Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 23 - Tiết 85: Đọc thêm: Sự giàu đẹp của tiếng Việt

TUẦN 23	TIẾT 85 	NS: 15/1/2012
Đọc thêm
SỰ GIÀU ĐẸP CỦA TIẾNG VIỆT
_Đặng Thai Mai_
I-MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: 
	- Thấy được những lý lẽ, chứng cứ có sức thuyết phục và toàn diện mà tác giả sử dụng trong văn bản.
	- Hiểu được sự giàu đẹp của tiếng Việt.
	II-TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG: 
 1. Kiến thức:
	- Sơ giản về tác giả Đặng Thai Mai.
	- Những đặc điểm của tiếng Việt.
	- Những điểm nổi bật trong nghệ thuật của bài văn.
 2. Kĩ năng:
	- Đọc - hiểu văn bản nghị luận.
	- Nhận ra hệ thống luận điểm và cách trình bày luận điểm trong văn bản.
	- Phân tích được lập luận thuyết phục của tác giả trong văn bản.
III-HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG 
1. Ổn định lớp: 1’
2. Kiểm tra bài cũ: 5’
- Gv kiểm tra tập bài soạn của hs.
3. Bài mới:
*Giới thiệu bài: 1’
Hoạt động 1: 17’
A. Đọc thêm văn bản “Sự giàu đẹp của tiếng Việt”:
- Gv cho hs nghe đọc văn bản (cassetes)
- Gv đọc văn bản.
- Hs đọc văn bản.
- Gv hướng dẫn hs một số nội dung để tự tìm hiểu:
 + Tác giả: Đặng Thai Mai. (Cho hs xem chân dung tác giả).
 + PTBĐ: Nghị luận.
 + Xuất xứ: Trích “Tieáng Vieät, moät bieåu hieän huøng hoàn cuûa söùc soáng daân toäc.".
 + Tiếng Việt mang trong nó những giá trị văn hóa đáng tự hào của người Việt Nam.
 + Trách nhiệm giữ gìn, phát triển tiếng nói dân tộc của mỗi người Việt Nam. 
Hoạt động 2: 20’
B. Bài tập: Rút ra kết luận thành luận điểm đối với các tác phẩm truyện cười, truyện ngụ ngôn đã học? 
*Gợi ý: Truyện Đeo nhạc cho mèo. 
->Luận điểm: Đừng làm những việc viễn vong, không thực tế.
- Hs làm bài. 
- Hs sửa bài (đứng tại chỗ đọc).
- Hs nhận xét.
- Gv nhận xét.
4. Củng cố: /
5. Dặn dò: 2’
- Tự tìm hiểu thêm văn bản. 
- Soạn bài “Thêm trạng ngữ cho câu”: Đặc điểm của trạng ngữ, xem (làm) trước bài tập.
TUẦN 23	TIẾT 86	NS: 15/1/2012
THÊM TRẠNG NGỮ CHO CÂU
I-MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: 
	- Nắm được đặc điểm, công dụng của trạng ngữ; nhận biết trạng ngữ trong câu.
	- Biết mở rộng câu bằng cách thêm vào câu thành phần trạng ngữ phù hợp.
II-TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG: 
 1. Kiến thức:
	- Một số trạng ngữ thường gặp.
	- Vị trí của trạng ngữ trong câu.
 2. Kĩ năng:
	- Nhận biết thành phần trạng ngữ của câu.
	- Phân biệt các loại trạng ngữ.
III-HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG 
1. Ổn định lớp: 1’
2. Kiểm tra bài cũ: 5’
- Trình bày ý nghĩa và nghệ thuật văn bản Sự giàu đẹp của Tiếng Việt.
3. Bài mới:
*Giới thiệu bài: 1’
Hoạt động 1: 23’
A. Tìm hiểu chung:
GV cho HS ñoïc ñoaïn vaên sgk.
? Em haõy xaùc ñònh traïng ngöõ ôû trong ñoaïn vaên treân ? 
Noäi dung caùc traïng ngöõ ñoù boå sung yù nghóa gì cho caâu ? 
GV cho theâm ví duï: 
- Vì löôøi hoïc, em ôû laïi lôùp. 
? Haõy xaùc ñònh traïng ngöõ.
? Qua phaân tích em hieåu theá naøo laø traïng ngöõ 
? Qua quan saùt ví duï 1/SGK em haõy cho bieát vò trí traïng ngöõ trong caâu.
