Giáo án lớp 7 môn Đại số - Tiết 33: Đồ thị hàm số y = ax (a # 0) (tiếp)

Ngày soạn: 27/11/2010 Ngày dạy : /11/2010. Lớp 7B
Tiết 33: Đồ thị hàm số y = ax (a0)
I. Mục tiêu:
1.Kiến thức.
 	- Hiểu được khái niệm đồ thị của hàm số, đồ thị của hàm số y = a x.
	- Biết được ý nghĩa của đồ thị trong thực tiễn và trong nghiên cứu hàm số
2.Kĩ năng.
	- Biết cách vẽ đồ thị hàm số y = a x.
3.Thái độ:
	- Học sinh cẩn thận khi vẽ đồ thị, yêu thích môn học	
II. Chuẩn bị của GV và HS
1. Giáo viên: 
- Giáo án, tài liệu tham khảo, đồ dùng dạy học .
- Bảng phụ, bảng nhóm, bút dạ.
2. Học sinh: 
- Học bài và làm bài cũ, dụng cụ học tập
- Đọc trước bài mới, ôn tập các kiến thức liên quan.
III. Tiến trình bài dạy
1. Kiểm tra bài cũ: ( Không kiểm tra)
2. Dạy bài mới:
	* Đặt vấn đề (1phút): Các em đã biết nhờ có mặt phẳng toạ độ chúng ta có thể biểu diễn được tất cả các điểm. Hàm số là sự phụ thuộc của hai đại lượng. Vậy ta có thể sử dụng mặt phẳng toạ độ để biểu diễn trực quan mối quan hệ phụ thuộc giữa hai đại lượng của hàm số hay không ? Bài học hôm nay sẽ giúp các em trả lời câu hỏi đó
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
* Hoạt động 1: Đồ thị hàm số là gì ? (12phút)
1. Đồ thị hàm số là gì?
Gv
Gv
Yêu cầu học sinh làm ? 1 (Sgk - 69)
Treo bảng phụ ghi yêu cầu của ?1 cho HS đọc 
? 1 (Sgk - 69)
 Giải
?Tb
?Tb
Em hãy đứng tại chỗ thực hiện câu a
Thế nào là hệ trục toạ độ 0xy ?
a. { (-2;3); (-1;2); (0;-1); (0,5;1); (1,5;-2)}
- Hệ gồm hai trục 0x (trục hoành) và 0y (trục tung) vuông góc với nhau tại gốc toạ độ 0 gọi là hệ trục toạ độ 0xy
?K
Để đánh dấu các điểm trên mặt phẳng toạ độ ta làm như thế nào?
- Để đánh dấu các điểm A(x; y) trên mặt phẳng toạ độ ta làm như sau:
+ Từ điểm x trên trục hoành kẻ đường thẳng song song với trục tung.
+ Từ điểm y trên trục tung kẻ đường thẳng song song với trục hoành.
+ Giao điểm của 2 đường thẳng này chính là điểm A.
GV
?Tb
Gv
Treo bảng phụ vẽ sẵn một hệ trục 0xy
Em hãy đánh dấu các điểm có toạ độ là các cặp số trên ? (Nếu HS yếu GV có thể làm mẫu 1 điểm) 
Kí hiệu các điểm HS vừa đánh dấu
x
0
3
2
1
-1
-2
-2
2
1
R
N
M
P
Q
y
b. 
Gv
Các điểm M, N, P, Q, R biểu diễn các cặp số của hàm số y = f(x). Tập hợp các điểm đó gọi là đồ thị của hàm số y = f(x) đã cho.
?K
Vậy thế nào là đồ thị của hàm số y = f(x) đã cho?
- Đồ thị của hàm số y = f(x) đã cho là tập hợp các điểm {M, N, P, Q, R}
?Tb
Vậy đồ thị hàm số y = f(x) là gì?
HS trả lời như phần đóng khung trong SGK
Gv
Chốt kiến thức
* Định nghĩa (Sgk - 69)
Gv
Xét ví dụ 1: Vẽ đồ thị của hàm số 
y = f(x) đã cho trong ? 1
* Ví dụ 1 (Sgk - 69)
Giải
Gv
Cho HS hoạt động cá nhân nghiên cứu đọc ví dụ 1, quan sát hình 23 trong 1 phút
+ Cách vẽ đồ thị hàm số
?Tb
Qua nghiên cứu hãy cho biết để vẽ đồ thị hàm số y = f(x) ta phải làm những bước nào?
- Vẽ hệ trục toạ độ Oxy
- Xác định trên mp toạ độ các điểm biểu diễn các cặp giá trị tương ứng (x ; y) của hàm số.
+ Vẽ đồ thị (Sgk - 70 - H.23)
Gv
Vậy đồ thị hàm số y = ax có dạng như thế nào ta sang phần 2.
* Hoạt động 2: Đồ thị hàm số 
y = ax (a0) (25')
2. Đồ thị hàm số y = ax (a0)
?
Gv
Tại sao hệ số a phải khác 0
Xét hàm số y = 2x, có dạng y = ax với a = 2
- Vì nếu a = 0 thì y = 0 không còn là hàm số
?K
Hàm số này có bao nhiêu cặp số 
(x ; y) ?
- Hàm số này có vô số cặp số (x; y)
Gv
Chính vì hàm số y = 2x có vô số cặp số (x;y) nên ta không thể liệt kê hết được các cặp số (x ; y) của hàm số đó. Nên ta thử vẽ 1 số điểm thuộc đồ thị hàm số của nó và qua đó xét xem đồ thị có hình dạng như thế nào? Ta làm ? 2
Gv
?Y
Yêu cầu học sinh làm ? 2
Em hãy đọc yêu cầu của ?2
? 2 (Sgk - 70)
Gv
Cho HS hoạt động thành 2 nhóm làm phần a bảng nhóm (trong 2’)
Giải
a. Năm cặp số là: (-2;-4); 
Gv
?
?
?
Gv
 ?
Treo bảng phụ vẽ mặt phẳng toạ độ
Em hãy biểu diễn các cặp số đó trên mặt phẳng toạ độ 0xy
Hãy vẽ đường thẳng qua hai điểm 
(-2;-4) và (2;4) 
Kiểm tra bằng thước thẳng xem các điểm còn lại có nằm trên đường thẳng đó hay không ?
Các em đã biết tập hợp các điểm biểu diễn các cặp số trên là đồ thị hàm số y = 2x. Mà tất cả các điểm này cùng nằm trên một đường thẳng
Vậy đồ thị hàm số y = 2x có dạng như thế nào ?
y
 (-1;-2); (0;0); (1;2); (2;4)
x
0
4
2
1
-2
-2
2
1
b.
- là một đường thẳng đi qua gốc toạ độ
Gv
?
Chốt lại: Các điểm biểu diễn các cặp số của hàm số y = 2x ta nhận thấy cùng nằm trên một đường thẳng qua gốc toạ độ.
Tổng quát lên thì đồ thị hàm số 
y = ax có dạng như thế nào ?
- là một đường thẳng đi qua gốc toạ độ
Gv
 Người ta đã chứng minh được rằng đồ thị của hàm số y = ax (a0) là một đường thẳng đi qua gốc toạ độ.
* Kết luận: Đồ thị hàm số y = ax (a0) là một đường thẳng đi qua gốc toạ độ
?Y
Nhắc lại kết luận về đồ thị hàm số 
y = ax (a0)
K?
Gv
Từ khẳng định trên để vẽ được đồ thị h/s y=ax (a0) ta cần biết mấy điểm của đồ thị.
Đó là câu trả lời của ?3/sgk-30
? 3 (Sgk - 70)
Giải
- Để vẽ được đồ thị của hàm số 
y = ax (a0) ta chỉ cần xác định thêm một điểm A nào đó thuộc đồ thị, khác điểm 0 
Gv
Yêu cầu làm ? 4
? 4 (Sgk - 70)
Cho hàm số y = 0,5x
Gv
Hướng dẫn: Muốn tìm 1 điểm A khác điểm 0 thuộc đồ thị ta cho x nhận 1 giá trị bất kì khác 0 rồi tìm giá trị tương ứng của y
Giải
?Tb
Cho x = 2 tìm y ?
x
0
y
2
1
A
-2
2
1
a. A(2;1)
Gv
Vẽ mặt phẳng toạ độ 0xy
b.
?
Một em xác định điểm A trên 0xy ? 
?
Em hãy kẻ đường thẳng qua điểm 0 và điểm A ?
?
Gv
?K
Gv
?Tb
Gv
Đường thẳng OA có phải là đồ thị của hàm số y = 0,5x hay không ?
Các em vừa vẽ đồ thị hàm số 
y = 0,5x khi thực hiện các yêu cầu của ?4
Vậy em hãy nêu cách vẽ đồ thị hàm số y = ax (a0)
Chốt lại cách vẽ đồ thị hàm số y=ax
Qua thực hiện ?3,?4 em rút ra nhận xét gì ?
Cho HS đọc nhận xét (Sgk - 71)
- Đường thẳng OA là đồ thị hàm số y = 0,5x.
+ Vẽ hệ trục toạ độ Oxy
+ Xác định 1 điểm thuộc đồ thị hàm số khác điểm O.
+ Kẻ đường thẳng qua điểm vừa xác định và gốc 0
* Nhận xét (Sgk - 71)
Gv
K?
Cho HS nghiên cứu ví dụ 2 trong 1’
Hãy nêu các bước vẽ đồ thị hàm số 
* Ví dụ 2 (Sgk - 71) 
Vẽ đồ thị hàm số y = -1,5 x
+ Vẽ hệ trục toạ độ Oxy
+ Xác định thêm 1 điểm thuộc đồ thị hàm số khác điểm O. Chẳng hạn A(2; -3)
+ Vẽ đường thẳng OA, đường thẳng đó là đồ thị hàm số y = - 1,5x
Giải
Với x = -2 thì y = 3
Có A(-2;3) thuộc đồ thị của hàm số y = -1,5x. 
x
0
y
2
1
-2
2
1
Vậy đường thẳng OA là đồ thị của hàm số đã cho.
Gv
Gv trình bày lời giải ví dụ 2 trên bảng phụ và giới thiệu cho HS
* Hoạt động 3: Luyện tập - củng cố (6')
3. Luyện tập
?
Gv
+ Đồ thị hàm số y= f(x) là gì?
+ Đồ thị hàm số y = ax (a0) là gì?
+ Nêu cách vẽ đồ thị hàm số y = ax (a0) ?
Cho học sinh làm bài tập 39
Hs trả lời
Bài 39. a,c (Sgk-71)
+ Đồ thị hàm số y = x là đường thẳng đi qua điểm O(0;0) và điểm A(1;1).
y
x
0
2
1
-2
B
A
1
+ Đồ thị hàm số y = - 2x là đường thẳng đi qua điểm O(0;0) và B(1;-2)
? 
Em hãy nhận xét về hệ số a của đường thẳng y = x ? (a=1>0)
?
? 
?
Gv
Gv 
Tương tự với đường thẳng y= -2x ? (a=-2<0)
Đồ thị hàm số y=x nằm ở những góc phần tư nào? (góc I và III)
Đồ thị hàm số y=-2x nằm ở những góc phần tư nào? (góc II và IV)
Hướng dẫn HS rút ra kết luận:
+ Đồ thị hàm số y= ax nằm ở góc phần tư I và III nếu a > 0
+ Đồ thị hàm số y= ax nằm ở góc phần tư II và IV nếu a < 0
Đó là nội dung bài 40. Yêu cầu HS về trình bày vào vở bài tập
	3. Hướng dẫn về nhà (1')
	- Học thuộc khái niệm đồ thị hàm số, đồ thị hàm số y = ax
- Nắm vứng cách vẽ đồ thị hàm số y = ax (a0)
	- Bài tập về nhà: Bài 39b,d;40, 41, 42. (Sgk - 72, 73)
	- Hướng dẫn bài 42: Xác định hệ số a ta phải xác định được (x;y) trên mặt phẳng tọa độ. Thay x, y vào công thức y = ax để tính a.
	- Chuẩn bị tốt bài tập để tiết sau luyện tập.