Giáo án môn học Ngữ văn 7 - Tiết 109: Những trò lố hay là va - Ren và Phan Bội Châu

Ngày soạn: tháng năm 2010
Ngày dạy: tháng năm 2010
Tuần 28
 Tiết : 109 Những trò lố hay là Va - ren và Phan Bội Châu
 (trích) - Nguyễn ái Quốc 
I. Mục tiêu bài học: 
* Kiến thức cần đạt: Giúp học sinh: Bước đầu đọc, hiểu được nội dung truyện ngắn của Nguyễn ái Quốc. Phân tích để thấy được nét đặc sắc về ngôn từ tạo giọng văn hài hước, châm biếm sâu sắc. Hiểu được giá trị của đoạn văn trong việc khắc họa sắc nét 2 nhân vật Va ren và Phan Bội Châu với hai tính cách, đại diện cho hai lực lượng XH phi nghĩa và chính nghĩa- Thực dân Pháp và nhân dân Việt Nam, hoàn toàn đối lập nhau trên đất nước ta thời Pháp thuộc.
*Kĩ năng cần rèn: Rèn kĩ năng đọc, tóm tắt, phân tích truyện ngắn.
*Giáo dục tư tưởng: Lòng cảm phục và kính trọng những chiến sĩ CM trung kiên, yêu kính Bác Hồ.
II.Trọng tâm của bài: Tìm hiểu chi tiết
III.Chuẩn bị
*Giáo viên: Giáo án, tài liệu tham khảo, tranh minh họa về Phan Bội Châu.
*Học sinh: Học bài cũ, xem trước bài mới ở nhà
IV. Tiến trình bài dạy:
A/Kiểm tra bài cũ (4’)
Tóm tắt truyện, giải thích ý nghĩa của nhan đề “Sống chết mặc bay”? 
Nhận xét, bổ sung, đánh giá
B/Bài mới (36’)
1.Vào bài (1’)
2.Nội dung bài dạy (35’)
Tg
05’
10’
20’
Hoạt động của Thầy và trò
Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu chung
? Em hãy nêu đôi nét về tác giả, tác phẩm ?
Là lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam, là nhà văn nhà thơ, là danh nhân văn hóa thế giới.
- G/v cho h/s xem ảnh Phan Bội Châu và giới thiệu 2 nhân vật trong tác phẩm:
Nhà cách mạng nổi tiếng Phan Bội Châu (1867-1940) bị bọn Thực dân Pháp bắt cóc ở Thượng Hải (TQ) rồi đưa về Hà Nội, kết án tù chung thân. Đó cũng là thời gian viên toàn quyền mới Đông Dương Varen sắp sang thuộc địa nhậm chức. Hắn hứa hão hứa huyền rằng sẽ chú ý tới vụ án Phan Bội Châu.
 Nguyễn ái Quốc viết tác phẩm này để phơi bày thực chất dối trá, lố bịch của Va-ren. 
+ Hoàn cảnh.
 NAQ đang hoạt động ở Pháp, khi PBC bị bắt sắp bị xử án, còn Va - ren sắp sang nhậm chức Toàn quyền.
+ Xuất xứ. 
 Viết bằng tiếng Pháp, in trên báo “Người cùng khổ” số 36 -37 tháng 9/10 năm 1925 tại Pari. Đây là truyện ngắn hiện đại được viết bằng tiếng Pháp.
Hoạt động 2: Hướng dẫn đọc hiểu văn bản.
 Đọc với giọng kể chuyện vừa bình thản, vừa dí dỏm hài hước.
G/v đọc mẫu - h/s đọc - h/s nhận xét - g/v sửa.
G/v chú ý một số từ ngữ khó trong bài.
?Đây là truyện ngắn được sáng tạo bằng hư cấu: nghĩa là tưởng tượng từ cái có thật. Vậy theo em chuyện gì có thật ? Chuyện gì là do tưởng tượng mà có ?
