Xuất phát từ chức năng, nhiệm vụ, đặc trưng của bộ môn Lịch sử và yêu cầu đổi mới giáo dục, cũng như thực tiễn dạy học bộ môn, việc biên soạn sách giáo khoa lịch sử trung học cơ sở có nhiều đổi mới về nội dung và phương pháp. Sách giáo khoa lịch sử hiện nay được biên soạn không chỉ là tài liệu giảng dạy của giáo viên mà còn là tài liệu học tập ở lớp và ở nhà của học sinh theo định hướng mới. Đó là, học sinh không phải học thuộc lòng sách giáo khoa mà cần phải tìm tòi, nghiên cứu những sự kiện có trong sách giáo khoa dưới sự tổ chức, hướng dẫn, giúp đỡ của giáo viên
MỘT SỐ KINH NGHIỆM Khi khai thác kênh hình trong giảng dạy Môn Lịch Sử 7 bậc THCS Họ Tên: Phạm Thị Mận Giới Tính: Nữ Dân Tộc: Kinh Năm sinh: 02/09/1965 Chức vụ: Giáo viên Đơn vị công tác: Trường THCS Cao Bá Quát Huyện Chư- Sê- Tỉnh Gia Lai Năm học: 2008- 2009 A. ĐẶT VẤN ĐỀ I. Lời mở đầu Xuất phát từ chức năng, nhiệm vụ, đặc trưng của bộ môn Lịch sử và yêu cầu đổi mới giáo dục, cũng như thực tiễn dạy học bộ môn, việc biên soạn sách giáo khoa lịch sử trung học cơ sở có nhiều đổi mới về nội dung và phương pháp. Sách giáo khoa lịch sử hiện nay được biên soạn không chỉ là tài liệu giảng dạy của giáo viên mà còn là tài liệu học tập ở lớp và ở nhà của học sinh theo định hướng mới. Đó là, học sinh không phải học thuộc lòng sách giáo khoa mà cần phải tìm tòi, nghiên cứu những sự kiện có trong sách giáo khoa dưới sự tổ chức, hướng dẫn, giúp đỡ của giáo viên. Từ đó, các em tự hình thành cho mình những hiểu biết mới về Lịch sử. Do đó, những thông tin trong sách giáo khoa một mặt được trình bày dưới dạng nêu vấn đề để học sinh suy nghĩ. Mặt khác, kèm theo những thông tin là những câu hỏi, bài tập yêu cầu học sinh thực hiện các hoạt động học tập khác nhau, trong đó đặc biệt là sự giảm tải 25% số học sinh kênh chữ, tăng đáng kể số lượng kênh hình. Kênh hình trong sách giáo khoa không chỉ minh họa, làm cơ sở cho việc tạo biểu tượng Lịch sử mà còn là một nguồn cung cấp kiến thức cho học sinh. Bên cạnh đó, một số bài viết trong sách giáo khoa còn có nhiều nội dung để ngỏ, chưa viết hết, yêu cầu học sinh thông qua làm việc với tranh ảnh, sơ đồ, bản đồ,lược đồ, sẽ tìm tòi, khám phá những kiến thức cần thiết liên quan đến nội dung bài học mà tác giả sách giáo khoa muốn truyền tải đến học sinh . Kênh hình trong sách giáo khoa Lịch sử gồm nhiều loại: bản đồ, sơ đồ, hình vẽ, tranh ảnh Lịch sử. Mỗi loại có một phương pháp lịch sử riêng. Song lại có thể sử dụng trong trình bày kiến thức mới, cũng cố kiến thức đã học, ra bài tập về nhà và trong kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh. Riêng đối với hình ảnh, tranh ảnh Lịch sử có hai dạng dùng để minh họa cho kênh chữ hoặc với tư cách là nguồn cung cấp thông tin, kiến thức cho người học. Với việc đổi mới nội dung, chương trình và phương pháp biên soạn sách giáo khoa Lịch sử như vậy, đòi hỏi giáo viên và học sinh phải đổi mới phương pháp dạy học. Trong đó, giáo viên với tư cách là người tổ chức, hướng dẫn, phát huy tính tích cực, độc lập của học sinh trong quá trình học tập, cần nắm được những