Giáo án Lịch sử 7 tuần 14

Ngày soạn : 28/11/2009
Ngày dạy: 01/12/2009
TIẾT 27 - BÀI 14:
BA LẦN KHÁNG CHIẾN
 CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG NGUYÊN
THẾ KỈ XIII (TIẾP)
1 . MỤC TIÊU 
a. Về kiến thức 
Giúp HS
- Hiểu được những nguyên nhân dẫn đến thắng lợi
- Hiểu được ý nghĩa LS của ba lần KC đó
 	b. Về kĩ năng
- Biết phân tích, so sánh đối chiếu diễn biến giữa 3 lần kháng chiến.
	c. Về thái độ
- Bồi dưỡng nâng cao cho HS lòng căm thù quân XL, lòng yêu nước, niềm tự hào, tự cường DT, biết ơn các anh hùng DT
 2. CHUẨN BỊ CỦA GV & HS
a. Chuẩn bị của GV : Nghiên cứu tài liệu+ soan giảng+ Lược đồ kháng chiến chống quân Mông Nguyên
 Soạn giáo án
b. Chuẩn bị của HS : SGK, vở, tìm hiểu ND bài: Sưu tầm tranh ảnh, chuyện có liên quan đến bài 
3. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY (45’)
a. kiểm tra bài cũ (5’)
* Câu hỏi: 
- Vì sao quân Nguyên thất bại nặng nề trong cuộc chiến tranh XL ĐV lần 2 chúng vẫn quyết tâm XL ĐV lần 3. Qua đó em hiểu thêm gì về bản chất của giặc Nguyên?
- Nêu ý nghĩa và tác dụng của trận Vân Đồn đối với cuộc KC chống quân Mông- Nguyên.
* Đáp án
- Thực hiện ý đồ bành trướng xuống phía Nam Rửa nhục -> tàn bạo
- Làm cho quân giặc rơi vào tình trạng khốn đốn, tinh thần giặc hoang mang Phá sản kế hoạch tiếp tế lương thực của giặc.
*Giới thiệu bài: ở bài học trước, chúng ta thấy cả 3 lần KC chống quân XL Mông- Nguyên thời Trần đã diễn ra trong hoàn cảnh vô cùng khó khăn, gian nguy. Nhưng kết quả chúng ta đã thắng lợi vẻ vang. Vậy những nguyên nhân nào đã đưa đến thắng lợi đó? ý nghĩa LS của 3 lần KC thắng lợi đó ntn? -> Phần IV
b. Dạy nội dung bài mới (36’) 
Hoạt động của thầy, trò
Nội dung cần đạt
?
?
?
H
?
H
?
?
H
?
H
?
?
H
G
?
H
G
G
?
?
H
?
?
H
Theo em những nguyên nhân nào làm cho cả 3 lần KC chống quân XL Mông- Nguyên của DT ta đều giành thắng lợi?
Chỉ ra lần lượt từng nguyên nhân?
Phân tích những nguyên nhân?
- Tinh thần yêu nước của ND ĐV đã được phát huy đến cao độ. Toàn thể ND từ già đến trẻ, từ kinh thành Thăng Long đến đồng bằng và miền núi đều sẵn sàng đóng góp sức người, sức của cho cuộc KC bảo vệ độc lập DT
Em hãy nêu một số dẫn chứng để thấy các tầng lớp ND thời Trần đều tham gia KC chống quân XL Mông- Nguyên
- Cất giấu lương thực
- Thực hiện kế hoạch “vườn không nhà trống”
- Tổ chức các đội dân binh
Nguyên nhân thứ 2
Nêu những việc làm của nhà Trần chuẩn bị cho 3 lần KC?
- Chăm lo sức dân, nâng cao đời sống VC, tinh thần bằng nhiều biện pháp tạo sự gắn bó đoàn kết giữa triều đình với ND
VD: Chữ nhỏ SGK
Nguyên nhân tiếp theo
- Sự gắn bó đoàn kết trong hoàng tộc nhà Trần, từ các vua Trần đến những vương hầu, quý tộc, là hạt nhân để đoàn kết toàn dân tạo nên sức mạnh to lớn
Theo em trong cuộc KC ai là người có công lớn?
Trình bày những đóng góp của Trần Quốc Tuấn trong 3 lần KC
- Giải quyết sự bất hoà trong nội bộ vương triều
- Là nhà lí luận quân sự tài ba
- Tác giả của: Hịch tướng sĩ
- Người chỉ huy tài ba: Nghĩ ra cách đánh sáng tạo phù hợp với hoàn cảnh từng giai đoạn
=> Trong bộ chỉ huy của cuộc KC thì TQT có 1 vai trò đặc biệt quan trọng. Ông là linh hồn của cuộc KC
Tại sao nói trong 3 lần KC có đường lối chiến thuật, chiến lược đúng đắn, sáng tạo
- Kế hoạch “vườn không nhà trống”
- Tránh chỗ mạnh, đánh chỗ yếu của địch
- Biết phát huy lợi thế của quân ta, buộc địch phải theo.
- Buộc địch từ thế mạnh chuyển sang thế yếu, ta từ bị động chuyển sang chủ động
=> Đó là những nguyên nhân cơ bản dẫn đến thắng lợi của quân và dân ta trong 3 lần KC
Chuyển
Năm 1257 vua Mông Cổ đưa 3 vạn quân XL ĐV, đến lần thứ 2 lực lượng của chúng lên 50 vạn. Năm 1288 Hốt Tất Liệt phải đình chỉ cuộc XL Nhật Bản và đưa 30 vạn quân sang XL nước ta
Với lực lượng mạnh như vậy: Nhưng sau 3 lần XL quân nguyên đều thất bại
Những thắng lợi đó của quân ta trong hoàn cảnh như vậy có ý nghĩa gì?
Trong những ý nghĩa trên, theo em ý nghĩa nào mang tính quan hệ quốc tế?
- Cuối
Từ những nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa LS của cuộc KC chống quân XL Mông- Nguyên (1258- 1288) chúng ta rút ra được bài học LS gì?
Theo em các bài học trên còn có ý nghĩa đến ngày nay không? Vì sao?
Bộc lộ
IV/ Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa LS của ba lần KC chống quân XL Mông- Nguyên.
1/ Nguyên nhân thắng lợi (18’)
- Sự tham gia tích cực, chủ động của tất cả các tầng lớp ND
- Chuẩn bị chu đáo tiềm lực về mọi mặt
- XD được khối đoàn kết trong hoàng tộc và toàn dân
- Có sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt của bộ chỉ huy nhà Trần đặc biệt là Trần Quốc Tuấn
- Tinh thần quyết chiến, quyết thắng, tinh thần hi sinh, có kỉ luật tốt bản lĩnh, gan dạ, dũng cảm sẵn lòng xả thân vì ĐN của quân đội nhà Trần.
- Có đường lối chiến lược, chiến thuật đúng đắn sáng tạo.
2/ ý nghĩa lịch sử (18’)
- Đập tan tham vọng và ý chí XL ĐV của đế quốc Mông- Nguyên. Khẳng định sức mạnh tiềm tàng của DTVN, ND ta có quyền tự hào về DT của mình
- Góp phần xây đắp nền truyền thống quân sự VN, là 1 nước nhỏ đã phải chống lại và chiến thắng kẻ thủ mạnh hơn nhiều lần, củng cố niềm tin cho ND
- Đúc kết nên bài học củng cố khối đoàn kết toàn dân trong sự nghiệp XD và BV đất nước, dựa vào sức dân là chính.
- Góp phần ngăn chặn hiểm hoạ bị quân Nguyên XL cho các nước khác trong khu vực.
* Bài học LS:
- Khơi dậy và phát huy tinh thần yêu nước của mọi tầng lớp ND
- Củng cố khối đoàn kết toàn dân, không phân biệt tôn giáo, tộc người
- Phát huy sức mạnh tiềm tàng của ND về sức người và sức của.
- XD quân đội tinh nhuệ, có tinh thần kỉ luật tốt, có khả năng chiến đấu cao.
- Hình thành các sách lược quân sự. Làm vườn không nhà trống, rút lui bảo toàn lực lượng khi giặc mạnh, đánh vào điểm yếu, những nơi sơ hở của địch, tấn công khi giặc khó khăn, 
c. Củng cố, luyện tập (3’)
? Trình bày ngắn gọn nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa LS của cuộc KC chống quân XL Mông- Nguyên ?
d. hướng dẫn học sinh tự học ở nhà (1’)
Học bài
Ôn lại KT: 3 lần KC
Chuẩn bị bài 15: Sự phát triển KT, VH thời Trần.
Ngày soạn : 28/11/2009
Ngày dạy: 05/12/2009
TIẾT 28- BÀI 15:
SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ VĂN HOÁ THỜI TRẦN
1 . MỤC TIÊU 
a. Về kiến thức 
Giúp HS
- Sau cuộc KC quyết liệt chống quân Mông- Nguyên. ĐV phải trải qua nhiều khó khăn về KT, XH
- Nhờ những chính sách, biện pháp tích cực của vương triều Trần và tinh thần LĐ cần cù của ND ta, nền KT- XH của ĐV được phục hồi và phát triển nhanh chóng, VH, GD, KH, Kthuật đều đạt được nhiều thành tựu rực rỡ, quốc gia ĐV ngày 1 cường thịnh
 	b. Về kĩ năng
- Giúp HS làm quen với phương pháp so sánh, đối chiếu các sự kiện LS
	c. Về thái độ
- Bồi dưỡng cho HS lòng yêu nước, niềm tự hàoDT, yêu quê hương, biết ơn tổ tiên.
 2. CHUẨN BỊ CỦA GV & HS
a. Chuẩn bị của GV : Nghiên cứu tài liệu, soạn giáo án, tranh ảnh đồ gốm thời Trần
b. Chuẩn bị của HS : SGK, vở, tìm hiểu ND bài: Sưu tầm tranh ảnh, chuyện có liên quan đến bài 
3. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY (45’)
a. kiểm tra bài cũ (5’)
* Câu hỏi: 
Nêu nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa LS của 3 lần KC chống quân XL Mông- Nguyên.
* Đáp án
Nguyên nhân thắng lợi:
Sự tham gia tích cực của toàn dân
Sự chuẩn bị chu đáo mọi mặt
XD khối đoàn kết, sự lãnh đạo tài tình của bộ chỉ huy 
Có đường lối đúng đắn, tinh thần chiến đấu của quân đội
 ý nghĩa LS
 - Đập tan ý chí XL của quân Mông- Nguyên
 - Góp phần xây đắp truyền thống DTVN
 - Góp phần ngăn chặn hiểm hoạ bị quân nguyên XL cho các nước khác trong khu vực
*Giới thiệu bài: Các cuộc XL của nhà Nguyên đã để lại nhiều hậu quả nặng nề cho quốc gia ĐV. Sau các cuộc KC chống Mông- Nguyên thắng lợi, nhà Trần đã làm gì để khắc phục hậu quả của chiến tranh và kết quả của các chính sách đó đối với tình hình KT- XH ra sao? Đó là nội dung bài học hôm nay.
b. Dạy nội dung bài mới (36’) 
Hoạt động của thầy, trò
Nội dung 
?
?
H
?
H
?
G
?
?
H
?
?
H
?
G
?
H
?
H
G
?
H
G
?
?
H
?
H
G
?
H
?
G
?
H
?
H
?
Đọc SGK
Sau CT nhà Trần gặp khó khăn gì?
- KT bị tàn phá
Nói tới sự phát triển KT là nói tới những mặt SX nào?
- Nông nghiệp, TCN, thương nghiệp
Sau CT nhà Trần đã thực hiện các chính sách gì để phát triển NN?
Dưới thời Trần, công cuộc khai hoang, lập làng xã ngày càng mở rộng, các vương hầu quý tộc nhà Trần vẫn chiêu mộ dân nghèo khai hoang, lập điền trang
-Ruộng đất công làng xã chiếm phần lớn DT ruộng đất trong nước là nguồn thu nhập chính của nhà nước
- Các làng xã chia ruộng cho ND cày cấy => thu thuế 
- Sau KC nhà Trần lấy đất hoang hoặc đất của làng xã phong cho những người có công lớn.
- Nhà Trần còn bán ruộng công cho dân làm ruộng tư -> số địa chủ càng đông (Trần Hưng Đạo) chủ yếu dựa vào ruộng tư để lấy lương thực nuôi quân. 
- Sau KC nhiều qúy tộc có điền trang rất lớn
- Nhà Trần còn ban thái ấp cho quý tộc, vương hầu
Thái ấp: Số ruộng đất của quý tộc, vương hầu, quan lại được nhà vua cấp hẳn làm bổng lộc, thuộc quyền sở hữu của người được cấp thái ấp làm của riêng.
So với thời Lí, ruộng tư dưới thời Trần có gì khác
- Ruộng tư có nhiều hình thức: Ruộng tư của ND, địa chủ, quý tộc.
Thời Trần ruộng tư của địa chủ ngày càng nhiều
Tại sao ruộng tư dưới thời Trần phát triển nhanh?
- Do chính sách khuyến khích khai hoang
- Nhà nước quan tâm cấp đất
Em có nhận xét gì về tình hình KTNN của ĐV sau CT?
Thủ CN thời Trần do nhà nước quản lí đang được mở rộng.
Kể tên các nghề TCN dưới thời Trần.
- Nhiều ngành nghề khác nhau: Nghề làm đồ gốm tráng men, rèn sắt, đúc đồng, làm giấy,  (SGK)
Những nghề nào được phổ biến phát triển?
- Nghề gốm, rèn sắt, đúc đồng (SGK)
1 số thợ thủ công cùng nghề  tụ họp lập thành làng nghề 1 số người tới Thăng Long lập ra các phường nghề.
HS quan sát hình 35- 36 đối chiếu với hình 23 ở bài rồi nhận xét
- Trình độ Kthuật thời Trần tinh xảo hơn
Thời Trần ngoài các ngành thủ công truyền thống, phổ biến còn có 2 ngành thủ công đặc sắc
- Đóng thuyền bè lớn để đi biển hoặc chiến đấu.
Thuyền có 2 lớp: Lớp dưới từ 20- 25 người chèo, lớp trên dành cho những người đánh cá hoặc chiến sĩ.
- Chế tạo các loại súng lớn
Em có nhận xét gì về tình hình TCN thời Trần?
Theo em NN, TCN phát triển mạnh có tác động gì đến thương nghiệp
=> Làm cho thương nghiệp phát triển
Thương nghiệp phát triển ntn?
- Buôn bán tấp nập, chợ mọc lên nhiều nơi
+, Thăng Long là trung tâm KT khá sầm uất của cả nước
Dẫn chứng: “trên sông san sát thuyền bè, mỗi thuyền có tới 30 người chèo, có khi tới hàng trăm người lướt nhanh như bay”
+, Vân Đồn là nơi trao đổi, buôn bán với thương nhân nước ngoài
Kết luận: Mặc dù bị CT tàn phá nhưng nền KT dưới thời Trần luôn được chăm lo phát triển và đạt nhiều kết quả rực rỡ
Nhắc lại các tầng lớp XH thời Lí
- Địa chủ, ND thường, ND tá điền, thợ TC, nô tì
Thời Trần đã có những tầng lớp XH nào?
- SGK- Từng tầng lớp
So sánh giữa thời Lí và thời Trần về các tầng lớp
- Các tầng lớp XH như nhau nhưng mức độ tài sản và cách thức bóc lột có khác
Phân hóa các tầng lớp XH dưới thời Trần có nét gì khác so với thời Lí
- Phân hoá sâu sắc hơn, địa chủ ngày càng đông, nông nô, nô tì ngày càng nhiều -> ngày càng mạnh mẽ -> nhà nước quân chủ quý tộc
Vẽ sơ đồ phân hoá các tầng lớp trong XH
Tầng lớp thống trị
Vua 
Vương hầu, quý tộc, quan lại
Tầng lớp bị trị
ND tá điền, nông nô
Địa chủ
Quan vâ
ND tự do, thợ TC, Thương nhân
Quan v¨n
Nô tì
I/ Sự phát triển kinh tế
1/ Tình hình KT sau CT (18’)
Nông nghiệp
- Khuyến khích SX
- Mở rộng DT trồng trọt: Khai khẩn đất hoang, thành lập làng xã
- Chia ruộng cho ND cày -> thu thúê
=> Nông nghiệp phục hồi ngày càng phát triển mạnh mẽ hơn trước.
Thủ công nghiệp
- TCN phát triển mạnh, trình độ Kthuật được nâng cao
+, Thành lập các làng nghề, phường nghề.
Thương nghiệp
- Việc trao đổi buôn bán trong nước và các thương nhân nước ngoài được đẩy mạnh
- Nhiều trung tâm KT được mở ra trong cả nước: Thăng Long, Vân Đồn
2/ Tình hình XH sau CT (18’)
Tầng lớp XH
Vua
Vương hầu, qúy tộc, quan lại
Địa chủ
Nông dân
Nông dân tá điền
Thợ TC, thương nhân
Nông nô, nô tì
=> XH phân hoá sâu sắc, mạnh mẽ
c. Củng cố, luyện tập (3’)
? Nêu tình hình KT thời Trần 
? Có những tầng lớp XH nào
? Làm BT trong vở BT
d. hướng dẫn học sinh tự học ở nhà (1’)
Học bài
Đọc lại SGK
Làm BT còn lại
- Tìm hiểu bài: 15- phần )