Bài soạn Vật lý 7 Tiết 21: Dòng điện – nguồn điện

Ngày soạn: 09.01.2010	Vật Lý 7
Ngày dạy: 11.01.2010	Tiết 21
BÀI 19
DÒNG ĐIỆN – NGUỒN ĐIỆN
I. Mục tiêu:
	1. Kiến thức:
Mô tả TN tạo ra dòng điện, nhận biết có dòng điện (bóng đèn bút thử điện sáng, đèn pin sáng, quạt điện quay) và nêu được dòng điện là dòng các điện tích dịch chuyển có hướng.
Nêu được tác dụng chung của các nguồn điện là tạo ra dòng điện và nhận biết các nguồn điện thường dùng với hai cực của chúng ( cực dương và cực âm của pin hay ắc quy).
Mắc và kiểm tra để đảm bảo một mạch điện kín gồm pin, bóng đèn pin, công tắc và dây nối hoạt động, đèn sáng.	
2. Kỹ năng:
Làm thí nghiệm, sử dụng bút thử điện
	3. Thái độ:
Trung thực, kiên trì, hợp tác trong hoạt động nhóm.
Có ý thức thực hiện an toàn khi sử dụng điện.
II. Chuẩn bị:
Tranh phóng to hình 19.1, 19.2, 19.3 (SGK), 1 ắc quy.
* Mỗi nhóm: 
Một số loại pin khô ( mỗi loại một chiếc)
1 mảnh tôn kích thước khoảng (80 mm x 80 mm), 1 mảnh nhựa kích thước khoảng ( 130 mm x 180 mm), 1 mảnh len.
1 bút thử điện thông mạch.
1 bóng đèn pin lắp sẵn vào đế đèn, 1 công tắc, 5 đoạn dây nối có vỏ cách điện.
	* Lưu ý ở mỗi nhóm, GV chuẩn bị trước tình huống xảy ra làm hở mạch cho HS phát hiện.
III. Tổ chức hoạt động dạy và học
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Ghi bảng
* Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Tổ chức tình huống học tập (7’)
1.-Kiểm tra bài cũ:
Có mấy loại điện tích? Nêu sự tương tác giữa các vật mang điện tích.
Thế nào là vật mang điện tích dương, thế nào là vật mang điện tích âm?
Bài 18.3 (SBT tr 19).
Nêu ích lợi và thuận tiện khi sử dụng điện?
Học sinh trả lời được:
+ Có hai loại điện tích là điện tích dương và điện tích âm. Các vật nhiễm điện cùng loại thì đẩy nhau, khác loại thì hút nhau.
+Vật thừa êlectrôn nhiễm điện âm, vật thiếu êlectrôn nhiễm điện dương.
Bài 18.3: 
Tóc nhiễm điện dương. Khi đó êlectrôn dịch chuyển từ tóc sang lược nhựa.
Vì những sợi tóc đó nhiễm điện cùng loại, chúng đẩy nhau.
* Tổ chức tình huống học tập: Các thiết bị mà các em vừa nêu chỉ hoạt động khi có dòng điện chạy qua. Vậy dòng điện là gì? Chúng ta sẽ đi tìm câu trả lời trong bài học hôm nay.
Bài 19
DÒNG ĐIỆN – NGUỒN ĐIỆN
* Hoạt động 2: Tìm hiểu dòng điện là gì (10’)
- Giáo viên treo tranh vẽ hình 19.1, yêu cầu HS các nhóm quan sát tranh vẽ, tìm hiểu sự tương tự giữa dòng điện với dòng nước, tìm từ thích hợp để điền vào chỗ trống trong câu C1.
- Hướng dẫn thảo luận trên lớp, chốt lại câu trả lời đúng ghi vở.
- Yêu cầu HS trả lời C2: Làm TN 19.1 C) kiểm tra lại bút thử điện ngừng sáng, làm thế nào để đèn này lại sáng? 
- Dòng điện là gì?
- Yêu cầu HS nêu dấu hiệu nhận biết có dòng điện chạy qua các thiết bị điện.
GV thông báo: Trong thực tế có thể ta cắm dây cắm nối từ ổ điện đến thiết bị dùng điện nhưng không có dòng điện chạy qua các thiết bị điện, thì các em cũng không được tự mình sửa chữa nếu chưa ngắt nguồn và chưa biết cách sử dụng để đảm bảo an toàn về điện.
- HS cho ví dụ về dấu hiệu nhận biết có dòng điện chạy qua các thiết bị điện.
- Lưu ý thực hiện an toàn khi sử dụng điện.
I. DÒNG ĐIỆN.
C1: a. Điện tích của mảnh phim nhựa tương tự như nước trong bình.
b. Điện tích dịch chuyển từ mảnh phim nhựa qua bóng đèn đến tay ta tương tự như nước chảy từ bình A đến bình B.
C2: Muốn đèn này lại sáng thì cần cọ xát để làm nhiễm điện mảnh phim nhựa, rồi chạm bút thử điện vào mảnh tôn đã được áp sát trên mảnh phim nhựa.
Nhận xét: Bóng đèn bút thử điện sáng khi các điện tích dịch chuyển qua nó.
Kết luận: Dòng điện là dòng các điện tích dịch chuyển có hướng.
* Hoạt động 3: Tìm hiểu các nguồn điện thường dùng (5’)
- Giáo viên thông báo tác dụng của nguồn điện, nguồn điện có hai cực là cực dương (+), cực âm (-).
- HS nắm được các tác dụng của nguồn điện, ghi vở : Nguồn điện có khả năng cung cấp dòng điện để các dụng cụ đo điện hoạt động.
- Gọi 1 vài học sinh nêu ví dụ về các nguồn điện trong thực tế.
- Gọi học sinh chỉ ra cực dương, cực âm trên pin và ắc quy cụ thể.
- Chỉ ra đâu là cực dương, cực âm của pin, ắc quy, căn cứ để phát hiện ra cực dương, cực âm của các nguồn điện.
II. Nguồn điện.
- Nguồn điện có khả năng cung cấp dòng điện để các dụng cụ đo điện hoạt động.
Mỗi nguồn điện có hai cực: Cực (+), cực âm (-).
- Các nguồn điện trong thực tế: Các loại pin, các loại ắc quy, đinamô ở xe đạp, ổ lấy điện trong gia đình, máy phát điện
* Hoạt động 4: Mắc mạch điện đơn giản (18’)
- Giáo viên treo hình vẽ 19.3, yêu cầu học sinh mắc mạch điện trong nhóm theo hình 19.3.
Đèn không sáng chứng tỏ mạch hở không có dòng điện qua đèn, phải thảo luận nhóm, phát hiện chỗ hở mạch để đảm bảo đèn sáng trong các mạch điện, lí do mạch hở và cách khắc phục.
- HS mắc mạch điện theo nhóm, đóng góp ý kiến trong nhóm để tìm ra nguyên nhân mạch hở, cách khắc phục và mắc lại mạch để đảm bảo mạch kín, đèn sáng.
- Đại diện HS các nhóm lên điền vào bảng nguyên nhân và cách khắc phục của nhóm mình.
- Giáo viên kiểm tra hoạt động của các nhóm, giúp đỡ nhóm yếu.
- Sau khi các nhóm đã mắc song mạch đảm bảo 5 đèn sáng, yêu cầu các nhóm lên ghi bảng các nguyên nhân mạch hở của nhóm mình và cách khắc phục.
- Qua thí nghiệm của các nhóm, giáo viên nhận xét, đánh giá khen động viên học sinh.
- Gọi học sinh nêu cách phát hiện và kiểm tra để đảm bảo mạch điện kín và đèn sáng, ghi vở.
Nguyên nhân mạch hở
Cách khắc phục
Dây tóc đèn bị đứt.
Thay bóng đèn khác.
Đui đèn tiếp xúc không tốt.
Vặn lại đui đèn
Các đầu dây tiếp xúc không tốt.
Vặn chặt lại các chốt nối.
Dây đứt ngầm bên trong
Nối lại dây hoặc thay dây khác
Pin cũ
Thay pin mới.
* Hoạt động 5: Củng cố - Vận dụng – Hướng dẫn về nhà (5’)
-Yêu cầu HS làm bài tập 19.1 (tr 20 SBT).
-HS hoạt động cá nhân.
Bài 19.1: 
a.Dòng điện là dòng các điện tích dịch chuyển có hướng.
b.Hai cực của mỗi pin hay ắc quy là cực (+) và cực (-) của nguồn điện đó.
c.Dòng điện lâu dài chạy trong dây điện nối liền các thiết bị điện với hai cực của nguồn điện.
- Vận dụng làm bài tập 19.2 ( tr. 20 SBT).
Bài 19.2: Có dòng điện chạy trong đồng hồ dùng pin đang chạy.
GV hướng dẫn HS thảo luận kết quả đúng và thông báo đó là những điều các em cần ghi nhớ trong bài học hôm nay.
* Hướng dẫn về nhà: 
Học thuộc phần ghi nhớ.
Làm bài tập: 19.3 (tr 20 SBT) và trả lời lại các câu hỏi C4, C5, C6 ( tr 54 SGK).
- Chuẩn bị bài Chất dẫn điện, chất cách điện – dòng điện trong kim loại để tiết sau học