điểm mới của sách giáo khoa nói chung, hệ thống kênh hình – một nguồn kiến thức quan trọng trong sách giáo khoa nói riêng. Qua nhiều năm trực tiếp giảng dạy môn Lịch sử lớp 7 theo tinh thần đổi mới, bằng những kinh nghiệm ít ỏi tích lũy được, tôi mạnh dạn đưa ra sáng kiến: Một số kinh nghiệm khi khái thác kênh hình môn Lịch sử 7 bậc THCS. Do thời gian, khuôn khổ của sáng kiến vì vậy tôi không trình bày hết được nội dung và phương pháp khai thác, sử dụng hết 69 tranh ảnh trong sách giáo khoa lịch sử 7. Đề tài này chỉ đưa ra những định hướng chung về phương pháp và và giới thiệu phương pháp sử dụng một số tranh ảnh mới được đưa vào ở một số bài bên cạnh những tranh ảnh đã có từ trước. Tôi hy vọng những sáng kiến nhỏ này sẽ giúp được phần nào cho giáo viên giảng dạy môn Lịch sử ở trường trung học cơ sở, phần nào giảm bớt khó khăn khi khai thác, sử dụng hệ thống kênh hình trong sách giáo khoa II. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu. 1. Thực trạng Để đáp ứng yêu cầu về nhận thức lý luận nắm vững nội dung khoa học các loại tài liệu trực quan, phương pháp sử dụng kênh hình trong dạy học lịch sử, cần thiết phải có một chuyên khảo ngắn gọn, có chất lượng – vừa nâng trình độ về lịch sử và nghiệp vụ cho giáo viên mà lại thiết thực, cụ thể. Đã có một số bài viết, một số tài liệu cung cấp cho giáo viên và học sinh những hiểu biết cần thiết như vậy, song còn ít và chưa đủ, chưa có hệ thống. Đã có nhiều cách giải đáp khác nhau trong việc sử dụng sách giáo khoa trong dạy học Lịch sử ở trường trung học cơ sở nhằm nâng cao hiệu quả giờ học. Hầu hết chúng ta đều thống nhất rằng; chỉ có thể sử dụng sách giáo khoa khi cả giáo viên và học sinh hiểu sâu sắc bài viết (kênh chữ) cũng như tranh, ảnh, biểu đồ, sơ đồ của sách giáo khoa. Tuy nhiên, việc khai thác nội dung kênh hình trong sách giáo khoa là biện pháp quan trọng để nâng cao chất lượng dạy học lại chưa được quan tâm một cách đầy đủ. Trong giờ dạy Lịch sử THCS vẫn còn có giáo viên coi việc sử dụng kênh hình là nhằm minh họa cho giờ dạy thêm sinh động, hoặc nếu có sử dụng khai thác thì phương pháp và nội dung khai thác chưa phù hợp. Vì vậy việc khai thác kiến thức trong kênh hình chưa được chú trọng phát huy. Qua các lần dự giờ, tôi thấy nguyên nhân của tình trạng đó có nhiều, song chủ yếu là: Chúng ta mới chỉ chú ý đến kênh chữ của sách giáo khoa, coi đây là nguồn cung cấp kiến thức Lịch sử duy nhất trong dạy học mà không thấy rằng kênh hình không chỉ là nguồn kiến thức quan trọng, cung cấp một lượng thông tin đáng kể, mà còn là phương tiện trực quan có giá trị giúp bài học Lịch sử trở nên sinh động hơn, hấp dẫn hơn, gây hứng thú học tập hơn cho học sinh. Không ít giáo viên chưa hiểu rõ xuất xứ, nội dung ý nghĩa của kênh hình trong sách giáo khoa. Trong khi đó đổi mới sách giáo khoa lần này số lượng kênh hình đã được tăng lên đáng kể so với trước. Đã có 69 các loại tranh ảnh, bản đồ và lược đồ ngoài ra còn sơ đồ... Có những giáo viên nhận thức đầy đủ giá trị, nội dung kênh hình nhưng lại ngại sử dụng, sợ mất thời gian, hoặc sử dụng mang tính hình thức, minh họa cho bài giảng. 