Giáo án môn học Đại số lớp 7 - Tiết 31, 32

Tuần 16 
Tiết 31: Mặt phẳng tọa độ
Ngày dạy:......../......./2010
Mục tiêu.
Thấy được sự cần thiết phải dùng một cặp số để xác định vị trí của một điểm trên mặt phẳng 
Biết vẽ hệ trục tọa độ 
Biết xác định tọa độ của một điểm trên mặt phẳng 
Biết xác định một điểm trên mặt phẳng tọa độ khi biết tọa độ của nó 
Thấy được mối liên hệ giữa toán học và thực tiễn để ham thích học toán 
Chuẩn bị 
G: Thước thẳng có chia độ dài, com pa , phấn màu, bảng phụ 
H: Thước thẳng có chia độ dài , com pa , giấy kẻ ô vuông 
C. Tiến trình dạy học 
Hoạt động của thầy 
Hoạt động của trò 
Hoạt động 1: Kiểm tra (6’) 
Chữa bài 36(sbt48) 
Hàm số y = f(x) được cho bởi công thức f(x) = 
a, Hãy điền các giá trị tương ứng của hàm số y = f(x) vào bảng 
b, f(-3) =? ; f(6) = ? 
c, y và x là 2 đại lượng quan hệ như thế nào ?
Hoạt động 2: 1, đặt vấn đề(7’) 
Ví dụ 1: Gv đưa bản đồ địa lí VN lên bảng và giới thiệu 
Mỗi địa điểm trên bản đồ địa lí được xác định bởi 2 số (tọa độ địa lí ) là kinh độ và vĩ độ 
Tọa độ địa lí của mũi Cà Mau là 
104040’Đ ( Kinh độ) , 8030’B (Vĩ độ) 
? Tìm trên bản đồ và cho biết tọa độ địa lí của Hà Nội 
Ví dụ 2: ? Quan sát vé xem phim 
? Em hãy cho biết trên vé số ghế H1 cho ta biết điều gì ?
Cặp gồm một chữ và một số như vậy xác định vị trí chỗ ngồi trong rạp của người có tấm vé này 
? Hãy giải thích dòng chữ “ số ghế B12” của một tấm vé xem bóng đá tại 
SEGAMES 22 ở Việt Nam 
G: trong toán học để xác định vị trí của một điểm trên mặt phẳng người ta dùng 2 số . Vậy làm thế nào để có 2 số đó đó là nội dung bài hôm nay 
Hoạt động 3: 2. Mặt phẳng tọa độ (10’) 
gvhdh/s vẽ hệ trục tọa độ 
Trên mặt phẳng vẽ 2 trục số 0x và 0y vuông góc và cắt nhau tại gốc của mỗi trục số. Khi đó ta có hệ trục tọa độ 0xy
Các trục 0x,oy gọi là các trục tọa độ 
0x gọi là trục hoành ( nằm ngang) 
0y gọi là trục tung ( thẳng đứng) 
giao điểm 0 biểu diễn số 0 của cả 2 trục gọi là gốc tọa độ 
Mặt phẳng có hệ trục tọa độ 0xy gọi là mặt phẳng tọa độ 0xy 
Hai trục tọa độ chia mặt phẳng thành 4 góc : góc phần tư thứ I, II, III, IV theo thứ tự ngược chiều quay của kim đồng hồ 
 Chú ý : sgk 
G đưa bảng phụ vẽ mf tọa độ sau và yêu cầu h/s nx 
Hệ trục tọa độ 0xy của bạn vẽ đúng hay sai 
Hoạt động4: 3, Tọa độ của một điểm trong mặt phẳng tọa độ (10ph)
? Vẽ một hệ trục tọa độ 0xy 
? Lấy vị trí điểm P như h17 sgk 
?Từ P vẽ các đường thẳng vuông góc với các trục tọa độ ( vẽ bằng nét đứt ) 
Cặp số ( 1,5; 3) gọi là tọa độ của điểm P . Kí hiệu P( 1,5 ; 3 ) 
Số 1,5 gọi là hoành độ của P 
Số 3 gọi là tung độ của P 
G nhấn mạnh: Khi kí hiệu tọa đọ của 1 điểm bao giờ hoành độ cũng viết trước , tung độ viết sau 
Bài 32(sgk-67) ( viết bảng phụ) 
? Vẽ một hệ trục tọa độ 0xy và đánh dấu vị trí của các điểm P,Q lần lượt có tọa độ là (2;3); (3;2) 
? Hãy cho biết cặp số (2;3) xác định được mấy điểm 
? Viết tọa độ của gốc 0 
G: Trên mặt phẳng tọa độ mỗi điểm xác định một cặp số và ngược lại mỗi cặp số xác định 1 điểm 
? Q/s hình 18 và nhận xét 
? Qua hình 18 cho ta biết điều gì ? nhắc ta điều gì ? 
? Nhắc lại 1 số k/n về hệ trục tọa độ , tọa độ của 1 điểm 
? Vậy để x/đ được vị trí của một điểm trên mặt phẳng tọa độ ta cần biết điều gì ? ( Muốn x/đ được vị trí của một điểm trên mf ta cần biết tọa độ của điểm đó ( hoành độ và tung độ ) trong mặt phẳng tọa độ )
Hoạt động 5: Hướng dẫn về nhà (2’) 
Học bài để nắm vững các khái niệm và quy định của mặt phẳng tọa độ , tọa độ của một điểm 
Bài tập số 34,35 (sgk) 
Bài 44,45,46 ( sbt -49,50) 
Đọc ví dụ sgk và nghe hướng dẫn 
Tọa độ địa lí của Hà Nội là 
Quan sát hình 15 (sgk) 
Chữ H chỉ số thứ tự của dãy ghế ( dãy H) 
Số 1 chỉ số thứ tự của ghế trong dãy ( ghế số 1 ) 
Chữ in hoa B chỉ số thứ tự của dãy ghế ( dãy B ) 
Số 12 bên cạnh chỉ số thứ tự của ghế trong dãy ( ghế số 12 ) 
H/ s đọc sgk 
h/s đó ghi sai các trục tọa độ 0x và 0y , đơn vị dài trên hai trục tọa độ không bằng nhau , cần sửa lại cho bằng nhau 
Vị trí góc phần tư I đúng nhưng vị trí các góc phần tư còn lại sai, từ góc phần tư I phải quay ngược chiều kim đồng hồ được lần lượt các góc phần tư II, III, IV 
H/ s ve hệ trục tọa độ 0xy vào vở ( vở có kẻ ô vuông ) 
a, M( -3; 2) ; N(2; -3); P(0;-2)
Q(-2;0) 
b, Trong mỗi cặp điểm M và N; P và Q hoành độ của điểm này bằng tung độ của điểm kia và ngược lại 
Cặp số (2;3) chỉ xác định được 1 điểm 
Tọa độ gốc 0 là (0;0) 
Đọc 3 ý rút ra sau khi xem hình 18 ( sgk) 
 Tiết 32: Luyện tập
Ngày dạy:......../......./2010
Mục tiêu
Học sinh có kĩ năng thành thạo vẽ hệ trục tọa độ , xác định vị trí của một điểm trong mặt phẳng tọa độ khi biết tọa độ của nó , biết tìm tọa độ của một điểm cho trước 
Chuẩn bị 
GV: bảng phụ ( vẽ sẵn bài 35, bài 38) 
HS: sgk, bảng nhóm 
 C. Tiến trình dạy học 
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Hoạt động 1: Kiểm tra (8 phút)
1, Chữa bài 34(sgk-68) 
Tìm tọa độ các đỉnh của hình chữ nhật ABCD và hình tam giác PQR
2, Chữa bài 45 (Sbt)
vẽ một hệ trục tọa độ và đánh dấu vị trí các điểm A(2; -1,5) ; B(-3; )
Hoạt động 2: Luyện tập (30 phút)
? Từ bài kiểm tra 34 
GV: Lấy thêm vài điểm trên trục hoành , vài điểm trên trục tung . Sau đó yêu cầu h/s trả lời bài 34
a, Một điểm bất kì trên trục hoành có tung độ bằng bao nhiêu 
b, Một điểm bất kì trên trục tung có hoành độ bằng bao nhiêu 
Bài 36( sgk-68) 
? Vẽ một hệ trục tọa độ 
? Đánh dấu các điểm A(-4;-1) ;
 B(-2;-1) ; C(-2;-3) ; D(-4;-3) 
? Tứ giác ABCD là hình gì ?
Bài 37(sgk-68) 
Hàm số y được cho trong bảng sau 
x
0
1
2
3
4
y
0
2
4
6
8
 a, Viết tất cả các cặp giá trị tương ứng (x;y) của hàm số trên 
b, Vẽ một hệ trục tọa độ 0xy và xác định các điểm biểu diễn các cặp giá trị tương ứng của x và y ở câu a 
? Hãy nối các điểm A,B,C,D,O có nhận xét gì về 5 điểm này ?
Bài 50(sbt-51) 
? Đọc đề bài 
? Hoạt động cá nhân 
? Vẽ một hệ trục tọa độ và đường phân giác của góc phần tư thứ I ,III
? Đánh dấu điểm A nằm trên đường phân giác đó và có hoành độ là 2 . Điểm A có tung độ bằng bao nhiêu
? Em có dự đoán gì về mối liên hệ giữa tung độ và hoành độ của một điểm M nằm trên đường phân giác đó 
Bài 38( sgk-68) 
? Đọc đề bài 
? Muốn biết chiều cao của từng bạn em làm thế nào ? 
? Muốn biết số tuổi của mỗi bạn em làm thế nào ?
Hoạt động 3: Có thể em chưa biết (5’) 
? Đọc mục có thể em chưa biết 
? Như vậy để chỉ một quân cờ đang ở vị trí nào ta phải dùng những kí hiệu nào ? 
? Hỏi cả bàn cờ có bao nhiêu ô 
Hoạt động 4: Hướng dẫn về nhà (4’) 
-Xem lại bài 
-Làm bài 47-52(sbt)
* HD : bài tập 49/sbt(lớp A)
? Để tìm mối liên hệ giữa hoành độ và tung độ em làm ntn ?
? Cách tìm hoành độ , tung độ của mỗi điểm ?
A( 0,5;2) ; B(2;2) ; C(2;0) ; D(0,5;0) 
P(-3;3) ; Q(-1;1) ; R(-3;1) 
Đọc tọa độ các điểm trên trục hoành , trên trục tung 
Một điểm bất kì trên trục hoành có tung độ bằng 0 
Một điểm bất kì trên trục tung có hoành độ bằng 0 
1HS lên bảng
 y
 0 x
Tứ giác ABCD là hình vuông 
a, (0;0);(1;2) ; (3;6) ; (2;4) ; (4;8)
 y
 0 x
5 điểm này thẳng hàng 
Điểm A có tung độ bằng 2 
HS : Một điểm M bất kì nằm trên đường phân giác này có hoành độ và tung độ bằng nhau 
Từ các điểm Hồng , Đào, Hoa ,Liên kẻ các đường thẳng vuông góc xuống trục tung ( chiều cao) 
Kẻ các đường thẳng vuông góc xuống trục hoành 
H/s đọc sgk
Để chỉ 1 quân cờ đang ở vị trí nào ta phải dùng 2 kí hiệu một chữ và một số 
Cả bàn cờ có 64 ô
IV: Rút kinh nghiệm sau bài dạy
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Tiết 33: Đồ thị hàm số y = ax ( a 0)
Ngày dạy:......../......./2010
Mục tiêu 
-Học sinh hiểu được khái niệm đồ thị của hàm số, đồ thị của hàm số y = ax
 ( 0)
- Học sinh thấy được ý nghĩa của đồ thị trong thực tiễnvà trong nghiên cứu hàm số 
- Biết cách vẽ đồ thị hàm số y = ax
Chuẩn bị 
-GV: bảng phụ ghi bài tập và kết luận 
thước thẳng có chia khoảng, phấn màu 
-H/s: Ôn lại cách xác định điểm trên mặt phẳng tọa độ , thước thẳng , bảng nhóm 
 C. Tiến trình dạy học 
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Hoạt động 1: Kiểm tra (8’)
 (bảng phụ) 
Gọi 1 h/s lên bảng còn lại cả lớp làm ra vở nháp 
H/s y = f(x) được cho bằng bảng sau 
x
-2
-1
0
0,5
1,5
y
3
2
-1
1
-2 
 a, Viết tập hợp các cặp giá trị tương ứng của x và y xác định hàm số trên
b, Vẽ một hệ trục tọa độ 0xy và đánh dấu các điểm có tọa độ là các cặp số trên 
Hoạt động2: 1.Đồ thị hàm số là gì (7’)
GV: Đưa bài kiểm tra trên xuống 
Các điểm M,N,P,Q,R biểu diễn các cặp số của hàm số y = f(x). Tập hợp các điểm đó gọi là đồ thị của hàm số 
y = f(x) đã cho 
? Hãy nhắc lại 
? Vậy đồ thị của hàm số y = f(x) là gì? 
Định nghĩa : sgk
? Vậy để vẽ đồ thị hàm số y = f(x) trong bài kiểm tra ta phải làm những bước nào ? 
Hoạt động 3: 2. Đồ thị của hàm số 
y = ax ( 0) (19’) 
Xét hàm số y = 2x, có dạng y = ax với a = 2 
? Hàm số này có bao nhiêu cặp số (x;y) 
GV: Chính vì hàm số y = 2x có vô số cặp số (x ; y ) nên ta không thể liệt kê hết được các cặp số của hàm số 
Cho hàm số y = 2x 
a, Viết 5 cặp số ( x ; y ) 
với x = -2 ; -1 ; 0 ; 1 ; 2 
b, Biểu diễn các cặp số đó trên mặt phẳng tọa độ 0xy 
? Vẽ đường thẳng đi qua 2 điểm
 (-2;-4) ; (2;4) . Kiểm tra bằng thước thẳng xem các điểm còn lại có nằm trên đường thẳng đó hay không ?
GV: Các điểm biểu diễn các cặp số của hàm số y = 2x ta nhận thấy cùng nằm trên một đường thẳng đi qua gốc tọa độ 
? Thế nào là đồ thị của hàm số 
y = ax ( a 0 ) 
? Từ khẳng định trên , để vẽ được đồ thị của hàm số y = ax ( a 0 ) ta cần biết mấy điểm của đồ thị ? 
? Xét hàm số y = 0,5 .x 
a, Hãy tìm một điểm A khác điểm gốc O thuộc đồ thị của hàm số trên 
b, Đường thẳng OA có phải là đồ thị của hàm số y = 0,5.x hay không ? 
Nhận xét : sgk 
Ví dụ 2: Vẽ đồ thị của h/s y = -1.5.x 
? Hãy nêu các bước làm 
? Vẽ vào vở ( lưu ý viết công thức hàm số theo đồ thị ) 
Hoạt động 4: Luyện tập củng cố (10’)
? Đồ thị của hàm số là gì ?
? Đồ thị của hàm số y = ax ( a 0) là đường như thế nào ?
? Muốn vẽ đồ thị hàm số y = ax ta cần làm qua các bước nào ? 
Bài 39(sgk-71) 
Vẽ hệ trục tọa độ 0xy và đồ thị hàm số y = x ; y = -x 
? Vẽ đồ thị hàm số y = 3x ; y = -2.x
? Quan sát các đồ thị bài 39 trả lời câu hỏi bài 40 
GV: cho h/s quan sát đồ thị của một số hàm số khác cũng có dạng đường thẳng 
Hoạt động 5: Hướng dẫn về nhà (2’) 
-Nắm vững các kết luận và cách vẽ đồ thị hàm số y = ax ( a 0 ) 
-Bài tập 41-43) sgk-72,73) 
-Bài 53-55 (sbt-52) 
*Bài tập bổ sung ( cho lớp A)
Cho hàm số y = (2m + 1 ) x.
a, Xác định m để đồ thị của hàm số đi qua điểm A (-1 ; 1)
b, Vẽ đồ thị của hàm số ứng với m tìm được
* GV : HD 
? Đồ thị của hàm số đi qua điểm 
A (-1 ; 1) cho ta biết điều gì ?
a, (-2;3); (-1;2) ; (0;-1) ; (0,5;1) ; (1,5;-2) 
Đồ thị của hàm số y = f(x) đã cho là tập hợp các điểm M,N,P,Q,R 
Đồ thị của hàm số y = f(x) là tập hợp tất cả các điểm biểu diễn các cặp giá trị tương ứng (x ; y ) trên mặt phẳng tọa độ 
Đọc sgk 
Vẽ hệ trục tọa độ 0xy 
Xác định trên mặt phẳng tọa độ các điểm biểu diễn các cặp giá trị (x;y) của hàm số 
Hàm số này có vô số cặp số ( x ; y ) 
a, ( -2;-4) ; (-1;-2) ; (0;0) ; (1;2) ; (2;4) 
Các điểm còn lại có nằm trên đường thẳng qua 2 điểm ( -2;-4 ) ; (2;4) 
Đồ thị của hàm số y = ax ( a 0 ) là một đường thẳng đi gốc tọa độ 
Để vẽ được đồ thị của hàm số y = ax 
( a 0 ) ta cần biết 2 điểm phân biệt của đồ thị 
Vẽ hệ trục tọa độ 0xy 
Xác định thêm 1 điểm thuộc đồ thị hàm số khác điểm O , chẳng hạn 
A(2;-3) . Vẽ đường thẳng OA, đường thẳng đó là đồ thị của hàm số
 y = -1,5.x 
H/s nêu đ/n sgk 
Đồ thị của hàm số y = ax ( a 0 ) là đường thẳng đi qua gốc tọa độ 
Nếu a > 0 đồ thị nằm ở các góc phần tư I và III , nếu a < 0 đồ thị nằm ở các góc phần tư II và IV
IV: Rút kinh nghiệm sau bài dạy
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
 tuần 17
 Tiết 34: Luyện tập
Ngày dạy : /./2010
Mục tiêu 
. Củng cố k/n đồ thị của hàm số , đồ thị của hàm số y = ax ( a 0) 
. Rèn kĩ năng vẽ đồ thị của hàm số y = ax ( a 0 ) , biết kiểm tra điểm thuộc đồ thị, điểm không thuộc đồ thị hàm số . Biết cách xác định hệ số a khi biết đồ thị hàm số 
. Thấy được ứng dụng của đồ thị trong thực tiễn 
Chuẩn bị .
GV: thước thẳng có chia khoảng , phấn màu , bảng phụ có kẻ ô vuông ( lưới ô vuông ) , bảng phụ ghi bài tập 
H/s: giấy có kẻ ô vuông, thước thẳng 
Tiến trình dạy học 
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Hoạt động 1: Kiểm tra (10’) 
1, đồ thị của hàm số y = f(x) là gì ? . Vẽ trên cùng một hệ trục tọa độ 0xy đồ thị các h/s y = 2x ; y = 4x
Hai đồ thị này nằm trong các góc phần tư nào ?
2, Đồ thị của h/s y = ax ( a 0 ) là đường như thế nào ? 
Vẽ đồ thị h/s y = -0,5x và y = -2x trên cùng một hệ trục 
? Đồ thị các h/s này nằm trong các góc phần tư nào ? 
Hoạt động 2: Luyện tập (33’) 
Bài 41(sgk) 
? Đọc đề bài 
GV: Điểm M( x0 ; y0 ) thuộc đồ thị h/s y = f(x) nếu y0 = f(x0) 
Xét điểm A( -
? Thay x = - vào y = -3x
? Kết luận gì về điểm A 
? Tương tự B(-; 1) ; c(0;0) 
? Vẽ hệ trục tọa độ 0xy 
? Xác định các điểm A,B,C và vẽ đồ thị h/s y = -3x để minh họa các kết luận trên 
Bài 42(sgk) ( viết bảng phụ) 
Đường thẳng OA trong H26 là đồ thị của h/s y = ax 
a, Hãy xác định hệ số a 
? Đọc tọa độ điểm A , nêu cách tính hệ số a 
? Đánh dấu điểm trên đồ thị có hoành độ bằng 
c, Đánh dấu trên đồ thị điểm có tung độ bằng -1 
Bài 44( sgk-73) 
? Đọc đề bài 
? Vẽ đồ thị h/s y = f(x) = - 0,5x
Bằng đồ thị h/s hãy tìm 
a, f(2) ; f(-2) ; f(4) ; f(0)
GV: hướng dẫn học sinh quan sát 
b, Giá trị của x khi y = -1 ; y = 0 ; 
y = 2,5 
c, Các giá trị của x khi y > 0 ; y < 0 
GV : nhấn mạnh cách sử dụng đồ thị để từ x tìm y và ngược lại 
Bài 43(sgk-72) 
? Qua đồ thị cho biết thời gian chuyển động của người đi bộ, của người đi xe đạp 
? Quãng đường đi được của người đi bộ, đi xe đạp là ?
? Vận tốc (km/h) của người đi bộ, của người đi xe đạp ? 
? Đồ thị của hàm số y = ax ( a 0 ) là đường như thế nào ?
? Muốn vẽ đồ thị hàm số y = ax ta tiến hành như thế nào ? 
? Những điểm có tọa độ như thế nào thì thuộc đồ thị hàm số y = f(x) 
Hoạt động 3: Hướng dẫn về nhà (2’) 
-Làm bài tập 45,46,47,48(sgk)
-Đọc bài đọc thêm “ Đồ thị của hàm số y = 0 ) trang 74,75,76 
-Làm 4 câu hỏi ôn tập chương 2 
 (sgk-76)
* HD : Bài tập 45/ SGK
 ? Nêu công thức tính diện tích hcn ?
 ? Đại lượng y là hám số của đại lượng x khi nào ?
GV : Dựa vào công thức về nhà làm tiếp các ý còn lại
2 HS l ờn bảng
 4 B
 3
 2 A
 1 
 0 1 2 3 4 x
HS 2 :
 2
 1
 0 1 2 3 4 x
 M
 -1
 -2 N
HS : đọc sgk
Thay x = -vào y = -3x
Điểm A thuộc đồ thị h/s y = -3x
x = -
Điểm B không thuộc đồ thị h/s 
Điểm C thuộc đồ thị h/s 
 y
 A 1 2 3 x 
 B -1
 -2 
 -3 M 
 y
 2
 1 A
 -2 -1 
 0 1 2 3 x
 C
A(2;1) thay x = 2 ; y = 1 vào công thức y = ax 
1 = 2a suy ra a = 
Điểm B( ) ; C( -2;-1) 
Đọc sgk
 y 
 2,5
 1 2
 1
 -5 -4 -3 -2 -1 0 x
a, f(2) = -1; f(-2) = 1; f(4) = -2
 f(0) = 0
b, y = -1 thì x = 2 
 y = 0 thì x = 0 
 y = 2,5 thì x = -5 
 c, khi y > 0 x âm 
khi y < 0 x dương 
 S(km)
 B
 2 A
 1 1 
 0 1 2 3 4 5 t(h)
Thời gian chuyển động của người đi bộ là 4 (h) 
Thời gian chuyển động của người đi xe đạp là 2(h) 
Quãng đường đi được của người đi bộ là 20 (km)
Quãng đường đi được của người đi xe đạp là 30 (km)
Vận tốc của người đi bộ là 
 20 : 4 = 5 ( km/h) 
Vận tốc của người đi xe đạp là 
30 : 2 = 15 (km/h)
Những điểm có tọa độ thỏa mãn công thức của hàm số y = f(x) thì thuộc đò thị hàm số y = f(x) 
IV: Rút kinh nghiệm sau bài dạy
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................