Giáo án bài giảng Vật lý 7 tiết 23: Sơ đồ mạch điện - Chiều dòng điện

Trường THCS số 1 Nam Lý Giáo án vật lý lớp 7 
Giáo viên hướng dẫn: Nguyễn Thành Lương Giáo sinh thực hiện: Ngô Thành Luân 
1 
GIÁO ÁN BÀI GIẢNG 
Giáo viên hướng dẫn: Thầy Nguyễn Thành Lương 
Họ và tên giáo sinh: Ngô Thành Luân 
Tên bài dạy: Sơ đồ mạch điện – Chiều dòng điện 
Tiết PPCT: 23 
Ngày soạn: Ngày 20 tháng 02 năm 2012 
Ngày dạy: Thứ 5, ngày 23 tháng 02 năm 2012 
I. Mục tiêu. 
1. Kiến thức: 
- Nêu được quy ước về chiều dòng điện. 
2. Kỹ năng: 
- Vẽ được sơ đồ của mạch điện đơn giản đã được mắc sẵn bằng các kí hiệu đã được 
quy ước. Mắc được mạch điện đơn giản theo sơ đồ đã cho. 
- Chỉ được chiều dòng điện chạy trong mạch điện. Biểu diễn được bằng mũi tên 
chiều dòng điện chạy trong sơ đồ mạch điện. 
3. Thái độ: 
- Có thói quen sử dụng bộ phận điều khiển mạch điện đồng thời là bộ phận an toàn 
điện. 
- Rèn khả năng tư duy mềm dẻo và linh hoạt. 
II. Chuẩn bị: 
- Đèn pin, pin đèn , công tắc, 
- 5 đoạn dây nối có vỏ bọc cách điện, 
- Bóng đèn pin lắp sẵn vào đế. 
III. Hoạt động dạy học. 
1. Ổn định lớp. 
2. Kiểm tra bài cũ (5 – 7 phút). 
Hoạt động của Giáo viên Hoạt động của Học sinh 
● Câu hỏi 1: Thế nào là chất dẫn điện, chất 
cách điện. Lấy ví dụ về chất dẫn điện và 
chất cách điện? 
● Trả lời: Chất dẫn điện là chất cho dòng 
điện đi qua. Ví dụ: sắt, thép, ruột chì, axit, 
nước máy,  
Chất cách điện là chất không cho dòng 
điện đi qua. Ví dụ: gốm, sứ, nước nguyên 
chất, cao su, thủy tinh,  
Trường THCS số 1 Nam Lý Giáo án vật lý lớp 7 
Giáo viên hướng dẫn: Nguyễn Thành Lương Giáo sinh thực hiện: Ngô Thành Luân 
2 
● Câu hỏi 2: Dòng điện là gì? Nêu bản 
chất của dòng điện trong kim loại? 
● Gọi HS nhận xét, cho điểm câu trả lời 
của bạn. 
● GV nhận xét, cho điểm. 
● Trả lời: Dòng điện là dòng các điện tích 
dich chuyển có hướng. Dòng điện trong 
kim loại là dòng các electron tự do dịch 
chuyển có hướng. 
● HS nhận xét, cho điểm. 
3. Bài mới. 
Hoạt động của Giáo viên Hoạt động của Học sinh Nội dung viết bảng 
Đặt vấn đề. 
● Trong thực tế với những 
mạch điện phức tạp như 
mạch điện trong gia đình, 
mạch điện trong phòng học, 
mạch điện trong xe máy, ô 
tô,  các thợ điện căn cứ 
vào đâu để có thể mắc các 
mạch điện theo đúng yêu 
cầu cần có? Họ phải căn cứ 
vào sơ đồ mạch điện. Bài 
học hôm nay chúng ta cùng 
tìm hiểu sơ đồ mạch điện 
đơn giản. 
Hoạt động 1: Sử dụng kí 
hiệu để vẽ sơ đồ mạch 
điện và mắc mạch điện 
theo sơ đồ (15 phút). 