2. Kết quả, hiệu quả thực trạng trên. Từ việc nhận thức và xác định về vị trí, ý nghĩa của việc sử dụng đồ dùng trực quan trong dạy học lịch sử chưa đúng đã dẫn đến tình trạng tranh ảnh, bản đồ được cấp nhiều nhưng có nơi tranh ảnh vẫn còn nằm im lìm trong thư viện của nhà trường từ nguyên nhân trên, hoặc nếu tranh ảnh có được sử dụng thì đó là các tiết thao giảng có người dự giờ, khi sử dụng thì còn mang tính chất minh họa. Vì thế trong giờ giảng, giáo viên không khai thác hết nội dung kiến thức lịch sử mà bức tranh, ảnh chứa đựng, trong khi đó kênh chữ không đề cập đến. Từ đó dẫn đến không tạo được biểu tượng cho học sinh, không cụ thể hóa các sự kiện, không khắc phục được tình trạng “hiện đại hóa” Lịch sử của học sinh. Học sinh học xong một sự kiện lịch sử chỉ là thuộc lòng kiểu học gạo, không hiểu bản chất sâu sắc sự kiện lịch sử, không nắm vững các quy luật của sự phát triển xã hội. Kết quả của những giờ học trên dẫn đến không giúp học sinh nhớ kỹ, hiểu sâu những hình ảnh, những kiến thức lịch sử, đồng thời không hình thành được khái niệm lịch sử, không giúp các em phát triển khả năng quan sát, trí tưởng tượng, tư duy về ngôn ngữ của học sinh. Những giờ học như vậy cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến học sinh không thích học Lịch sử, chất lượng điểm thi môn lịch sử những năm gần đây thấp. Qua điều tra một số học sinh ở một số trường vùng xa thị trấn, khi tôi hỏi các em hãy mô tả hay em hiểu biết gì về các bức tranh, ảnh ở những bài các em đã học thì hầu hết nhận được câu trả lời đó là: Các em đọc lại phần ghi chú ở dưới bức tranh chứ chưa nêu được nội dung bức tranh phản ánh nội dung gì về Lịch sử. Qua đó thấy rằng đã đến lúc chúng ta cần phải nghiêm túc xem xét lại việc xác định vị trí, ý kiến, phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan trong dạy học lịch sử ở trường THCS hiện nay. Từ thực trạng trên, để công việc sử dụng đồ dùng trực quan tạo hình trong dạy học lịch sử 7 THCS đạt hiệu quả tốt hơn, tôi mạnh dạn cải tiến nội dung đưa ra " Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan tạo hình trong dạy học lịch sử 7"như sau. B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Các giải pháp thực hiện. Trước hết, giáo viên phải xác định vị trí, ý nghĩa của đồ dùng trực quan nói chung và đồ dùng trực quan tạo hình nói riêng trong dạy học lịch sử. Bởi vì nguyên tắc trực quan là một trong những nguyên tắc cơ bản của lý luận dạy học, nhằm tạo cho học sinh những biểu tượng và hình thành khái niệm. Sử dụng đồ dùng trực quan là góp phần quan trọng tạo biểu tượng cho học sinh, là chỗ dựa để học sinh hiểu biết sâu sắc bản chất của sách giáo khoa lịch sử, là phương tiện có hiệu lực để hình thành khái niệm lịch sử. Giáo viên phải phân loại được các nhóm đồ dùng trực quan. Đâu là đồ dùng trực quan hiện vật, đồ dùng trực quan tạo hình, đồ dùng trực quan quy ước. Bởi có phân loại được các nhóm đồ dùng trực quan này thì giáo viên mới lựa chọn được các phương pháp phù hợp để khai thác và khi sử dụng mới linh hoạt và sáng