Hs ñoïc
HS: - Döôùi boùng tre xanh à Nôi choán
- Ñaõ töø laâu ñôøi
- Ñôøi ñôøi, kieáp kieáp
- Töø nghìn ñôøi nay 
à Traïng ngöõ chæ thôøi gian 
HS: Vì löôøi hoïc–> nguyeân nhaân
HS: Phaàn phuï boå sung yù nghóa veà thôøi gian, nôi choán, nguyeân nhaân, muïc ñích, söï vieäc neâu trong caâu.
 - Ñaët caâu - giöõa caâu vaø cuoái caâu. Khi vieát duøng daáu phaåy taùch traïng ngöõ vôùi noøng coát caâu. 
I. Theá naøo laø traïng ngöõ cuûa caâu
1. Döôùi boùng tre xanh à Nôi choán
- Ñaõ töø laâu ñôøi
- Ñôøi ñôøi, kieáp kieáp
- Töø nghìn ñôøi nay 
à Traïng ngöõ chæ thôøi gian 
à Phaàn phuï boå sung yù nghóa veà thôøi gian, nôi choán, nguyeân nhaân, muïc ñích, söï vieäc neâu trong caâu.
* Vò trí traïng ngöõ : Ñaët caâu - giöõa caâu vaø cuoái caâu. 
KNS: Lựa chọn sử dụng kiểu câu phù hợp hoàn cảnh giao tiếp.
Ho¹t ®éng 2: 10’
- Bt 1 : Xaùc ñònh traïng ngöõ.
- Bt 2, 3: Tìm traïng ngöõ vaø phaân loaïi 
B. Luyện tập:
Bt 1. Cuïm töø muøa xuaân ôû caâu b laø traïng ngöõ.
 Bt 2, 3. 
- Nhö baùo ... tinh khieát à caùch thöùc
- Khi ñi qua... xanh à thôøi gian 
- Trong voû xanh kia à ñòa ñieåm 
- Döôùi aùnh naéng à nôi choán 
- Vôùi khaû naêng... treân ñaây à caùch thöùc. 
Ho¹t ®éng 3: 1’
C. Hướng dẫn tự học:
Vieát ñoaïn vaên ngaén coù caâu chöùa thaønh phaàn traïng ngöõ. Chæ ra caùc traïng ngöõ vaø giaûi thích lí do traïng ngöõ ñöôïc söû duïng trong caùc caâu vaên ñoù.
4. Củng cố: 2’
- Trình baøy yù nghóa vaø hình thöùc cuûa traïng ngöõ?
5. Dặn dò: 2’
- Học bài, xem lại các bt.
- Soạn bài “Tìm hiểu chung về phép lập luận chứng minh”: Mục đích và phương pháp chứng minh.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
TUẦN 23	TIẾT 87, 88	NS: 15/1/2012
TÌM HIỂU CHUNG VỀ PHÉP LAÄP LUAÄN CHỨNG MINH 
I-MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: 
	Hiểu mục đích, tính chất và các yếu tố của phép lập luận chứng minh.
II-TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG: 
 1. Kiến thức:
	- Đặc điểm của phép lập luận chứng minh trong bài văn nghị luận.
	- Yêu cầu cơ bản về luận điểm, luận cứ của phép lập luận chứng minh.
 2. Kĩ năng:
	- Nhận biết phương pháp lập luận chứng minh trong văn bản nghị luận.
	- Phân tích phép lập luận chứng minh trong văn bản.
III-HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG 
Tiết 1
1. Ổn định lớp: 1’
2. Kiểm tra bài cũ: 5’
- Trình baøy yù nghóa vaø hình thöùc cuûa traïng ngöõ? Cho vd minh họa.
3. Bài mới:
*Giới thiệu bài: 1’
Hoạt động 1: 38’
A. Tìm hiểu chung:
(?) Haõy neâu ví duï vaø cho bieát : Trong ñôøi soáng , khi naøo ngöôøi ta caàn chöùng minh ?
(?) Khi caàn chöùng minh cho ai ñoù tin raèng lôøi noùi cuûa em laø thaät , em phaûi laøm nhö theá naøo ?
(?) Töø ñoù em ruùt ra nhaän xeùt: Theá naøo laø chöùng minh?
(?) Trong văn nghị luận, khi người ta chỉ sử dụng lời văn thì làm thế nào để chứng tỏ một ý kiến nào đó là đúng sự thật là đáng tin cậy?
GV goïi HS ñöùng leân ñoïc vaên baûn “Ñöøng sôï vaáp ngaõ”.
(?) Luaän ñieåm cô baûn cuûa baøi vaên naøy laø gì ?
(?) Haõy tìm nhöõng caâu mang luaän ñieåm ñoù ?
?Tìm lí lẽ và dẫn chứng?
(?) Ñeå khuyeân ngöôøi ta “ñöøng sôï vaáp ngaõ” , baøi vaên ñaõ laäp luaän nhö theá naøo ? 
(?) Caùc söï thaät ñöôïc daãn ra coù ñaùng tin khoâng ?
(?) Qua ñoù , em hieåu pheùp laäp luaän chöùng minh laø gì ?
(?) Toùm laïi , em naøo coù theå cho bieát ñeå laøm 1 baøi vaên chöùng minh thì chuùng ta caàn phaûi laøm nhö theá naøo ?
(?) Tröôùc tö töôûng “Ñöøng sôï vaáp ngaõ”, ngöôøi ñoïc seõ thaàm thaéc maéc : Taïi sao laïi khoâng sôï ? Vaø baøi vaên ñaõ traû lôøi , töùc laø baøi vaên ñaõ bieát laøm ñieàu gì ñeå ngöôøi ñoïc khoûi thaéc maéc ?
(?) Nhö vaäy , baøi vieát ñaõ neâu ra maáy yù ?
(?) Keát baøi , baøi vieát ñaõ neâu ra caùi ñaùng sôï hôn vaáp ngaõ . Theo em , ñoù laø caùi gì ?
(?) Toùm laïi, trong ñôøi soáng , ngöôøi ta duøng caùi gì ñeå chöùng toû 1 ñieàu gì ñoù laø ñaùng tin . Trong vaên nghò luaän , chöùng minh laø 1 pheùp laäp luaän nhö theá naøo ? Caùc lí leõ , baèng chöùng trong pheùp laäp luaän chöùng minh phaûi nhö theá naøo?
- Trong ñôøi soáng , moät khi bò nghi ngôø , hoaøi nghi , chuùng ta ñeàu coù nhu caàu chöùng minh söï thaät .
- Em phaûi tìm nhöõng daãn chöùng ñeå chöùng toû lôøi noùi cuûa mình laø söï thaät (ví duï : khi ñöa ra taám chöùng minh thö laø chöùng minh tö caùch coâng daân; khi ñöa ra giaáy khai sinh laø ñöa ra baèng chöùng veà ngaøy sinh, Khi chöùng minh 1 ñieàu gì ñoù ta noùi laø thaät , thì ta daãn söï vieäc aáy ra , daãn ngöôøi chöùng kieán vieäc aáy )
- Chöùng minh laø ñöa ra baèng chöùng ñeå chöùng toû 1 yù kieán (luaän ñieåm ) naøo ñoù laø chaân thöïc.
- Dùng lí lẽ và dẫn chứng.
HS ñoïc vaên baûn trang 41 sgk.
- Luaän ñieåm cô baûn : Ñöøng sôï vaáp ngaõ.
- Luaän ñieåm phuï:
+ Ñaõ bao laàn baïn vaáp ngaõ maø khoâng heà nhôù (luaän ñieåm xuaát phaùt)
+ Vaäy xin baïn chôù lo sôï thaát baïi (luaän ñieåm keát luaän)
- Lí leõ : + vaáp ngaõ laø thöôøng.
+ Nhöõng ngöôøi noåi tieáng cuõng töøng vaáp ngaõ nhöng vaáp ngaõ khoâng gaây trôû ngaïi cho hoï trôû thaønh noåi tieáng.
- Daãn chöùng : 
+ Oan – Ñi – xaây töøng bò toaø baùo sa thaûi -> Saùng taïo neân Ñi–xnaây–len.
+ Luùc coøn hoïc ôû phoå thoâng Lu–i Pa–xtô chæ laø 1 hoïc sinh trung bình -> nhaø Khoa hoïc Phaùp
+ Leùp Toân-Xtoâi bò ñình chæ hoïc ñaïi hoïc -> Nhaø vaên Nga vó ñaïi.
- Baøi vaên ñaõ daãn chöùng töø nhöõng söï vieäc cuûa ngöôøi bình thöôøng-> nhöõng söï vieäc cuûa caùc vó nhaân ai cuõng coù theå 1 laàn vaáp ngaõ.
- Töø daãn chöùng veà söï vaáp ngaõ noùi treân , ñeà baøi ñaõ daãn ñeán 1 keát luaän “ñöøng sôï vaáp ngaõ”.
- Raát ñaùng tin.
- Chöùng minh laø 1 pheùp laäp luaän duøng nhöõng lí leõ , baèng chöùng chaân thöïc , ñaõ ñöôïc thöøa nhaän ñeå chöùng toû luaän ñieåm môùi (caàn ñöôïc chöùng minh) laø ñaùng tin caäy.
- Choïn nhöõng daãn chöùng thuyeát phuïc ñaõ ñöôïc nhieàu ngöôøi thöøa nhaän.
- Chöùng minh chaân lí vöøa neâu cho saùng toû vì sao maø khoâng sôï vaáp ngaõ.
- 2 yù : a ) Vaáp ngaõ laø thöôøng vaø laáy ví duï maø ai cuõng coù kinh nghieäm ñeå chöùng minh.
 b) Nhöõng ngöôøi noåi tieáng cuõng töøng vaáp ngaõ , nhöng vaáp ngaõ khoâng gaây trôû ngaïi cho hoï trôû thaønh noåi tieáng . Baøi vieát cuõng ñaõ neâu ra 5 danh nhaân maø ai cuõng phaûi thöøa nhaän.
- Söï thieáu coá gaéng .
* HS dựa vào phaàn ghi nhôù trả lời.
* Muïc ñích vaø phöông phaùp chöùng minh :
 1) Chöùng minh trong ñôøi soáng :
Khi chöùng minh 1 ñieàu gì ñoù ta noùi laø thaät, thì ta daãn söï vieäc aáy ra, daãn ngöôøi chöùng kieán vieäc aáy.
 2)Chöùng minh trong vaên nghò luaän :
Vaên baûn “Ñöøng sôï vaáp ngaõ” tr 41 sgk
-Luaän ñieåm chính: Ñöøng sôï vaáp ngaõ.
- Chöùng minh trong vaên nghò luaän laø caùch duøng nhöõng lí leõ , baèng chöùng chaân thöïc ñaõ ñöôïc thöøa nhaän.
- Choïn nhöõng daãn chöùng thuyeát phuïc ñaõ ñöôïc nhieàu ngöôøi thöøa nhaän.
 Ghi nhôù tr 42 sgk 
Tiết 2:
Ho¹t ®éng 2: 40’
- Bt : 
? Bài văn nêu lên luận điểm gì? Hãy tìm những câu mang luận điểm đó.
? Để chứng minh luận điểm của mình, người viết đã nêu ra những luận cứ nào?
? Những luận cứ ấy có hiển nhiên, có sức thuyết phục không?
? Cách lập luận chứng minh của bài này có gì khác bài Đừng sợ vấp ngã?
B. Luyện tập:
Bt “Khoâng sôï sai laàm”.
a ) Baøi vaên neâu luaän ñieåm : Khoâng sôï sai laàm (Luaän ñieåm nhan ñeà): Nhöõng ngöôøi saùng suoát daùm laøm , khoâng sôï sai laàm , môùi laø ngöôøi laøm chuû soá phaän cuûa mình. (Luaän ñieåm keát luaän)
b ) Ñeå chöùng minh luaän ñieåm cuûa mình , ngöôøi vieát ñaõ neâu ra nhöõng luaän cöù :
 + Luaän cöù 1 : Khoâng coù ngöôøi naøo maø khoâng bao giôø phaïm sai laàm.(Ñoaïn 1 cuûa vaên baûn)
 + Luaän cöù 2 : Taùc haïi cuûa vieäc sôï sai laàm :
- Khoâng bao giôø coù theå töï laäp ñöôïc. (Ñoaïn 2 cuûa vaên baûn)
- Chaúng daùm laøm gì . (Ñoaïn 3 cuûa vaên baûn)
 + Luaän cöù 3 : Nhöõng bieåu hieän khaùc nhau cuûa ngöôøi phaïm sai laàm (Ñoaïn 4 cuûa vaên baûn)
 + Luaän cöù 4 : Ñoaïn cuoái cuøng cuûa vaên baûn (Ñoaïn 5)
-> Nhöõng luaän cöù aáy raát hieån nhieân vaø coù söùc thuyeát phuïc cao Þ Caùch laäp luaän: Duøng lyù leõ, phaân tích lyù leõ ñeå chöùng minh. 
c ) Caùch laäp luaän chöùng minh cuûa baøi naøy khaùc baøi “Ñöøng sôï vaáp ngaõ” : 
 + Baøi “Ñöøng sôï vaáp ngaõ” duøng daãn chöùng ñeå chöùng minh.
 + Baøi “Khoâng sôï sai laàm” thì duøng lí leõ, phaân tích lyù leõ thay duøng daãn chöùng ñeå chöùng minh. 
Ho¹t ®éng 3: 1’
C. Hướng dẫn tự học:
Sưu tầm các văn bản chứng minh để làm tài liệu học tập.
4. Củng cố: 2’
- Gv cho hs đọc lại ghi nhớ.
5. Dặn dò: 2’
- Học bài, xem lại các bt.
- Soạn bài “Thêm trạng ngữ cho câu (tiếp) ”: Công dụng của trạng ngữ, tách trạng ngữ thành câu riêng, xem (làm) trước bài tập.