Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 8 - Tuần 2 - Tiết 8: Tập làm văn: Bố cục của văn bản

Ngày soạn: 03/ 9/ 2008
Tuần: 2 
Tiết: 8 
tập làm văn 
bố cục của văn bản
a.mục tiêu .
 	giúp h/s: 
 	- Nắm được bố cục văn bản, đặc biệt là cách sắp xếp các nội dung trong phần thân bài.
 	- Biết xây dựng bố cục văn bản mạch lạc, phù hợp với đối tượng và nhận thức của người đọc.
b. chuẩn bị.
 	- GV: Giáo án, bảng phụ.
 	- HS: Trả lời các câu hỏi phần tìm hiểu bài.
c. lên lớp.
I. ổn định tổ chức 
II. Kiểm tra bài cũ 5’
 	- Chủ đề của văn bản là gì? Một văn bản có tính thống nhất về chủ đề phải đảm bảo những yêu cầu gì? 
 	- Kiểm tra bài tập 3 của h/s.
III. Bài mới 
1. Giới thiệu bài 2’
 	Trong tiết trước chúng ta đã được tìm hiểu về chủ đề của văn bản. Vậy chủ đề của văn bản có liên quan gì đến bố cục của văn bản. Bài học hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu về mối quan hệ ấy và ôn tập lại bố cục trong văn bản.
2. Tiến trình bài dạy 33’
Thời
gian
Hoạt động Thầy
Hoạt động Trò
ND cần đạt
10’
Hoạt động 1: Hướng dẫn ôn tập lại bố cục của văn bản.
? Gọi h/s đọc văn bản ''Người thầy đạo cao đức trọng''.
? Văn bản trên có thể chia làm mấy phần? Chỉ ra cụ thể từng phần?
? Hãy cho biết nhiệm vụ của từng phần trong văn bản trên ?
? Phân tích mối quan hệ giữa các phần trong văn bản?
? Qua việc phân tích hãy cho biết bố cục của văn bản gồm mấy phần? Nhiệm vụ của từng phần? Mối quan hệ giữa các phần trong văn bản? 
- Gọi h/s đọc ghi nhớ 1-2.
- HS đọc văn bản. Nhận xét cách đọc.
- Chia làm ba phần:
+ P1: Từ đầu ... không màng danh lợi.
+ P2: ... không cho vào thăm.
+ P3: Còn lại.
- P1: Giới thiệu về Chu Văn An .
- P2: Công lao, uy tín, tính cách của Chu Văn An.
- P3: Tình cảm của mọi người đối với Chu Văn An.
- Các phần luôn gắn bó chặt chẽ với nhau, phần trước là tiền đề cho phần sau, phần sau là sự nối tiếp phần trước.
- Các phần đều tập trung làm rõ chủ đề của văn bản là ''Người thầy đạo cao đức trọng''.
- Bố cục của văn bản gồm 3 phần: MB, TB, KB. Mở bài có nhiệm vụ nêu ra chủ đề của văn bản. Thân bài có nhiệm vụ làm rõ nội dung mà chủ đề nêu ra. Kết bài tổng kết chủ đề của văn bản. 
- Các phần có quan hệ chặt chẽ với nhau để tập trung làm rõ chủ đề của văn bản.
Hs đọc ghi nhớ.
I. Bố cục của văn bản 
- Bố cục của văn bản gồm 3 phần: MB, TB, KB. Mở bài có nhiệm vụ nêu ra chủ đề của văn bản. Thân bài có nhiệm vụ làm rõ nội dung mà chủ đề nêu ra. Kết bài tổng kết chủ đề của văn bản. 
- Các phần có quan hệ chặt chẽ với nhau để tập trung làm rõ chủ đề của văn bản.
10’
Hoạt động 2: Hướng dẫn cách bố trí, sắp xếp nội dung phần thân bài.
? Phần thân bài văn bản ''Tôi đi học'' của Thanh Tịnh kể về những sự kiện nào? Các sự kiện ấy được sắp xếp theo thứ tự nào?
? Văn bản ''Trong lòng mẹ '' của Nguyên Hồng chủ yếu trình bày diễn biến tâm trạng của bé Hồng. Hãy chỉ ra diễn biến tâm trạng của cậu bé trong phần thân bài?
? Khi tả người, vật, con vật, phong cảnh em sẽ lần lượt miêu tả theo trình tự nào? Hãy kể một số trình tự thường gặp mà em biết? 
? Phần thân bài của văn bản ''Người thầy đạo cao...'' nêu các sự việc để thể hiện chủ đề ''Người thầy đạo cao đức trọng''. Hãy cho biết trình tự sắp xếp các sự việc ấy?
? Qua bài tập trên hãy cho biết cách sắp xếp nội dung phần thân bài của văn bản?
- Gọi h/s đọc ghi nhớ .
- Phần thân bài của văn bản kể về 2 sự kiện: cảm xúc của tác giả trong thời điểm hiện tại và hồi ức về buổi đầu tiên đi học.
- Sự hồi tưởng về buổi đầu tiên đi học được sắp xếp theo trình tự thời gian, cảm xúc khi cùng mẹ trên đường đến trường, cảm xúc khi đứng trong sân trường, cảm xúc khi rời bàn tay mẹ bước vào lớp học và bắt đầu buổi học đầu tiên ...
* Cảm xúc trong thời điểm hiện tại của tác giả được sắp xếp theo sự liên tưởng đối lập với cảm xúc cùng về mùa thu trong buổi tựu trường trước đây.
- Tình thương mẹ và thái độ căm ghét cực độ những cổ tục đã đày đoạ mẹ của bé Hồng khi nghe bà cô cố tình bịa chuyện nói xấu mẹ em.
- Niềm vui sướng cực độ của cậu bé Hồng khi được ở trong lòng mẹ.
 - Tả người, vật, con vật theo trình tự thời gian, theo quan hệ tình cảm, cảm xúc, quan hệ chủ thể - bộ phận.
- Tả phong cảnh: sắp xếp theo thứ tự không gian.
- Các sự việc nói về Chu văn An là người tài cao.
- Các sự việc nói về Chu văn An là người đạo đức, được học trò kính trọng.
- Nội dung phần thân bài thường được sắp xếp theo thứ tự tuỳ thuộc vào kiểu văn bản, chủ đề văn bản, ‎ý đồ giao tiếp của người viết.
- Các ‎ý trong phần thân bài thường sắp xếp theo trình tự thời gian, không gian, sự phát triển của sự việc.
- Hs đọc ghi nhớ.
II. Cách bố trí, sắp xếp nội dung phần thân bài của văn bản 
- Nội dung phần thân bài thường được sắp xếp theo thứ tự tuỳ thuộc vào kiểu văn bản, chủ đề văn bản, ‎ý đồ giao tiếp của người viết.
- Các ‎ý trong phần thân bài thường sắp xếp theo trình tự thời gian, không gian, sự phát triển của sự việc.
* Ghi nhớ 
13’
Hoạt động 3: Hướng dẫn h/s luyện tập.
? Đọc yêu cầu bài 1. Phân tích cách trình bày các ‎ý trong đoạn trích. 
Chia nhóm, mỗi nhóm một phần.
? Trình bày lòng thương mẹ của chú bé Hồng ở văn bản ''Trong lòng mẹ''?
Các nhóm lần lượt trình bày 
N1: a, Trình bày theo thứ tự không gian: nhìn xa - đến gần - đến tận nơi - đi xa dần.
N2: b, Trình bày theo thứ tự thời gian: về chiều, lúc hoàng hôn.
N3 : c, Các ‎ý trong đoạn trích được sắp xếp theo cách diễn giải: ‎ý sau làm rõ bổ sung cho ý trước.
- Bàn về mối quan hệ giữa sự thật lịch sử và truyền thuyết.
- Luận chứng về lời bàn trên.
- Phát triển lời bàn và luận chứng. 
- MB: Nêu khái quát tình cảm của chú bé Hồng đối với mẹ.
- TB: - Hình ảnh đáng thương của chú bé Hồng và sự khao khát tình yêu thương của mẹ.
- Sự cay nghiệt của bà cô và phản ứng quyết liệt của chú bé Hồng trước thái độ của bà cô khi nói về mẹ mình.
- Niềm sung sướng hạnh phúc của bé Hồng khi được ở trong lòng mẹ.
III. Luyện tập .
Bài 1:
Bài 2: 
IV . Củng cố và hướng dẫn về nhà 5’
1. Củng cố: 3’
	- Thế nào là bố cục trong văn bản? Bố cục văn bản có mấy phần?
	- Cách bố trí, sắp xếp nội dung các phần trong văn bản như thế nào?
2. Hướng dẫn về nhà: 2’
 	- học thuộc phần ghi nhớ.
 	- Làm tiếp bài tập 3.
 	- chuẩn bị bài mới: ''Xây dựng đoạn văn trong văn bản''.