Bài soạn môn Ngữ văn 7 - Tiết 1 đến tiết 16

 TIẾT 1
Ngày soạn: 17/8/2011
CỔNG TRƯỜNG MỞ RA.
 (Lý Lan)
A. MỤC TIÊU: 
I.CHUẨN KIẾN THỨC KỶ NĂNG:
1.Kiến thức: Giúp HS cảm nhận và hiểu được tình cảm thiêng liêng, đẹp đẽ của cha mẹ đối với con cái. Thấy được ý nghĩa lớn lao của nhà trường đối với cuộc đời mỗi con người.
2.Kỹ năng: Rèn luyện cách đọc và nắm nội dung nghệ thuật của truyện.
3.Thái độ: Giáo dục tình yêu thương cha mẹ, thầy cô và bạn bè.
II.NÂNG CAO MỞ RỘNG
B.PHƯƠNG PHÁP:
C.CHUẨN BỊ: 
+Giáo viên: Tranh ảnh về ngày tựu trường.
+Học sinh: Soạn bài. 
D.TIẾN TRÌNH LÊN LỚP 
1.Ổn định tổ chức:
2.Kiểm tra bài cũ: (2’) KT việc chuẩn bị của HS. 
3.Bài mới: 
Đặt vấn đề: (1’) Ai trong chúng ta cũng đã trải qua ngày đầu tiên đi học. Vậy tâm trạng của mỗi người trong thời điểm đó như thế nào? Bên cạnh những người đi học, tâm trạng của các bậc phụ huynh ra sao? Hôm nay ta vào tìm hiểu bài để nắm rõ nội dung truyện.
Ho¹t ®éng cña ThÇy vµ trß
Néi dung
HOẠT ĐỘNG 1
§©y lµ v¨n b¶n trÝch tõ b¸o “ Ng­êi yªu trΔ sè 166- TP Hå ChÝ Minh ngµy 1.9.2000.
? V¨n b¶n thuéc thÓ lo¹i nµo?
 Lµ v¨n b¶n cã néi dung gÇn gòi víi ®êi sèng con ng­êi vµ céng ®ång x· héi hiÖn ®¹i
 V¨n b¶n nµy ®· thÓ hiÖn mét c¸ch xóc ®éng tÊm lßng yªu th­¬ng, t×nh c¶m thiÕt tha s©u nÆng vµ niÒm tin bao la cña ng­êi mÑ hiÒn ®èi víi ®øa con. §ång thêi nãi lªn vai trß to lín cña nhµ tr­êng ®èi víi tuæi th¬, ®«Ýu víi mçi con ng­êi. Ngµy khai tr­êng lµ ngµy cã dÊu Ên s©u ®Ëm nhÊt trong mçi con ng­êi, më ra mé ch©n trêi míi víi tuæi th¬.
HOẠT ĐỘNG 2
? H·y tãm t¾t v¨n b¶n b»ng mét c©u ng¾n gän?
 V¨n b¶n ghi l¹i t©m tr¹ng cña ng­êi mÑ trong ®ªm tr­íc ngµy khai tr­êng cña con.
? Trong ®ªm tr­íc ngµy khai tr­êng t©m tr¹ng cña mÑ vµ cña con cã g× kh¸c nhau?
Con
MÑ
Ngñ dÔ dµng, g­¬ng mÆt thanh tho¸t cña con nghiªng trªn gèi mÒm, ®«i m«i hÐ më.
- Kh«ng ngñ ®­îc.
- Kh«ng tËp trung vµo ®­îc viÖc g×.
- MÑ tr¨n träc
- MÑ nhí n«n nao, håi hép khi cïng ....
? Em cã nhËn xÐt g× vÒ t©m tr¹ng cña mÑ ?
- C¶m xóc n«n nao håi hép, xao xuyÕn.
- Con v« t­ hån nhiªn.
? V× sao mÑ l¹i tr»n träc kh«ng ngñ ®­îc? ( BT tr¾c nghiÖm)
- MÑ mõng v× ®· thÊy con kh«n lín, ngµy mai con vµo líp 1.
- MÑ vui s­íng v× con ®· ®i häc, tin t­ëng vµo con sÏ häc giái ch¨m ngoan vµ sÏ trë thµnh ng­êi c«ng d©n cã Ých cho Tæ Quèc.
