A. MỤC TIÊU BÀI HỌC
Giúp HS:
- Thấy được những tình cảm chân thành và sâu nặng của 2 anh em trong câu chuyện; cảm nhận được nỗi đau đớn, xót xa của những bạn nhỏ chẳng may rơi vào hoàn cảnh gia đình bất hạnh. Biết cảm thông, chia sẻ với những người bạn ấy.
- Thấy được cái hay của truyện là lối kể chân thật, cảm động.
B. CHUẨN BỊ
- SGK, SGV, tài liệu tham khảo, bài soạn.
- Bảng phụ tóm tắt những sự việc chính trong VB.
C. PHƯƠNG PHÁP
- Sử dụng phương pháp: đọc sáng tạo, vấn đáp, hoạt động nhóm, bình giảng, tích hợp.
D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
Ngày soạn:.././2009 Tuần 2 Ngày giảng:.././2009 Bài 2: Văn bản Tiết 5 , 6 Cuộc chia tay của những con búp bê Khánh Hoài A. mục tiêu bài học Giúp HS: - Thấy được những tình cảm chân thành và sâu nặng của 2 anh em trong câu chuyện; cảm nhận được nỗi đau đớn, xót xa của những bạn nhỏ chẳng may rơi vào hoàn cảnh gia đình bất hạnh. Biết cảm thông, chia sẻ với những người bạn ấy. - Thấy được cái hay của truyện là lối kể chân thật, cảm động. B. Chuẩn bị - SGK, SGV, tài liệu tham khảo, bài soạn. - Bảng phụ tóm tắt những sự việc chính trong VB. C. phương pháp - Sử dụng phương pháp: đọc sáng tạo, vấn đáp, hoạt động nhóm, bình giảng, tích hợp. D. tiến trình dạy học I. ổn định tổ chức II. Kiểm tra bài cũ: - Cảm nhận của em về ý nghĩa của VB Mẹ tôi? Em rút ra được bài học gì cho bản thân qua VB ấy ? III. Bài mới: * Giới thiệu bài: Tình hình yêu thương của cha mẹ, mái ấm gia đình là nguồn vui, niềm hạnh phúc to lớn đối với cuộc đời mỗi trẻ thơ. Song thực tế cuộc sống, rất nhiều gia đình bị đổ vỡ, bố mẹ li hôn, con cái chịu nhiều nỗi đau khổ, mất mát, bất hạnh. Không gì bù đắp nổi. Hai anh em Thành và Thuỷ trong Vb " Cuộc chia ....." cũng rơi vào hoàn cảnh như thế. Chúng ta cùng tìm hiểu Vb... Hoạt động của thầy và trò Ghi bảng Hoạt động 1: Tác giả, tác phẩm ? Trình bày những nét cơ bản về tác giả và tác phẩm? HS: Dựa chú thích (1) SGK để trình bày. GV: - Nêu yêu cầu đọc: Giọng trầm buồn, xúc động thể hiện rõ tâm trạng mỗi nhân vật. - Chú ý giọng kể chuyện và giọng đối thoại. GV: Đọc mẫu 1 đoạn ? VB có những sự việc chính nào? Hãy tóm tắt các sự việc ấy? HS: Kể những sv chính. GV: Treo bảng phụ đã ghi những sự việc chính, HS dựa vào bảng phụ để tóm tắt văn bản. - Tâm trạng của 2 anh em Thành Thuỷ đêm hôm trước và sáng hôm sau khi mẹ giục con chia đồ chơi. - Hai anh em chia đồ chơi. - Thành đưa Thuỷ đến trường chia tay cô giáo và các bạn. - Hai anh em trong cảnh chia tay * Hai anh em Thành và Thuỷ sinh ra và lớn lên trong gia đình khá giả. Cả hai rất yêu thương nhau, nhưng rồi bố mẹ chia tay, Thành và Thuỷ phải chịu cảnh chia lìa. Mẹ bắt Thành và Thuỷ chia nhau đồ chơi. Không