● Nhằm mô tả đơn giản các 
mạch điện và mắc một 
mạch điện theo đúng yêu 
cầu, người ta sử dụng các kí 
hiệu biểu thị các bộ phận 
của mạch điện để vẽ sơ đồ 
cho mạch điện. 
● (Sử dụng CNTT) Chiếu 
bảng ký hiệu một số bộ 
phận của mạch điện. 
I. Sơ đồ mạch điện 
1. Ký hiệu của một số bộ 
phận mạch điện (SGK) 
Trường THCS số 1 Nam Lý Giáo án vật lý lớp 7 
Giáo viên hướng dẫn: Nguyễn Thành Lương Giáo sinh thực hiện: Ngô Thành Luân 
3 
● Yêu cầu HS tìm hiểu ký 
hiệu của một số bộ phận 
mạch điện và vẽ vào vở. 
● Lưu ý giới thiệu kĩ cách 
kí hiệu nguồn điện (kí hiệu 
HS hay nhầm): 
Khi vẽ kí hiệu nguồn điện, 
chú ý nét dài là cực dương, 
nét ngắn là cực âm, còn hai 
nguồn điện mắc nối tiếp thì 
nét dài và nét ngắn xen kẽ. 
● Yêu cầu HS làm C1: 
Từ những kí hiệu của một 
số bộ phận mạch điện trên, 
các em hãy vận dụng làm 
câu C1. 
● (Sử dụng CNTT) Chiếu 
hình 19.3. 
? Trong mạch điện hình 
19.3 gồm có những bộ phận 
nào? Và nêu kí hiệu các bộ 
phận đó. 
● Từ vị trí các bộ phận 
trong mạch điện và dựa vào 
kí hiệu của một số bộ phận 
mạch điện, hãy vẽ sơ đồ 
cho mạch điện này vào vở. 
● Gọi HS lên bảng vẽ. 
● Gọi HS nhận xét. 
● GV nhận xét, sữa chữa 
nếu cần. 
● Yêu cầu HS làm tiếp C2: 
Từ sơ đồ ở câu C1, hãy vẽ 
một sơ đồ khác bằng cách 
thay đổi các kí hiệu trong 
sơ đồ này (các em chỉ vẽ 
một sơ đồ, còn các sơ đồ 
khác thì các em về nhà vẽ 
tiếp). 
● Yêu cầu HS lên bảng vẽ. 
● Từ sơ đồ câu C2, phát 
● Tìm hiểu ký hiệu của một 
số bộ phận mạch điện và vẽ 
vào vở. 
● Trong mạch điện hình 
19.3 gồm có nguồn điện, 
công tắc, bóng đèn, dây 
dẫn. 
● HS vẽ vào vở. 
● HS lên bảng vẽ. 
● HS nhận xét. 
● HS thực hiện. 
● HS lên bảng vẽ. 
● HS nhận dụng cụ và thực 
2. Sơ đồ mạch điện 
C1. 
C2. 
Trường THCS số 1 Nam Lý Giáo án vật lý lớp 7 
Giáo viên hướng dẫn: Nguyễn Thành Lương Giáo sinh thực hiện: Ngô Thành Luân 
4 
dụng cụ cho các nhóm HS 
mắc mạch điện theo yêu 
cầu C3. 
- Giới thiệu các bộ phận. 
- Phát dụng cụ cho mỗi 
nhóm. 
- Hướng dẫn HS mắc theo 
sơ đồ. 
- Kiểm tra sau khi HS mắc 
xong. 
● Các em đã thực hành lắp 
mạch điện theo sơ đồ mạch 
điện, vậy em nào giúp thầy 
trả lời câu hỏi nêu ra ở đầu 
bài: “Người thợ điện căn cứ 
vào đâu để có thể mắc các 
mạch điện theo đúng như 
yêu cầu cần có?” 
● Vậy qua căn cứ này thì ta 
rút ra công dụng của sơ đồ 
mạch điện như sau: 
- Mô tả đơn giản mạch 
điện. 
- Dùng trong lắp, sửa chữa 
mạch điện. 
Hoạt động 2: Xác định và 
biểu diễn chiều dòng điện 
quy ước (10 phút). 
● Yêu cầu HS tìm hiểu quy 
ước về chiều dòng điện 
trong SGK trang 58. 
? Chiều dòng điện được 
quy ước như thế nào? 
● (Sử dụng CNTT) Chiếu 
bảng: Quy ước chiều dòng 
điện: Chiều dòng điện là 
chiều từ cực dương qua dây 
dẫn và các dụng cụ điện tới 
cực âm của nguồn điện. 
hiện mắc mạch điện. 
● Căn cứ vào ký hiệu các 
bộ phận của sơ đồ mạch 
điện đã cho. 
● HS tìm hiểu. 
● Chiều dòng điện là chiều 
từ cực dương qua dây dẫn 
và các dụng cụ điện tới cực 
âm của nguồn điện. 
C3. 
● Công dụng: 
- Mô tả đơn giản mạch 
điện. 
- Dùng trong lắp, sửa chữa 
mạch điện. 
II. Chiều dòng điện 
- Chiều của dòng điện là 
chiều từ cực dương, qua 
dây dẫn và các thiết bị điện 
tới cực âm của nguồn điện. 
Trường THCS số 1 Nam Lý Giáo án vật lý lớp 7 
Giáo viên hướng dẫn: Nguyễn Thành Lương Giáo sinh thực hiện: Ngô Thành Luân 
5 
● Minh họa cho cả lớp. 
- (Sử dụng CNTT) Vẽ sơ đồ 
ở câu C1 (công tắc đóng). 
- Theo quy ước, nhìn vào sơ 
đồ thì ta có chiều dòng điện 
như sau: Chiều dòng điện 
bắt đầu từ cực dương của 
nguồn điện, qua dây dẫn 
đến công tắc, đến bóng đèn, 
và trở về cực âm của nguồn 
điện. 
● Dòng điện một chiều là 
gì? 
- (Sử dụng CNTT) Dòng 
điện được cung cấp bởi pin, 
acquy có chiều không thay 
đổi gọi là dòng điện một 
chiều. 
● Hướng dẫn HS làm câu 
C4. 
- Chiếu hình chiều dịch 
chuyển của các electron 
trong dây dẫn kim loại 
(H20.4). 
- Minh họa: Chiều dịch 
chuyển có hướng của các 
êlectrôn tự do trong dây dẫn 
kim loại từ cực âm của 
nguồn điện qua dây dẫn tới 
cực dương của nguồn điện. 
- Từ chiều chuyển dịch 
chuyển của các electron 
trong dây dẫn kim loại, các 
em hãy so sánh với chiều 
dòng điện quy ước. 
- Nhận xét câu trả lời của 
HS. 
Chiều quy ước của dòng 
điện ngược với chiều dịch 
chuyển có hướng của các 
êlectrôn tự do trong dây dẫn 
kim loại. 
● Là dòng điện được cung 
cấp bởi pin, acquy có chiều 
không thay đổi. 
● Làm câu C4. 
- HS so sánh và trả lời. 
Chiều quy ước của dòng 
điện ngược với chiều dịch 
chuyển có hướng của các 
êlectrôn tự do trong dây dẫn 
kim loại. 
Trường THCS số 1 Nam Lý Giáo án vật lý lớp 7 
Giáo viên hướng dẫn: Nguyễn Thành Lương Giáo sinh thực hiện: Ngô Thành Luân 
6 
● Yêu cầu HS làm C5. 
- Minh họa sơ đồ hình 
21.1a: Ta dùng mũi tên để 
biểu diễn chiều dòng điện 
trong sơ đồ mạch điện này, 
đầu tiên bắt đầu từ cực 
dương, qua dây dẫn, đến 
bóng đèn, qua dây dẫn, đến 
công tắc và cuối cùng trở 
về cực âm. 