? Trong ®ªm kh«ng ngñ ®ã mÑ con lµm g× cho con ?
- §¾p mÒn, bu«ng mïng, l­îm ®å ch¬i, nh×n con ngñ, xem l¹i nh÷ng thø ®· chuÈn bÞ cho con.
? MÑ t©m sù víi ai ? [ Víi chÝnh m×nh vµo ®ªm tr­íc ngµy khai tr­êng.
? Theo em c¸ch viÕt nh­ vËy cã t¸c dông g×?
 [ Næi bËt t©m tr¹ng, kh¾c s©u ®­îc t©m t­ t×nh c¶m vµ nh÷ng ®iÒu s©u kÝn trong lßng mµ mÑ khã nãi ra b»ng lêi. §©y chÝnh lµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t trong v¨n biÓu c¶m.
? MÑ håi hép vui s­íng v× ngµy mai con vµo líp 1. §iÒu ®ã gîi cho mÑ nhí tíi kû niÖm nµo ? [ Ngµy mÑ ®i häc.
? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch dïng tõ trong ®o¹n v¨n trªn?
R¹o rùc, b©ng khu©ng, xao xuyÕn...( tõ l¸y)
? Theo em t¸c gi¶ dïng tõ l¸y liªn tiÕp nh­ vËy cã t¸c dông g× ?
" Gîi c¶m xóc chÊt chøa trong lßng mÑ, nhí vÒ ngµy ®i häc, nhí vÒ bµ, nhí vÒ m¸i tr­êng x­a.
? Qua ®ã em th¸y mÑ lµ ng­êi ntn?
 " Yªu th­¬ng, giÇu ®øc hy sinh, t×nh c¶m vµ t©m hån trong s¸ng, s©u s¾c. §ã lµ biÓu hiÖn chung cña nhg bµ mÑ VN, ®¸ng quý vµ ®¸ng tr©n träng.
HS theo dâi tiÕp ®o¹n 2.
? C©u v¨n nµo trong ®o¹n nãi ®Õn vai trß cña nhµ tr­êng ®èi víi thÕ hÖ trÎ?
 “ Ai còng biÕt r»ng... sau nµy”
? C©u v¨n ®ã kh¼ng ®Þnh diÒu g×?
? Theo em v¨n b¶n võa ph©n tÝch, ®o¹n v¨n nµo cã néi dung th©u tãm toµn bé v¨n b¶n? “ §i ®i con... më ra”
? Em ®· 7 n¨m b­íc qua cæng tr­êng, vËy ®iÒu kú diÖu Êy lµ g×?
 ( HS thảo luËn nhãm)
- Nhµ tr­êng lµ c¸i n«i trang bÞ cho em vÒ kiÕn thøc, ®¹o ®øc, t×nh c¶m, hy väng.
- Nhµ tr­êng lµ thÕ giíi tuæi th¬.
HOẠT ĐỘNG 3 
? Qua ph©n tÝch em c¶m nhËn ®­îc ®iÒu g× tõ v¨n b¶n?
HS ®äc ghi nhí
Bµi tËp 1: Hs th¶o luËn:
 Em cã thÓ t¸n thµnh ý kiÕn trªn, ngµy ®Çu tiªn b­íc vµo líp 1, ai còng cã sù thay ®æi lín trong t©m hån, ai còng thÊy m×nh bçng d­ng trë thµnh ng l¬n, ng quan träng...T©m tr¹ng cña ai còng n¸o nøc, håi hép, chê mong...
Bµi tËp 2: ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n tõ 5-7 c©u diÔn t¶ t©m tr¹ng cña m×nh trong ngµy ®Çu tiªn tíi tr­êng.
I- Giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm
1.T¸c gi¶: LÝ lan
2.T¸c phÈm:
- §©y lµ v¨n b¶n nhËt dông
II-Ph©n tÝch:
- MÑ håi hép, vui s­íng vµ hy väng.
-MÑ yªu th­¬ng con v« cïng, ch¨m lo chu ®¸o cho con.
-Nhµ tr­êng cã vai trß quan träng rong ®êi sèng cña mçi con ng­êi
III.Tæng kÕt:
+Ghi nhí:
VI. LuyÖn tËp:
E.TỔNG KẾT RÚT KINH NGHIỆM:
*Cñng cè: 
? Nªu néi dung chÝnh cña v¨n b¶n?