thể chịu đựng được nỗi đau, hai anh em đã khóc và nhường nhau từng món đồ chơi, đặc biệt là hai con búp bê Vệ Sĩ và Em Nhỏ. Thương em, Thành đã dành cả hai con búp bê cho Thuỷ rồi dẫn em đến trường để chia tay thầy cô và bạn bè. Khi trở về nhà, chuẩn bị lên xe theo mẹ, Thuỷ bỗng quyết định để hai con búp bê lại cho anh, Thành đã khóc và hứa sẽ không bao giờ để hai con búp bê ngồi cách xa nhau. ? Giải thích từ võ trang, ô ăn quan? H: Gt theo chú thích 5,6 ( SGK/26) Hoạt động 2 : Phân tích văn bản ? Truyện được viết theo kiểu VB nhật dụng, có đúng không? Vì sao? H: - Đúng vì VB đề cập đến vấn đề về quyền trẻ em: trẻ em phải được hưởng HP, được chăm sóc, được sống trong mái ấm gia đình, đó là vấn đề gần gũi, bức thiết trong cuộc sống ngày nay khi trong khi xã hội có rất nhiều gia đình li hôn để trẻ em bơ vơ. ? VB được kết hợp với những PTBĐ nào? PTBĐ nào là chính? Vì sao? HS: PTBĐ: tự sự + MT, BC . Tự sự là chính vì đây là 1 truyện ngắn kể lại cuộc chia tay... ? Truyện viết về ai? Về việc gì? ai là NV chính trong truyện? Vì sao? HS: Truyện viết về cuộc chia tay của anh em Thành Thuỷ khi bố mẹ chúng bỏ nhau. - NV chính: Thành - Thuỷ, xuất hiện từ đầu đến cuối VB; mọi sự việc đều xoay quanh 2 NV, chúng đóng vai trò chủ yếu trong việc thể hiện chủ đề tư tưởng tác phẩm. ? Hãy suy nghĩ và thảo luận nhóm mấy đ2 sau: - Truyện kể theo ngôi thứ mấy? Việc lựa chọn ngôi kể này có td gì? - Tại sao truyện lại có tên là Cuộc chia tay của những con búp bê? Tên truyện có liên quan đến ý nghĩa của truyện không? G: Gợi ý: - Những con búp bê có chia tay không? Chúng gợi cho em suy nghĩ gì? Chúng mắc lỗi gì? Vì sao phải chia tay? - Tên truyện gợi tình huống ntn? người đọc có ấn tượng ra sao? H: Trả lời theo gợi ý : - Truyện kể theo ngôi 1- xưng tôi là bé Thành ( người trong cuộc, trực tiếp chứng kiến, tham gia ) g Giúp tg' thể hiện 1 cách sâu sắc những suy nghĩ, tình cảm và tâm trạng NV, làm tăng tính chân thực, xúc động tạo sức thuyết phục, hấp dẫn đối với người đọc. - Những con búp bê gợi liên tưởng đến thế giới trẻ thơ ngộ nghĩnh, đáng yêu, trong sáng, ngây thơ, vô tội. - Những con búp bê ấy cũng như 2 anh em Thành - Thuỷ trong sáng, vô tư, không tội lỗi gì thế mà phải chia tay nhau. - Tên truyện có liên quan đến ý nghĩa của truyện: Mượn câu truyện chia tay của những con búp bê để nói lên 1 cách thấm thía sự đau đớn xót xa của những đứa trẻ trong cuộc chia tay vô lý, không nên có .Tên truyện gợi 1 tình huống, gợi người đọc phải suy nghĩ, theo dõi và nó góp phần thể hiện ý đồ tư tưởng người viết muốn thể hiện. ? Tên truyện là Cuộc chia tay... nhưng thực chất trong truyện có rất nhiều cuộc chia tay đó là những cuộc chia tay nào? HS: - Cuộc chia tay