Đề tài Hướng tiếp cận bài thơ "Bạn đến chơi nhà" - Ngữ văn 7, tập 1

I. Lý do chọn đề tài
	1. Lý thuyết
 Ngữ văn là môn học có vị trí đặc biệt trong việc thực hiện mục tiêu chung của nhà trường T.H.C.S . Nó là bộ môn thuộc nhóm khoa học- xã hội, vừa giúp người học hình thành từng bước về trình độ học vấn phổ thông tạo tiền đề cho các em học ở bậc cao hơn. Đồng thời giúp người học phát triển và hoàn thiện về mặt nhân cách, các em biết yêu cái hay cái đẹp, ghét cái xấu, biết cách ăn nói, giao tiếp... trong cuộc sống hàng ngày.Từ đó ta thấy trong học văn con đường tiếp cận tác phẩm văn chương có ý nghĩa quan trọng. Đây là một vấn đề mà khi học và cảm thụ văn chương học sinh còn khá nhiều lúng túng và bỡ ngỡ, đặc biệt khi các em học các tác phẩm văn học trung đại.
Bài thơ "Bạn đến chơi nhà" của tác giả Nguyễn Khuyến là một thi phẩm nghệ thuật hay thể hiện phong cách nghệ thuật, tâm hồn thanh cao trong sáng của ''Nhà thơ của làng cảnh Việt Nam''. Tác phẩm được đưa vào giảng dạy trong chương trình T.H.C.S, Ngữ văn 7- tập 1, thuộc mảng thơ trữ tình trung đại Việt Nam.
Khi hướng dẫn học sinh tiếp cận bài thơ ''Bạn đến chơi nhà'' chúng ta chỉ tập trung khai thác tình cảm chân thành, sâu sắc của Nguyễn Khuyến dành cho bạn của mình, mà không chú trọng đến khai thác cảnh sắc thiên nhiên trong bài thơ. Nếu vậy vô tình chúng ta làm mất đi phần nào giá trị đích thực của tác phẩm và chưa dẫn dắt học sinh đi đến sự cảm nhận sâu xa về hồn thơ cũng như phong cách thơ của bậc thi nhân vườn Bùi.
 Hiện nay, giáo dục có đang có sự chuyển biến rất mạnh mẽ, đặc biệt về phương pháp giảng dạy. Chương trình đổi mới SGK ở bậc THCS đã được thực hiện bắt đầu từ năm học 2002 - 2003, đến nay bước đầu đã đạt được một số kết quả đáng khích lệ, phần nào tích cực đẩy mạnh sự phát triển của nghành, đáp ứng nhu cầu tri thức ngày càng của xã hội. 
Là một giáo viên giảng dạy bộ môn Ngữ văn trong nhà trường THCS, bản thân thấy được vai trò ý nghĩa lớn của đổi mới phương pháp trong dạy và học hiện nay. Để góp phần nho nhỏ trong cuộc đó, chúng tôi xin góp một cách hiểu, tiếp cận tác phẩm văn học và thiết kế bài dạy "Bạn đến chơi nhà " trong chương trình SGK ngữ văn 7, tập I. 
Qua đề tài: Hướng tiếp cận bài thơ "Bạn đến chơi nhà" - Ngữ văn 7, tập 1. Bản thân tôi mong muốn đưa lại hiệu quả cao trong dạy và học bài thơ "Bạn đến chơi nhà''. Vì vậy rất mong được sự ủng hộ và chia sẻ của các đồng nghiệp .
	II. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu:
	1. Thực trạng:
Văn học trung đại (Tính từ văn học thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX) được đưa vào giảng dạy trong chương trình T.H.C.S ở tất cả các khối lớp từ 6 đến 9, trong đó có rất nhiều các tác phẩm thơ hay tương xứng với vị trí các thi nhân trong từng giai đoạn văn học. Song cái hay của các tác phẩm văn chương ấy cũng chưa được học sinh khám phá và lĩnh hội triệt để. Điều đó do nhiều nguyên nhân đem lại, song cơ bản văn học cổ cũng là một mảng văn học đòi hỏi sự nỗ lực rất lớn trong khả năng tiếp cận của người học.
