Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 8 - Tuần 8 - Tiết 29 - 30 - Bài 8: Văn bản: Chiếc lá cuối cùng (trích)

Ngày soạn: 12/ 10/ 2008
Tuần: 8 
Tiết: 29 - 30
bài 8: văn bản: 
chiếc lá cuối cùng
 (trích) 
 O. Hen-ri 
a. mục tiêu.
 	Giúp h/s: 
 	Qua đoạn trích gíup h/s khám phá những nét cơ bản trong nghệ thuật truyện ngắn của nhà văn Mĩ O Hen-ri, rung động trước cái hay, cái đẹp và lòng thông cảm của tác giả đối với những nỗi bất hạnh của người nghèo.
b. chuẩn bị.
 	- GV: Giáo án, tư liệu về nhà văn O Hen-ri.
 	- HS: Đọc chú thích, trả lời các câu hỏi trong SGK.
c. lên lớp.
I. ổn định tổ chức.
II. Kiểm tra bài cũ.
 	- HS 1: Cảm nghĩ của em về hai nhân vật Đôn-ki-hô-tê và Xan-chô Pan-xa trong đoạn trích: ''Đánh nhau với cối xay gió''. Qua đó em hiểu gì về nhà văn Xéc - van- tet?
 	- HS 2: Nhận xét nào nói đầy đủ nhất tính cách của Đôn-ki-hô-tê được thể hiện trong đoạn trích: ''Đánh nhau với cối xay gió''.
 	A. Là một người có nhiều điểm tốt đẹp.
 	B. Là một người có hành động nực cười.
 	C. Là một người hết sức điên rồ cả trong ước muốn lẫn hành động.
 	D. Gồm A và B.
III. Bài mới. 
1. Giới thiệu bài.
 	Tình cảm tương thân tương ái của con người luôn là một tình cảm đẹp và là mạch cảm hứng bất tận của thơ văn. Chính những tình cảm cao đẹp ấy đã giúp con người có được nghị lực và niềm tin để vượt qua mọi khó khăn thử thách trong cuộc sống. Điều đó được thể hiện qua truyện ngắn ''Chiếc lá cuối cùng''.
2. Tiến trình bài dạy. 
Thời
gian
Hoạt động GV
Hoạt động HS
ND cần đạt
Hoạt động 1: Hướng dẫn h/s đọc và tìm hiểu chú thích.
- GV nêu yêu cầu đọc: giọng nhẹ nhàng, biểu cảm, chú ‎ý lời đối thoại nhân vật.
- GV đọc mẫu. Gọi h/s đọc và nhận xét?
? Cho h/s hỏi - đáp chú thích: 1, 4, 8?
? Nêu những nét hiểu biết của em về tác giả?
? Nêu vị trí của đoạn trích?
- Hs đọc. HS khác nhận xét.
- Hs hỏi - đáp chú thích.
- Là nhà văn Mĩ chuyên viết truyện ngắn.
- Thể hiện tinh thần nhân đạo cao cả, tinh yêu thương người nghèo khổ.
- Nằm ở phần cuối của truyện. 
I. Đọc, chú thích 
1. Đọc.
2. Chú thích.
- Tác giả : 
- Tác phẩm:
Hoạt động 2: Hướng dẫn h/s tìm hiểu văn bản.
? Đoạn trích có mấy nhân vật? Nhân vật nào là nhân vật chính?
? Theo dõi phần đầu văn bản cho biết Giônxi, Xiu, cụ Bơmen được giới thiệu là người ntn? có những suy nghĩ gì ?
? Giônxi có tâm trạng ntn khi nhìn những chiếc lá?
? Qua đó em thấy Giônxi là người ntn?
? Trước những suy nghĩ kỳ quặc lạ lùng của Giônxi, Xiu đã nói ntn? Tìm chi tiết?
? Qua đó em thấy Xiu là người ntn?
? Trong đoạn văn đó: ''Ngày hôm đó ... thấp kiểu Hà Lan''. Trong đoạn văn này tác giả đã sử dụng yếu tố gì? Hãy chỉ ra ?
? Tác giả sử dụng những yếu tố này làm cho những chiếc lá hiện lên ntn?
? Khi trời vừa sáng Giônxi có những hành động gì?
? Có ‎ý kiến cho rằng hành động này là hành động tàn nhẫn, theo em điều đó có đúng không? Em hãy lí giải?
