Giáo án dạy giỏi Vật lý 7 Bài 20: Chất dẫn điện và chất cách điện dòng điện trong kim loại

GIÁO ÁN DỰ THI GVDG CẤP TRƯỜNG TIẾT 2 - VÒNG II
NĂM HỌC 2011 - 2012
Giáo viên dạy: Nguyễn Thành Trung, Lớp dạy: 7A, Tiết: 2, Thứ 7, ngày 11 tháng 02 năm 2012
Tuần: 23 Ngày soạn: 08.02.2012 
Tiết: 22 Ngày dạy: 11.02.2012 
BÀI 20: CHẤT DẪN ĐIỆN VÀ CHẤT CÁCH ĐIỆN
DÒNG ĐIỆN TRONG KIM LOẠI
I. MỤC TIÊU : 
Kiến thức : 
+ Nêu được dòng điện trong kim loại là dòng các êlectron tự do dịch chuyển có hướng.
+ Nhận biết được vật liệu dẫn điện là vật liệu cho dòng điện đi qua và vật liệu cách điện là vật liệu không cho dòng điện đi qua.
+ Kể tên được một số vật liệu dẫn điện và vật liệu cách điện thường dùng.
Kỹ năng : 
+ Mắc mạch điện đơn giản, làm thí nghiệm xác định vật dẫn điện, vật cách điện.
Thái độ : 
+ Có thói quen sử dụng điện an toàn.
II. CHUẨN BỊ :
	+ Mỗi nhóm HS: 
- 1 bóng đèn đui nghạnh hoặc đui xoáy được nối với phích cắm điện.
- 2 pin có giá lắp, 1 bóng đèn pin, 1 công tắc, 5 đoạn dây nối có mỏ kẹp
- 1 đoạn dây đồng, 1 đoạn dây nhôm, 1 đoạn dây thép, 1 chén sứ, 1 đoạn vỏ bọc ngoài dây điện.
	+ Cả lớp:
- Tranh phóng to hình 20.1 và 20.3, 20.4 – SGK.
- Máy chiếu và bài giảng PowerPoint.
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC.
Ổn định tổ chức : 
+ Kiểm tra sĩ số học sinh
Kiểm tra bài cũ : (5 phút)
+ Dòng điện là gì? 
+ Hãy kể tên một số nguồn điện thường dùng.
+ Đang có dòng điện chạy trong vật nào dưới đây?
A. Một mảnh nilông đã được cọ xát.
B. Chiếc pin tròn được đặt tách riêng trên bàn.
C. Đồng hồ dùng pin đang chạy.
D. Đường dây điện trong gia đình khi không sử dụng bất cứ một thiết bị điện nào.
Bài mới :
Hoạt động của giáo viên.
Hoạt động của học sinh.
Hoạt động 1: Tổ chức tình huống học tập. (5 phút)
- GV: Yêu cầu HS dùng dây đồng nối hai đầu một bóng đèn vào hai cực của bộ pin sao cho đèn sáng. Sau đó thay một sợi dây đồng bằng một sợi dây nhựa. 
- GV: Đèn có sáng không? Tại sao? Dòng điện chạy qua đoạn dây nào và không chạy qua đoạn dây nào để đến đèn?
- GV: Bây giờ thay đoạn dây nhựa bằng đoạn dây nhôm hay dây thép thì đèn có sáng không? Tại sao?
- GV: Ta nói rằng dây đồng, nhôm, sắt là dẫn điện còn dây nhựa không dẫn điện. Vậy thế nào là chất dẫn điện và chất cách điện?
- HS: Mắc mạch điện theo yêu cầu của GV dùng dây đồng nối hai đầu một bóng đèn vào hai cực của bộ pin sao cho đèn sáng. Sau đó thay một sợi dây đồng bằng một sợi dây nhựa. 
- HS: Đèn có không sáng. Vì dòng điện chạy qua dây đồng và không chạy qua đoạn dây nhựa.
- HS: Đèn lại sáng vì dòng điện chạy qua cả nhôm và thép.
- HS: Chú ý lắng nghe GV giới thiệu bài, ghi vở bài mới.
Hoạt động 2: Tìm hiểu thế nào là chất dẫn điện và chất cách điện? (8 phút)
- GV: Yêu cầu HS đọc thông tin SGK để trả lời câu hỏi:
+ Chất dẫn điện là gì?
+ Chất cách điện là gì?
- GV: Yêu cầu HS quan sát bóng đèn và phích cắm chỉ ra các bộ phận trên các dụng đó là dẫn điện điện hay cách điện và nói rõ mỗi bộ phận đó làm bằng chất gì? Vật liệu gì?
- GV: Nhận xét, hướng dẫn HS thống nhất ghi vở câu C1 – SGK.
I. CHẤT DẪN ĐIỆN VÀ CHẤT CÁCH ĐIỆN.
- HS: Hoạt động cá nhân đọc phần thông báo mục I và trả lời câu hỏi:
+ Chất dẫn điện là chất cho dòng điện đi qua.
+ Chất cách điện là chất không cho dòng điện đi qua
- HS: Quan sát hình 20.1 – SGK, đối chiếu với các vật thật có trong bộ thí nghiệm để trả lời câu C1 – SGK.
- HS: Thống nhất ghi vở câu C1 – SGK theo hướng dẫn của GV.
C1: + Các bộ phần dẫn điện là: dây tóc, dây trục, hai đầu dây đèn, hai chốt cắm, lõi dây.
 + Các bộ phận cách điện là: trụ thủy tinh, thủy tinh đen, vỏ nhựa của phích cắm, vỏ dây.
Hoạt động 3: Xác định bằng thí nghiệm vật dẫn điện và vật cách điện. (12 phút)
- GV: Yêu cầu HS quan sát hình 20.2 – SGK để dự đoán xem có hiện tượng gì xảy ra với bóng đèn khi:
 + A là vật vật dẫn điện.
 + A là vật cách điện.
- GV: Yêu cầu HS lắp mạch điện như hình 20.2 – SGK và tiến hành thí nghiệm để xác định các vật trên bàn vật nào dẫn điện, vật nào cách điện.
- GV: Yêu cầu HS các nhóm thảo luận để trả lời câu C2, C3 – SGK.
- GV: Nhận xét, hướng dẫn HS thống nhất ghi vở câu C2, C3 – SGK .
* Thí nghiệm:
- HS: Quan sát hình vẽ và nêu ra dự đoán hiện tượng xảy ra với bóng đèn khi: 
+ A là vật dẫn điện thì đèn sáng.
+ A là vật cách điện thì đèn không sáng.
- HS: Tiến hành lắp mạch điện như hình 20.2 – SGK và tiến hành thí nghiệm để xác định các vật trên bàn vật nào dẫn điện, vật nào cách điện.
- HS: Các nhóm thảo luận cử đại diện trả lời câu C2, C3 – SGK.
- HS: Thống nhất ghi vở câu C2, C3 – SGK theo hướng dẫn của GV.
C2: 
+ Các vật liệu dẫn điện là: đồng, sắt, nhôm, chì,
+ Các vật liệu cách điện là: nhựa, thủy tinh, sứ, cao su, không khí.
C3: Nếu bỏ vật A ở trong hình 20.2 – SGK ra, thì mạch hở giữa hai đầu dây chỉ có không khí mà đèn không sáng chứng tỏ không khí là chất cách điện.
Hoạt động 4: Tìm hiểu dòng điện trong kim loại. (10 phút)
- GV: Yêu cầu HS đọc thông tin ở mục II.1 SGK, kết hợp với quan sát hình 20.3 – SGK để trả lời câu C4, C5 – SGK. 
- GV: Nhận xét, hướng dẫn HS thống nhất ghi vở câu C4, C5 – SGK .
- GV: Yêu cầu HS đọc thông tin ở mục II.2 SGK, kết hợp với quan sát hình 20.4 – SGK để trả lời câu C6 – SGK. 
- GV: Nhận xét, hướng dẫn HS thống nhất ghi vở câu C6 – SGK .
- GV: Yêu cầu HS tìm từ thích hợp hoàn chỉnh câu kết luận trong SGK.
- GV: Nhận xét, hướng dẫn HS thống nhất ghi vở kết luận SGK.
II. DÒNG ĐIỆN TRONG KIM LOẠI.
1. Êlectrôn tự do trong kim loại:
- HS: Hoạt động cá nhân đọc thông tin ở mục II.1 SGK, kết hợp với quan sát hình 20.3 – SGK để trả lời câu C4, C5 – SGK. 
- HS: Thống nhất ghi vở câu C4, C5 – SGK theo hướng dẫn của GV.
C4: Hạt nhân nguyên tử mang điện tích dương, các êlectrôn mang điện tích âm. 
C5: Các êlectrôn tự do là các vòng tròn nhỏ có dấu (-) , phần còn lại của nguyên tử là những vòng lớn có dấu (+) phần này mang điện tích dương vì nguyên tử khi đó mất bớt êlectrôn.
2. Dòng điện trong kim loại:
- HS: Hoạt động cá nhân đọc thông tin ở mục II.2 SGK, kết hợp với quan sát hình 20.4 – SGK để trả lời câu C6 – SGK. 
- HS: Thống nhất ghi vở câu C6 – SGK theo hướng dẫn của GV.
C6: Các êlectrôn bị cực âm hút và cực dương hút. Chiều dịch chuyển của các êlectrôn là chiều từ cực âm về cực dương.
- HS: Hoàn thành kết luận theo yêu cầu của GV, tham gia ý kiến.
- HS: Thống nhất ghi vở kết luận SGK theo hướng dẫn của GV.
* Kết luận: 
 Các êlectrôn tự do trong kim loại dịch chuyển có hướng tạo thành dòng điện chạy qua nó.
Hoạt động 5: Vận dụng. (5 phút)
- GV: Yêu cầu HS các nhóm thảo luận để trả lời câu C7, C8, C9 – SGK.
- GV: Nhận xét, hướng dẫn HS thống nhất ghi vở câu C7, C8, C9 – SGK .
III. VẬN DỤNG.
- HS: Các nhóm thảo luận cử đại diện trả lời câu C7, C8, C9 – SGK.
- HS: Thống nhất ghi vở câu C7, C8, C9 – SGK theo hướng dẫn của GV.
C7: B Một đoạn ruột bút chì.
C8: C Nhựa
C9: C Một đoạn dây nhựa
 Củng cố : (3 phút)
+ GV: Yêu cầu HS đọc phần ghi nhớ trong SGK.
+ Thế nào là chất dẫn điện, chất cách điện? 
+ Trong kim loại các hạt mang điện nào có thể chuyển động tự do, các hạt nào chỉ dao động tại chỗ?
+ Dòng điện trong kim loại là dòng dịch chuyển của những hạt mang điện nào? 
+ Dòng điện trong kim loại chạy từ cực nào sang cực nào của nguồn điện?
Dặn dò : (1 phút)
	+ Về nhà học bài theo vở ghi + SGK. 
+ Trả lời lại các câu từ C1 đến C9 vào vở ghi.
	+ Làm bài tập trong SBT.
	+ Đọc trước bài 21 chuẩn bị cho tiết học sau.