?Em hiểu những trò lố trong truyện này là những trò nhw thế nào ? Ai là tác giả của những trò lố đó ?
Gv:Truyện hoàn chỉnh gồm có 4 đoạn. Đ2,3 kể chuyện Va ren đến Sài Gòn sau đó ra Hà Nội và dừng lại ở Huế. Đoạn trích trong sgk chỉ giữ lại đoạn 1,4.
?Truyện được kể theo trình tự nào ?
?Có những nhân vật chính nào ?
?Ta có thể chia VB thành mấy phần ?
Hoạt động 3: Hướng dẫn tìm hiểu chi tiết
? Đây là tác phẩm ghi chép sự thật hay chỉ là tác giả hư cấu?
- H. Chỉ rõ chuyện gì có thật.
 Chuyện gì do tưởng tượng mà có.
? Trong phần đầu, 2 n.v được giới thiệu ntn?
? Va - ren đã hứa gì về vụ PBC? Vì sao lại hứa như vậy? Thực chất của lời hứa đó là gì?
? T/g đã bình luận việc này ntn? Qua đó, t/g muốn tỏ thái độ gì?
- H. Suy nghĩ, thảo luận.
 (Lời bình luận, câu hỏi có t/c nghi ngờ: “Giả sử ... chăng nữa” -> sự hài hước, châm biếm sâu kín của t/g. Các quan toàn quyền chuyên nuốt lời hứa).
? Theo em, trong đoạn này Va - ren đã tự gây ra trò lố gì? Tại sao lại gọi là trò lố?
- G. Đv thông báo về việc sang VN và lời hứa của Va - ren; đồng thời gieo thái độ ngờ vực về lời hứa đó.
- G. Gợi mở, g/thiệu nội dung đoạn 2.
Nội dung kiến thức
I. Đọc tìm hiểu chung
1.Tác giả :Nguyễn ái Quốc(1890-1969), quê Kim Liên - Nam Đàn - Nghệ an.
- Nguyễn ái Quốc được coi là cây bút mở đầu cho văn xuôi hiện đại VN đầu thế kỷ XX. 
2. Tác phẩm:
a. Hoàn cảnh sáng tác : Đăng trên báo Người cùng khổ số 36-37, năm 1925.
b. Thể loại : Truyện ngắn.
II. Đọc tìm hiểu chi tiết
1.Đọc tìm hiểu từ khó
*Đọc:
*Từ khó:
2. Tóm tắt nội dung : 
- Chuyện có thật: nhân vật Va ren- toàn quyền Pháp tại Đông Dương, Phan Bội Châu - nhà yêu nước đang bị bắt giam tại Hà Nội, phong trào đấu tranh đòi thả Phan Bội Châu.
- Chuyện tưởng tượng: Cuộc tiếp kiến của Va ren và Phan Bội Châu.
- Trò lố: là trò nhố nhăng, bịp bợm, đáng cời của Va ren- ngời hứa sang Việt Nam chăm sóc Phan Bội Châu.
- Kể theo trình tự thời gian: từ khi Va ren xuống tàu đến khi tới xà lim giam cụ Phan Bội Châu tại HN.
3. Bố cục: 3 phần.
- Từ đầu->bị giam trong tù: Lời hứa của Va ren với Phan Bội Châu.
- Tiếp->không hiểu Phan Bội Châu: Cuộc gặp gỡ giừa Va ren và Phan Bội Châu.
- Còn lại: Thái độ của Phan Bội Châu qua lời các nhân chứng.
4.Tìm hiểu chi tiết
a. Va-ren trước khi gặp Phan Bội Châu.
* Nhân vật:
- Va-ren là Toàn quyền Đông Dương. 
- PBC là lãnh tụ phong trào yêu nước VN đầu TK XX.
 -> Địa vị XH đối lập.
* Va-ren “nửa chính thức hứa” sẽ chăm sóc vụ PBC.
- Ng/nh: vì sức ép công luận ở Pháp và Đông Dương.
