Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 6 - Tiết 23: Đặc điểm văn bản biểu cảm

 Tuần 6 .Tiết 23:
đặc điểm văn bản biểu cảm
 I/ Mục tiêu:
 -Giỳp học sinh nắm được những đạc trưng cụ thể của văn biểu cảm ,biết đỏnh giỏ và biết làm loại văn bản này 
 - Cỏc em phõn biệt được đặc điểm của văn biểu cảm khỏc với ợăc điểm của văn miờu tả .
 - Rốn kỹ năng nhận diện đặc điểm của văn biểu cảm để từ đú cỏc em phõn biệt rừ hơn với cỏc loại văn bản khỏc 
 -Giỏo dục ý thức biẻu lộ tỡnh cảm ,cảm xỳc khi viết văn 
II/Chuẩn bị :
 Thầy : Nghiờn cứu sgk ,sgv,soạn giỏo ỏn . đọc thờm sỏch tham khảo.
 Bảng phụ ghi cỏc vớ dụ 
 Trũ : Tỡm hiểu trước bài học 
III/ Tiến trình lên lớp :
A / ổn dịnh tổ chức (1’)
B .Kiểm tra : (5’) ?Nờu đặc điểm của từ Hỏn Việt ?
 ? Khi nào ta cần sử dụng từ Hỏn Việt trong tiếng Việt .chỳng ta cần chỳ ý điều gỡ khi sử dụng từ Hỏn Việt ? 
 HS trả lời ,gv nhận xột –cho điểm 
Bài mới 
 *Giới thiệu bài : Ở lớp 6,cỏc em đó được làm quen với hai loại văn bản tự sự và văn bản miờu tả ,dể cỏc em cú thể làm quen với một loại văn bản nữa ,giờ học hụm nay cụ cựng cỏc em tỡm hiểu tiờp một loại văn bản nữa đú là văn bản biểu cảm 
 GV>Gọi hs đọc văn bản “tấm gương “ SGKtr 84 
?Nờu nội dung của văn bản ?
 Viết về phẩm chõt của chiếc gương :trung thực ,khỏch quan ,ghột thúi xu nịnh ,dối trỏ ,giỳp con người nhỡn thấy sự thật về chõn dung của mỡnh (dự là đỏng buồn , đắng cay)
 ?Giới thiệu phẩm chất của gương ,văn bản nhằm mục đớch gỡ ?
Để biểu đạt được vấn đề này ,người viết đó làm thế nào ?
Mượn hỡnh ảnh tấm gương làm điểm tựa .vỡ tấm gương luụn phản chiếu Trung thành mọi vật xung quanh ,khụng bao giũ xu nịnh hoặc lừa đối ai 
GV;Núi với gương ,ca ngợi gương là cỏch giỏn tiếp ngợi ca đức tớnh trung thực của con người .?
?Như vậy VB đó sử dụng cỏch núi nghệ thuật nào ?
 -Dựng nghệ thuật ẩn dụ ,tượng trưng ,nhõn hoỏ để giỏn tiếp ca ngợi phẩm chất đỏng quý của con người .
 ?nhỡn khỏi quỏt toàn bộ văn bản ,em thấy văn bản cú bố cục mấy phần ?
 Mở bài : đoạn đầu 
 Thõn bài :cỏc đoan tiếp theo 
 Kết bài ; Đoạn cuối 
 Phần mở bài và kết bài cú quan hệ với nhau như thế nào ?
Mở bài :giới thiệu phẩm chất của tấm gương ;kết bài khảng định lại phẩm chất của tấm gương một lần nữa .
?Phần thõn bài của văn bản nờu những ý gỡ ?
Y1 :Núi về những đức tớnh của tấm gương 
Y2 ?Cỏc phàn này cú liờn quan đến chủ đề của văn bản như thế nào ? (đều hướng về làm nổi bật chủ đề ) 
 cụ thể : -nờu những biểu hiện về sự trung thực của tấm gương 
 -2VD về Mạc Đĩnh Chi , Trương Tri -một người đáng trọng , một người đỏng thương nhưng gương vẫn trung thực khụng vỡ tỡnh cảm mà núi sai sự thật 
 GV ở đõy tỏc giả đó chộn dối tượng tiểu biểu để biểu cảm là tấm gương ,cỏch nờu của tỏc giả cú những nột tương đồng với bản chất con người ,từ đú mà bày tỏ cảm xỳc của mỡnh với con người 
?Em cú nhận xột gỡ về tỡnh cảm của tỏc giả trong bài văn ?
Tỡnh cảm rừ ràng ,chõn thực ,khụng thể bỏc bỏ 
 GV chớnh cỏi rừ ràng chõn thực ấy đó tạo ra giỏ trị đớch thực của bài văn 
 ?Tỡnh cảm của tỏc giả trong bài văn được bộc lộ một cỏch trực tiếp hay giỏn tiếp ? (giỏn tiếp )
 ?Qua vd cho biết để biểu cảm về một vấn đề ,ta cú thể làm như thế nào ?
 -cú thể chọn mượn 1đụớ tượng là sự vật hay cảnh vật cú nột tương đồng với phẩm chất con người để bày tỏ tinh cảm thỏi độ của người viết người núi với đối tượng biểu cảm .
 GV cỏch biểu cảm như ở vd này gọi là biểu cảm giỏn tiếp .
 Gọi HS đọc văn bản 
? Đoạn văn này thể hiện nội dung gỡ ?
? Đụi tượng mà đoạn văn biểu cảm là đối tượng nào ?
- Cảm xỳc tõm trạng của nhõn vật co
?Em cú nhận xột gỡ về cỏch biểu hiện tỡnh cảm trong bài văn ?
 -Tỡnh cảm được bày tỏ trực tiếp
? Dựa vàođõu mà em biết ?
 -Thụng qua lời than ,cõu hỏi cõu cảm thỏn ,
?Như vậy khi viết văn biểu cảm ,muốn biểu cảm trực tiếp người ta làm thế nào ? 
 -Thụng qua những từ ngữ trực tiếp bộc lộ cảm xỳc ,những lời than lời gọi
?Qua 2VD cho biờt khi bộc lộ cảm xỳc trong văn biểu cẩm ta cú thể cú mấy cỏch ? 
 Từ những VD trờn ,em thấy văn biểu cảm cú những đặc điểm gỡ ?
 Trong cỏc văn bản mà em học từ đầu năm đến nay những văn bản nào thuộc văn bản biểu cảm ?Văn bản nào bộc lộ tỡnh cảm trực tiếp ?
 VB bộc lộ tỡnh cảm trực tiếp :Cổng trường mở ra ,mẹ tụi ,cuộc chia tay của những con bỳp bờ,sụng nỳi nước Nam ,Phũ giỏ về kinh 
 VB bộc lộ tỡnh cảm giỏn tiếp :Những cõu hỏt về tỡnh cảm gia đỡnh ,tỡnh yờu quờ hương đất nước những cõu hỏt chõm biếm những cõu hỏt than thõn 
Nhắclại thế nào là văn bản miờu tả em đó học ở lớp 6 ?
 -Là văn bản gỳp người đọc người nghe hỡnh dung những đặc điểm ,tớnh chõt nổi bật của sự vật ,sự việc ,con người phong cảnh ,làm cho chỳng như hiện lờn trước mắt người đọc người nghe .
 -Là loại văn bản thể hiện rừ năng lực quan sỏt ,tưởng tượng của người viờt ,người núi .
?Văn biểu cảm cú điểm nào khỏc văn miờu tả ? 
-Văn biẻu cảm biểu hiện trược tiếp ý nghĩ tỡnh cảm cảm xỳc , Đồng th ời cũn biểu hiện giỏn tiếp cảm xỳc thụng qua miờu tả ,kể chuỵện
 GV Và do vậy yếu tố miờu tả .kể chuyện chỉ được dựng như một phương tiện để người viột bộc lộ tỡnh cảm cũn yếu tố cảm xỳc là chủ yếu 
 -Núi cỏch khỏc ,văn miờu tả dựng để dựng lại chõn dung của đối tượng .cũn văn biểu cảm dựng để truyền cảm xỳc tỡnh cảm và sự đỏnh giỏ nhận xột của người núi người viờt tới người nghe để họ cựng đồng cảm .Do vậy chỳng ta cần phõn biệt rạch rũi 2 kiểu VB này để cú cỏch xõy dựng văn bản tốt .
HSđọc văn bản
 AVăn bản diễn tả tỡnh cảm gỡ ?
 -Bày tỏ nỗi buồn nhớ khi phải xa trường ,xa bạn 
 ?Việc tỏc giả miờu tả hoa phượng đúng vai trũ gỡ trong bài văn biểu cảm ?-Mượn hoa phượng để núi đến những cuộc chia li.
Vỡ sao tỏc giả gọi hoa phượng là hoa học trũ ?
 -Hoa phượng là một loài hoa nở vào mựa hố ,bỏo iệu một năm học đó kết thỳc . ởđõy hoa phượng được sử dụng là biểu tượng của sự chia lyngày hố với học sinh 
 -Thụng qua hoa phượng, đoạn văn bộc lộ tõm trang bõng khuõng của học trũ khi xa thầy xa bạn 
 GV Hoa phượng đỏ cũn là biểu tượng thể hiện khỏt vọng sống hoà nhập với bạn bố ,thoỏt khỏi nỗi cụ dơn trống vắng khi hố tới 
 B hóy tỡm mạch ý cho bài văn ?
 HS trả lời 
 ?Theo em bài văn này biểu cảm trực tiếp hay giỏn tiếp ? -giỏn tiếp
I Tỡm hiểu dặc điểm của văn biểu cảm (15’)
 Vớ dụ :Văn bản “Tấm gương “
Mục đớch :Ca ngợi đức tớnh trung thực của con người 
Vớ dụ 2
Nội dung :thể hiện tõm sự cụ đơn cầu mong sự giỳp đỡ
*Cú 2cỏch bộc lộ cảm xỳc : 
- Bộc lộ cảm xỳc trực tiếp 
- Bộc lộ cảm xỳc giỏn tiếp
*Lưu ý (3’)Cần phõn biệt văn miờu tả và văn biểu cảm 
III Luyện tập : (15’ )
Bài tập 
 Văn bản ‘’Hoa học trũ ‘’
. D. Củng cố (5’)
 Qua bài văn em thấy bố cục VB biểu cảm được tổ chức như thế nào ?
 tổ chức theo dũng mạch tỡnh cảm suy nghĩ của người sỏng tỏc
 Hóy nờu những nột cơ bản về đặc điểm của văn biểu cảm ?
văn bản biểu cảm cú gỡ khỏc văn bản miờu tả và văn bản tự sự ?
 GV: Khi cảm nhận hoặc khi sỏng tạo một văn bản biểu cảm hay một văn bản miờu tả ,chỳng ta cần chỳ ý những điểm khỏc biệt này để trỏnh những sai lầm 
 E.Hướng dẫn về nhà (1’)
-Học nắm vững nội dung tiết học
-Làm BT2,3 sỏch bài tập ngữ văn,
GVvề nhà cỏc emtỡm hiểu trước ‘’ đề văn biểu cảm và cỏch làm bài văn biểu cảm ?