Giáo án Đại số Lớp 7 - Tuần 15 - Năm học 2010-2011

Tuần 15
Ngày soạn : 28/ 11/ 2010
Tiết 29
Ngày giảng: 30/ 11/ 2010
	 §5 HÀM SỐ
A/. MỤC TIÊU
HS biết khái niệm hàm số.
Nhận biết đại lượng này có phải là hàm số của đại lượng kia hay không trong những cách cho cụ thể và đơn giản (bằng bảng, bằng công thức).
Tìm được giá trị tương ứng của hàm số khi biết giá trị của biến số.
B/. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
GV: bảng phụ ghi bài tập, khái niệm về hàm số, thước thẳng.
Học sinh:Thước thẳng – Bảng phụ nhóm.
C/. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Hoạt động 1:1) MỘT SỐ VÍ DỤ VỀ HÀM SỐ
GV: Trong thực tiển và trong toán học ta thường gặp các đại lượng thay đổi phụ thuộc vào sự thay đổi của các đại lượng khác.
Ví dụ 1: Nhiệt độ Trường (0C) phụ thuộc vào thời điểm t (giờ) trong một ngày.
GV đưa bảng ở ví dụ 1 trang 2 lên màn hình yêu cầu HS đọc bảng và cho biết: Theo bảng này, nhiệt độ trong ngày cao nhất khi nào? Thấp nhật khi nào?
HS đọc ví dụ 1 và trả lời
- Theo bảng này, nhiệt độ trong ngày cao nhất lúc 12 giờ trưa (260C) và thấp nhất lúc 4 giờ sáng (180C).
Ví dụ 2 (trang 63 SGK)
Một thanh kim loại đồng chất có khối lượng riêng là 7,8 (g/cm3) có thể tích là V(cm3). Hãy lập công thức tính khối lượng m của thanh kim loại đó.
HS: m = 7,8V
- Công thức này cho ta biết m và V là hai đại lượng quan hệ như thế nào?
- m và V là hai đại lượng tỉ lệ thuận vì công thức có dạng : y = kx với k = 7,8
- Hãy tính các giá trị tương ứng của m khi V = 1 ; 2 ; 3 ; 4.
V(cm3)
1
2
3
4
m(g)
7,8
15,6
23,4
31,2
Ví dụ 3: Một vật chuyển động đều trên quãng đường dàu 50km với vận tốc v (km/h). Hãy tính thời gian t(h) của vật đó.
- t = 
- Công thức này cho ta biết với quãng đường không đổi, thời gian và vận tốc là hai đại lượng quan hệ như thế nào?
- Quãng đường không đổi, thời gian và vận tốc là hai đại lượng tỉ lệ nghịch vì công thức có dạng
- Hãy lập bảng các giá trị tương ứng của t khi biết v = 5 ; 10 ; 25 ; 50
v(km/h)
5
10
25
50
t(h)
10
5
2
1
Nhìn vào bảng ở ví dụ 1 em có nhận xét gì?
HS: Nhiệt độ T phụ thuộc vào sự thay đổi thời điểm t.
- Với mỗi thời điểm t, ta xác định được mấy giá trị nhiệt độ T tương ứng?
- Với mỗi giá trị của thời điểm t, ta chỉ xác định được một giá trị tương ứng của nhiệt độ T.
Lấy ví dụ
Ví dụ: t = 0 (giờ) thì T = 200C
 t = 12 (giờ) thì T = 260C
- Tương tự, ở ví dụ 2 em có nhận xét gì?
HS: Khối lượng m của thanh đồng phụ thuộc vào thể tích V của nó. Với mỗi giá trị của V ta chỉ xác định được một giá trị tương ứng của m.
- Ta nói nhiệt độ T là hàm số của thời điểm t , khối lượng m là một hàm số của thể tích V.
- Ở ví dụ 3, thời gian t là hàm số của đại lượng nào?
- HS: thời gian t là hàm số của vận tốc v. 
Vậy hàm số là gì? Þ phần 2
Hoạt động 2: 2) KHÁI NIỆM HÀM SỐ
GV: Qua các ví dụ trên, đại lượng y được gọi là hàm số của đại lượng x thay đổi khi nào?
HS: Nếu đại lượng y phụ thuộc vào đại lượng thay đổi x sao cho với mỗi giá trị của x ta luôn xác định được chỉ một giá trị tương ứng của y thì y được gọi là hàm số của x.
GV đưa khái niệm hàm số (trang 93 SGK ) lên màn hình. Lưu ý để y là hàm số của x cần có các đều kiện sau:
- x và y đều nhận các giá trị số.
- Đại lượng y phụ thuộc vào đại lượng x.
