Bài soạn môn Ngữ văn 7 - Tiết 59: Làm thơ lục bát

Ngày soạn : 3/12/2008 Tuần 1
Ngày dạy : 5/12/2008 Tiết 59
I. MỤC TIÊU: Như tiết 59
II. CHUẨN BỊ: 	- Giáo viên: Thiết kế bài giảng 
- Học sinh: Soạn bài 
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG:
1.Ổn định tổ chức: (1’) 
2. KTBC: (4’) - Trình bày sự hiểu biết của em về thơ lục bát?
	 - Vận dụng phân tích bài ca dao sau:
“ Đầu lòng hai ả tố nga
 B B B T T Bv
Thúy Kiều là chị em là Thúy Vân
 T B B T B Bv T Bv
Mai cốt cách tuyết tinh thần
 B T T T B Bv
Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười”
 T B T T B Bv T B
+ Số câu : 1 câu 6 tiếng, 1 câu 8 tiếng cứ như vậy liên tiếp nhau.
+ Các tiếng 6,8 là vần B
+ Tiếng 6 câu 6 hiệp vần với tiếng 6 câu 8, tiếng 8 câu 8 hiệp vần với tiếng 6 câu 6.
+ Phân tích thơ.
3. Bài mới: GV giới thiệu bài.
HOẠT ĐỘNG 3: HDHS LUYỆN TẬP.(32’)
 Bài tập 1/157.
Làm thơ lục bát theo mô hình ca dao. Điền nối tiếp cho thành nài và đúng luật.
 Cho biết vì sao em biết điều đó? ( về ý thức và về vần ) .
a. Em ơi đi học đường xa
 Cố học cho giỏi kẻo mà mẹ mong
Þ Kẻo mà ( 2 tiếng) “mà” vần với “xa” (VB)
b. Anh ơi phấn đấu cho bền
 Mỗi năm mỗi lớp (4 tiếng )
Þ “nên” vần với “bền” (VB mới nên con người); giải thích thêm vào cả câu 8
HS. Sửa chữa, điền đúng luật
GV. Nhận xét, bổ sung, kết luận
 Bài tập 2/156.
HS. Đọc bài tập 2
 - Sửa các câu lục bát sau cho đúng luật
 - Chỉ rõ sai ở đâu và nêu cách sửa.
a. Vườn em cây quí đủ loài
 Có cam, có quýt, có xoài, có na.
 - Tiếng thứ 6 câu 8 lạc vần với tiếng thứ 6 câu 6 ( loài-na)
 Þ Sửa: Thay tiếng có vẫn “oai” hoặc “ai”
 Chẳng hạn: mai, đào phai ( bỏ 1 từ “có”), khoai
b. Lỗi tương tự như câu (a)
Þ Sửa: Thay vần “ inh”: “trở thành trò ngoan”, “trở thành đội (đoàn) viên”.
Bài tập 3/156. Tổ chức thi thơ lục bát ( HS làm )
GV. Cho 3 nhóm chuẩn bị 1 bài lục bát sau đó trình bày.
Cả lớp theo dõi đánh giá xem bài lục bát đã làm đúng luật chưa?
 - Mỗi nhóm làm 1 câu lục bát theo chủ đề tự chọn
 - Sau khi HS làm GV nhận xét chung, sau đó giới thiệu 1 số biến thể của thơ lục bát về
 cách gieo vần và luật B,T : đôi khi tiếng thứ 2 là vần T còn tiếng thứ 4 là vần B.
Ví dụ: 	- Cây khô đâu dễ ở đời với ta
Bác mẹ chưa dễ ở đời với ta
 Đôi khi biến thể:
- Thành Hà Nội năm cửa cghàng ơi
Sông lục đầu Sáu khúc nước chảy xuôi một dòng.
HS. Sưu tầm và đưa ra ví dụ riêng.
 Bài tập 4/156. 
GV lưu y HS: Muốn làm thơ lục bát hay, vượt qua trình độ vè thì câu thơ phải có hồn,
 có hình ảnh.
* Tập sáng tác 1 câu, có thể 2 câu, nhất thiết phải có cụm từ “thân em”
 GV gợi ý: 	Thân em mới thật đáng thương
Trượt cả ba trường biết tính sao đây?
4. CỦNG CỐ: (5’)
 GV củng cố luật thơ lục bát, nhấn mạnh cho HS thấy các tiếng, các vần trong mỗi câu thơ.
5. DẶN DÒ: (3’)
 - Nắm nội dung cơ bản mục ghi nhớ.
 - Sưu tầm một số bài thơ lục bát mà em cho là hay.
 - Tập làm thơ lục bát, tự đối chiếu niêm luật, vần để sửa chữa.
* GV nhận xét tiết làm thơ, tuyên dương những HS có khả năng làm thơ 
 xướng họa nhanh.
 - Chuẩn bị bài mới :
 Ôn tập toàn bộ những kiến thức đã học ở kì I .Tiết 70-72 KIỂM TRA HỌC KÌ I