giữa bố và Mẹ g cuộc chia tay không được miêu tả trực tiếp nhưng lại đóng vai trò đầu mối dẫn đến các cuộc chia tay khác. - Cuộc chia tay giữa Thuỷ với cô giáo và các bạn. - Cuộc chia tay giữa 2 anh em. GV: Hướng dẫn hs tìm hiểu những cuộc chia tay. HS: Đọc đoạn văn : Đầu g “một giấc mơ thôi” ? Khi mẹ bảo “Hai đứa liệu mà đem chia đồ chơi ra” Tâm trạng Thành và Thuỷ ntn? Tìm những chi tiết miêu tả tâm trạng 2 anh em? HS: SH nhóm : Tìm - Ghi ra bảng nhóm - Đọc các chi tiết. Thuỷ: - Run bần bật, kinh hoàng, tuyệt vọng. - Mắt buồn thăm thẳm. - Bờ mi rưng mọng. - Nức nở, tức tưởi. Thành: - Cắn chặt môi khỏi khóc. - Nước mắt tuôn.... - Sao tai hoạ lại giáng xuống đầu... - Lạy trời đây chỉ là giấc mơ... ? “Run lên bần bật, kinh hoàng, tuyệt vọng” diễn tả tâm trạng ntn? H: Tâm trạng: Lo lắng, sợ hãi đến mức sững sờ, mất tự chủ, mất hết hi vọng. Nỗi đau đớn, buồn bã chất chứa trong lòng. ? Em có hiểu gì về s.nghĩ của Thành: " Sao tai hoạ... đến thế. Lạy trời đây chỉ là 1 giấc mơ. Một giấc mơ thôi"? HS : - Câu văn diễn tả tâm trạng: Bàng hoàng, đau đớn của Thành. Việc chia tay của 2 anh em là 1 tai hoạ nặng nề giáng xuống đầu trẻ thơ là bất hạnh lớn. - Thành không muốn điều đó xảy ra, mong muốn điều đó chỉ xảy ra trong giấc mơ. Mong ước chính đáng của Thành đáng lẽ phải được đáp ứng g Cảm thông sẻ chia với nỗi đau khổ, bất hạnh của 2 anh em. GV? Bức tranh 1 SGK miêu tả điều gì? Hãy tóm tắt lại nd đoạn truyện đó? ? Cuộc chia tay của búp bê diện ra như thế nào? HS: - Thành: lấy hai con búp bê từ trong tủ ra, đặt sang hai phía. Thuỷ: tru tréo lên giận giữ. Thành: đặt con Vệ Sĩ cạnh con Em Nhỏ. Thuỷ: trở nên vui vẻ. ? Vì sao Thuỷ giận giữ rồi lại vui vẻ? HS:- Giận giữ vì không chấp nhận chia búp bê. - Vui vẻ khi búp bê được ở bên nhau. ? Mặc dù chỉ là những đứa trẻ, nhận thức còn non nớt nhưng hai anh em Thành và Thuỷ rất mực gần gũi, yêu thương nhau. Hãy tìm những chi tiết thể hiện điều đó? HS:- Em lặng lẽ đặt tay lên vai tôi, tôi kéo em ngồi xuống và khẽ vuốt lên tóc. - Em mang chỉ ra tận sân vận động để khâu áo cho anh. - Khi anh ngủ mê thấy ma - Nhường đồ chơi cho nhau. ? Lời nói và hành động của Thuỷ khi thấy anh chia búo bê có gì mâu thuẫn? - Lúc đầu tru tréo, giận dữ vì không muốn 2 con búp bê chia tay nhau vì từ khi về nhà, 2 con búp bê luôn thân thiết, chưa phải chia tay ngày nào. - Sau đó: Thuỷ lại dịu lại và cũng không đồng ý việc anh nhường hết búp bê cho mình vì như thế thì Lấy ai gác đêm cho anh. Thương anh, Thuỷ rất bối rối sau khi đã tru tréo lên giận dữ và sợ đêm không có con Vệ Sĩ canh giấc ngủ cho anh. g sự mâu thuẫn rất tinh tế, rất trẻ thơ của Thuỷ. ? Kết thúc truyện, Thuỷ đã lựa chọn cách giải quyết ntn? Chi tiết này