Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 20: Tiết 73: Tục ngữ về thiên nhiên lao động sản xuất

HỌC KÌ II
TUẦN 20:
TIẾT 73: TỤC NGỮ VỀ THIÊN NHIÊN LAO ĐỘNG 
SẢN XUẤT
A. MỤC TIÊU.
Giúp HS
	- Hiểu sơ lược thế nào là tục ngữ
	- Hiểu ND, một số hình thức NT (kết cấu, nhịp điệu, cách lập luận) và ý nghĩa của một số câu tực ngữ trong bài học
B. CHUẨN BỊ.
	Bảng phụ, phiếu HT, sách tham khảo: thành ngữ, tục ngữ VN
C. TIẾN TRÌNH.
	1. Ổn định
	2. Kiểm tra
? Tục ngữ thuộc thể loại văn học nào? Nêu đặc điểm của thể loại văn học đó
3. Bài mới:
Đọc chú thích trang 3
? Tục ngữ là gì
GV nhấn mạnh giảng giải từ ngữ quan trọng: từ gạch chân
? Bài này chúng ta học về chủ đề gì
- Câu nói: diễn đạt một ý chọn vẹn
GV hướng dẫn đọc
HS đọc văn bản
? Đọc chú thích và giải nghĩa từ hán việt
? Qua phần chuẩn bị E có thể chia 8 câu tục ngữ trong bài làm mấy nhóm, mỗi nhóm nói về ND gì
Gợi: chú ý về chủ đề của bài học
Đọc câu tục ngữ 1
? Cho biết có mấy vế mỗi vế nói về ND gì
- Đêm T năm: ngắn
Ngày T mười: ngắn
GV diễn giải
Chưa nằm, chưa cười, từ phủ định: chưa
? Cho biết TG dân gian sử dụng biện pháp nghệ thuật gì
- Nói quá
? Cách nói quá gợi cho người đọc ý gì
? Câu tục ngữ cho ta kinh nghiệm gì? Áp dụng thực tiễn ntn
GV nêu một số dẫn chứng
Đọc bài 2
? Giải nghĩa vế 1, 2 và cả câu
- Đêm nhiều sao - báo hiêu ngày hôm sau nắng
- Đêm không sao - ngày hôm sau mưa
? Kinh nghiệm nhân dân ta đúc kết từ câu tực ngữ này là gì
? Cấu tạo hai vế đối xứng có tác dụng gì
Nhấn mạnh sự khác biệt
? Nhân dân đã áp dụng kinh nghiệm này ntn
Đọc thầm
? Theo dõi chú thích để giải nghĩa từng vế
- Khi trên trời xuất hiện sắc vàng màu mỡ gà, coi giữ cửa nhà
? Kinh nghiệm được đúc rút từ câu tục ngữ này là gì
? Hiện nay nhân dân ta áp dụng để báo bão nữa không? Vì sao
Đọc đúng nhịp của bài 4 
? Giải nghĩa từng vế câu tục ngữ? Giải nghiã cả câu
- Kiến ra nhiều vào tháng 7 âm lịch sẽ còn lụt nữa
GV còn có một dị bản khác
“Tháng bảy kiến đàn đại hàn hồng thuỷ”
? Bài học thực tiễn từ kinh nghiệm này là gì
Đọc:
GV tấc: đơn vị đo lường bằng 1/10 thước
? Giải nghĩa
? Kinh nghiệm nào được đúc rút từ câu tục ngữ
? Hình thức câu ngắn đặt ở 2 vế có t/d gì
- Nêu bật giá trị của đất
? Bài học áp dụng thực tiễn là gì
? Chuyển lời câu tục ngữ sang từ thuần việt
? Ở đây nhất nhì ba xác định tầm quan trọng hay lợi ích
- Lợi ích: 
? Kinh nghiệm được đúc rút từ câu tục ngữ này là gì
? Bài học thực tiễn từ kinh nghiệm này là gì
? Đọc và giải nghĩa
? Ở đây nhất nhì ba tư xác định tầm quan trọng hay lợi ích
- Tầm quan trọng: 
? Kinh nghiệm được đúc rút từ câu tục ngữ này là gì
? Bài học thực tiễn từ kinh nghiệm này là gì
? Tìm những câu tục ngữ gần gũi với kinh nghiệm này
- Một lượt tát, một bát cơm
- Người đẹp... phân
? Đọc và giải nghĩa
? Kinh nghiệm được đúc rút từ câu tục ngữ này là gì
? Bài học thực tiễn từ kinh nghiệm này là gì
? Tìm những câu tục ngữ gần gũi với kinh nghiệm này
Qua những câu tục ngữ ta thấy người dân LĐ xưa có khả năng nổi bật nào
Thảo luận nhóm: 
T: 2 phút
I. Giới thiệu văn bản
- Tục ngữ là những câu nói dân gian ngắn gọn ổn định để có nhịp điệu hình ảnh, thể hiện những kinh nghiệm của nhân dân về mọi mặt: TN, LĐ, SX, XH
- Là một thể loại của văn học dân gian
II. Đọc hiểu văn bản
1. Đọc hiểu chú thích
- Từ hán việt: cần, kì, thục, chì, viết, điền.