- Với mỗi giá trị của x không thể tìm được nhiều hơn một giá trị tương ứng của y.
GV giới thiệu phần “chú ý” trang 63 SGK 
HS đọc “chú ý” SGK
Cho HS làm bài tập 24 trang 63 SGK (đưa đề bài lên màn hình).
HS nhìn vào bảng ta thấy 3 điều kiện của hàm số đều thoả mãn, vậy y là một hàm số của x.
Đối chiếu với 3 điều kiện của hàm số, cho biết y có phải là hàm số của x hay không?
Đây là trường hợp hàm số được cho bằng bảng
- GV cho ví dụ về hàm số được cho bởi công thức?
HS: y = f(x) = 3x
y = g(x) = 
Xét hàm số y = f(x) = 3x
- HS: f(1) = 3.1 = 3
Hãy tính f(1)? F(-5)?f(0)?
f(-5) = 3.(-5) = -15
f(0) = 3.0 = 0
Xét hàm số y = g(x) = 
Tính g(2)? G(-4)?
HS : g(2) = 
 g(-4) = 
Hợp đồng 3: LUYỆN TẬP
- Cho HS làm bài tập 35 trang 47, 48 SBT (đề bài đưa lên mà hình)
HS làm bài tập.
Đại lượng y có phải là hàm số của đại lượng x không, nếu bảng có giá trị tương ứng của chúng là:
Trả lời:
a) 
X
-3
-2
-1
2
Y
-4
-6
-12
36
24
6
a) y là hàm số của x vì phụ thuộc vào sự biến đổi của x, với mọi giá trị của x ta chỉ có một giá trị tương ứng của y.
x và y liên hệ thế nào? Công thức liên hệ?
x và y là hai đại lượng tỉ lệ nghịch vì x.y = 12 Þ 
x
4
4
9
16
y
-2
2
3
4
b) y không phải là hhàm số của x vì ứng với x = 4 có hai giá trị tương ứng của y là (-2) và 2
Phát hiện mối quan hệ giữa y và x
y là căn bậc hai của x
c) 
x
-2
-1
0
1
2
y
1
1
1
1
1
c) y là một hàm số của x
Đây là một hàm hằng vì ứng với mỗi giá trị của x, chỉ có một giá trị tương ứng y=1
- Cho HS làm bài tập 25 trang 64 SGK 
HS làm bài tập, một HS lên bảng làm:
Cho hàm số y = f(x) = 3x2 + 1
Tính f; f(1); f(3)
f(1) = 3.12 + 1 = 3 + 1 = 4
f(3) = 3.32 + 1 = 27 + 1 = 28
Hoạt động 4: HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Nắm vững khái niệm hàm số, nắm vững các điều kiện để y là một hàm số của x. bài tập số 26, 27, 28, 29, 30 trang 64 SGK.
Tuần 15
Ngày soạn : 28/ 11/ 2010
Tiết 30
Ngày giảng:02/ 12/ 2010
 LUYỆN TẬP
A/. MỤC TIÊU
Củng cố khái niệm hàm số.
Rèn luyện khả năng nhận biết đại lượng này có phải là hàm số của đại lượng kia hay không (theo bảng, theo công thức, sơ đồ).
Tìm được giá trí tương ứng của hàm số theo biến và ngược lại.
B/. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
Chuẩn bị của GV: 
+Đèn chiếu, các phim giấy trong (hoặc bảng phụ ) ghi bài tập. 
Thước kẻ, phấn màu 
Học sinh: thước kẻ, giấy trong, bút dạ.
+ Bảng phụ nhóm.
C/. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Hoạt động 1: KIỂM TRA, CHỮA BÀI TẬP
HS1: - Khi nào đại lượng y được gọi là hàm số của đại lượng x?
HS1: - Trình bày khái niệm hàm số SGK.
- Chữa bài tập 26 trang 64 SGK.
Cho hàm số y = 5x – 1
- Chữa bài tập 26 SGK.
Lập bảng các giá trị tương ứng của y khi x = -5; -4; -3; -2; 0; 
x
-5
-4
-3
-2
0
y = 5x-1
-26
-21
-16
-11
-1
0
HS2: Chữa bài tập 27 trang 64 SGK (Đề bài đưa lên bảng phụ hoặc đèn chiếu)
HS2:
Đại lượng y có phải là hàm số của đại lượng x không?
a) Đại lượng y là hàm số của đại lượng x vì y phụ thuộc theo sự biến đối của x, với mi giá trị của x chỉ có một giá trị tương ứng của y.
Công thức: xy = 15 Þ 
y và x là tỉ lệ nghịch với nhau.
b)
b) y là một hàm hằng. Với mỗi giá trị của x y có một giá trị tương ứng của y bằng 2.