gợi cho em suy nghĩ và tình cảm gì? HS: Đặt con vệ sĩ cạnh con em nhỏ, chúng không bao giờ phải xa nhau. - Chi tiết này gợi trong lòng người đọc tình thương cảm đối với 1 em gái giàu lòng vị tha, nhân hậu: Vừa thương anh, vừa thương những con búp bê. Thà mình chịu chia lìa chứ không để những con búp bê phải chia tay. Mình có thể chịu thiệt thòi để anh luôn có con Vệ Sĩ gác cho ngủ yên giấc mỗi đêm. - Người đọc cảm thấy đau xót, tại sao các em lại phải xa cách trong khi các em không muốn ? Sự chia tay đó là rất vô lý, không nên có. GV: Hdẫn hs tìm hiểu cuộc chia tay thứ 2 H: Đọc đoạn: “Gần trưa... Lên cảnh vật” ( T24-25) ? Đến trường học, tâm trạng của Thuỷ ra sao? Tâm trạng ấy được biểu hiện qua những từ ngữ nào? HS: Thuỷ: - Cắn chặt môi, im lặng, mắt đăm đăm nhìn. - Nức nở, thút thít... ? Vì sao sau khi nhìn ngắm khắp sân trường, Thuỷ lại bật khóc thút thít? HS: - Có lẽ trường học, lớp học, thầy cô, bạn bè là nơi ghi khắc những kỉ niệm buồn vui của tuổi thơ ; là nơi đã gắn bó, thân thiết với thuỷ. Thuỷ sẽ mãi phải xa, không còn được đi học nữa gcảm xúc trào dâng, không muốn rời xa trường. G: Khái quát thêm về vai trò của nhà trường: Được đưa ra trong văn bản " Cổng trường mở ra" Đằng sau mỗi cánh cổng trường là cả một thế giới kì diệu sẽ mở ra. ? Tình cảm của cô giáo và các bạn đối với Thuỷ được thể hiện ntn? H: Cô giáo và các bạn đều thương Thuỷ, sẻ chia với nỗi bất hạnh của Thuỷ, quyến luyến không muốn rời. - Cô : + Sửng sốt g tái mặt g giàn dụa nước mắt. + ôm chặt Thuỷ. + Tặng bút - sổ - Bạn : Kinh ngạc - sững sờ - khóc thút thít. ? Chi tiết nào trong cuộc chia tay với Thuỷ làm cô giáo bàng hoàng và chi tiết nào khiến em cảm động nhất vì sao? HS: Có thể lựa chọn những chi tiết khác nhau, giải thích hợp lý. GV: Chi tiết khiến người đọc giật mình và bất ngờ nhất: việc bố mẹ chia tay khiến Thành và Thuỷ phải chia tay, những con búp bê cũng phải chia tay là một nỗi đau lớn, nhưng người đọc không bất ngờ. Bất ngờ nhất và khiến ai cũng phải giật mình là chi tiết khi Thuỷ cho biết: em sẽ không được đi học nữa, do nhà bà ngoại xa trường quá, nên “mẹ bảo sẽ sắm cho em một thúng hoa quả để ra chợ ngồi bán”. Chi tiết cảm động nhất có thể là chi tiết co giáo Tâm tặng Thuỷ quyển vở và cây bút máy nắp vàng, cũng có thể là chi tiết sau khi nghe Thuỷ cho biết không được đi học nữa, cô Tâm thốt lên “Trời ơi!”, cô giáo tái mặt và nước mắt giàn giụa. ? Em hãy giải thích tại sao khi dắt em ra khỏi trường, tâm trạng của Thành lại “kinh ngạc thấy mọi người vẫn đi lại bình thường và nắng vẫn vàng ươm trùm lên cảnh vật”? HS : Thảo luận GV : Định hướng: Thành thấy kinh ngạc là vì trong khi mọi việc đều diễn ra rất bình thường, cảnh vật vẫn rất