- Chia thành hai nhóm
+ Nhóm 1: câu 1, 2, 3, 4 - nói về thiên nhiên
+ Nhóm 2: câu 5, 6, 7, 8 - nói về LĐSX
2. Phân tích
a. Tục ngữ nói về thiên nhiên
Bài 1: 
Đêm tháng... tối
- Đêm tháng năm rất ngắn - ngày dài
- Ngày thàng mười rất ngắn - đêm dài
- Áp dụng: chủ động sắp xếp công việc trong mùa hè và mùa đông
Bài 2:
Mau sao... mưa
- KN: trông sao đoán thời tiết mưa nắng
- AD: nắm trước thời tiết chủ động công việc hôm sau
Bài 3:
Ráng mỡ... giữ
- KN: Ráng vàng xuất hiện phía chân trời là điểm sắp có bão
- AD: Vùng xa phương tiện truyền tin
Bài 4: 
- KN: vẫn phải lo đề phòng lũ lụt sau tháng 7 âm lịch
b. Tục ngữ về LĐSX
Bài 5:
- Nghĩa: mảnh đất nhỏ bằng một lượng vàng lớn
- KN: đất quý hơn vàng
 AD: con người AD triệt để đất đai để nuôi sống mình
Bài 6
- KN: nuôi cá có lãi nhất rồi đến làm vườn trồng lúa
- AD: Làm giàu = nghề phát triển thuỷ sản
Bài 7:
Chỉ thứ tự: xác định tầm quan trọng: nước, phần, cần, giống
- KN: nghề trồng lúa cú đủ 4 yếu tố: nưới, phân, cần, giống nhưng quan trọng nhất là nước
- AD: coi trọng nước mùa màng sẽ bội thu
Bài 8: 
- KN: trồng trọtddamr bảo 2 yếu tố: thời vụ và đất đai. thời vụ quan trọng hàng đầu
- AD: Lịch giao cấy đúng thời vụ
III. Tổng kết
1. NT: ngắn gon có hai vế đói xứng dễ nhớ
Đưa ra KN chính xác chủ động công việc của mình
Rất am hiểu nghề nông sắn sàng truyền bá KN
2. ND: SGK
4. Củng cố
Đọc lại phần ghi nhớ
5. Dặn dò
Sưu tầm 5 câu tục ngữ và 5 bài ca dao
TIẾT 74: CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
(Phần văn và tập làm văn)
A. MỤC TIÊU.
	- HS biết cách sưu tầm ca dao tục ngữ theo chủ đề và bước đầu biết chọn lọc tìm hiểu ý nghĩa của chúng
	- Tăng thêm hiểu biết và tình cảm gắn bó với địa phương mình
B. CHUẨN BỊ.
	HS sưu tầm ca dao tục ngữ ở địa phương
C. TIẾN TRÌNH.
1. Ổn định
2. Kiểm tra kết hợp
3. Bài mới:
? Nhắc lại khái niệm ca dao, dân ca
? Viết 5 bài ca dao vào phiếu học tập
(ca dao ở địa phương)
Gợi ý: mỗi câu ca dao - một dị bản
- Các bài ca dao lưu hành ở địa phương (bắc bộ)
? Sưu tầm những câu tục ngữ mà địa phương E thường dùng
- Xã, làng E
? E thường nghe những câu tục ngữ đó trong trường hợp nào
Thảo luận nhóm
T: 5 phút
Nhóm nào sưu tầm càng nhiều, càng tốt
GV thu kết quả cho điểm miệng
? Các E sưu tầm ca dao tục ngữ ntn? Từ đâu
Gợi:
- Hỏi cha, mẹ người xung quanh
- Hỏi người già cả
- Hỏi các nghệ nhân nhà văng trong làng nếu có
- Lục tìm trong sách báo của địa phương
? Khi sưu tầm E cần làm ntn
- Chép ra sổ tay văn học khỏi bị thất lạc
- Khi sưu tầm được đủ thì phân loại ca dao tục ngữ
- Sắp xếp từng loại theo thứ tự a,b, c của chữ cái đầu câu
HS làm ra phiếu cá nhân
Bài tập 1:
Sưu tầm ca dao
Xác định đối tượng sưu tầm
- VD: Rủ nhau xem cảnh Kiếm Hồ...
Bài tập 2:
Sưu tầm tục ngữ
- VD: Ngựa non háu đá
Học thầy không tày học bạn...