Trong dạy học tác phẩm văn chương một trong những nguyên tắc cơ bản là phải hướng dẫn học sinh tiếp cận và khai thác tác phẩm trữ tình theo đặc trưng thể loại.Thế nhưng trong thực tế giảng dạy, giáo viên chúng ta còn đôi lúc mắc mớ trong phương pháp dạy học thơ trữ tình. Xử lí tác phẩm thơ trữ tình theo đặc trưng thể loại có ý nghĩa rất lớn. Nắm vững đặc trưng của thơ trữ tình giúp giáo viên biết cách hướng dẫn học sinh chiếm lĩnh tác phẩm một cách đúng đắn hơn. Vì vậy khi giảng dạy bài thơ ''Bạn đến chơi nhà'' ta không chỉ khai thác chất tình mà cần nhìn và tiếp cận thi phẩm ở góc độ mới nữa là cảnh trong thơ. 
Với đề tài này tôi muốn góp một ý kiến tìm ra hướng tiếp cận đúng và đầy đủ hơn nhằm nâng cao chất lượng khả năng tiếp thu bài thơ "Bạn đến chơi nhà'', nhằm làm rõ phong cách nghệ thuật của Nguyễn Khuyến, đưa nội dung tư tưởng, tình cảm của nhà thơ vào mạch suy nghĩ của học sinh, làm cho văn học cổ trở thành niềm rung động yêu mến của thế hệ trẻ.Từ đó học sinh thấy và cảm nhận được đóng góp to lớn về nội dung tư tưởng cũng như cách sử dụng ngôn ngữ dân tộc tài hoa của Nguyễn Khuyến.Từ việc khai thác giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ "Bạn đến chơi nhà'', chỉ ra được sự hoà quện giữa nhân cách cao đẹp, tình bạn chân thành và tâm hồn yêu thiên nhiên, gắn bó với nông thôn Viêt Nam trong cả bài thơ.Từ đó mạnh dạn đưa ra một hướng thiết kế bài dạy "Bạn đến chơi nhà ". 
	2. Kết quả, hiệu quả của thực trạng trên.
 Học sinh khối 7 ở trường có 79 em. Đa số các em ở lứa tuổi từ 13 đến 14 tuổi, tuổi còn nhỏ, thể lực cũng còn yếu, năng lực học tập còn hạn chế. Các em vừa mới làm quen với phương pháp dạy học ở cấp II. Bên cạnh đó hiểu biết về cuộc sống của các em còn khá ít ỏi, điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho việc giảng dạy theo phương pháp mới còn hạn chế, vì thế khi học các tác phẩm thơ trung đại( của Việt Nam và Trung Quốc) trong chương trình ngữ văn học kì 1, với các em quả thật là không đơn giản. Bởi vậy, trên thực tế hàng năm khả năng tiếp thu, lĩnh hội kiến thức phần văn học trung đại nói chung cũng như riêng bài thơ ''Bạn đến chơi nhà'' ở các em tỉ lệ đạt khá giỏi chưa nhiều( chiếm 8 - 12%), tỉ lệ yếu kém vẫn còn nhiều( chiếm 30 - 33%).
 Cụ thể kết quả kiểm tra khả năng tiếp thu tác phẩm ''Bạn đến chơi nhà'' trong học kì I, năm học:
Lớp
Sỉ số
Điểm 9 - 10
Điểm 7 - 8
Điểm 5 - 6
Điểm 3 - 4
Điểm 0 - 2
Tổng số
%
Tổng
số
%
Tổng số
%
Tổng số
%
Tổng số
%
 Từ thực trạng trên, để giúp tiết dạy có hiệu quả tốt hơn, với mong muốn học sinh lĩnh hội và tiếp thu kiến thức bài học có chất lượng cao hơn, tôi đã mạnh dạn cải tiến nội dung, phương pháp tiếp cận bài thơ ''Bạn đến chơi nhà'' qua đề tài: Hướng tiếp cận bài thơ "Bạn đến chơi nhà" - Ngữ văn 7, tập I. 
B. Giải quyết vấn đề:
	I. Các giải pháp thực hIệN: 
	1. Tiếp cận qua hình tượng nhân vật trữ tình.
 Tiếp cận văn chương là đến gần tác phẩm văn chương, để tìm hiểu, khám phá nó. Đây là một bước rất quan trọng phải vận dụng nhiều năng lực tâm lí, cảm thụ ở nhiều bình diện khác nhau.Tiếp cận đúng thì việc tìm hiểu, phân tích, bình giá tác phẩm sẽ dễ dàng, hiểu chính xác đầy đủ giá trị nội dung - nghệ thuật (tư tưởng chủ đề) của tác phẩm.
Để tiếp cận đúng đắn một tác phẩm văn chương cần phải loại trừ những ấn tượng chủ quan sai lệch về nó. Cần xác định rõ: Mỗi tác phẩm văn chương bao giờ cũng là lời nhắn gửi trực tiếp hay gián tiếp, kín đáo hoặc công khai của nhà văn về cuộc đời và với cuộc đời .
Thơ trữ tình con người không được phô ra mọi mặt như trong truyện ngắn, kịch, tiểu thuyết ...(thuộc phương thức tự sự ) mà chỉ cho độc giả thấy rõ tâm tư tình cảm, suy nghĩ ước mơ, đó là nhân vật trữ tình.
 Trong "Bạn đến chơi nhà'' ta xác định được nhân vật trữ tình là bản thân tác giả - đóng vai trò là chủ nhà trong tình huống đón bạn và đãi bạn thân xa lâu ngày đến thăm. ở bài thơ, Nguyễn Khuyến không trực tiếp nói lên tình cảm, tâm sự của mình nhưng cả bài thơ đã toát lên tâm tư tình cảm về tình người, tình đời cũng như cảm xúc trước cảnh sắc và dư vị của làng quê nông thôn Việt Nam. Vì lẽ đó, khi giảng dạy bài thơ này GV cần phải biết hướng dẫn học sinh tiếp cận, chiếm lĩnh hình tượng cảm xúc, hình tượng nhân vật trữ tình ta phải làm toát lên được nhân cách trong sáng cao thượng của "nhà thơ của làng cảnh Việt Nam".
 Nguyễn Khuyến(1835 - 1909), trong cuộc đời 74 năm ông có 11 năm làm quan, 25 năm ở ẩn (1884 - 1909); là một bậc trí thức cao nhưng ông luôn sống gần dân, chan hòa với thôn quê, đất nước. Là người có nghị lực phi thường trong cuộc sống và luôn gắn bó với thực tiễn đời sống; với ông ( cũng là của người trí thức) vấn đề lớn nhất là vấn đề dân nước, thấy mình không giúp gì được cho dân, đất nước lại bị xâm lược. Vì thế, Nguyễn Khuyến thấy đau, thấy bất lực. Với phẩm chất ấy nên ông đã từ quan về quê ở ẩn. Những năm sống ở ẩn cũng là thời gian mà nhà thơ Nguyễn Khuyến đạt được sự sâu sắc và giá trị về nội dung và nghệ thuật cao hơn so với các thời kỳ trước. Bài thơ ''Bạn đến chơi nhà"được sáng tác trong thời gian Nguyễn Khuyến đã cáo quan. 
 Nguyễn Khuyến trưởng thành lúc giặc Pháp bắt đầu xâm lược nước ta. Thời Nguyễn Khuyến sống là thời suy vi của lịch sử đất nước: Đất nước bị xâm chiếm chiếm, triều đình ươn hèn thối nát, nhân dân lầm than cực khổ. Là một đại khoa làm quan Tam phẩm, tham gia giữ gìn kỷ cương phong kiến, Nguyễn Khuyến thấy rõ sự suy thoái vô phương cứu chữa. ông rơi vào bế tắc và thật sự bi quan trước cuộc đời và cả đau đớn trước thời đại:
 " Ngẫm đến bút nghiên đáng trào nước mắt
 Ngước nhìn sông núi khôn xiết buồn đau".
 Lời tri âm của Nguyễn Khuyến muốn gửi người cùng chung tâm tình, cùng sông núi là thế đó! Qua từng tác phẩm tấm lòng của một con người luôn gắn bó với cuộc đời càng đậm nét. Đấy chính là sức mạnh của tác phẩm văn chương. Qua tác phẩm là sự đánh thức, khêu gợi tâm hồn rung động của người đọc. Từ đó tác giả đã đốt cháy lên trong lòng người đọc những tia lửa , những ngọn lửa tình cảm , những nguồn rung động sâu lắng. Qua bài thơ “Bạn đến chơi nhà” cụ Tam Nguyên Yên Đỗ không chỉ cho độc giả niềm rung động sâu lắng trước một tình bạn cao quí, trong sáng và rất tuyệt đẹp mà còn gửi tới chúng ta một hương vị đậm chất làng quê, nông thôn Việt Nam thuần khiết, đơn sơ. Vậy nên khi tìm hiểu phân tích bài thơ “Bạn đến chơi nhà” là ta giúp Nguyễn Khuyến nói và khẳng định được nhân cách, phẩm chất tâm hồn của thi nhân.
 Đến với thơ Nguyễn Khuyến ta thấy ông không chỉ là một nhà thơ trào phúng sâu sắc, nhà thơ hiện thực tài năng mà còn là nhà thơ trữ tình xuất sắc. Vì thế tiếp cận "Bạn đến chơi nhà'' là ta tiếp cận hình tượng trữ tình, tức tiếp cận, tìm hiểu tình cảm cụ thể của tác giả trong hoàn cảnh cụ thể nhưng rất tinh tế. Đó là giá trị đích thực mà một tác phẩm văn học mang đến cho độc giả. 
 Mác-xim Goorki đã nói : "Văn học là nhân học" thật hoàn toàn đúng đắn. Trong tác phẩm văn học dù trực tiếp hay không trực tiếp nói đến con người song trung tâmcủa tác phẩm vẫn là cuộc sống con người. Trong thơ trữ tình con người thông qua cảm xúc của thi nhân. ở "Bạn đến chơi nhà'' nhà thơ đã tập trung nói về một tình huống: có mà không, không mà có trong mối quan hệ giữa vật chất và tinh thần. Nhân vật trữ tình là một vị quan ở ẩn, đã rời xa chốn quan trường từ lâu; là người ưu thời mẫn thế. Nhưng quả là không ngẫu nhiên khi nhà thơ để nhân vật trữ tình trong cảnh sắc hương vị của làng quê để giải bày tâm hồn, tấm chân tình cao đẹp dành cho bạn. Chúng ta đều biết cảnh sắc của thôn quê với những hình ảnh mộc mạc, giản dị là nguồn khơi gợi bao xúc cảm cho thi ca.Với một con người thanh cao như Nguyễn Khuyến, chán ghét sự đời đầy rối ren, tao loạn; Ông muốn gửi lòng mình vào con người, thiên nhiên nơi miền yên bình ấy. Vì thế  ... thức với phần Tiếng Việt về Quan hệ từ, Đại từ; với tập làm văn ở bài viết số 2: Văn biểu cảm. 
	- Rèn luyện kĩ năng đọc, phân tích, cảm nhận thơ trữ tình trung đại và so sánh giữa các bài thơ cổ.
 B.chuẩn bị :
 1. Giáo viên:
	- Tài liệu tham khảo (Về Nguyễn Khuyến, bài thơ Bạn đến chơi nhà ...)
	- ảnh Nguyễn Khuyến, tranh ảnh ao làng, căn nhà Nguyễn Khuyến.
 2. Học sinh: 
	- Đọc trước toàn bộ bài thơ; nắm về tác giả, thể thơ , chú thích ... 
	- Soạn bài ở nhà.
	- Sưu tầm các bài thơ của Nguyễn Khuyến và các nhà thơ khác viết về tình bạn , thiên nhiên. 
 	C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy - học:
Hoạt động của giáo viên
hoạt động của học sinh
nội dung cần đạt
Hoạt động 1: ổn định lớp, 
 kiểm tra bài cũ.
 H: Đọc diễn cảm bài thơ “Qua Đèo Ngang” và nêu hiểu biết của em về tác giả bài thơ?
Lắng nghe và nhận xét cho điểm.
Hoạt động 2:Giới thiệu bài học.
 Tình bạn là một nhu cầu không thể thiếu trong đời sống của mỗi chúng ta. Hơn thế nó còn trở thành nguồn cảm hứng vô tận, dồi dào cho thơ văn. Nguyễn Khuyến – nhà thơ của làng cảnh Việt Nam, không chỉ có những vần thơ hay viết về nông thôn Việt Nam mà còn để lại những áng thơ đặc sắc về đề tài tình bạn. Một trong những bài thơ như thế là bài “Bạn đến chơi nhà”. Hôm nay cô cùng các em sẽ đến với bài thơ ấy để hiểu hơn về vẻ đẹp phẩm chất, tâm hồn cũng như tài hoa văn chương của nhà thơ vườn Bùi.
Hoạt động 3: Hướng dẫnHS tìm hiểu chung văn bản.
H: Đọc chú thích*SGK và trình bày những hiểu biết của em về nhà thơ Nguyễn Khuyến? 
H:Ngoài những điều đó em biết thêm gì về Nguyễn Khuyến?
-Cung cấp thêm tư liệu và chân dung Nguyễn Khuyến.
H: Nhịp của các câu thơ như thế nào?
-Hướng dẫn HS đọc: Chú ý giọng điệu thơ; giọng đọc chậm rãi, ung dung, hồn nhiên, hóm hỉnh.
-Yêu cầu HS đọc và HS khác nhận xét.
- Cho HS tìm hiểu một số chú thích cần thiết. Kiểm tra việc tìm hiểu của HS.
- Mở rộng thêm một số từ như: nước cả, khôn. 
H: Bài thơ được viết theo thể thơ nào? Tác giả đã vận dụng thể thơ ấy như thế nào?
H:Điểm sáng tạo của bài thơ là gì? 
(Gợi ý: về mặt bố cục)
H: Nhận xét về ngôn ngữ được sử dụng trong bài thơ?
H: Từ đó, em hãy xác định đại ý của bài thơ?
Hoạt động 4: hướng dẫn học sinh tìm hiểu chi tiết văn bản.
H: Tác giả đã mở đầu bài thơ như thế nào? 
H: Theo nội dung câu thơ thì Nguyễn Khuyến phải tiếp đãi như thế nào khi bạn đến thăm?
- Dẫn dắt chuyển nội dung.
H: Sáu câu thơ tiếp theo thì hoàn cảnh tiếp bạn của thi nhân như thế nào?
- Lắng nghe, bổ sung thêm.
H: Có phải Nguyễn Khuyến nghèo đến như vậy hay không ?
H: Có ý kiến cho rằng: Nên hiểu câu thứ 7 là “riêng trầu không thì có”. Theo em có phải như vậy không ? vì sao ?
- Nhắc HS xem lại chú thích 5 – SGK. 
- GV bình ý thơ. 
H: Em có nhận xét gì về hình ảnh thơ trong đoạn thơ trên?
GV cung cấp bức tranh làng quê Việt Nam.
H: Đọc câu thơ cuối của bài thơ?
H: Trong câu thơ cuối nói lên điều gì?
H: So sánh với cụm từ “ta với ta”trong bài thơ Qua Đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan?
-Bổ sung;Qua đó ta cảm nhận được phần nào tính cá thể hoá của ngôn ngữ và sắc điệu trữ tình tạo nên giá trị văn chương trong các bài thơ cổ. 
H:Hãy đọc bài thơ hoặc hát một bài về tình bạn? 
Hoạt động 5: hướng dẫn HS tổng kết bài.
H: Nhận xét chung về tình bạn của Nguyễn khuyến trong bài thơ?
H: Bài thơ có những nét đặc sắc về nghệ thuật ?
Hoạt động 6: Hướng dẫn HS luyện tập qua phiếu học tập
Gợi ý:
Câu 1: A. Đúng.
Câu2: Nối: 1 - b; 2 – a
1-2 học sinh trả lời.
Nhận xét, bổ sung ý kiến. 
Lắng nghe, cảm nhận 
Dựa vào chú thích * trả lời.
Làm việc độc lập.
Lắng nghe và bổ sung.
Dựa vào văn bản trả lời 
Đọc văn bản.
Nhận xét bạn đọc.
Dựa vào SGK trả lời.
Suy nghĩ trả lời.
Dựa vào câu chữ trong bài thơ trả lời.
Suy nghĩ phát hiện, trả lời.
Dựa vào ngôn ngữ của bài thơ để trình bày.
Suy nghĩ, trả lời. 
Suy nghĩ độc lập, trả lời. 
Suy nghĩ, trả lời.
Lắng nghe, cảm nhận và suy nghĩ. 
Độc lập, suy nghĩ trả lời.
Lắng nghe và bổ sung ý kiến của các bạn trả lời còn chưa đầy đủ.
Suy nghĩ, trao đổi và trả lời.
Thảo luận nhóm -> cử đại diện trình bày-> các nhóm nhận xét lẫn nhau.
 Lắng nghe và cảm nhận
Quan sát tranh suy ngẫm và nhận xét.
Đọc câu thơ.
Suy nghĩ, trả lời. 
So sánh, đối chiếu.
Tìm đọc hoặc hát. 
Dựa vào kiến thức toàn bài tổng hợp, trả lời.
Đọc thầm ghi nhớ. 
Làm bài tập qua phiếu học tập.
Kiểm tra việc học bài và nắm bài của HS.
Thu hút HS vào bài.
I. Tìm hiểu chung văn bản 
 1. Tác giả: Nguyễn Khuyến (1835 – 1909) quê ở thôn Vị Hạ, xã Yên Đỗ, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam .Là người thông minh học giỏi đỗ đầu cả ba kì thi nên còn có tên gọi là Tam Nguyên Yên Đỗ.Ông ra làm quan khoảng mười năm sau đó thời thế loạn lạc thì cáo quan về ở ẩn. Nguyễn Khuyến là nhà thơ lớn của dân tộc.
2.Tác phẩm
a. Đọc và tìm hiểu
 chú thích.
- Đọc: Nhịp 3/4; 2/2/3;đặc biệt câu bảy nhịp 4/1/2. 
- Chú thích:
+ nước cả: nước đầy, nước lớn.
+ khôn: khó, e rằng khó, không thể.
 b. Thể thơ:
-Thất ngôn bát cú Đường luật. --- Câu 3-4 đối nhau( Ao sâu/ vườn rộng; nước cả/ rào thưa. Khôn chài cá/ khó đuổi gà). Câu 5-6 đối nhau( Cải/ bầu; chửa ra cây/ vừa rụng rốn; cà mới nụ/ mướp đương hoa).Các câu 1-2-4-6-8 hiệp vần chân .
- Bố cục bài thơ không tuân theo qui cách: Đề -Thực -Luận – Kết mà cấu trúc theo:(1+6+1) câu đầu nói lên niềm vui khi bạnđến; sáu câu giữa hóm hỉnh cười vui, không có gì để đãi bạn; câu cuối khẳng định chỉ có tình bạn đẹp.
- Ngôn ngữ thuần nôm, tự nhiên, gần gũi với lời ăn, tiếng nói hàng ngày, có cảm giác như Nguyễn Khuyến đang xuất khẩu thành thơ. 
 c. Đại ý: 
 Bài thơ là tiếng nói chân tình sâusắc của một tình bạn đẹp; là vẻ đẹp của một tâm hồn yêu thiên nhiên, gắn bó với làng quê đất nước.
II. Tìm hiểu chi tiết văn bản:
1. Câu thơ đầu:
”Đã bấy lâu nay bác tới nhà”
- Mở ra hết sức tự nhiên như lời nói hàng ngày với nhịp thơ 4/3, nhằm thông báo đã lâu lắm rồi bây giờ bạn mới đến nhà chơi. Vì thế lời thơ là một tiếng reo vui, hồ hởi, phấn chấn khi bạn tới thăm.
- Phải tiếp đãi thịnh soạn, nồng hậu.
2. Sáu câu thơ tiếp theo (câu 2-3-4-5-6-7)- Hoàn cảnh tiếp khách:
-Trẻ đi vắng: không có người để sai bảo hầu hạ, tiếp khách.
- Chợ thời(thì) xa:không có điều kiện để mua thức ăn đãi bạn.
- Khôn(khó) chài cá. 
- Khó đuổi gà.
- Cải chửa ra cây.
- Bầu vừa rụng rốn.
- Mướp đương hoa.
- Miếng trầu cũng không có.
Không có thứ gì có thể ăn được, uống được để tiếp đãi bạn được.Tất cả là một “con sốkhông” to tướng.
 - Nguyễn Khuyến dụng ý tạo ra một tình huống như vậy để tạo nên sự hóm hỉnh, đùa vui dành cho bạn .
 - Không nên hiểu “riêng trầu không thì có”vì không đúng với mạch lạc của tứ thơ.Mà nên hiểu là trầu không cũng không có nốt. Có như vậy thì mới làm nổi bật cái thanh đạm của ông quan thanh liêm về ở ẩn, mới làm nổi bật được vẻ đẹp tinh thần cao quí hơn tất cả; cái không có tất cả, chỉ có một thứ là có tất cả sẽ được chốt lại ở câu thơ cuối cùng.
- Hình ảnh thơ: gà, cá, cải, bầu, mướp ... là những hình ảnh của thiên nhiên vùng quê Việt Nam. Gợi nên không khí làng quê êm đềm xanh mướt, trù phú của cây trái nông thôn vùng đồng bằng Bắc Bộ thật tài tình. Phải yêu lắm, tha thiết gắn bó với làng quê thiên nhiên đất nước mới viết nên những vần thơ hay và đẹp như vậy.
3. Câu thơ cuối:Bác đến chơi đây ta với ta.
-“Ta với ta” là tôi với bác; là nhà thơ và bạn; là hai người nhưng là một tâm trạng mừng vui vì lâu ngày mới gặp nhau, chung tâm sự trước thời thế ...
 “Ta với ta” trong Qua Đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan lại là nỗi cô đơn của khách li hương khi đứng trên Đèo Ngang lúc hoàng hôn, còn ở đây trong câu thơ của Nguyễn Khuyến lại ấm áp tình đời và sâu nặng tình bạn. 
III. Ghi nhớ: 
1.Nội dung:
Là tình bạn đậm đà thắm thiết.
2. Nghệ thuật:
-Tạo tình huống thơ đặc biệt.
Giọng thơ hóm hỉnh, vui. 
...
IV. Luyện tập 
Câu1: Có ý kiến cho rằng bài thơ “Bạn Đến Chơi Nhà” không những ca ngợi tình bạn mà còn gợi ra không khí làng quê, vườn xanh cây trái miền Bắc Việt Nam thật tài tình. ý kiến đó là: 
Đúng ; B. Sai. 
Câu2: Nối các cột cho phù hợp với các nhận xét về các văn bản.
Cột A
Cột B
1.Bạn đến chơi nhà
a.sử dụng ngôn ngữ bác học, điêu luyện hấp dẫn.
2.Sau phút chia li (trích).
b.sử dụng ngôn ngữ đời thường nhưng cũng rất điêu luyện tài tình
 D.HƯớNG DẫN HọC SINH HọC BàI.
Nắm toàn bộ kiến thức của bài.
Làm bài tập còn lại trong SGK.
Học thuộc bài thơ.
Chuẩn bị soạn bài: Chữa lỗi về quan hệ từ.
C . Phần kết luận.
	1. Kết quả nghiên cứu.
	Với đề tài này, tôi đã vận dụng thực tế trong năm học 2005 - 2006. Trong khi hướng dẫn học sinh theo hướng tiếp cận của đề tài, tôi đã gây được hứng thú tích cực học tập ở các em với các câu hỏi trong bài học từ dễ đến khó; Từ cụ thể đến trừu tượng; từ phát hiện đến sáng tạo. Các em đã từng bước lĩnh hội được kiến thức và cảm nhận nội dung của bài thơ trở nên gần gũi, thiết thực. Vì thế số lượng học sinh tham gia góp ý, phát biểu xây dựng bài cũng như thảo luận trở nên sôi nổi hơn. Giờ học cũng bởi vậy mà tự nhiên và thân gần với các em. Qua phiếu học tập và kết quả bài kiểm tra văn biểu cảm về tác phẩm, tỷ lệ tiếp thu, lĩnh hội kiến thức của bài ở mức khá, giỏi đã tăng rõ rệt, điểm yếu đã được hạn chế, điểm kém không còn.
	Cụ thể kết quả lĩnh hội bài học "Bạn đến chơi nhà" năm học 2005 - 2006:
Lớp
Sỉ số
Điểm 9 - 10
Điểm 7 - 8
Điểm 5 - 6
Điểm 3 - 4
Điểm 0 - 2
Tổng số
%
Tổng
số
%
Tổng số
%
Tổng số
%
Tổng số
%
	2. Kiến nghị, đề xuất.
	Chương trình thay sách giáo khoa của ngành giáo dục là một sự chuyển mình rất mạnh mẽ, mang lại những tiến bộ tích cực, thu hút được rất nhiều sự quan tâm của các cấp ngành và nhân dân. Với vai trò là giáo viên trực tiếp giảng dạy Ngữ văn THCS nói chung và Ngữ văn 7 nói riêng. Tôi xin mạnh dạn có một số kiến nghị đề xuất:
	- Trong chương trình Ngữ văn 7 được xem là điểm kết thúc cho vòng 1 của chương trình THCS, cho nên có vị trí, tầm quan trọng lớn.
Song, cũng vì thế mà dường như kiến thức của chương trình khá nặng so với năng lực cảm thụ và tầm hiểu biết của học sinh. Vì thế, dẫn đến kết quả tiếp thu, lĩnh hội ở các em còn rất hạn chế (Ví dụ: Phần thơ trữ tình Trung đại, phần văn nghị luận...). Vì vậy, chúng tôi rất mong có sự điều chỉnh về thời gian và kiến thức phù hợp với năng lực, tầm hiểu biết của học sinh.
	- Khi dạy môn Ngữ văn, tôi nhận thấy để kích thích sự sáng tạo và thu hút sự chú ý của học sinh cũng rất cần thiết sử dụng các đồ dùng dạy học. Nhưng trên thực tế đồ dùng dạy học cho môn Ngữ văn còn qúa ít, nhất là các tranh ảnh minh họa cho bài học, từ đó ảnh hưởng rất lớn đến kết quả giảng dạy. Tôi rất mong môn Ngữ văn được sự quan tâm, bổ sung thêm các đồ dùng để giờ dạy có kết quả cao hơn.