Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 29 - Tiết 108: Luyện tập lập luận giải thích

Tuần : 29 Ngày soạn :11/03/2010
Tiết : 108 Ngày dạy :15-20/03/2010
 LUYỆN TẬP LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
A . Mục tiêu cần đạt:
	Giúp HS :
Củng cố những hiểu biết về cách làm bài văn lập luận giải thích.
Vận dụng được những hiểu biết đó vào việc làm một bài văn giải thích cho một nhận định, một ý kiến về một vấn đề quen thuộc với đời sống của các em.
B. Chuẩn bị:
* Thầy: Một số mở bài, kết bài cho đề bài SGK.
 Dàn bài cho bài viết ở nhà (Đề 5 – SGK).
* Trò: Soạn các câu hỏi gợi ý SGK trang 87. Viết hoàn chỉnh đoạn mở bài, kết bài
C. Tiến trình tổ chức các hoạt động:
* Ổn định : 
 Kiểm diện, trật tự.
* Kiểm tra : 
(?)Hãy trình bày các bước làm một bài văn giải thích ?
* Giới thiệu bài: 
** Các em đã học qua các bước để giải thích một vấn đề. Tiết này, các em phải cố gắng vận dụng những kiến thức ấy để làm sáng tỏ nội dung câu nói: “Sách là ngọn đèn sáng bất diệt của trí tuệ con người”.
Hoạt động thầy
Hoạt động trò
Nội dung hoạt động
HĐ1: Chép đề + tìm hiểu đề
* Cho 3 HS đọc lại đề bài, GV chép đề bài lên bảng.
(?) Đề bài yêu cầu giải thích vấn đề gì?
* Đọc và chép đề bài.
-Cá nhân:
Đề: Một nhà văn nói: “Sách là ngọn đèn sáng bất diệt của trí tuệ con người”. Hãy giải thích nội dung câu nói đó.
1) Tìm hiểu đề, tìm ý:
 - Đề yêu cầu giải thích vai trò của sách đối với trí tuệ con người. 
(?) Làm thế nào để nhận ra điều đó?
(?) Để đạt được yêu cầu giải thích vấn đề trên, bài làm cần có những ý gì?
(?) Ngoài ra, còn có hướng tìm ý nào khác nữa không?
(?) Hãy lập dàn ý cho đề bài trên?
* Gợi ý:
(?) Trong phần mở bài, ta cần nêu được những ý gì?
(?) Đối vơí đề bài này, em chọn cách mở bài nào? (Trực tiếp hay gián tiếp? Vì sao?). Hãy trình bày cách mở bài của em? (Tham khảo: Học tốt NV7 trang 107).
(?) Trong phần thân bài, cần sắp xếp các ý đã tìm được ntn cho hợp lí chặt chẽ, dễ hiểu?
** Chốt lại- Treo bảng phụ.
- Trực tiếp: Giải thích 1 câu nói.
- Gián tiếp: Giải thích vai trò của sách đối với trí tuệ con người.
- Căn cứ vào mệnh lệnh của đề, từ ngữ trong đề.
- Đặt câu hỏi tìm ý:
+ Vì sao nói: Sách là ngọn đèn sáng?
+ Vì sao sách là ngọn đèn sáng bất diệt?
+ Vì sao nói sách là trí tuệ con người? ® Ca ngợi sách, tôn vinh sách Þ Tình cảm, thái độ của em đối với sách.
+ Vì sao trí tuệ con người, khi đưa vào sách lại trở thành nguồn ánh sáng không bao giờ tắt?
-Thảo luận, trình bày.
* Vài em đọc mở bài đã chuẩn bị.
* Nhận xét cách mở bài của bạn.
-Đại diện tổ trình bày.
-Nhận xét, bổ sung
* Quan sát và tự ghi nhận.
- Ý để giải thích: Gợi ý SGK trang 87. 
2)Lập dàn ý:
 I. MB: Dẫn vào vấn đề ® Giới thiệu vấn đề (câu nói) ® Hướng giải thích.
 II. TB:
 1) Giải thích ý nghĩa của câu nói:
 - Sách chứa đựng trí tuệ của con người:
 Trí tuệ: Tinh hoa, tinh tuý của hiểu biết.
- Sách là ngọn đèn sáng: Rọi chiếu, soi đường, đưa con người khỏi chốn tối tâm (của sự không hiểu biết)
 - Sách là ngọn đèn sáng bất diệt: Không bao giờ tắt.
 Þ Cả câu ý nói: Sách là nguồn sáng bất diệt, được thấp lên từ trí tuệ của con người.
2) Vì sao lại nói như thế?
 Bởi vì:
 - Những cuốn sách có giá trị (Không thể nói mọi cuốn sách) ghi lại những hiểu biết quý giá mà con người thâu thái đượctrong sản xuất, trong chiến đấu, trong các mối quan hệ xã hội (Nêu vài VD). Do đó sách là ngọn đèn sáng của trí tuệ con người. 
** Cung cấp VD:
-“ Một quyển sách tốt là 1 người bạn hiền”_ La Rochefou cault.
- “Sách là người bạn lớn của con người”.
- “Sách mở rộng trước mắt tôi những chân trời mới”_ Macxim GoócKi.
(?) Trong phần kết bài cần có những ý gì? 
(?) Đọc đoạn văn kết bài của em?
HĐ2:viết đoạn văn
* Phân công 2 tổ xây dựng hoàn chỉnh đoạn mở bài, 2 tổ đoạn kết bài.
* Đánh giá. (Tham khảo SHT trang 107, Những bài văn hay trang 140, trang 174, 175.
Đại diện tổ trình bày.
Đọc kết bài.
Nhận xét.
* Thảo luận, đại diện trình bày.
* Nhận xét.
 - Những hiểu biết được sách ghi lại không chỉ có ích cho một thời mà còn có ích cho mọi thời. Mặt khác, nhờ có sách , ánh sáng của trí tuệ được truyền lại cho đời sau (VD). Vì thế, “Sách là ngọn đèn sáng bất diệt”.
 - Đấy là điều được mọi người thừa nhận (dẫn ra vài ý kiến ca ngợi sách, tôn vinh sách)
 3) Câu nói ấy có tác dụng như thế nào?
 - Cần phải chăm đọc sách để hiểu biết nhiều hơn, sống tốt hơn.
- Cần chọn sách tốt, sách hay để đọc. Không đọc sách dở, sách có hại.
- Cần tiếp nhận ánh sáng trí tuệ chứa đựng trong sách, cố hiểu nội dung sách và làm theo sách.
 III. Kết bài:
 Tình cảm, thái độ của em đối với sách và với câu nói ấy.
 3) Viết đoạn văn:(MB, KB)
 Dặn dò
** Dựa vào dàn ý diễn đạt thành văn hoàn chỉnh đề bài trên (Bài viết số 6 ở nhà).
** Có thể chọn đề 5 SGK trang 88 viết bài số 6 ở nhà. Nộp đúng hạn quy định. (Treo bảng phụ: dàn ý tham khảo đề 5 SGK).