*H­íng dÉn häc sinh tù häc:
- §äc kü v¨n b¶n, n¾m ch¾c néi dung, Nt cña Vb
- S­u tÇm nhg bµi ca dao, c©u th¬ nãi vÒ t×nh thầy trß, cha mÑ vµ nhµ tr­êng.
- So¹n bµi: MÑ t«i
 TIẾT 2
Ngày soạn:20/8 
 	 MẸ TÔI
A. MỤC TIÊU: 
I.CHUẨN KIẾN THỨC KỶ NĂNG:
1. Kiến thức: Cảm nhận được tình cảm thiêng liêng sâu nặng của cha mẹ đối với con cái. Không được chà đạp lên tình cảm đó.
2.Kĩ năng: Cảm thụ tác phẩm văn chương.
3. Thái độ: Giáo dục tình cảm yêu thương và kính trọng cha mẹ .
B.PHƯƠNG PHÁP
C.CHUẨN BỊ: 
+Giáo viên: Soạn giáo án, tranh ảnh về tác giả.
+Học sinh: Đọc bài và trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa.
II.NÂNG CAO MỞ RỘNG:
D.TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
I.Ổn định tổ chức:
II.Kiểm tra bài cũ: ? H·y tãm t¾t v¨n b¶n b»ng mét c©u ng¾n gän?
 V¨n b¶n ghi l¹i t©m tr¹ng cña ng­êi mÑ trong ®ªm tr­íc ngµy khai tr­êng cña con.
? Trong ®ªm tr­íc ngµy khai tr­êng t©m tr¹ng cña mÑ vµ cña con cã g× kh¸c nhau?
III.Bài mới: 
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
NỘI DUNG
HOẠT ĐỘNG 1 
? Em hãy giới thiệu 1 vài nét về tác giả?
?Tác giả thường viết về đề tài gì?
? Em hãy nêu xuất xứ của văn bản Mẹ tôi?
+GV: Hướng dẫn đọc : Nhẹ nhàng, tha thiết, thể hiện được những tâm tư tình cảm buồn khổ của người cha trước lỗi lầm của con và sự trân trọng của ông với vợ mình. Khi đọc lời khuyên: Dứt khoát, mạnh mẽ thể hiện thái độ nghiêm khắc.
+GV gọi hs đọc chú thích.
? Ta có thể chia văn bản làm mấy phần? Ý nghĩa của từng phần?
HOẠT ĐỘNG 2
 Theo dõi phần đầu văn bản , em thấy En ri cô đã mắc lỗi gì?
? Em có suy nghĩ gì về lỗi lầm của En ri cô?
? Tìm những chi tiết nói về thái độ của người bố đối với En ri cô?
? Để diễn tả được tâm trạng của người bố, tác giả đã sử dụng phương thức biểu đạt nào? Tác dụng của các biện pháp nghệ thuật đó?
? Những chi tiết trên đã thể hiện được thái độ gì của người bố? 
? Em có đồng tình với người bố không ? ( Hs tự bộc lộ )
- Trong thư người bố đã gợi lại những việc làm, những tình cảm của mẹ dành cho En ri cô. Em hãy tìm những chi tiết, hình ảnh nói về người mẹ?
- Khi nói về hình ảnh người mẹ tác giả đã sử dụng phương thức biểu đạt nào? Phương thức đó có tác dụng gì?
- Qua lời kể của người cha, em cảm nhận được điều gì về người mẹ?
? Người bố đã khuyên En ri cô những gì?
? Em có nhận xét gì về cách sử dụng câu văn ở đoạn này? Tác dụng của cách dùng đó?
? Qua bức thư, em thấy bố của En ri cô là người như thế nào? 
? Tại sao người cha không nói trực tiếp với con mà lại viết thư ? (Tình cảm sâu sắc thường tế nhị và kín đáo, nhiều khi không nói trực tiếp được. Viết thư tức là chỉ nói riêng cho người mắc lỗi biết, vừa giữ được kín đáo, vừa không làm người mắc lỗi mất lòng tự trọng. Đây chính là bài học về cách ứng xử trong gia đình, ở trường và ngoài xã hội)
HOẠT ĐỘNG 4 
? Nhà văn đã gửi tới chúng ta thông điệp gì? 