đẹp , cuộc đời vẫn bình yên, ... ấy thế mà hai anh em Thành lại phải chịu đựng sự mất mát, đổ vỡ quá lớn. Nói cách khác, em ngạc nhiên vì tâm hồn mình đang nổi dông bão khi sắp phải chia tay với đứa em gái bé nhỏ, thân thiết, cả trời đất như sụp đổ trong tâm hồn em, thế mà bên ngoài mọi người và trời đất vẫn ở trạng thái bình thường. Đây là ... âu hỏi (c) /29 cho biết ý kiến của em ? HS : Nói như vậy là không đúng vì nếu ý kiến đó là đúng thì giữa các phần là sự lặp lại các ý và như vậy cũng không cần phân biệt nhiệm vụ từng phần. Lặp lại là lỗi cần phải tránh khi làm bài. ?: Đọc câu hỏi d / 30. Nêu ý kiến của em ? HS: ý kiến đó cũng không đúng vì để tạo ra sự rõ ràng, hợp lí, thu hút người đọc, cần mở ra vấn đề gây hứng thú, tìm hiểu vấn đề một cách tự nhiên và ít nhiều hình dung được vấn đề được nói đến. - Kết bài: Không chỉ có nhiệm vụ nhắc lại vấn đề mà còn có những cảm xúc, suy nghĩ đánh giá, tổng kết lại, mở rộng, gây ấn tượng.gTạo hiệu quả giao tiếp. GV: Bố cục 3 phần giúp VB rõ ràng, hợp lí nhưng không phải nhất thiết VB nào cũng có bố cục 3 phần. Có những văn bản MB, KB viết lẫn trong phần thân bài do yêu cầu nào đó của người viết. ? Có phải cứ chia VB làm 3 phần là VB có bố cục mạch lạc không? HS : Chưa hẳn là thế ... GV: Kết luận: Cần phải có cách viết các phần, các đoạn cho hợp lí.Vậy tính mạch lạc cần những yêu cầu nào, tiết sau ta sẽ tìm hiểu. ? Những đơn vị kiến thức cần ghi nhớ ? HS : Đọc ghi nhớ SGK/30. Hoạt động 2: Luyện tập Bài tập 1(30): HS tự tìm những VD thực tế để chứng minh vai trò – tác dụng của bố cục Gợi ý HS : Tìm các VD trong văn nói, VB viết bài TLV của HS...) Bài tập 2. - Ghi lại bố cục VB " Cuộc chia tay ..." - Kể truyện theo 1 bố cục khác: HS kể lại chuyện với một bố cục hợp lí. Bài tập 3. Tìm hiểu bố cục của bản báo cáo kinh nghiệm học tập. * Bố cục chưa hợp lý vì: - MB: Chưa đủ ( Chỉ là lời chào, chưa giới thiệu điều cần nói trong báo cáo ) - TB: + Mục (1) (2) (3) mới kể việc học ntn, chưa nêu kinh nghiệm học tập . + Mục (4) lại không nói về học tập g thiếu sự thống nhất - KB: còn sơ lược ( Chưa khái quát lại kinh nghiệm) * Cần bổ sung: - MB: Lí do báo cáo, MĐ báo cáo. - TB: + Nêu các kinh nghiệm học tập cụ thể (ở lớp, ở nhà, trong cuộc sống, trong tài liệu) +Bỏ mục (4) - KB: + Trình bày nguyện vọng được nghe ý kiến trao đổi, góp ý cho bản báo cáo. + Lời chúc. I. Lý thuyết 1. Bố cục, những yêu cầu về bố cục trong văn bản a. Bố cục và văn bản * Ví dụ: SGK/28 Tìm hiểu trật tự sắp xếp nội dung trong VB. * Phân tích - Nội dung trong 1 lá đơn cần được sắp xếp theo 1 trình tự hợp lý. * Nhận xét: - Bố cục: bố trí, sắp xếp các phần, các đoạn theo 1 trình tự, hệ thống rành mạch, hợp lý. - VB phải có