- Mđích: để trấn an, xoa dịu cuộc đt đòi thả PBC, tạo uy tín cho bản thân.
-> Lời hứa ỡm ờ, rất chung chung, ko đáng tin cậy, cùng với câu hỏi mang tính nghi ngờ -> thể hiện thủ đoạn xảo trá, lừa bịp của viên toàn quyền.
* Trò lố đầu tiên của kẻ đầu cơ chính trị là hứa để xoa dịu, vỗ về dân chúng. Lời hứa ỡm ờ, rất chung, chỉ thực hiện “khi nào yên vị thật xong xuôi”. Va - ren cố tạo ra cho mình cái vỏ bọc để gây t/c, nhưng ngay từ đầu lớp vỏ ấy đã bị bóc trần.
C.Luyện tập(3’) Tóm tắt văn bản. 
D.Củng cố(1’) nhấn mạnh nội dung bài học.
E.Hướng dẫn về nhà(1’) Tìm hiểu tiếp nội dung của bài.
Tiết : 110 Những trò lố hay là Va - ren và Phan Bội Châu (tiếp)
 (trích) - Nguyễn ái Quốc 
I. Mục tiêu bài học: như tiết 109
II.Trọng tâm của bài: Tìm hiểu chi tiết
III.Chuẩn bị
*Giáo viên: Giáo án, tài liệu tham khảo, tranh minh họa.
*Học sinh: Học bài cũ, xem trước bài mới ở nhà
IV. Tiến trình bài dạy:
A/Kiểm tra bài cũ (4’)
Tóm tắt truyện, giải thích ý nghĩa của nhan đề “những trò lố”? 
Nhận xét, bổ sung, đánh giá
B/Bài mới (36’)
1.Vào bài (1’)Bài trước các em đã tìm hiểu về phần 1 của VB, hôm nay chúng ta tiếp tục đi tìm hiểu để thấy được bộ mặt xảo trá của toàn quyền Va-ren.
2.Nội dung bài dạy (35’)
Tg
25’
10’
Hoạt động của Thầy và trò
Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu chi tiết
Hs Kể tóm lược cuộc gặp gỡ.
- G. Đây là cuộc gặp gỡ đầy kịch tính của 2 con người ở 2 đối cực, 2 kẻ thù ko đội trời chung giữa 2 chiến tuyến.
? Trong đoạn 2 có 2 hình thức ngôn ngữ là ngôn ngữ gì? Nhận xét về cách sử dụng ngôn ngữ? 
?Ngôn ngữ bình luận - người kể?
 Ngôn ngữ độc thoại - Va-ren.
? Phân tích lời nói và cử chỉ đầu tiên của Va-ren khi gặp PBC?
? Theo dõi lời độc thoại của Va ren cho biết:
+ Va-ren khuyên PBC điều gì?
+ Qua đó hắn tự bộc lộ bản chất ntn?
- H. Thảo luận.
? Trò lố mà Va-ren đã diễn trong đoạn này là gì?
Gv Lời thuyết khách thốt ra trơn tru, đã phơi bày sự hèn hạ, lố bịch của Va ren. Kẻ phản bội lí tưởng đê tiện nhất lại đi khuyên bảo người trung thành với lí tưởng cao nhất. Thêm nữa, thái độ tự hào pha chút kiêu hãnh trước việc làm hèn hạ của y càng chứng tỏ y là 1 kẻ vô liêm sỉ cực độ. Y đã tự lột mặt nạ lộ rõ mục đích y đến đây.
? Tại sao suốt buổi gặp gỡ PBC chỉ im lặng? Có phải cụ ko hiểu Va-ren ko?
? Theo em, vì sao Va-ren sửng sốt cả người? 
 (Va-ren sửng sốt cả người vì hắn ko hiểu được người CM vĩ đại. Mà 1 kẻ phản bội, ích kỉ như hắn làm sao hiểu được họ, những con người sẵn sàng từ bỏ danh lợi, phú quý vì lý tưởng, vì dân tộc)
- G. Nêu câu hỏi 4 (sgk 94)
 (Để tăng tính khách quan, đó là sự bổ sung, nâng cấp bộc lộ rõ thêm thái độ, tính cách của PBC).
 Gv Đó là điểm nhấn tạo sự đột phá mới lạ trong cách viết tr/ng ; tạo sự hóm hỉnh, thú vị, làm tăng thêm ý nghĩa của vđ.
? Em cảm nhận về nhân cách của PBC ntn?
? Nhận xét về đặc điểm nghệ thuật tiêu biểu của tr/ng? Tác dụng?
- H. Thảo luận.
? Qua vb này, em cảm nhận được điều gì?
- H. Nêu khái quát: Nội dung.
 Nghệ thuật.
 ý nghĩa.
 Thái độ của t/g.
- H. Đọc ghi nhớ sgk (95)
Nội dung kiến thức
II. Đọc tìm hiểu chi tiết
4.Tìm hiểu chi tiết
a. Va-ren trước khi gặp Phan Bội Châu.
b. Cuộc gặp gỡ giữa Va-ren và Phan Bội Châu.
+ Đây là cuộc gặp gỡ đầy kịch tính, t/g đã dùng NT đối lập để khắc hoạ tính cách 2 n.v.
* Những trò lố của Va-ren.
+ Lời nói (Tôi đem tự do đến cho ông đây), hành động (bắt tay, nâng gông) tỏ vẻ hiền từ, nhân ái. Nhưng đó chỉ là thái độ giả dối. Bởi lẽ kèm ngay sau đó là đk PBC phải cộng tác với hắn...
+ Ca ngợi, phỉnh nịnh PBC nhưng là để thuyết phục, dụ dỗ ông hợp tác.
+ Nêu ra một số “tấm gương” phản bội lí tưởng của VN, Pháp và của bản thân y để khuyên PBC từ bỏ ý nghĩ đấu tranh, thuyết phục đồng bào làm nô lệ cho Pháp.
* Va-ren lố bịch, trơ tráo, đê tiện, vô liêm sỉ.
 Một tên phản bội lí tưởng, ruồng bỏ lòng tin và quá khứ, 1 kẻ bất lương chỉ vì lợi ích của bản thân.
* Thái độ của Phan Bội Châu.
- “Im lặng dửng dưng” - nhếch “đôi ngọn ria mép” - “mỉm cười một cách kín đáo” - “nhổ vào mặt Va-ren”.
 -> Thái độ coi thường, khinh bỉ, bất hợp tác ngày càng quyết liệt hơn.
 (Thủ pháp tăng cấp).
* Một con người kiên cường, bất khuất, kiêu hãnh trước kẻ thù.
5. Tổng kết 
a.Nghệ thuật:
 - Đối lập - tăng cấp.
 - Kết truyện hiện đại.
 - Giọng văn hóm hỉnh.
 - Tưởng tượng độc đáo.
b.Nội dung: Khắc hoạ 2 nhân vật với hai t/c đối lập...
* Ghi nhớ: sgk (95)
C.Luyện tập(3’)
(1) Trong truyện, thái độ của t/g đối với PBC ntn? Căn cứ vào đâu để biết điều đó?
	(2) Nghệ thuật dựng truyện của NAQ có gì đặc sắc?	
(3) Tác dụng của truyện đối với đương thời?
(Cổ vũ ph/trào đt đòi thả PBC; Khôi phục uy tín, ảnh hưởng của PBC; Vạch trần bộ mặt giả nhân, giả nghĩa của bọn thực dân)
4) Văn chương NAQ có tính NT cao, tính tư tưởng và tính ch/đấu sắc bén.
D.Củng cố(1’) Nhắc lại nội dung bài học.
E.Hướng dẫn về nhà(1’)
- Tóm tắt. Làm bài luyện tập.
	- Tìm những câu có sử dụng phép liệt kê. Xđ kiểu liệt kê.
	- Chuẩn bị: Dùng cụm C - V để mở rộng câu.