-Hs đọc ghi nhớ 
I. Tìm hiểu chung
1.Tác giả: ( 1846- 1908 )
- Là nhà văn Ý.
- Thường viết về đề tài thiếu nhi và nhà trường về những tấm lòng nhân hậu.
2.Tác phẩm:
- Là văn bản nhật dụng viết về người mẹ
- In trong tập truyện : “Những tấm lòng cao cả”
3. Đọc:
5. Bố cục : 2 phần
+ Đoạn đầu : Lí do bố viết thư
+Còn lại : Nội dung bức thư
II. Phân tích:
1. Lỗi lầm của En ri cô :
- Vô lễ với mẹ trước mặt cô giáo
=> Đây là việc làm sai trái, xúc phạm tới mẹ.
2. Thái độ của bố:
- Sự hỗn láo của con như một nhát dao đâm vào tim bố vậy!
-... Bố không nén được cơn tức giận đối với con .
- Con mà xúc phạm đến mẹ con ư?
" Phương thức biểu cảm được diễn đạt bằng các kiểu câu cảm thán, nghi vấn làm cho lời văn trở nên linh hoạt, sinh động, dễ đi vào lòng người .
[Thể hiện thái độ buồn bã, đau đớn và tức giận .
3. Hình ảnh người mẹ:
- Mẹ đã phải thức suốt đêm ...có thể mất con.
- Người mẹ sẵn sàng bỏ một năm hạnh phúc...hi sinh tính mạng để cứu sống con 
" Phương thức tự sự kết hợp với miêu tả làm nổi bật tình cảm của người mẹ.
[ Là người mẹ hết lòng yêu thương con, sẵn sàng quên mình vì con.
4. Lời khuyên của bố:
- Không bao giờ được thốt ra những lời nói nặng với mẹ. Con phải xin lỗi mẹ,...
- Con hãy cầu xin mẹ hôn con, để cho chiếc hôn ấy xoá đi cái dấu vết vong ân bội nghĩa trên trán con .
" Sử dụng câu cầu khiến làm cho lời văn trở nên rõ ràng, dứt khoát .
[ Là người bố nghiêm khắc nhưng đầy tình thương yêu sâu sắc .
- Viết thư để biểu cảm ( tự sự- miêu tả- biểu cảm )"dễ đi vào lòng người.
 III. Tổng kết:
 Ghi nhớ : sgk
E.TỔNG KẾT RÚT KINH NGHIỆM:
*Củng cố: 
- Sau khi học xong văn bản này, em rút ra được bài học gì ? 
-Liên hệ với bản thân xem em đã có lần nào lỡ gây chuyện gì đó khiến bố mẹ buồn phiền. Nếu có thì bài văn này gợi cho em điều gì?
*H­íng dÉn häc sinh tù häc:-Soạn bài mới bài “Từ ghép”
 TIẾT 3
 Ngày soạn : 23/8
 TỪ GHÉP
A. MỤC TIÊU: 
I.CHUẨN KIẾN THỨC KỶ NĂNG: 
1.Kiến thức: Nắm được cấu tạo của 2 loại từ ghép: Từ ghép chính phụ và từ ghép đẳng lập.
2. Kĩ năng: Hiểu được ý nghĩa của các loại từ ghép
3.Thái độ: Yêu mến sự giàu đẹp của Tiếng Việt.
II.NÂNG CAO MỞ RỘNG
B. PHƯƠNG PHÁP:
C.CHUẨN BỊ: 
+Giáo viên: Bảng phụ .Những điều cần lưu ý :
 Học về từ ghép không phải chỉ để nhận diện một từ nào đó là từ ghép chính phụ hay từ ghép đẳng lập mà điều quan trọng là hiểu được cơ chế tạo nghĩa của các loại từ ghép .
+Học sinh: Bài soạn
D.TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
I.Ổn định tổ chức: 
II.Kiểm tra bài cũ:
	Kiểm tra sự chuẩn bị đồ dùng, sách vở của HS
III.Bài mới: 
Giới thiệu bài:
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
NỘI DUNG 
HOẠT ĐỘNG 1
 -GV:Ghi 2 từ in đậm lên bảng.