? Khi kéo mành lên, cô nhìn thấy những gì? Cô có những cử chỉ, hành động gì. Hãy tìm và phân tích?
- 3 nhân vật: Giôn-xi, Xiu, Cụ Bơmen.
* Giônxi: Nghệ sĩ nghèo đang bị sưng phổi. 
- Tâm trạng: chán nản, tuyệt vọng.
- Suy nghĩ kỳ quặc, lạ lùng. 
* Xiu: Nghệ sĩ nghèo. Thương yêu Giônxi.
* Cụ Bơmen: Nghệ sĩ nghèo. Thương yêu Giônxi.
- Cô nghĩ: ''Đó là những chiếc lá ..... thì em sẽ chết''.
- Có suy nghĩ kỳ quặc, lạ lùng; là cô gái đáng thương và yếu đuối.
- '' Em thân yêu ..... chị sẽ làm gì đây?''.
- Rất thương yêu Giônxi.
- Kiên trì, an ủi, thương xót.
- Tự sự và miêu tả:
+ Tự sự: Ngày hôm đó ........
+ Miêu tả: chiếc lá thường xuân ....... gió bấc lại ào ào .................
- Kiên cường, dai dẳng vượt qua cái khắc nghiệt của thời tiết để sống, để tồn tại.
- Kéo mành lên.
- Giôn xi là người tàn nhẫn, lạnh lùng thờ ơ với chính bản thân mình, với cuộc sống đang tắt dần trong cơ thể mình. Từ đó cô không để ‎ý, không mấy quan tâm đến sự lo lắng, ân cần chăm sóc của cô bạn Xiu. Tàn nhẫn, thờ ơ, chán chường không phải là bản tính của cô mà do bệnh nặng, do thiếu nghị lực gây nên. Cô đã sắn sàng đón đợi lúc mình lìa đời như chiếc lá cuối cùng lìa cành. 
- Chiếc lá thường xuân vẫn còn đó.
II. Tìm hiểu văn bản.
1. Giôn - xi:
Nhận xét các nhân vật
Giôn-xi
Xiu
Bác Bơ-men
- Hành động: kéo mành lên.
- Chiếc lá thường xuân vẫn còn đó.
- "Em thật là cô bé hư .... tệ ntn. Muốn chết là một tội ... xin tí cháo sữa, rượu vang ... chiếc gương ... xem nấu nướng.
- Đấu tranh nghiêm khắc với bản thân muốn sống, vui, quyết tâm thoát khỏi cơn hiểm nghèo.
- ''Em thân yêu, thân yêu ... gì đây''.
- Kiên trì, an ủi, thương xót.
- Quấy món cháo gà.
- Giàu tình yêu thương, đức hi sinh.
- Trong hoàn cảnh thời tiết khắc nghiệt: mưa, gió, tuyết; ban đêm. 
- Người bác ướt sũng và. lạnh buốt, hăng say quyết tâm hoàn thành Chiếc lá cuối cùng kiệt tác. 
- Giàu tình yêu thương, đức hi sinh.
? Qua những chi tiết trên em hãy phân tích sự biến đổi trong tâm trạng của Giôn xi?
? Vì sao Giôn-xi lại có diễn biến tâm lí như vậy?
? Em hãy đánh giá bệnh tình của Giôn-xi lúc này ntn?
? Kết thúc truyện Xiu kể chuyện cho Giôn-xi nghe về bác Bơ-men. Bác Bơ-men làm việc trong hoàn cảnh ntn? Khi hoàn thành bức kí họa ông phải trả giá ntn?
? Qua những chi tiết đó cho thấy bác Bơ-men là người ntn?
Câu hỏi thảo luận :
? Qua lời kể của Xiu chiếc lá cuối cùng là một kiệt tác? ‎ý kiến của em ntn?
- GV: Kiệt tác của bác Bơmen là sự tích lũy tổng hòa hơn 40 năm cầm bút, sự dồn tụ cao độ của cái tâm và cái tài khiến tác phẩm của bác trở thành bất tử. Nghệ thuật chân chính phục vụ con người và vì con người.
? Kết thúc truyện tác giả chỉ để cho Xiu kể chuyện về bác Bơ-men mà không để cho Giôn-xi nói một lời nào về bác Bơ-men. Vậy em có nhận xét gì về cách kết thúc truyện đó? Xiu là người như thế nào?
