản là gì ?
? Vì sao khi xây dựng VB cần phải quan tâm đến bố cục ?
- Gọi học sinh đọc ghi nhớ 1 SGK T30.
- Gọi HS đọc yêu cầu bài tập 1.
- Yêu cầu học sinh thi theo bàn.
* Chốt lại nội dung mục một .
- Gọi HS đọc 2 ví dụ trong SGK T29.
? Câu chuyện trên đã có bố cục chưa?
? Bản kể trong ngữ văn 6 và bản kể ví dụ có những câu văn về cơ bản là giống nhau, nhưng tại sao bản kể ví dụ lại khó nắm được trong đó nói chuyện gì ?
- GV gợi ý: Gồm mấy đoạn ? Các câu văn có tập trung quanh một ý lớn không ? ý đoạn này có phân biệt được với ý đoạn kia không ?
--> Muốn được tiếp nhận dễ dàng thì các đoạn trong VB phải rõ ràng, bố cục phải rành mạch .
 - Gọi HS đọc ví dụ .
? Cách kể chuyện trên bất hợp lý ở chỗ nào?
? Hãy sắp xếp lại bố cục truyện ?
? Nêu các điều kiện để bố cục được rành mạch và hợp lý ?
- Gọi HS đọc ghi nhớ .
? Một bài văn em viết thường gồm có mấy phần? 
? Hãy nêu nhiệm vụ của 3 phần mở bài, thân bài, kết bài trong VB miêu tả và tự sự ?
? Có cần phân biệt rõ ràng nhiệm vụ của mỗi phần không ? vì sao ?
- GV chốt ý: Kiểu văn bản nào cũng có 3 phần với những nhiệm vụ cụ thể, rõ ràng.
? Có bạn cho rằng : phần MB chỉ là sự tóm tắt, rút gọn của phần thân bài, còn phần kết bài chẳng qua chỉ là sự lặp lại 1 lần nữa của mở bài, nói như vậy có đúng không ? Vì sao ?
? Có phải cứ chia văn bản thành 3 phần là bố cục của nó sẽ tự nhiên trở nên rành mạch và hợp lí không? cho VD.
? Có phải văn bản nào cũng có bố cục 3 phần không?
? Văn bản thường có mấy phần?
 * Gọi HS đọc ghi nhớ.
Hoạt động 3 : Luyện tập
? Ghi lại bố cục của truyện “Cuộc chia tay của những con búp bê”?
- Gợi ý: HS dựa vào việc phân tích ở tiết trước 
- Yêu cầu HS thảo luận theo bàn, cử đại diện trình bày.
? Bố cục của bản báo cáo đã rành mạch và hợp lý chưa ? vì sao ?
- Gợi ý: Cần đọc kĩ yêu cầu của đề xem nội dung đã đủ chưa, sát yêu cầu chưa.
I. Bố cục và những yêu cầu về bố cục trong văn bản
1. Bố cục của văn bản
- Bố cục là sự bố trí, sắp xếp các phần, đoạn theo một trình tự, một hệ thống rành mạch và hợp lí .
* Ghi nhớ: SGK/30 .
2. Những yêu cầu về bố cục trong văn bản.
- Bố cục cần phải rõ ràng từng phần, từng đoạn và phải thống nhất với nhau.
- Bố cục phải hợp lí để giúp cho văn bản đạt mức cao nhất mục đích giao tiếp mà người tạo lập đặt ra.
* Ghi nhớ 2 SGK /30 
3. Các phần của bố cục.
- Bố cục thường có 3 phần : Mở bài, thân bài, kết bài.
 - Ghi nhớ 3 SGK /30
 II. Luyện tập
 Bài tập 2 ( SGK trang 30) 
Gồm 4 phần:
- Tâm trạng anh em Thành, Thuỷ mới thức dậy vào buổi sáng.
- Hai anh em chia đồ chơi
- hai anh em chia tay cô giáo
- cảnh chia tay của hai anh em
* Bài tập 3 (SGK trang 30) 
 Bố cục chưa rành mạch và hợp lý. Các điểm 1, 2, 3 ở phần thân bài mới chỉ kể lại việc học tốt chứ chưa trình bày kinh nghiệm học tốt. (4) lại không nói về vấn đề học tập .
4. Củng cố: 
 ? Tìm bố cục của văn bản “ Cổng trường mở ra”?
5. Dặn dò:
- Học thuộc ghi nhớ SGK.
- Hoàn chỉnh các bài tập.
- Chuẩn bị bài : Mạch lạc trong văn bản .
IV.Rút kinh nghiệm.
.
_______________________________________
Ngày soạn: 22/08/2012
Tuần : 2, tiết PPCT: 08
 MẠCH LẠC TRONG VĂN BẢN
I . Mục tiêu bài học:
1. Kiến thức: Giúp học sinh:
- Có những hiểu biết bước đầu về mạch lạc trong văn bản và sự cần thiết phải làm cho văn bản có mạch lạc, không đứt đoạn .
2. Kĩ năng: Rèn kỹ năng nói, viết mạch lạc.
3. Giáo dục: ý thức tạo tính mạch lạc trong các bài tập làm văn.
II . Chuẩn bị :
- Thầy: Văn bản mẫu, bảng phụ.
- Trò : Học bài cũ, chuẩn bị bài mới.
III. Tổ chức các hoạt động dạy – học .
1. Ổn định tổ chức:
2. Kiểm tra bài cũ: 
? Bố cục của văn bản là gì ? Những yêu cầu về bố cục trong văn bản ?
3. Bài mới :
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1 
- Gọi học sinh đọc phần 1 trong SGK.
? Xác định tính chất của mạch lạc: 
 - Trôi chảy thành dòng, mạch .
- Tuần tự đi khắp các phần các đoạn trong văn bản .
- Thông suốt, liên tục, không đứt đoạn .
? Có ý kiến cho rằng: Trong văn bản, mạch lạc là sự tiếp nối của các câu, các ý theo một trình tự hợp lí. Em có tán thành ý kiến đó không? tại sao?
- Giáo viên thống nhất các ý kiến và kết luận.
? Em hiểu thế nào là mạch lạc?
? Hãy kể tên các nhân vật, sự việc trong văn bản “ cuộc chia tay của những con búp bê” và cho biết các sự việc và nhân vật trong truyện có xoay quanh một sự việc chính không? đó là sự việc gì?
? Các từ ngữ: chia tay, chia đồ chơi, chia ra, chia đi, ... và một loạt từ ngữ chi tiết khác biểu thị ý không muốn phân chia cứ lặp đi lặp lại. Theo em đó có phải là chủ đề liên kết các sự việc nêu trên thành một thể thống nhất không? có thể xem là mạch lạc của văn bản không ? 
 - Giáo viên khẳng định ý một trong phần ghi nhớ, lưu ý học sinh 2 khái niệm đề tài và chủ đề.
- gọi học sinh đọc ý 1 trong phần ghi nhớ.
? Trong văn bản có đoạn kể việc hiện tại, có đoạn kể việc quá khứ, có đoạn kể việc ở nhà, có đoạn kể truyện ở trường, hôm qua, sáng nay. Cho biết các đoạn ấy được nối với nhau theo mối liên hệ nào? 
? Những mối liên hệ ấy có tự nhiên và hợp lí không.
? Việc đảm bảo cho các tình tiết trong VB có mối liên hệ thông suốt như vậy có tác dụng gì?
- Gv nhấn mạnh ý 2 trong phần ghi nhớ.
? Một văn bản có tính mạch lạc là một VB như thế nào.
- Gv khái quát các điều kiện để một văn bản có tính mạch lạc.
* Gọi học sinh đọc ghi nhớ.
Hoạt động 2: Luyện tập.
- Gọi học sinh đọc yêu cầu bài tập 1.
- Gv chia lớp thành 3 nhóm mỗi nhóm làm 1 ý.
- gợi ý :
 + chủ đề của mỗi văn bản là gì ?
 + trình tự của các phần, các đoạn có giúp cho sự thể hiện chủ đề được liên tục và thông suốt không.
- gọi học sinh đọc yêu cầu bài tập 2.
? Trong truyện “Cuộc chia tay ...” tác giả đã không thuật lại tỉ mỉ nguyên nhân dẫn đến sự chia tay của 2 người lớn. Theo em như vậy có làm cho tác phẩm thiếu mạch lạc không ?
- Gv gợi ý: 
 + ý chủ đạo của tác phẩm là gì?
 + nếu thêm vào ý đó có ảnh hưởng đến mạch truyện không?
- Gv chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu Hs thảo luận.
I. Mạch lạc và những yêu cầu về mạch lạc trong văn bản.
1. Mạch lạc trong văn bản.
- Văn bản cần phải mạch lạc: Mạch lạc là sự tiếp nối của các câu, các ý theo một trình tự hợp lí.
2. Các điều kiện để có một văn bản có tính mạch lạc.
- Các phần, các đoạn , các câu trong văn bản đều nói về một đề tài biểu hiện một chủ đề xuyên xuốt .
- Các phần, đoạn, câutiếp nối theo một trình tự rõ ràng, hợp lí 
* Ghi nhớ: SGK trang 32.
II. Luyện tập
* Bài tập 1( SGK trang 33) 
a/ - Chủ đề: tâm trạng, thái độ của cha trước lỗi lầm của con
- Chủ đề này xuyên suốt qua các phần của VB
- Các phần được tiếp nối theo trình tự tâm lý: chỉ ra lỗi của E --> gợi hình ảnh mẹ --> khuyên con nhận lỗi
b/ Chủ đề: Lao động là vàng xuyên suốt bài thơ.
- 2 câu đầu: giá trị của lao động.
- 14 câu tiếp: hành trình lao động.
- 4 câu còn lại: kho vàng đây là sức lao động của con người.
 c, ý chủ đạo xuyên suốt : sắc vàng trù phú đầm ấm của làng quê vào mùa đông, giữa ngày mùa
* Bài tập 2( SGK trang 33) 
 ý chủ đạo là xoay quanh cuộc chia tay của 2 đứa trẻ. Việc thuật lại tỉ mỉ nguyên nhân dẫn đến cuộc chia tay của 2 người lớn có thể làm cho ý tứ chủ đạo bị phân tán, không có sự thống nhất, mất đi sự mạch lạc của câu chuyện.
4. Củng cố: 
- Gv cùng học sinh nhắc lại nội dung cơ bản của bài.
- Làm bài tập 1 sách bài tập T17.
5. Dặn dò.
- Học thuộc phần ghi nhớ SGK T32.
- Tìm hiểu tính mạch lạc của 1 văn bản mà em thích.
- Soạn “ Ca dao, dân ca về tình cảm gia đình ” .
- Sưu tầm một số câu ca dao về tình cảm gia đình.
IV.Rút kinh nghiệm.
.
Ngày tháng năm 2012
TUẦN : 02