? Trong 2 từ đó, tiếng nào là tiếng chính, tiếng nào là tiếng phụ bổ sung ý nghĩa cho tiếng chính?
? Em có nhận xét gì về trật tự của những tiếng chính trong những từ ấy? 
?- Theo em từ ghép chính phụ có cấu tạo như thế nào?
- Tìm từ ghép chính phụ có tiếng chính Bà, thơm? ( Bà cô, bà bác, bà dì; thơm lừng, thơm ngát )
-HS đọc Ví dụ 2 - Chú ý các từ trầm bổng, quần áo .
? Các tiếng trong 2 từ ghép trên có phân ra thành tiếng chính, tiếng phụ không ? 
? Vậy 2 tiếng này có quan hệ với nhau như thế nào?
? Khi đảo vị trí của các tiếng thì nghĩa của từ có thay đổi không ?
? Từ ghép đẳng lập có  ... ề này xuyên suốt bài thơ làm cho các phần liền mạch với nhau.
[ văn bản có tính mạch lạc
E.TỔNG KẾT RÚT KINH NGHIỆM:
 *Củng cố: 
- Tổng kết lại bài học và nhận xét tiết học.
- Chú ý nghe và tiếp thu.
*Dặn dò: 
 Về nhà học bài và soạn bài “Ca dao, dân ca về tình cảm gia đình”
TIẾT 9
Ngày soạn 
CA DAO, DÂN CA
NHỮNG CÂU HÁT VỀ TÌNH CẢM GIA ĐÌNH
A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
I.CHUẨN KIẾN THỨC KỶ NĂNG:
1. Kiến thức: 
1. Kiến thức
- Khái niệm ca dao, dân ca.
- Nội dung, ý nghĩa và một số hình thức nghệ thuật tiêu biểu của những bài ca dao về tình cảm gia đình.
2. Kỹ năng:
- Đọc – hiểu và phân tích ca dao, dân ca trữ tình.
- Phát hiện và phân tích những hình ảnh so sánh,
ẩn dụ, những mô típ quen thuộc trong các bài ca dao trữ tình về tình cảm gia đình.
3.Thái độ: Yêu văn học Việt Nam, yêu nét đẹp của văn hoá dân tộc Việt.
II.NÂNG CAO MỞ RỘNG 
- Nắm được giá trị tư tưởng, nghệ thuật của những câu ca dao, dân ca về tình cảm gia đình.
B.PHƯƠNG PHÁP:
Đọc diễn cảm + Phân tích
C. CHUẨN BỊ:
+Giáo viên: Một số câu ca dao cùng chủ đề, soạn giáo án.
+Học sinh: Đọc và trả lời các câu hỏi trong sgk.
D. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
I. Ổn định tổ chức:
II. Kiểm tra bài cũ:
-Đọc 1 vài bài cao dao dân ca mà em đã học.
-Thế nào là ca dao ? (Người sáng tác, thể văn, cách lưu truyền
III. Bài mới:
 Đối với tuổi thơ VN, ca dao dân ca là dòng sữa ngọt ngào vỗ về an ủi tâm hồn chúng ta qua lời ru ngọt ngào của bà của mẹ của chị những buổi trưa hè nắng lửa, hay những đêm đông lạnh giá. Chúng ta ngũ say mơ màng chúng ta ddaand dần cùng với tháng năm lớn lên và trưởng thành nhờ nguồn suối trong lành đó. Bây giờ chúng ta cùng nhau đọc lại và suy ngẫm...
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
NỘI DUNG
HOẠT ĐỘNG 1
+HS đọc khái niệm trong SGK.
+GV: Hướng dẫn đọc: Giọng tha thiết, trìu mến, thể hiện được niềm yêu thương quí mến đối với người thân.
+GV: đọc- HS đọc - nhận xét.
+GV: giải nghĩa từ khó.
HOẠT ĐỘNG 2
+Hs đọc bài
? Đây là lời của ai nói với ai? Vì sao em lại khẳng định như vậy?
? Tình cảm mà bài 1 muốn diễn tả là tình cảm gì?
? Công lao to lớn ấy được diễn tả bằng hình ảnh nào? Hãy phân tích ý nghĩa của hình ảnh ấy?