? Em có nhận xét gì về tình bạn giữa Xiu và Giôn-xi?
? Nghệ thuật tiêu biểu của văn bản này là gì?
? Với nghệ thuật như vậy, tư tưởng chủ đề của tác phẩm là gì?
- Gọi HS đọc ghi nhớ.
- Cô nhận ra những hành động lúc trước là sai. Đó chính là sự đấu tranh với bản thân mình một cách nghiêm khắc.
Tâm trạng: tự xem mình trong gương, xem nấu nướng, vẽ vịnh Naplơ. 
- Giôn-xi có sự thay đổi suy nghĩ, tâm trạng đó là sự khâm phục sự gan góc, kiên cường của chiếc lá. Chiếc lá mong manh, nhưng chống chọi với gió tuyết, với thiên nhiên khắc nghiệt bám lấy dây leo, bám lấy cuộc sống. Chiếc lá cuối cùng ấy đã đem lại 
nhiệt tình tuổi trẻ về cho cô. 
- Chính cô đã tự chữa bệnh cho mình nhờ chiếc lá mà vượt qua cơn hiểm nghèo.
- Hoàn cảnh thời tiết khắc nghiệt: mưa, gió, tuyết, lại làm vào ban đêm. Khi hoàn thành bức kí họa, người bác ướt sũng và lạnh buốt. Bác bị bệnh sưng phổi, rồi qua đời.
- Hăng say, quyết tâm trong lao động nghệ thuật để vẽ được kiệt tác: ''Chiếc lá cuối cùng''.
Hs thảo luận: Đại diện trình bày
- Được vẽ trong âm thầm, trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt.
- Nó rất đẹp, rất giống lá thật từ cuống lá màu xanh sẫm, đến rìa lá hình răng cưa nhuốm màu vàng úa, giống đến nỗi với con mắt chuyên môn của hai cô họa sĩ trẻ không phân biệt nổi lá thật hay lá giả.
- Tác phẩm được vẽ bằng tấm lòng và sự hi sinh của bác Bơmen.
- Cách bố trí tình tiết và kết truyện có tác dụng làm cho câu chuyện diễn biến một cách tự nhiên mà còn bộc lộ rõ hơn phẩm chất của Xiu: kính phục, nhớ tiếc bác họa sĩ và hết lòng với bạn.
- Đó là tình bạn thuỷ chung, chân thành biết hi sinh cho nhau.
- Nghệ thuật đảo ngược tình huống:
+ Lần 1: Đối với Giôn-xi ai cũng nghĩ cô sẽ chết vì bệnh nặng, vì thất vọng về cuộc sống vậy mà Giôn-xi đã khỏi bệnh.
+ Lần 2: Đối với bác Bơ-men, từ người khẻo mạnh, bị sưng phổi qua đời sau hai ngày.
- Cốt truyện chặt chẽ, xây dựng diễn biến tâm lí nhân vật.
- Là bức thông điệp màu xanh gửi tới bạn đọc khắp nơi về:
+ Tình yêu thương của những họa sĩ nghèo.
+ Sức mạnh của tình yêu cuộc sống chiến thắng bệnh tật.
+ Sức mạnh giá trị nhân sinh, nhân ái.
- Đọc ghi nhớ SGK.
 2. Bác Bơ-men 
3. Nhân vật Xiu.
- Giàu tình yêu thương, hết lòng với bạn. 
4. Nghệ thuật:
* Ghi nhớ.
Hoạt động 3: Hướng dẫn luyện tập.
? Hãy tưởng tượng cảnh cụ Bơ-men vẽ chiếc lá và minh họa bằng tranh vẽ?
- Gv bổ sung và cho điểm.
Hình thức cá nhân: 
- Hs vẽ tranh.
III . Luyện tập 
IV. Củng cố và hướng dẫn về nhà.
1. Củng cố:
	- Em có nhận xét gì về tính cách của 3 nhân vật trung tâm của truyện?
	- Tác giả đã cho ta thấy tình bạn của những hoạ sĩ như thế nào?
	- Bức kiệt tác cuối cùng của cụ Bơ-men có ý nghĩa như thế nào? Vì sao?
2. Hướng dẫn về nhà:
- Học thuộc ghi nhớ.
- Soạn bài: ''Hai cây phong''.