Bài tập 3: tìm nguồn sưu tầm
Bài tập 4: cách sưu tầm
4. Củng cố - Dăn dò
- Làm sổ tay văn học
- Nghiên cứu: tìm hiểu chung văn nghị luận
TIẾT 75 + 76: TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN NGHỊ LUẬN
A. MỤC TIÊU
	Giúp HS: hiểu được nhu cầu nghị luận trong đời sống và đặc điểm chung của văn nghị luận
B. CHUẨN BỊ
	Bảng phụ, phiếu HT
C. TIẾN TRÌNH
1. Ổn định
2. Kiểm tra
3. Bài mới.
Đọc câu hỏi phần 1.a/7. 
? Hãy nêu một vài câu hỏi về các vấn đề tương tự
HS ghi ra phiếu HT
GV thu 5 - 7 E kiểm tra
? E hãy trả lời các câu hỏi trên bằng câu văn ngắn gọn nhất
GV diễn giải
? Qua phần trả lơi E thấy có thể trả lời bằng văn: miêu tả, tự sự, biểu cảm không vì sao
? Hàng ngày trên báo chí E thường gặp kiểu văn bản nào? kể tên
- hầu hết VB trong báo là VB nghị luận(trừ bài thơ, truyện cười)
VD: Nam Trực làng nghề....
? Đọc VB “Chống nạn thất học”
GV: Bài văn là 1 dạng của VB nghị luận dưới dạng xã luận
? Bài văn hướng về ai, nói về ND gì
? Hãy nêu ra những ý chính của bài văn
Ý chính - luận điểm
? Từng luận điểm tìm ra câu văn về luận điểm đó
? để ý kiến có sức thuyết phục bài viết nêu lên lí lẽ dẫn chứng nào
Lí lẽ, dẫn chứng - luận cứ
? Bài văn trên của Bác có ý nghĩa thực tế ntn
- Có ý nghĩa to lớn đối với người dân có sức thuyết phục mọi người đều nghe theo +
? TG có thể thực hiện lời kêu gọi trên bằng VB miêu tả biểu cảm tự sự được không? Vì sao
- Không được vì không có sức thuyết phục rõ ràng
Đọc ghi nhớ
GVcủng cố
Đọc nêu yêu cầu của BT
Thảo luận nhóm
Câu hỏi: Câu 1, 2 SGK
T: 5 phút
? Tự trả lời câu 3 SGK
Đọc nêu yêu cầu
? Hai đoạn đầu kể hay tả? Kể gì, tả ra sao
? Tại sao nói hai đoạn cuối là hai đoạn nghị luận
- Có luận điểm lí lẽ
HS làm ra phiếu HT
T: 5 phút
GV thu kết quả cho điểm miệng
I. Nhu cầu nghị luận và văn bản nghị luận
1. Nhu cầu nghị luận
VD: -Vì sao E đi học
 - Vì sao chúng ta đề ra nội quy của trường lớp.....
- Trả lời cho các câu hỏi trên = VB nghi luận, đưa ra lý luận thuyết phục
2. Thế nào là văn bản nghị luận
* VB: chống nạn thất học
ND chính: kêu gọi nhân dân đi học trong thời kì TDP
- Luận điểm: 
+ Nguyên nhân của nạn thất học: TDP...
+ Chủ tịch HCM nói về nhiệm vụ và quyền lợi của người dân là được đi học
+ HCM nói về biện pháp chống nạn mù chữ
- Lí lẽ - luận cứ (SGK)
Ghi nhớ: SGK
II. Luyện tập
Bài 1/9
Cần tạo ra thói quen tốt trong đời sống XH
- Là một VB nghị luận: nhan đề là một luận điểm
MB: nói về thói quen tốt
TB: Trình bày những thói quen xấu cần loại bỏ - thói quen tốt
KB: 
Bài 2/9
Là bài văn kể, tả để nghị luận
Hai cái hồ có ý nghĩa tượng trưng. Từ hai cái hồ mà nghĩ tới hai cách sống của con người
4. Củng cố
Đọc ghi nhớ
5. Dặn dò
- Sưu tầm đoạn văn nghị luận
- Soạn: tục ngữ về con người.
TUẦN 21:
TIẾT 77: TỤC NGỮ VỀ CON NGƯỜI VÀ XÃ HỘI
A. MỤC TIÊU.
Giúp HS
	- Hiểu ND, một số hình thức NT (so sánh ẩn dụ nghĩa đen, nghĩa bóng) và ý nghĩa của một số câu tực ngữ trong bài học
	- Thuộc lòng những câu tục ngữ trong văn bản
B. CHUẨN BỊ.
	Bảng phụ, phiếu HT, sách tham khảo: thành ngữ, tục ngữ VN
C. TIẾN TRÌNH.
	1. Ổn định
	2. Kiểm tra
? Đọc thuộc những câu tục ngữ nói về thiên nhiên và LĐ, SX 
? Nêu kinh nghiệm và áp dụng
3. Bài mới:
? Đọc những câu tục ngữ nói về con người và XH
Chú ý ngắt đúng nhịp
? Đọc phần chú thích
? Về ND có thể chia văn bản làm mấy nhóm
GV: tất cả các câu tục ngữ hợp lại một văn bản đều nói về con người XH, dùng phương pháp ẩn dụ so sánh chủ yếu
? Đọc
GV: nếu chữ mặt chỉ sự hiện diện của có mặt... - có của
? Giải nghĩa câu tục ngữ
- Sự hiện diện của một người bằng sự hiện diện của 10 thứ của
? Ở đây người ta sử dụng biện pháp NT gì
- NT so sánh: người - của
VD: người làm ra của
- Còn người, còn của
? Phép so sánh trên có ý nghĩa gì đề cao cái gì
? Bài học kinh nghiệm rút ra từ câu tục ngữ này
? Áp dụng câu tục ngữ trong cuộc sống
? Đọc
? E hiểu thế nào là cụm từ: góc con người
- Dáng vẻ đường nét con người 
? Răng tóc được nhận xét trên phương diện sức khoẻ hay mĩ thuật
- Mĩ thuật
? Giải nghĩa
- Những chi tiết nhỏ nhặt nhất cũng làm lên dáng vẻ con người
? Kinh nghiệm đúc rút từ câu tục ngữ
? Lời khuyên đưa ra cho chúng ta là gì
Đọc 
? Câu tục ngữ này sử dụng biện pháp gì? Tác dụng
- Đối xứng hai vế: đói - sạch; rách - thơm
- Nhấn mạnh sạch và thơm
? Giải nghĩa
? Kinh nghiệm đúc rút từ câu tục ngữ
? Lời khuyên đưa ra cho chúng ta là gì
Câu tục ngữ đồng nghĩa: chết trong còn hơn sống đục
? Nhận xét các về ngôn ngữ trong câu tục ngữ
? Các vế
? Giải nghĩa
? Tìm một vài câu tục ngữ đồng nghĩa
- Ăn trông nồi.. ...  ¶nh cña d©n téc, SGK, tr.53, hoÆc bµi th¬ S¸ng th¸ng n¨m cña Tè H÷u.
IV. ý nghÜa v¨n ch­¬ng
X¸c ®Þnh giäng ®äc chung cña v¨n b¶n: Giäng chËm, tr÷ t×nh gi¶n dÞ, t×nh c¶m s©u l¾ng vµ thÊm thÝa.
1. 2 c©u ®Çu: Giäng kÓ chuyÖn l©m li, buån th­¬ng; c©u thø 3 giäng TØnh t¸o, kh¸i qu¸t.
2. §o¹n: C©u chuyÖn cã lÏ chØ lµ gîi lßng vÞ tha:
	Giäng t©m t×nh thñ thØ nh­ lêi trß chuyÖn.
3. §o¹n: VËy th× hÕt: TiÕp tôc giäng t©m t×nh, thñ thØ nh­ ®o¹n 2.
L­u ý c©u cuèi cïng, giäng ng¹c nhiªn nh­ kh«ng thÓ h×nh dung næi ®­îc c¶nh t­îng nÕu x¶y ra.
GV ®äc tr­íc 1 lÇn. HS kh¸ ®äc tiÕp 1 lÇn; sau ®ã lÇn l­ît gäi tõ 4 – 7 HS ®äc tõng ®o¹n cho ®Õn hÕt.
* Ho¹t ®éng 3:
GV tæng kÕt chung 2 tiÕt – Ho¹t ®éng luyÖn ®äc v¨n b¶n nghÞ luËn.
1. Sè HS ®­îc ®äc trong 2 tiÕt; chÊt l­îng ®äc; kü n¨ng ®äc; nh÷ng hiÖn t­îng cÇn l­u ý kh¾c phôc.
2. Nh÷ng ®iÓm cÇn rót ra khi ®äc v¨n b¶n nghÞ luËn.
Sù kh¸c nhau gi÷a ®äc v¨n b¶n nghÞ luËn vµ v¨n b¶n tù sù hoÆc tr÷ t×nh. §iÒu chñ yÕu lµ v¨n nghÞ luËn cÇn tr­íc hÕt ë giäng ®äc râ rµng, m¹ch l¹c, râ luËn ®iÓm vµ lËp luËn. Tuy nhiªn, vÉn rÊt cÇn giäng ®äc cã c¶m xóc vµ truyÒn c¶m.
* Ho¹t ®éng 4: H­íng dÉn luyÖn ®äc ë nhµ
1. Häc thuéc lßng mçi v¨n b¶n 1 ®o¹n mµ em thÝch nhÊt.
2. T×m ®äc diÔn cµm Tuyªn ng«n §éc lËp.
TuÇn 35 -Bµi 34:
TiÕt 137-138:
CH­¬NG TR×NH §ÞA PH­¬NG
(PHÇN TIÕNG VIÖT) . 
RÌN LUYÖN CHÝNH T¶
I. Môc tiªu bµi häc:
TiÕp tôc tæng kÕt mét sè quy luËt ng÷ ©m, ng÷ ph¸p ph©n biÖt c¸c ph­¬ng ng÷ miÒn B¾c, miÒn Trung, miÒn Nam.
Kh¾c phôc nh÷ng lçi chÝnh t¶ do ¶nh h­ëng cña c¸ch ph¸t ©m ®Þa ph­¬ng t¹o nªn.
Tù lµm c¸c bµi tËp vÒ tõ ng÷, chÝnh t¶.
II. Ph­¬ng tiÖn thùc hiÖn:
Gi¸o viªn: ®äc SGK – TLTK (TV líp 5 tËp IT, II; V¨n 6 tËp II) – SGA.
Häc sinh: ®äc SGK – lµm bµi tËp chÝnh t¶ – lËp sæ tay chÝnh t¶.
III. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc:
1. KiÓm tra bµi cò:
2. Giíi thiÖu bµi míi
Ch­¬ng tr×nh ng÷ v¨n líp 6C, ë häc k× II, c¸c em ®· cã dÞp lµm quen víi mét sè quy luËt ng÷ ©m, tõ vùng vµ ng÷ ph¸p nh»m gióp c¸c em nhËn râ vµ ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷ ph­¬ng ng÷ ba miÒn (B¾c – Trung - Nam ). Bµi häc h«m nay, c« cïng c¸c em kh¾c phôc nh÷ng lçi chÝnh t¶ do ¶nh h­ëng cña c¸ch ph¸t ©m ®Þa ph­¬ng t¹o ra.
3. TiÕn tr×nh tiÕt d¹y:
Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn
Ho¹t ®éng cña häc sinh
Ghi b¶ng
H§1: Ph©n biÖt c¸c phô ©m: ch/tr; s/x; r/d/gi; l/n.
? H·y nªu quy t¾c trong ©m tiÕt (tiÕng) ®· häc ë líp 6.
? H·y nªu quy t¾c trong tõ H¸n ViÖt .
? Quy t¾c trong tõ l¸y
? Quy t¾c ng÷ nghÜa
H§2: Ph©n biÖt S /X
? Nªu nguyªn t¾c trong ©m tiÕt ®· ®­îc häc ë líp 5, líp 6.
? Nªu quy t¾c trong tõ l¸y.
? Quy t¾c ng÷ nghÜa
H§3: Ph©n biÖt c¸c phô ©m R / D/ Gi
? Quy t¾c trong ©m tiÕt
? Quy t¾c trong tõ H¸n ViÖt
Quy t¾c trong tõ l¸y
? Quy t¾c ng÷ nghÜa
H§4: Ph©n biÖt c¸c phô ©m L /N
? Nªu nguyªn t¾c trong ©m tiÕt.
? Nguyªn t¾c trong tõ l¸y
? Quy t¾c ng÷ nghÜa
H§5: §èi víi c¸c tØnh miÒn Trung cÇn viÕt ®óng c¸c thanh “ hái / ng·”.
? Quy t¾c trong tõ l¸y
? Quy t¾c ng÷ nghÜa?
H§6: §èi víi c¸c tØnh miÒn Nam 
H§7: Néi dung luyÖn tËp
Em h·y lµm mét sè bµi tËp ®Ó kh¾c phôc nh÷ng lçi chÝnh t¶ do ¶nh h­ëng cña c¸ch ph¸t ©m ®Þa ph­¬ng.
? Ph©n biÖt chÝnh t¶
§äc ®o¹n v¨n sau vµ ®iÒn vµo chç trèng () Tr/ Ch.
? §iÒn vµo chç trèng ()L hoÆc n trong ®o¹n v¨n sau ®©yL:
? ViÕt 5 ch÷ cã S ®øng ®Çu vµ 5 ch÷ cã X ®øng ®Çu.
? H·y xÕp thµnh 2 lo¹i S vµ X tªn c©y d­íi ®©y:
? LuyÖn chÝnh t¶ cho c¸c häc sinh miÒn Trung: ?/~
? §iÒn dÊu? hoÆc ~ vµo c¸c ch÷ in nghiªng d­íi ®©y.
? LuyÖn chÝnh t¶ cho häc sinh c¸c tØnh miÒn Nam
? ViÕt 5 ch÷ cã V ®øng ®Çu dßng.
? ViÕt 5 ch÷ cã D ®øng ®Çu dßng
? ViÕt 5 ch÷ cã Gi ®øng ®Çu dßng
- Ph©n biÖt c¸c tr­êng hîp viÕt C / K / Q.
H§8: Cñng cè dÆn dß
H§1: T×m hiÓu bµi:
- Tr: kh«ng kÕt hîp víi c¸c vÇn: oa, o¨, oc.
- Ch: cã thÓ kÕt hîp víi c¸c vÇn trªn.
* Khi gÆp c¸c tiÕng cã vÇn oa, o¨, oc th× ph¶i viÕt Ch.
VD: chÝch choÐ, choµng kh¨n, mÆt cho¾t.
- Ch: kh«ng kÕt hîp víi c¸c yÕu tè HV cã dÊu nÆng (.)vµ dÊu huyÒn v (`).
- Tr cã thÓ kÕt hîp víi c¸c yÕu tè H¸n ViÖt Êy.
VD: Tr¹ng nguyªn, trÞch th­îng, triÖt ®Ó, triÖu phó, trÇm t­, triÒu ®¹i, tr×nh ®é, trõng ph¹t.
- Tr vµ Ch kh«ng l¸y víi nhau. V× vËy khi viÕt tiÕng thø nhÊt viÕt lµ Tr (Ch) th× tiÕng thø hai còng ph¶i viÕt nh­ vËy Tr (Ch), hiÖn t­îng Êy cßn gäi lµ ®iÖp phô ©m ®Çu.
VD: ch¨m chØ, trèng tr¶i, ch¾t chiu, chËm ch¹p, ch÷ng ch¹c, chim chãc 
* Tr: hÇu nh­ kh«ng l¸y víi phô ©m kh¸c, trõ mÊy tõ: träc lãc, trôi lñi, trãt lät, trËt lÊt.
* Ch: l¸y víi rÊt nhiÒu phô ©m kh¸c. VD: leo chÌo, chµo mµo
- Quy t¾c ng÷ nghÜa. 
* Nh÷ng tõ chØ quan hÖ gia ®×nh, hä hµng th©n thuéc, chØ ®å dïng ë n«ng th«n, chØ ý phñ ®Þnh th­êng viÕt Ch: VD: ( cha, chó, chång, chÞ, ch¸u, ch¾t, chót, chÝt)
Ch¨n, chiÕu, chum, chµy, chËu
Ch­a, chöa, chí, ch¼ng, ch¶
* Nh÷ng tõ chØ thêi gian hoÆc vÞ trÝ  th­êng viÕt Tr.
VD: trªn, trong, tr­íc
H§2: Ph©n biÖt S / X
- Quy t¾c:
+ S: kh«ng kÕt hîp víi c¸c vÇn: o¨, oc, uª.
+ X: kÕt hîp ®­îc víi c¸c vÇn trªn.
VD: xo¾n èc, xum xoe, xuª xoa 
- Quy t¾c trong tõ l¸y.
+ S vµ X kh«ng l¸y víi nhau. V× vËy chØ cã hiÖn t­îng ®iÖp phô ©m ®Çu S hoÆc X. VD: s¾c s¶o, s¸ng sña, sõng s÷ng, s»ng sÆc, sôc s¹o 
+ Xµo x¹c, xanh xao, x¬ x¸c, xao xuyÕn, xÊp xØ
+ S hÇu nh­ kh«ng l¸y víi c¸c phô ©m ®Çu kh¸c; trõ c¸c tõ: ®å sé, s¸ng l¸ng, côc sóc.
+ X th× kh¸ phæ biÕn:
VD: lao xao, bêm xêm, xÝch mÝch, bung xung, lo¨n xo¨n 
- Quy t¾c ng÷ nghÜa.
+ Nh÷ng tõ chØ loµi vËt, c©y cèi th­êng viÕt lµ S. VD: xiªn, xÑo, xµo, xÕch, xoµng, xui 
* Ph©n biÖt: R / D / G
- Quy t¾c trong ©m tiÕt.
+ R / Gi: kh«ng kÕt hîp víi c¸c vÇn oa, o¨, oe, uy, u©; trõ hai tõ phiªn ©m tiÕng Ph¸p: Curoa, ruyb¨ng.
+ D: kÕt hîp ®­îc víi c¸c vÇn trªn.
VD: ®e do¹, kinh doanh, xÐt duyÖt, duyªn sè, hËu duÖ 
- Quy t¾c trong tõ H¸n ViÖt.
+ R: kh«ng cã trong yÕu tè H¸n ViÖt.
+ D: diÔn viªn, hÊp dÉn, b×nh dÞ, tiªu diÖt, tuyÖt diÖu, dòng c¶m.
+ Gi; gi¶i quyÕt, li gi¸n, gi¸c ngé, gi¶m gi¸, gi¸o dôc.
- Quy t¾c trong tõ l¸y.
+ §iÖp gi: giÆc gi·, gi÷ g×n
§iÖp d: dai d¼ng, d¹i dét, d«ng dµi 
§iÖp r; róc rÝch, rãc r¸ch, r¨ng r¾c
Cã thÓ gÆp: lai rai, lim dim, xí rí.
Kh«ng cã: lai giai, lim gim, xí gií.
- Quy t¾c ng÷ nghÜa.
ChØ cã phô ©m r míi biÓu thÞ ®­îc nh÷ng s¾c th¸i ý nghÜa sau:
+ M« pháng ©m thanh, tiÕng ®éng (t­îng thanht).
VD: rµo rµo, rÝu rÝt, rÒ rÒ, rãc r¸ch
+ M« pháng h×nh ¶nh, chuyÓn ®éng (t­îng h×nh).
VD: run rÈy, rung rinh, rËp rên
+ M« t¶ ¸nh s¸ng cã mµu s¾c vµ h×nh ¶nh.
VD: r¹ng rì, rùc rì, rõng rùc, roi rãi 
H§4: Ph©n biÖt c¸c phô ©m L /N
- Nguyªn t¾c trong ©m tiÕt.
? N: kh«ng kÕt hîp víi c¸c vÇn: oa, o¨, oe, uª, uy, u©; trõ 3 tõ: thª noa, no·n cÇu, no·n sµo.
+ L: cã thÓ kÕt hîp víi c¸c vÇn trªn. VD: loa ®µi, loÌ xoÌ, lo·n xo·n, luyÕn tiÕc, tuý luý, luËt ph¸p.
- Nguyªn t¾c trong tõ l¸y.
+ L vµ N kh«ng l¸y víi nhau; chØ cã hiÖn t­îng ®iÖp L hoÆc N.
§iÖp L: lµm lông, l­u l¹c, l¨n lãc, l¼ng l¬ 
§iÖp N: nao nóng, nång nÆc, n« nøc, n»n n× 
N: kh«ng l¸y víi c¸c ©m ®Çu kh¸c.
L: cã thÓ l¸y víi c¸c ©m ®Çu kh¸c.
VD: lai rai, l¶i nh¶i, la cµ, l¶ng v¶ng 
-Quy t¾c ng÷ nghÜa.
+ Ch÷ L míi cã hiÖn t­îng gÇn ©m, gÇn nghÜa víi c¸c tõ cã phô ©m nh; VD: lì lµng - nhì nhµng; nhá nhen - lä lem; lè l¨ng - nhè nh¨ng 
+ N: cã hiÖn t­îng gÇn ©m, gÇn nghÜa víi c¸c tõ cã ©m ®Çu lµ §.
VD: ®©y – nµy, nÇy.
 §ã – nä, ní.
 §©u – nao, nµo.
H§5: C¸c tØnh miÒn Trung
- Quy t¾c trong tõ l¸y.
Trong tõ l¸y tiÕng viÖt cã quy luËt Bæng – TrÇm.
C¨n cø vµo ®é cao, thanh ®iÖu ®­îc chia lµm 2 nhãm.
Nhãm bæng (©m vùc cao): s¾c, hái, kh«ng.
Nhãm trÇm (thÊp): huyÒn, ng·, nÆng.
T­¬ng øng vÒ thanh ®iÖu trong tõ l¸y lµ bæng – bæng, trÇm – trÇm.
VD: nghØ ng¬i (hái – kh«ng = bæng – bæng) kh«ng thÓ ®äc sai thµnh nghØ ngîi ®­îc.
- Quy t¾c ng÷ nghÜa.
+ Dùa vµo ý nghÜa cña tõ gÇn ©m, gÇn nghÜa ®Ó suy ra ý nghÜa cña tõ cÇn ®äc ®óng.
VD: L: lÐn – lÎn; tho¸ng – tho¶ng ®äc lÏn, tho·ng lµ sai.
H§6: §èi víi c¸c tØnh miÒn Nam 
+ Dùa vµo c¸c tõ gÇn ©m, gÇn nghÜa víi c¸c tõ cã V ®Ó thö vµ kiÓm tra c¸ch ®äc ®óng hay sai.
VD: v¸n – b¶n: kh«ng cã d¸n – b¶n.
 VÊy v¸ – bËy b¹ – dÊy d¸ – bËy b¹.
 V»n vÌo – ngo»n ngoÌo – d»n dÌo – ngo»n ngoÌo.
H§7: Néi dung luyÖn tËp.
Häc sinh: viÕt nh÷ng ®o¹n, bµi chøa c¸c ©m, dÊu thanh dÔ m¾c lçi
- Ph©n biÖt chÝnh t¶
§o¹n v¨n:
Th¸nh Giãng x«ng vµo Ëu Æn qu©n giÆc l¹i. Chóng ¹y èn t¸n lo¹n. Qu©n ta th¾ng ©n ë vÒ. Riªng Th¸nh Giãng phi ngùa ®Õn ©n nói Sãc S¬n råi bay bæng vÒ êi.
- §o¹n th¬.
	S¸ng hÌ ®Ñp l¾m ¾m em ¬i
§Çu on cá ôc mÆt trêi ®ang ªn
	Da trêi xanh ng¾t thÇn tiªn
§á an ®­êng míi mang tªn B¸c Hå
	Tr­êng S¬n mÊy ói « x«
Qu©n ®i sãng ­¬n nhÊp nh« bôi hång.
? ViÕt 5 ch÷ cã S ®øng ®Çu vµ 5 ch÷ cã X ®øng ®Çu.
VD:
5 ch÷ cã S ®øng ®Çu: s¬ sµi, suång s·, s«i sôc, søc sèng, sµ lan.
5 ch÷ cã X ®øng ®Çu: xµ nhµ, xµ ®¬n, xµ l¸ch, xµ phßng, 
- Tªn c¸c c©y:
C©y si, c©y sung, c©y sen, c©y sóng, c©y xoan, c©y xoµi, c©y s¶, c©y sÊu, c©y x­¬ng rång, c©y sËt, c©y sao, c©y su su, c©y cao su, c©y såi, c©y vó s÷a, c©y sa nh©n, c©y sÇu riªng.
- LuyÖn chÝnh t¶: ? / ~
+ §iÒn dÊu? (hái), ~ (ng·n) vµo c¸c ch÷ in nghiªng:
Sè ch¨n, sè le, ¨n c«, ®Ñp ®e, sî hai, hai hïng, chai ®Çu, ®àcoâ, coâ ®éng, sinh ®e, n« gi¬n, diªn t¶.
- LuyÖn chÝnh t¶ cho häc sinh c¸c tØnh miÒn Nam.
+ ViÕt 5 ch÷ cã “V” ®øng ®Çu dßng.
VD: Vµo hïa, véi v·, vån v·, v· må h«i, 
+ ViÕt 5 ch÷ cã D ®øng ®Çu dßng.
VD: Dµi ngµy, dµi h¬i, dùa dÉm, d· man, 
+ ViÕt 5 ch÷ cã Gi ®øng ®Çu dßng.
VD: Giôc gi·, gißn gi·, gi· g¹o, gi÷ g×n, gi÷ n­íc.
- Ph©n biÖt c¸c tr­êng hîp viÕt C / K / Q.
+ Ch÷ c¸i C lu«n lu«n ®øng tr­íc c¸c vÇn b¾t ®Çu b»ng c¸c ch÷ c¸i nguyªn ©m: a, ¨ê, ©, o, ¬, u, ­.
+ Ch÷ c¸i K chØ ®øng tr­íc c¸c vÇn b¾t ®Çu b»ng c¸c ch÷ c¸i nguyªn ©m: e, ª, i.
+ Ch÷ c¸i Q lu«n lu«n kÕt hîp víi U thµnh “ qu” (®äc lµ quê).
+ “qu” ®øng tr­íc hÇu hÕt c¸c ch÷ c¸i nguyªn ©m (trõ c¸c nguyªn ©m: o, u, ­).
H§8: 
- Ph©n biÖt c¸c phô ©m theo c¸c nguyªn t¾c ®· häc 
- Chó ý kh¾c phô nh÷ng lçi chÝnh t¶ do ¶nh h­ëng cña c¸ch ph¸t ©m ®Þa ph­¬ng t¹o nªn
- Lµm l¹i c¸c bµi tËp ®· thùc hµnh ë trªn
I. T×m hiÓu bµi:
Ph©n biÖt c¸c phô ©m
1. §èi víi c¸c tØnh miÒn B¾c
Chó ý viÕt ®óng c¸c phô ©m ®Çu dÔ m¾c lçi.
 Ch / Tr
- S / X.
- Ph©n biÖt r / d / gi.
- Ph©n biÖt L / N
2/ §èi víi c¸c tØnh miÒn Trung.
ViÕt ®óng dÊu thanh?/~.
 §èi víi c¸c tØnh miÒn Nam.
	 N / Ng
	V / D.
II. Néi dung luyÖn tËp.
-Ch÷a lçi chÝnh t¶ do ¶nh h­ëng cña c¸ch ph¸t ©m ®Þa ph­¬ng t¹o nªn
- Ph©n biÖt Tr / Ch.
- Ph©n biÖt L / N
- Ph©n biÖt S / X.
- LËp b¶ng S / X.
- LuyÖn chÝnh t¶ cho c¸c tØnh miÒn trung viÕt ®øng c¸c dÊu thanh: hái / ng·.
- LuyÖn chÝnh t¶ cho c¸c häc sinh miÒn Nam: V / D / Gi
- Ph©n biÖt C / K / Q.
TiÕt 139-140:	TR¶ BµI KIÓM TRA TæNG HîP