Công cha như núi ngất trời
Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đg
Núi cao biển rộng mênh mông
Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi.
+GV: Đây là hình ảnh của thiên nhiên, to lớn, mênh mông vĩnh hằng được chọn làm biểu tượng cho công cha, nghĩa mẹ. Nhưng không phải là giáo huấn khô khan mà rất cụ thể, sinh động.
? Cù lao chín chữ có ý nghĩa khái quát điều gì?
? Ngôn ngữ âm điệu của bài ca dao có gì hay?
+HS đọc bài 2.
? Bài này là lời của ai, nói với ai? (Đây có thể là lời của người con gái đi lấy chồng xa, nhớ về mẹ ở nơi quê nhà)
? Phân tích các hình ảnh thời gian, không gian, hành động và nỗi niềm của nhân vật để thấy rõ tâm trạng của nhân vật trữ tình?
+GV: Đó là nỗi buồn về thân phận của người con gái khi lấy chồng xa quê: Sự bất bình đẳng nam-nữ trong xã hội PK xưa kia đó là hủ tục “ Tam tòng”
+HS đọc bài 3
? Đây là lời của ai, nói với ai? (Là lời của cháu con nói với ông bà)
? Nét độc đáo trong cách diễn tả là gì?
? Lời ca Bao nhiêu  bấy nhiêu có sức diễn tả nỗi nhớ ntn ?
? Hãy đọc những bài ca dao có hình ảnh so sánh: Bao nhiêu bấy nhiêu
+Hs : - Qua đình ngả nón trông đình
- Qua cầu dừng bước trông cầu
Cầu bao nhiêu nhịp dạ em sầu bấy nhiêu
? Bài ca dao diễn tả nội dung gì?
+Đọc bài 4
? Đây là lời của ai, nói với ai?
+HS: Lời của ông bà, cô bác nói với con cháu -lời của cha mẹ nói với con - lời của anh em ruột thịt tâm sự với nhau.
? Tình cảm anh em thân thương trong bài 4 được diễn tả như thế nào?
GV: 2 câu đầu như 1 định nghĩa về anh em, phân biệt anh em với người xa. Từ phân định “nào phải” làm rõ nghĩa câu 1. Từ khẳng định “cùng” trong “cùng chung bác mẹ” nêu rõ tình cảm ruột thịt: cùng huyết thống, sống chung dưới 1 mái nhà, cùng vui buồn có nhau. Từ khẳng định “cùng” trong “cùng thân” là kết quả của cụm từ “cùng chung bác mẹ”.Là hình ảnh so sánh
HOẠT ĐỘNG 3
? Những biện pháp nghệ thuật nào được cả 4 bài ca dao sử dụng?
? 4 bài ca dao trên cùng hướng về chủ đề gì?
? Nội dung của 4 bài ca dao đó đề cập đến những tình cảm của ai, đối với ai?
-HS đọc ghi nhớ.
I. Đọc hiểu văn bản
1.Ca dao - dân ca:
2.Đọc:
3.Chú thích: (sgk)
II. Phân tích:
Bài 1: Là lời mẹ ru con, nói với con.
" Ca ngợi công lao to lớn của cha mẹ và nhắc nhở kẻ làm con phải có bổn phận chăm sóc và phụng dưỡng cha mẹ.
" Dùng hình ảnh so sánh, ví von quen thuộc của ca dao vừa cụ thể, vừa s/động.
- Cù lao chín chữ : Cụ thể hóa công cha nghĩa mẹvà tình cảm biết ơn của con cái
- Dùng ngôn ngữ có âm điệu của lời ru khiến cho nd chải chuốt, ngọt ngào.
Bài 2:
Chiều chiều ra đứng ngõ sau
Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều
- Thời gian : Chiều chiều
- Không gian : Ngõ sau
- Hành động : Ra đứng
[ Cách nói ước lệ đặc tả tâm trạng thương nhớ, xót xa và nỗi buồn sâu lắng, âm thầm không biết chia sẻ cùng ai khi nghĩ về mẹ ở nơi quê nhà.
Bài 3:
Ngó lên nuột lạt mái nhà
Bao nhiêu nuột lạt nhớ ông bà bấy nhiêu.
- Nỗi nhớ - Nuộc lạt
[ Hình ảnh so sánh diễn tả tình cảm sâu lắng, rộng lớn, da diết.