HS3: Chữa bài tập 29 trang 64 SGK.
Cho hàm số y = f(x) = x2 – 2
HS3: y = f(x) = x2 – 2
Hãy tính: f(2) ; f(1) ; f(0) ; f(-1); f(-2)
f(2) = 22-2 =2
f(1) =12-2 =-1
f(0) = 02-2 =-2
f(-1) = (-1)2-2 =-1
f(-2) = (-2)2-2 =2
HS cả lớp nhận xét bài làm của bạn
GV nhận xét và cho điểm.
Hoạt động 2: LUYỆN TẬP
Bài 30 Trang 64 SGK 
Cho hàm số y = f(x) = 1 – 8x
Khẳng định nào sau đây là đúng:
a) f(-1) = 9 . b) f =-3
c) f(3) = 25
GV: Để trả lời bài này , ta phải làm thế nào?
HS: Ta phải tính f(-1); f; f(3) rồi đối chiếu với các giá trị cho ở đề bài.
f(-1) = 1 – 8.(-1) = 9 Þ a đúng.
f = 1 – 8. =-3 Þ b đúng
f(3) = 1 –8.3 = -23 Þ c sai
Bài 31 trang 65 SGK 
Cho hàm số . Điền số thích hợp vào ô trống trong bảng sau:
x
-0,5
4,5
9
y
-2
0
- GV: Biết x, tính y như thế nào?
- HS: Thay giá trị của x vào công thức 
Biết y, tính x như thế nào?
Từ Þ 3y = 2x
Þ 
Kết quả
x
-0,5
-3
0
4,5
9
y
-2
0
3
6
* GV giới thiệu cho HS cách cho tương ứng bằng sơ đồ Ven.
Ví dụ: Cho a, b, c, d, m, n, p, q ỴR
a
b
c
d
m
n
p
q
GV giải thích: a tương ứng với m,
1
2
3
-2
-1
0
5
Bài tập: Trong các cơ đồ sau, sơ đồ nào biểu diễn mộp hàm số:
a) 
`
HS trả lời:
a) Sơ đồ a không biểu diễn một hàm số vì ứng với một giá trị của x(3) ta xác định được hai giá trị của y (0 và s5).
1
-1
5
-5 
1
0
5
-5
b) 
b) Sơ đồ b biểu diễn một hàm số vì ứng với mỗi giá trị của x ta chỉ xác định được một giá trị tương ứng của y.
GV lưu ý HS: Tương ứng xét theo chiều từ x tới y.
Bài 40 trang 48, 49 SBT
(Đề bài đưa lên màn hình)
Bài làm:
Hãy khoanh tròn chữ cái đứng trước câu trả lời đúng.
Đại lượng y trong bảng nào sau đây không phải là hàm số của đại lượng x.
 A Giải thích: Ở bảng A y không phải là hàm số của x vì ứng với 1 giá trị của x có hai giá trị tương ứng của y.
Giải thích
x =1 thì y = -1 và 1
x = 4 thì y = -2 và 2
- GV yêu cầu thêm: Giải thích ở các bảng B, C, Đường tại sao y là hàm số của x. hàm số ở bảng C có gì đặc biệt.
- HS giải thích theo khái niệ hàm số.
Hàm số ở Bảng C là hàm hằng.
Bài tập 42 trang 49 SBT
(Đưa đề bài lên màn hình).
Cho HS hoạt động nhóm
Cho hàm số y = f(x) = 5 – 2x
HS có thể lập bảng thu gọn
a) Tính f(-2) ; f(-1) ; f(0) ; f(3)
b) Tính các giá trị của x ứng với y = 5 ; 3 ; -1.
x
-2
-1
0
3
0
1
3
y
9
7
5
-1
5
3
-1
c) Hỏi x và y có tỉ lệ thuận không? Có tỉ lệ nghịch không? Vì sao?
y và x không tỉ lệ thuận vì 
y và x không tỉ lệ nghịch vì:
(-2).9 ¹ (-1).7
Hoặc có thể trình bày cụ thể:
a) f(-2) = 5 – 2.(-2) = 9
..
b) y = 5 – 2x 
Þ 2x = 5 – y Þ x= 
thay y = 5 vào công thức Þ x = 0 
GV kiểm tra bài làm của một vài nhóm
Đại diện một vài nhóm trình bày bài.
HS nhận xét bài làm của các nhóm.
Hoạt động 3: HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Bài tập về nhà số 36, 37, 38, 39, 43 trang 48, 49 SBT.
Học trước bài § 6. mặt phẳng tọa độ.
Tiết sau mang thước kẻ, compa để học bài.