tạo. Đồng thời để sử dụng tốt, giáo viên phải xác định rõ nội dung lịch sử được phản ánh qua đồ dùng trực quan. Phải dự kiến và xác định sử dụng chúng trong từng bài cụ thể. Giáo viên phải tổ chức, hướng dẫn, phát huy tính tích cực, độc lập của học sinh trong quá trình quan sát, tìm hiểu nội dung lịch sử được phản ánh qua tranh, ảnh lịch sử. Muốn vậy trong kế hoạch bài giảng của giáo viên phải có sự chuẩn bị chu đáo các thao tác, hệ thống câu hỏi để nhằm phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh. Làm sao để học sinh hiểu đồ dùng trực quan nhằm nâng cao chất lượng dạy học lịch sử, gây hứng thú học tập cho học sinh. Nó là chiếc “cầu nối” giữa quá khứ với hiện tại. II . Các biện pháp để tổ chức thực hiện. 1. Các nguyên tắc khi sử dụng. Đồ dùng trực quan tạo hình trong dạy học lịch sử 7 có nhiều loại:bản đồ, tranh ảnh lịch sử, mỗi loại có một phương pháp sử dụng riêng. Song nhìn chung lại có thể sử dụng trong trình bày kiến thức mới, củng cố kiến thức đã học, ra bài tập về nhà và trong khi kiểm tra, riêng đối với hình vẽ, tranh ảnh lịch sử lại có hai dạng: dùng để minh họa cho kênh chữ hoặc với tư cách là nguồn cung cấp thông tin, kiến thức cho người đọc. Khi sử dụng những kênh hình được trình bày với tư cách để minh họa cho kênh chữ thì việc sử dụng chúng chỉ dừng lại ở việc nhằm minh họa làm cho nội dung bài giảng sinh động, phong phú, hấp dẫn hơn. Giáo viên không sử dụng chúng trong củng cố bài hay trong kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh. Khi sử dụng những kênh hình loại này, giáo viên không đặt vấn đề bằng các câu hỏi gợi mở để học sinh giải quyết vấn đề. Giáo viên cũng không nên cho học sinh đứng lên thuyết trình về nội dung của kênh hình đó, vì nó vượt quá sức của các em. Giáo viên có thể giao nhiệm vụ cho học sinh về nhà tìm hiểu trước nội dung của bài để các em có biểu tượng ban đầu về các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử, thể hiện trong kênh hình. Tuy nhiên, đây là một việc làm khó khăn đối với học sinh vùng nông thôn, miền núi. Do vậy khi giao nhiệm vụ cho học sinh, giáo viên phải dựa vào điều kiện, hoàn cảnh học tập của học sinh để vận dụng cho phù hợp. Nội dung thuyết minh kênh hình phải phong phú, sinh động hấp dẫn, kết hợp với lời nói truyền cảm sẽ có sức thuyết phục cao đối với học sinh, tạo nên ở các em cảm xúc thực sự, nội dung bài giảng vì thế cũng sinh động, hấp dẫn hơn, học sinh sẽ trở nên yêu thích học tập môn Lịch sử hơn. Thông thường, kênh hình nói chung và hình vẽ, tranh ảnh nói riêng được trình bày với tư cách là nguồn cung cấp thông tin, kiến thức được in kèm theo câu hỏi để học sinh tự “làm việc” với sách giáo khoa dưới sự hướng dẫn của giáo viên, nhằm rút ra những kiến thức Lịch sử nhất định. Để sử dụng tốt, trước hết giáo viên phải xác định rõ được nội dung lịch sử được phản ánh qua tranh ảnh .Tiếp theo giáo viên phải dự kiến và xác định phương pháp sẽ sử dụng chúng trong từng bài cụ thể. Phương pháp sử dụng trong dạy học loại kênh hình này là giáo viên hướng dẫn học sinh quan sát. Đầu tiên là quan sát tổng thể rồi