- Bao nhiêu  bấy nhiêu, "Nôĩ nhớ thường xuyên, liên tục và bền chặt
- Diễn tả nỗi nhớ thương và sự tôn kính đối với ông bà, tổ tiên
Bài 4 :
Anh em nào phải người xa
Cùng chung bác mẹ, 1 nhà cùng thân
Yêu nhau như thể tay chân
Anh em hoà thuận, 2 thân vui vầy.
- Tình cảm anh em là sự gắn bó thiêng liêng như chân, tay
" Hình ảnh so sánh diễn tả sự gắn bó,keo sơn, không thể chia cắt
[ Bài ca là tiếng hát tình cảm về tình anh em yêu thương gắn bó đem lại hạnh phúc cho nhau
III. Tổng kết:
1.Nghệ thuật: Thể thơ lục bát, ngôn ngữ mộc mạc giản dị, hình ảnh so sánh quen thuộc, gần gũi.
2. Nội dung: Ghi nhớ: sgk (36 )
E.TỔNG KẾT RÚT KINH NGHIỆM:
 *Củng cố: 
-Tình cảm được diễn tả trong 4 bài ca dao là tình cảm gì ? 
-Em có nhận xét gì về tình cảm đó?
*Dặn dò: 
-Học bài cũ.
-Soạn bài “những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người”.
^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^
TIẾT 10
Ngày soạn
Tiết 10: 	
NHỮNG CÂU HÁT
VỀ TÌNH YÊU QUÊ HƯƠNG, ĐẤT NƯỚC, CON NGƯỜI
A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
I.CHUẨN KIẾN THỨC KỶ NĂNG:
 1. Kiến thức
Nội dung, ý nghĩa và một số hình thức nghệ thuật tiêu biểu của những bài ca dao về tình yêu quê hương, đất nước, con người.
2. Kỹ năng:
- Đọc – hiểu và phân tích ca dao, dân ca trữ tình.
- Phát hiện và phân tích những hình ảnh so sánh, ẩn dụ, những mô típ quen thuộc trong các bài ca dao về 
tình yêu quê hương đất nước, con người.
3.Thái độ: Tự hào về quê hương đất nươc và con người Việt Nam.
II.NÂNG CAO MỞ RỘNG:
 Nắm được giá trị tư tưởng, nghệ thuật của những câu ca dao, dân ca về tình yêu quê hương, đất nước, con người.
B.PHƯƠNG PHÁP:
 Đọc diễn cảm + Phân tích +Gợi mở
C.CHUẨN BỊ:
 GV: Soạn giáo án,nghiên cứu tài liệu.
 HS : Soạn trước bài
D. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
 I. Ổn định tổ chức:
 II. Kiểm tra bài cũ:
III. Bài mới: *Hoạt động 1 – Giới thiệu bài
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung kiến thức
*Hoạt động 2
+GV : Hướng dẫn đọc : giọng ấm áp, tươi vui, biểu hiện tình cảm thiết tha, gắn bó.
+GV đọc- HS đọc - nhận xét.
+HS đọc chú thích.
*Hoạt động 3
+Gọi 1hs nam, 1hs nữ đọc bài ca dao 1
- Nhận xét về bài 1, em đồng ý với ý kiến nào : a,b,c,d – sgk-39? 
+HS: Bài ca có 2 phần: phần đầu là câu hỏi của chàng trai, phần sau là lời đáp của cô gái.
-Những địa danh nào được nhắc tới trong lời đối đáp?
- Vì sao, chàng trai, cô gái lại dùng những địa danh với những đặc điểm từng địa danh như vậy để hỏi - đáp? 
+GV: Hỏi - đáp về... là hình thức để đôi bên thử sức, thử tài nhau về kiến thức địa lí, lịch sử của đất nước. Những địa danh mà câu đố đặt ra ở vùng Bắc Bộ. Những địa danh đó vừa mang đặc điểm địa lí tự nhiên vừa có dấu vết lịch sử, văn hoá tiêu biểu. 
+Hs đọc bài ca dao 2
- Cảnh được nói tới trong bài ca dao thuộc địa danh nào? ( HN )
- Hà Nội đựơc nhắc đến với những danh lam thắng cảnh nào?
- Ở đây vẻ đẹp của Hà Nội được nhắc tới là vẻ đẹp của truyền thống lịch sử hay vẻ đẹp của truyền thống văn hoá? Vì sao? 
+GV: Bài ca gợi nhiều hơn tả, đi vào chiêm ngưỡng cảnh vật với 1 thái độ trang trọng, tôn nghiêm. Tả được nét đẹp của cảnh vật và cũng lấy ra được những nét có ý nghĩa lịch sử. 
- Em có suy nghĩ gì về câu hỏi cuối bài: Hỏi ai gây dựng nên...?
- Bài ca dao gợi cho em tình cảm gì?
- Bài 3 giới thiệu với chúng ta cảnh ở đâu?
- Em có nhận xét gì về cảnh ở xứ Huế và nghệ thuật tả cảnh? 
+HS đọc 2 câu thơ đầu bài 4.
- Hai dòng thơ đầu có gì đặc biệt về từ ngữ? Những nét đặc biệt ấy có tác dụng và ý nghĩa gì?
- Phân tích hình ảnh cô gái trong 2 câu cuối bài?
+Gv : Hình ảnh so sánh cô gái dưới ánh nắng ban mai được miêu tả như “chẽn lúa đòng đòng”là lúa mới trổ bông, hạt còn ngậm sữa, gợi sự....
- Bài 4 là lời của ai? Người ấy muốn biểu hiện tình cảm gì?
* Hoạt động 4
-4 bài ca dao là lời của ai nói với ai?Nêu nội dung chính của 4 bài ca dao?
-Hs đọc ghi nhớ
* Hoạt động 5
I. Tìm hiểu chung:
1. Đọc và tìm hiểu chú thích:
* Đọc : 
* Chú thích : sgk
II. Phân tích:
Bài 1:
- Phần đầu : Lời người hỏi (Phần đối)
- Phần sau : Lời người đáp (Phần đáp) 
- Các địa danh : Năm cửa ô, sông Lục Đầu, sông Thương, núi Tản Viên-> Là những nơi nổi tiếng nhiều thời, cảnh sắc đa dạng
=> Gợi truyền thống lịch sử, văn hóa dt
=>Hỏi - đáp để bày tỏ sự hiểu biết về về kiến thức địa lí, lịch sử . Thể hiện niềm tự hào, tình yêu đối với quê hương đất, nước giàu đẹp.
Bài 2:
- Hồ Gươm, Thê Húc, chùa Ngọc Sơn, Đài nghiên, Tháp bút =>Kết hợp không gian thiên tạo và nhân tạo trở thành một bức tranh thơ mộng và thiêng liêng.
-> Bài ca gợi nhiều hơn tả 
 Gợi 1 cố đô Thăng Long đẹp, giàu về truyền thống lịch sử, văn hoá. 
- Câu hỏi tu từ -> khẳng định công lao xây dựng non nước của cha ông và nhắc nhở các thế hệ con cháu phải biết tiếp tục giữ gìn và phát huy.
=>Yêu mến, tự hào và muốn được đến thăm Hà Nội, thăm Hồ Gươm. Bài 3:
 Ai vô xứ Huế thì vô...
- Gợi nhiều hơn tả=> Gợi vẻ đẹp tươi mát, nên thơ.
-> Đại từ phiếm chỉ “ ai trong lời mời, lời nhắn gửi. Ẩn chứa niềm tự hào và thể hiện tình yêu đối với cảnh đẹp xứ Huế.
Bài 4:
 Dòng thơ đầu có cấu trúc đặc biệt với những điệp ngữ, đảo ngữ và phép đối xứng 
->Gợi sự rộng lớn mênh mông và gợi vẻ đẹp trù phú của cánh đồng.
 Thân em như chẽn lúa....
 Phất phơ dưới ngọn nắng hồng....
- Hình ảnh so sánh: Gợi sự trẻ trung, hồn nhiên và sức sống đang xuân của cô thôn nữ đi thăm đồng.
=>Tình yêu ruộng đồng và tình yêu con người.
III. Tổng kết:
* Ghi nhớ: SGK (40)
IV. Củng cố - Dặn dò:
-Cho hs tìm 1 số câu tục ngữ cùng chủ đề - Làm các bài tập còn lại.