● Yêu cầu HS biểu diễn các 
sơ đồ còn lại. 
- Hình 21.1b: Để biểu diễn 
chiều dòng điện bằng mũi 
tên thì đầu tiên bắt đầu từ 
đâu rồi đến các dụng cụ gì? 
- Tương tự ở các hình 
21.1c; 21.1d để vẽ chiều 
dòng điện thì đầu tiên bắt 
đầu từ đâu rồi đến các dụng 
cụ gì? 
● Gọi HS lên bảng biểu 
diễn. 
● Yêu cầu HS nhận xét. 
● Giáo viên nhận xét, sữa 
chữa (nếu cần). 
● Ở hình 21.1d, khi công 
tắc K mở thì chiều dòng 
điện như thế nào? 
- GV nhận xét, ta lời: 
Khi công tắc K mở thì 
trong mạch điện không có 
mạch điện, không có dòng 
điện thì không có chiều 
dòng điện. 
● HS làm C5. 
● HS biểu diễn các sơ đồ 
còn lại. 
- Hình 21.1b: Bắt đầu từ 
cực dương tới công tắc, tới 
bóng đèn, tới cực âm của 
nguồn điện. 
- Hình 21.1c: Bắt đầu từ 
cực dương tới công tắc, tới 
bóng đèn, tới cực âm. 
- Hình 21.1d: Bắt đầu từ 
cực dương tới bóng đèn, tới 
công tắc, tới cực âm. 
● HS lên bảng biểu diễn. 
● HS nhận xét. 
● HS trả lời. 
C5. 
a) 
b) 
c) 
d) 
K 
K 
K 
K 
Trường THCS số 1 Nam Lý Giáo án vật lý lớp 7 
Giáo viên hướng dẫn: Nguyễn Thành Lương Giáo sinh thực hiện: Ngô Thành Luân 
7 
Hoạt động 3: Cũng cố - 
vận dụng – hướng dẫn về 
nhà (10 phút). 
1. Vận dụng: 
● Hướng dẫn HS làm C6. 
- Chiếu hình 21.2. 
- Nguồn điện gồm mấy 
chiếc pin? 
- Thông thường cực dương 
của đèn pin thường được 
lắp về phía đầu của đèn pin. 
- (Sử dụng CNTT) Chiếu 
hình chiếc đèn pin. 
- Từ hình minh họa chiếc 
đèn pin, hãy vẽ sơ đồ mạch 
điện và biểu diễn chiều 
dòng điện chạy trong mạch 
điện của chiếc đèn pin này. 
- Gọi HS lên bảng vẽ và 
biểu diễn. 
- (Sử dụng CNTT) Chiếu 
hình sơ đồ mạch điện của 
chiếc đèn pin và chiều dòng 
điện chạy trong mạch điện 
đó. 
2. Củng cố 
?1: Khi vẽ sơ đồ mạch điện 
phải tuân thủ qui tắc nào? 
- Khi vẽ mạch điện cần phải 
sử dụng hệ thống kí hiệu 
các thiết bị điện theo qui 
ước. 
?2: Chiều dòng điện được 
quy ước như thế nào? 
- Chiều dòng điện là chiều 
từ cực dương qua dây dẫn 
và các dụng cụ điện tới cực 
âm của nguồn điện. 
- Nguồn điện gồm 2 pin. 
- HS vẽ và biểu diễn. 
- HS lên bảng vẽ và biểu 
diễn. 
III. Vận dụng: 
Trường THCS số 1 Nam Lý Giáo án vật lý lớp 7 
Giáo viên hướng dẫn: Nguyễn Thành Lương Giáo sinh thực hiện: Ngô Thành Luân 
8 
Hướng dẫn về nhà 
- Ôn lại bài, làm bài tập 
SBT & đọc phần "Có thể 
em chưa biết" 
- Chuẩn bị bài 22. 
 Nam Lý, ngày  tháng  năm 2012 
 Giáo viên hướng dẫn 
 Nguyễn Thành Lương