bố cục rõ ràng b. Những yêu cầu bố cục trong văn bản * Ví dụ: SGK/29 * Phân tích VD - Hai câu chuyện chưa có bố cục. + Sắp xếp ý, câu: không rõ ràng, thiếu mạch lạc. + Trình bày lộn xộn , khó tiếp nhận. - Không nêu được ý nghĩa truyện, mất yếu tố bất ngờ, hài hước. * Nhận xét: - Điều kiện để VB có tính mạch lạc : + ND các phần, các đoạn vừa thống nhất, vừa rõ ràng. + Trình tự sắp xếp hợp lí. c. Các phần của bố cục * Ví dụ * Phân tích - Bố cục VB tự sự - M.tả 3 phần. - Cần phân biệt nhiệm vụ từng phần rõ ràng. *Nhận xét: - VB có bố cục thường gặp 3 phần: MB - TB – KB. 2, Ghi nhớ: SGK/30 II. Luyện tập IV. Củng cố: ? Tầm quan trọng của bố cục trong VB? Thế nào là VB có bố cục rành mạch, hợp lý? HS : Trả lời : ... V. Hướng dẫn học bài: - BTVN: Thuộc ghi nhớ, hoàn thành bài tập. + Làm BT 1,2,3 ( sách BT Ngữ văn 7/14) - Chuẩn bị bài mới: + Đọc lại VB " Cuộc chia tay ...". Nắm các sự việc chính, nội dung VB. + Đọc trả lời câu hỏi SGK. E. rút kinh nghiệm ---------------------------------------------- Ngày soạn:.././2009 Tuần 2 Ngày giảng:././2009 Bài 2: Tập làm văn Tiết 8 Mạch lạc trong văn bản A. mục tiêu bài học Giúp HS : - Hiểu rõ khái niệm về mạch lạc trong VB và sự cần thiết phải làm cho VB mạch lạc không đứt đoạn, quẩn quanh. - Có ý thức chú ý đến sự mạch lạc trong các bài TLV. Rèn kĩ năng tạo tính mạch lạc khi xây dựng VB. B. chuẩn bị - SGK, SGV, thiết kế bài dạy NV7, tài liệu tham khảo. - Bảng phụ. C. phương pháp - Phương pháp: Quy nạp ,vấn đáp, trao đổi, hoạt động nhóm, tích hợp , thực hành. D. tiến trình dạy học I. ổn định tổ chức II. Kiểm tra bài cũ: ? Bố cục trong VB là gì? Nêu các yêu cầu về bố cục? Đáp án: - Bố cục là sự sắp xếp các phần, đoạn trong văn bản theo một trình tự hợp lí. - Những yêu cầu về bố cục: + Nội dung các phần, các đoạn trong văn bản phải thống nhất chặt chẽ với nhau. Đồng thời giữa chúng phải có sự phân biệt rạch ròi. + Trình tự xếp, đặt các phần phải giúp người viết đạt được mục đích. III. Bài mới Hoạt động của thầy và trò Ghi bảng Hoạt động 1: Tìm hiểu phần lí thuyết ? Mạch lạc là từ Hán Việt hay thuần Việt? Em hiểu mạch lạc nghĩa là như thế nào? HS: Theo “Từ điển Hán Việt thông dụng” các yếu tố mạch, lạc được giải thích như sau: Mạch: ống dẫn máu trong cơ thể, đường, hệ thống. Lạc: mạng lưới. ? KN Mạch lạc trong VB có phải dùng theo nghĩa trên không? ( Không) GV: Mạch lạc trong văn bản là một mạng lưới có ý nghĩa nối liền các phần, các đoạn, các ý của văn bản. - Dựa vào những hiểu biết trên, hãy xác định mạch lạc trong văn bản có tính chất gì trong các tính chất kể dưới đây? ( SGK mục 1a/31) HS: Lựa chọn cả 3 phương án đã nêu. ? Giữa mạch lạc trong Vb với mạch máu trong cơ thể có điểm gì tương đồng? HS: - Thành dòng, thành mạch, đi khắp các phần trong cơ thể (các phần, các đoạn văn) thông suốt, liên tục g làm các bộ phận trong cơ thể (các đoạn văn) có sự gắn kết thống nhất. ? Có người nói mạch lạc là sự tiếp nối của các câu, các ý theo 1 trình tự hợp lí. Em thấy có đúng không? Vì sao? HS: Đúng. Vì: Do tính chất của mạch lạc trong Vb g Vb đảm bảo tính thống nhất, rõ ràng g Hiệu quả giao tiếp tốt. HS: Xem lại bài chuẩn bị của mình về vb " Cuộc chia tay..." ? VB " Cuộc chia tay ..." có rất nhiều những sự việc khác nhau, nhắc lại những sự việc đó? HS: Nhắc lại theo SGK mục 2a(31) ? Toàn bộ sự việc trong vb xoay quanh sv chính nào? Sự chia tay và những con búp bê đóng vai trò gì trong truyện? Hai anh em Thành Thuỷ có vai trò gì? HS: - Sv chính: Cuộc chia tay của Thành Thuỷ, tình cảm của 2 anh em. - Sự chia tay của những con búp bê đóng vai trò thể hiện chủ đề VB, làm cho chủ đề xuyên suốt VB. - Thành Thuỷ: NV chính tham gia vào các sự việc thực hiện chủ đề Vb. ? Các sự việc, nhân vật trong VB đều có điểm gì chung về nội dung? HS: Cùng hướng tới 1 đề tài, chủ đề Vb g Điều kiện1 cho Vb mạch lạc. ? Trả lời câu hỏi I2 ( b) /32? H: Đó không phải là chủ đề ( Vấn đề chủ yếu) liên kết các SV thành 1 thể thống nhất, cũng không thể gọi đấy là mạch lạc mà đó là những từ ngữ, phương tiện để liên kết các Sv gtạo sự mạch lạc trong VB, làm cho chủ đề - VB liền mạch. G: Đó chính là cách sử dụng phép lặp - 1 trong những phương tiện liên kết trong VB các em sẽ học ở lớp 8 - lớp 9 ? Câu hỏi mục I2 (c)/ 32? HS: Các đoạn được nối với nhau theo tất cả các mối liên hệ. Một cách tự nhiên, hợp lí: - Thời gian : Quá khứ - hiện tại; hôm qua - hôm nay - Không gian : ở nhà - ở trường. - Tâm lí: Thành nhớ lại... - ý nghĩa: + Anh em thươg yêu nhau > < phải chia tay + Búp bê không chia tay > < anh em chia tay ... GV: Các từ ngữ lặp lại, cùng với các phần các đoạn được nối với nhau theo những mối liên hệ tự nhiên, hợp lí làm cho chủ đề VB liền mạch, tạo sự mạch lạc trong VB g đó là điều kiện thứ 2 để VB có tính mạch lạc. ? Từ phân tích các VD trên; hãy rút ra những điều kiện để văn bản có tính mạch lạc? HS: PBYK theo ghi nhớ/32 HS: Đọc ghi nhớ /32 ( chấm 2) Hoạt động 2: Luyện tập Bài tập 1. Tìm hiểu tính mạch lạc trong văn bản: a, " Mẹ tôi" ( E. Đơ A - mi -xi) * Chủ đề chính: Ca ngợi tấm lòng yêu thương và sự hi sinh của người mẹ. * Các đoạn, các phần trong văn bản đều hướng tới chủ đề đó g tính thống nhất. * Các phần, ý: có sự tiếp nối theo 1 trình tự chặt chẽ gtạo sự liền mạch trong vb. - Con có lỗi gbố đau lòng vì đó là sự xúc phạm t/c thiêng liêng mẹ dàng cho con g khuyên con sửa lỗi. - Các phần đều xoay quanh chủ đề chính, gắn kết chặt chẽ Kết luận: BV có tính mạch lạc. b, Văn bản(2) SGK /33 HS xác định được: * Chủ đề chính: Sắc vàng trù phú của làng quê ngày mùa. * Đề tài VB: Sắc vàng ngày mùa. * Bố cục: - Câu 1: Giới thiệu bao quát về sắc vàng giữa ngày mùa ở làng quê vào mùa đông (thời gian; không gian; đặc điểm) - Các câu tiếp: Những biểu hiện phương pháp rất khác nhau cảu màu vàng - Hai câu cuối: cảm xúc về màu vàng ở đây. gRõ ràng, nhất quán, hợp lí , mạch văn thông suốt, tạo sự mạch lạc, gây hứng thú cho người đọc. Kết luận: VB(2) có tính mạch lạc. Bài tập 2/ 34 NX tính mạch lạc trong vb " Cuộc chia tay..." - Không thuật lại tỉ mỉ nguyên nhân dẫn đến sự chia tay của người lớn nhưng không làm cho Vb thiếu tính mạch lạc. Vì: * Chủ đề chính: Cuộc chia tay của Thành Thuỷ và tình cảm của 2 anh em. * Các sự việc được sắp xếp theo trình tự hợp lí g nổi bật chủ đề, tư tưởng của truyện - ND các phần các đoạn đều hướng về chủ đề. I. Lý thuyết 1. Mạch lạc và những yêu cầu về mạch lạc trong văn bản . 1.1 Mạch lạc trong VB a, Ví dụ: SGK/31 - Tìm hiểu mạch lạc trong vb b, Phân tích VD: * Tính chất của mạch lạc trong VB: - Trôi chảy thành dòng, thành mạch. - Tuần tự đi khắp các phần các đoạn trong VB. - Thông suốt, liên tục, không đứt đoạn. * Mạch lạc là sự tiếp nối các câu các ý theo 1 trình tự hợp lí. c. Nhận xét - Mạch lạc rất cần thiết cho văn bản. 1.2. Điều kiện để vb có tính mạch lạc. a. Ví dụ: Tìm hiểu VB " Cuộc chia... búp bê" b. Phân tích - Các sự việc xoay quanh sự việc chính: cuộc chia tay của Thành Thuỷ, tình cảm của 2 anh em. - Sự chia tay của những con búp bêg Thể hiện chủ đề VB. - Thành, Thuỷ là NV chính tham gia các sự việc. - Các SV, NV đều nói về 1 đề tài và hướng tới 1 chủ đề. * Các từ ngữ lặp lại g làm cho chủ đề liền mạch, Vb mạch lạc. * Các đoạn trong vb được nối với nhau theo mối liên hệ: thời gian, không gian, tâm lí, ý nghĩa tự nhiên, hợp lí. c, Nhận xét VB có tính ML cần: - Các phần, các đoạn đều nói về 1 đề tài, 1 chủ đề. - Các phần, các đoạn các câu phải tiếp nối theo trình tự rõ ràng, hợp lí. 2. Ghi nhớ: SGK/32 II. Luyện tập IV. Củng cố: ĐK để VB có tính mạch lạc? GV? Để viết 1 bài TLV có tính mạch lạc cần phải làm gì? Mối quan hệ giữa liên kết bố cục và mạch lạc trong VB? HS: - Bố cục rõ ràng; xác định rõ y/c của đề tài, chủ đề. - Các sv chính xoay quanh chủ đề. - Biết sắp xếp các chi tiết, sv theo trình tự hợp lí. - Biết sử dụng từ ngữ liên kết các câu, các đoạn trong VB. V. Hướng dẫn học bài: - BTVN: + Thuộc ghi nhớ hoàn thành bài tập 1 + Đọc - Th. khảo BT 1,2,3 ( SBT/17) + Viết 1 đoạn văn , chỉ ra tính mạch lạc trong đoạn văn? - Bài mới: Đọc - trả lời câu hỏi: Ca dao – dân ca những câu hát về tình cảm gia đình. E. rút kinh nghiệm
Tài liệu đính kèm: