Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 8 - Tuần 10 - Tiết 37 - Bài 10: Nói quá

Ngày soạn: 27/ 10/ 2008
Tuần: 10 
Tiết: 37 
Bài 10: Tiếng việt: 
NÓI QUÁ
a. Mục tiêu.
 	Giúp h/s hiểu được: 
 	- Thế nào là nói quá và tác dụng chung của biện pháp tu từ này trong văn chương cũng như trong cuộc sống thường ngày.
 	- Rèn luyện kĩ năng sử dụng biện pháp tu từ nói quá trong viết câu và trong giao tiếp.
b. Chuẩn bị.
 	- GV: Giáo án, SGK.
 	- HS: Trả lời câu hỏi phần tìm hiểu bài.
c. Lên lớp.
 I. Ổn định tổ chức.
 II. Kiểm tra bài cũ. 5’
 	- HS1: Nêu một số VD về từ ngữ địa phương nơi em ở tương ứng với từ toàn dân.
 	- HS2: Xác định từ địa phương trong ví dụ sau:
 Năng mưa thì giếng năng đầy 
 Anh năng đi lại mẹ thầy năng thương.
 III. Bài mới.
 1. Giới thiệu bài: 1’
 	Trong tục ngữ, ca dao, trong thơ văn châm biếm, hài hước và cả trong thơ văn trữ tình biện pháp nói quá được sử dụng rất phổ biến. Vậy sử dụng phép tu từ nói quá có tác dụng gì? Chúng ta cùng tìm hiểu bài học.
 2. Tiến trình bài dạy. 34’
Thời
gian
Hoạt động GV
Họat động HS
ND cần đạt
17’
Hoạt động 1: Hướng dẫn h/s tìm hiểu nói quá và tác dụng của nói quá.
- GV chép VD lên bảng. Gọi h/s đọc ví dụ.
? Nói ''Đêm tháng năm .... đã tối và mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày'' có quá sự thật không?
? Thực chất mấy câu này nhằm nói điều gì? (ý nghĩa hàm ẩn)...
? Em hiểu thế nào là biện pháp tu từ? 
? Hãy so sánh các câu có dùng phép nói quá với các câu tương ứng không dùng phép nói quá xem cách nào hay hơn, gây ấn tượng hơn?
? Vậy sử dụng phép nói quá có tác dụng gì? 
- Gọi h/s đọc ghi nhớ SGK/ 102
? Tìm một số câu ca dao, thơ có sử dụng biện pháp nói quá? Cho biết tác dụng biểu cảm của biện pháp tu từ ấy?
- Hs đọc VD.
- Nói như vậy là quá sự thật, phóng đại mức độ của sự việc.
- Đêm .... sáng: đêm tháng 5 rất ngắn.
- Ngày .....tối: ngày tháng 10 rất ngắn.
- Mồ hôi ... ruộng cày: mồ hôi ra nhiều ướt đẫm.
- Là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật hiện tượng.
- Các câu dùng phép nói quá sẽ sinh động hơn, gây ấn tượng hơn.
- Hs khái quát lại ghi nhớ.
- Hs đọc ghi nhớ.
- Gánh cực mà đổ lên non 
Còng lưng mà chạy cực còn theo sau.
 => Quá cực khổ.
- Đêm nằm lưng chẳng tới giường. 
Mong trời mau sáng ra đường gặp em.
I. Nói quá và tác dụng của nói quá 
1. Ví dụ / 101.
2. Ghi nhớ / 102.
17’
Hoạt động 2: Hướng dẫn h/s luyện tập .
- G treo bảng phụ bài tập 1. Yêu cầu h/s đọc bài tập .
Gv treo bảng phụ ghi nội dung bài tập 2.
Hình thức: chia nhóm thảo luận. (7’).
- N1 - 2: Câu a và b.
- N3 - 4: Câu c, d và e.
? Gọi h/s đặt câu với các thành ngữ cho trước?
? Phân biệt nói quá và nói khoác?
Đọc yêu cầu bài tập 1
a, ''sỏi đá cũng thành cơm'' : có sự kiên trì, bền bỉ sẽ làm được tất cả.
b, ''đi lên đến tận trời'' vết thương chẳng có ý nghĩa gì, không cần phải bận.
c, ''thét ra lửa'': kẻ có quyền sinh quyền sát với người khác 
Các nhóm thảo luận. Đại diện nhóm trình bày.
- Nhóm 1 - 2: 
a, Chó ăn đá, gà ăn sỏi.
b, Bầm gan tím ruột.
- Nhóm 3 - 4: 
c, Ruột để ngoài da.
d, Nở từng khúc ruột.
e, Vắt chân lên cổ.
a, Thúy Kiều có vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành.
b, Đoàn kết là sức mạnh giúp chúng ta dời non lấp biển.
c, Công việc lấp biển, vá trời ấy là công việc của nhiều đời, nhiều thế hệ mới có thể làm xong.
d, Những chiến sĩ mình đồng da sắt đã chiến thắng.
e, Mình nghĩ nát óc mà vẫn chưa giải được bài toán này.
- Nói quá và nói khoác đều phóng đại mức độ, qui mô, tính chất của sự vật hiện tượng nhưng khác nhau ở mục đích.
+ Nói quá: là biện pháp tu từ nhằm mục đích nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
+ Nói khoác: nhằm giúp cho người nghe tin vào những điều không có thực. Nói khoác là hành động có tác động tiêu cực.
II . Luyện tập.
Bài 1.
Bài tập 2.
Bài 3.
Bài 6.
IV. Củng cố và hướng dẫn về nhà. 5’
	1. Củng cố: 3’
	- Nói quá là gì? Em hiểu thế nào là phép tu từ?
	- Khi nói, viết dùng phép nói quá có tác dụng gì?
	2. Hướng dẫn về nhà: 2’
 	- Học thuộc phần ghi nhớ .
 	- Làm bài tập còn lại
 	- Soạn bài: ''Nói giảm, nói tránh''.