mới quan sát chi tiết kết hợp với miêu tả, phân tích, đàm thoại thông qua hệ thống câu hỏi gợi mở của giáoviên để học sinh rút ra được những kết luận. Khi tìm hiểu nội dung kênh hình qua các câu hỏi gợi mở giáo viên có thể tổ chức cho các em làm việc cá nhân hoặc theo nhóm hoặc toàn lớp. 2. Cách khai thác, tiếp cận Lịch sử qua tranh ảnh. Trước hết giáo viên phải xác định nguồn gốc và thời điểm xuất hiện tài liệu. Có nghĩa là nội dung xuất sứ của bức ảnh, bức ảnh phản ánh toàn diện hay một mặt, một khía cạnh nào đó của Lịch sử. Nội dung của tranh ảnh phản ánh sự kiện, hiện tượng, tiến trình lịch sử nào, ở khía cạnh nào, trung thành đến đâu. Tranh hay ảnh có nguồn gốc từ bao giờ cũng là loại tài liệu có giá trị bậc nhất. Sau khi xác định nguồn gốc, thời điểm như trên, ta có thể gợi ý cho học sinh nội dung và cách thể hiện những nội dung đó của tác giả trên tranh ảnh. - Những nhân vật chính trong tranh ảnh họ là ai? Họ đại diện cho ai? ... - Tiếp theo nhằm giáo dục học sinh đi sâu vào nội dung tranh ảnh. 3. Những kỹ năng khi khai thác tranh ảnh. Hình thành kỹ năng quan sát, nhận xét Hình thành kỹ năng mô tả tường thuật. Hình thành kỹ năng phân tích, nhận định, đánh giá. 4. Các bước làm việc với đồ dùng trực quan tạo hình. Bước 1. Cho học sinh quan sát tranh, ảnh để học sinh xác định một cách khái quát nội dung tranh ảnh cần khai thác. Bước 2. Giáo viên nêu câu hỏi gợi mở, nêu vấn đề, tổ chức cho học sinh tìm hiểu nội dung của tranh ảnh. Bước 3. Học sinh trình bày những kết quả tìm hiểu của mình về tranh ảnh, học sinh khác bổ sung hoàn thiện. Bước 4. Giáo viên nhận xét, bổ sung, học sinh trả lời và hoàn thiện nội dung khai thác tranh ảnh cung cấp cho học sinh về kiến thức Lịch sử. 5 . Hướng dẫn khai thác một số tranh ảnh cụ thể: * VD 1: Hướng dẫn khai thác tranh ảnh Bài 6: Các quốc gia phong kiến Đông Nam Á Đây là bức tranh chụp chùa tháp Pa- gan (Mianma) Hoạt động 1: Giáo viên hướng dẫn học sinh quan sát toàn bộ bức tranh hình 13 SGK LS 7 trang 19 và đưa ra câu hỏi Em có nhận xét gì về kiến trúc của Đông Nam Á qua hình 13? Hoạt động 2: Giáo viên cho học sinh quan sát và trả lời những câu hỏi bằng khả năng hiểu biết của các em. Hoạt động 3: Giáo viên tập trung sự chú ý của các em vào bức tranh, giáo viên tiến hành miêu tả: Bức tranh kiến trúc hình vòm kiểu bát úp có tháp nhọn đồ sộ khắc họa, nhiều hình ảnh sinh động ( chịu ảnh hưởng của kiến trúc Ấn Độ Hoạt động 4: Cuối cùng giáo viên đặt câu hỏi cho cả lớp. H: Các em có nhận xét gì về những kiến trúc và thành tựu của cư dân Đông Nam Á thời phong kiến *Ví dụ 2: Hướng dẫn học sinh vẽ sơ đồ để hiểu dược cội nguồn lịch sử Việt Nam thời Ngô Quyền dựng nước. Từ thế kỉ X đến giữa thế kỉ XI qua bài 8 / 25 SGK LS lớp 7 VUA QUAN VÕ QUAN VĂN THỨ SỬ CÁC CHÂU Hoạt động 1: Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc kĩ nội dung phần 1 của bài 8 cho các em tự vẽ sơ đồ và đưa ra câu hỏi: H: Em có nhận xét gì về tổ chức bộ máy nhà nước thời Ngô Quyền? Hoạt động 2: Giáo viên cho học sinh suy nghĩ và trả lời theo sự hiểu biết của các em. Hoạt đông 3: Giáo viên hướng dẫn học sinh phân tích sơ đồ sau đó giáo viên nhận xét và kết luận: Bộ máy nhà nước thời Ngô gồm 3 cấp: đứng đầu nhà nước là vua mọi quyền lực đều tập trung vào trong tay vua. Xong bộ máy nhà nước vẫn còn sơ sài nhưng bước đầu đã thể hiện ý chí tự lập, tự chủ * Ví dụ 3: Hướng dẫn học sinh tường thuật các trận đánh trên lược đồ. Muốn cho học sinh nhớ lâu nhớ kĩ đòi hỏi người giáo viên phải hướng dẫn học sinh biết tường thuật một trận đánh có trình tự logic theo sự kiện lịch sử. Vậy người giáo viên phải làm thế nào để hướng dẫn học sinh trình bày diễn biến theo trình tự một cách cấu trúc logic sôi nổi làm cuốn hút các học sinh khác hiểu và gây hứng thú, đồng thời thuộc bài ngay trên lớp, cụ thể bài 25 trang 119 SGK LS 7 ở phần 2 ( Tây Sơn lật đổ chính quyền họ Nguyễn và đánh tan quân xâm lược Xiêm), giáo viên hướng dẫn học sinh tường thuật lược đồ hình 58. Hình 58 – Lược đồ chiến thắng Rạch Gầm- Xoài Mút Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh nêu phần chú giải của lược đồ và phải hiểu hết các ký hiệu trên lược đồ đồng thời hiểu được nội dung của trận đánh Hoạt động 2: Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu địa thế tại sao lại lấy địa điểm ở Rạch Gầm- Xoài Mút và tìm hiểu thế lợi về quân ta, hại về quân địch như thế nào. Hoạt động 3: Giáo viên hướng dẫn học sinh tường thuật dùng những từ ngũ sinh động gợi mở, gây sự chú ý tò mò của các em. Muốn vậy người giáo viên phải hướng dẫn các em đi từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, tạo nên không khí sôi nổi, học sinh cuốn hút vào phần diễn biến thêm sinh động. Hoạt động 4: Sau khi tường thuật xong trận đánh giáo viên cho học sinh tự rút ra nguyên nhân thắng lợi, kết quả, ý nghĩa lịch sử. III. Kết quả nghiên cứu và thử nghiệm đề tài. Để khảo sát chất lương và hiệu quả của đề tài “Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan tạo hình dạy lịch sử 7, tôi tiến hành thử nghiệm ở 3 lớp 7A1, 7A2, 7A3 do tôi trực tiếp giảng dạy trong năm học 2007- 2008. * Kết quả khảo sát như sau: Kết quả Lớp Tỉ lệ% Học sinh vận dụng kiến thức Tỉ lệ% Học sinh khắc sâu sự kiện Tỉ lệ% Học sinh rèn kỹ năng thực hành 7A1 82% 86% 88% 7A2 80% 83% 78% 7A3 84% 81% 79% Đối với 3 lớp 7 còn lại là 7A4, 7A5, 7A6 không áp dụng phương pháp trên thì kết quả cho thấy. Kết Quả Lớp Học sinh vận dụng kiến thức Học sinh khắc sâu sự kiện Học sinh rèn kỹ năng thực hành Tỉ lệ% Tỉ lệ% Tỉ lệ% 7A4 20% 22% 18% 7A5 25% 27% 20% 7A6 17% 18% 15% * Kết quả: Qua kết quả khảo sát trên tôi thấy ở 3lớp 7A1,7A2,7A3 áp dụng phương pháp trên cho thấy kết quả học sinh vận dụng kiến thức, khắc sâu sự kiện, rèn kỹ năng thực hành cao hơn rất nhiều so với 3 lớp 7A4,7A5,7A6 .Còn đối với 3 lớp 7A4,7A5,7A6 dạy bình thường thì bình quân có tới hơn 50% học sinh chưa vận đụng được kiến thức đã học, chưa khắc sâu được sự kiện, chưa rèn được kỹ năng thực hành. Với kết quả trên đã cho thấy hiệu quả của phương pháp sử dụng kênh hình trong sách giáo khoa thực sự là cần thiết. Qua sự phân tích, và thực nghiệm trên tôi thấy đồ dùng trực quan tạo hình góp phần to lớn nâng cao chất lượng dạy - học, gây hứng thú học tập cho học sinh. Do vậy, việc sử dụng đồ dùng trực quan trong dạy học lịch sử là một điều không thể thiếu được. Giáo viên không chỉ chuẩn bị chu đáo về việc nắm vững nội dung các đồ dùng trực quan và nhất là biết sử dụng, khai thác trong dạy học lịch sử. Tóm lại, phương pháp trực quan giữ một vị trí quan trọng trong việc dạy học lịch sử làm cho việc dạy học lịch sử được phong phú, sinh động, kích thích sự hứng thú học tập và phát triển khả năng tư duy, bồi dưỡng tình cảm, tư tưởng cho học sinh. Nhận thức này được quán triệt trong giáo viên học sinh. Song đến nay kết quả chưa được cao bởi những điều kiện cơ sở vật chất mỗi trường, số lượng đồ dùng trực quan còn quá ít, việc biên soạn tài liệu, hướng dẫn phương pháp sử dụng chưa nhiều. Công việc này cần được chú trọng nhiều hơn nữa. III. Đề xuất và kiến nghị. 1. Đề xuất Giáo viên phải luôn xác định vị trí, ý nghĩa và vai trò của việc sử dụng đồ dùng trực quan trong dạy học lịch sử 7 nói chung và đồ dùng trực quan tạo hình nói riêng nó là chiếc cầu nối giữa quá khứ với hiện tại. Việc sử dụng đồ dựng trực quan không phải chỉ được tiến hành vào những giờ thao giảng, dạy minh hoạ mà nó phải được sử dụng thường xuyên liên tục. Muốn sử dụng và khai thác hết được nội dung Lịch sử được phản ánh trong đồ dùng trực quan tạo hình thì giáo viên phải biết lựa chọn phương pháp sử dụng. Có sự chuẩn bị công phu về kế hoạch bài dạy, nhất là khâu tổ chức cho học sinh tìm hiểu, tiếp nhận kiến thức mới trên lớp. Muốn thiết kế được tiết dạy có hiệu quả, giáo viên phải tham khảo tài liệu có liên quan đến bài học, đọc kỹ “ Mục tiêu cần đạt, xác định kiến thức cơ bản, đồng thời căn dặn học sinh sưu tầm ở nhà những thông tin về các đồ dùng trực quan tạo hình. Như vậy, khai thác tranh ảnh lịch sử là một trong những cách tiếp cận lịch sử tốt, có khả năng đưa lại hiệu quả giáo dục cao, nhưng lại không phải là một công việc đơn giản dễ thực hiện. Ở đây ngoài vấn đề nhận thức nội dung lịch sử qua tư liệu tranh ảnh lịch sử hoặc có nội dung lịch sử, còn có vấn đề rèn luyện óc quan sát và khả năng vận dụng phương pháp miêu tả. 2. Kiến nghị. . Cán bộ thư viện cần sắp xếp đồ dùng một cách khoa học tạo thuận lợi cho giáo viên đến lấy đồ dùng một cách thuận tiện. Phòng Giáo dục, Sở Giáo dục cần tổ chức tập huấn cho giáo viên những kỹ năng, phương pháp cần thiết về sử dụng đồ dùng trực quan nói chung và đồ dùng trục quan tạo hình nói riêng đối với bộ môn Lịch sử. Trên đây là một số ý kiến nhỏ giúp người giáo viên dạy Lịch sử tiến hành giảng dạy theo hướng đổi mới phương pháp. Kinh nghiệm này bản thân tôi đã từng làm và phổ biến cho giáo viên trong trường cùng thực hiện thấy hiệu quả rõ rệt. Mong rằng, nó sẽ là một trong muôn vàn ý kiến khác, góp phần vào quá trình đổi mới phương pháp dạy học môn Lịch sử hiện nay để góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy môn Lịch sử ở trường THCS hiện nay. Kính mong hội đồng sư phạm xem xét và bổ sung đóng góp ý kiến. Để bài viết của tôi được hoàn thiện hơn.
Tài liệu đính kèm: