Giáo án môn Lý 7 tiết 15: Phản xạ âm – Tiếng vang

Ngày soạn: 31/11/09
Ngày giảng: 1/12/09
Tiết 15: Phản xạ âm – Tiếng vang
I. Mục tiêu
- Kiến thức: Mô tả và giải thích được một số hiện tượng liên quan đến tiếng vang (tiếng vọng). Nhận biết được một số vật phản xạ âm tốt (hay hấp thụ âm kém) và vật phản xạ âm kém. Kể tên một số ứng dụng của phản xạ âm.
- Kĩ năng: Khả năng tư duy từ các hiện tượng thực tế và từ các thí nghiệm.
- Thái độ: Yêu thích môn học và vận dụng vào thực tế.	
II. Đồ dùng dạy học
- Tranh vẽ H14.1 (SGK).	
III. Phương pháp
- PP đặt và giải quyết vấn đề, hợp tác
IV. tổ chức giờ học
1. Khởi động
- Mục tiêu: Kiểm tra 15’. Tổ chức tình huống dạy học
- Thời gian: 17’
- Đồ dùng: Đề bài, phấn
- Cách tiến hành:
Đề kiểm tra 15 phút: Môi trường nào truyền được âm? Môi trường nào truyền âm tốt? Lấy ví dụ. 
Tổ chức tình huống: Trong cơn dông, khi có tia chớp thường kèm theo tiếng sấm. Sau đó còn nghe thấy tiếng ì ầm kéo dài, gọi là sấm rền. Tại sao lại có tiếng sấm rền? (Tại sao trong các rạp hát, rạp chiếu phim, tường lại làm sần sùi và mái kiểu vòm?)
2. Hoạt động 1: Âm phản xạ. Tiếng vang
- Phương pháp: Đặt và giải quyết vấn đề
- Mục tiêu: Mô tả và giải thích được một số hiện tượng liên quan đến tiếng vang (tiếng vọng). 
- Thời gian: 14’
- Đồ dùng: Phấn, thước, tranh vẽ
- Cách tiến hành:
Hoạt động của học sinh
Trợ giúp của giáo viên
I. Âm phản xạ - Tiếng vang
- Cá nhân HS nghiên cứu SGK để nắm được:
+ Âm dội lại khi gặp một mặt chắn là âm phản xạ.
+ Ta nghe được tiếng vang khi âm phản xạ đến tai ta chậm hơn âm truyền trực tiếp đến tai một khoảng thời gian ít nhất 1/15s.
- Thảo luận theo nhóm trả lời các câu hỏi và phần kết luận.
- Thảo luận chung cả lớp để thống nhất câu trả lời.
C1: Nghe thấy tiếng vang ở vùng núi, ở giếng, ở ngõ hẹp dài,... Vì ta phân biệt được âm phát ra và âm phản xạ.
C2: Nghe thấy âm thanh trong phòng kín to hơn chính âm thanh đó ở ngoài trời. Vì ở ngoài trời ta chỉ nghe thấy âm phát ra còn ở trong phòng kín ta nghe được âm phát ra và âm phản xạ từ tường cùng một lúc đến tai nên nghe to hơn.
C3: a) Cả hai phòng đều có âm phản xạ
 b) Khoảng cách giữa người nói và bức tường để nghe được rõ tiếng vang là: S = 340.1/15.2 = 11,3 (m)
- Yêu cầu tất cả HS đọc kỹ mục I (SGK) và nắm được thế nào là tiếng vang, thế nào là âm phản xạ.
- Thảo luận theo nhóm để trả lời C1, C2, C3 và phần kết luận.
- Hướng dẫn HS toàn lớp thảo luận các câu trả lời của mục I để thống nhất câu trả lời.
Chú ý: Với C1, HS phải nêu được âm phản xạ từ mặt chắn nào và đến tai sau âm trực tiếp 1/15s.
Với C2: GV chốt lại vai trò khuyếch đại của âm phản xạ nên nghe được âm to hơn.
Với C3: GV chỉ ra trường hợp trong phòng rất lớn, tai người phân biệt được âm phản xạ với âm trực tiếp nên nghe được tiếng vang.
* Kết luận:
+ Âm dội lại khi gặp một mặt chắn là âm phản xạ.
+ Ta nghe được tiếng vang khi âm phản xạ đến tai ta chậm hơn âm truyền trực tiếp đến tai một khoảng thời gian ít nhất 1/15s.
3. Hoạt động 2: Vật phản xạ âm tốt. Vật phản xạ âm kém
- Phương pháp: Đặt và giải quyết vấn đề
- Mục tiêu: Nhận biết được một số vật phản xạ âm tốt (hay hấp thụ âm kém) và vật phản xạ âm kém. Kể tên một số ứng dụng của phản xạ âm.
- Thời gian: 6’
- Đồ dùng: Thước, phấn
- Cách tiến hành:
Hoạt động của học sinh
Trợ giúp của giáo viên
II. Vật phản xạ âm tốt và vật phản xạ âm kém
- HS đọc nội dung mục II (SGK) và trả lời các câu hỏi của GV
+ Vật phản xạ âm tốt ( hấp thụ âm kém) là những vật cứng có bề mặt nhẵn
+ Vật phản xạ âm kém là những vật mềm, xốp có bề mặt gồ ghề.
- HS trả lời và hoàn thiện câu C4;
+ Vật phản xạ âm tốt: Mặt gương, mặt đá hoa, tấm kim loại, tường gạch.
+ Vật phản xạ âm kém: Miếng xốp, áo len, ghế đệm mút, cao su xốp.
- Yêu cầu HS đọc mục II (SGK) và trả lời câu hỏi:
+ Vật như thế nào thì phản xạ âm tốt? (Vật như thế nào thì hấp thụ âm kém?)
+ Vật như thế nào thì phản xạ âm kém? 
- Yêu cầu HS trả lời câu C4.
* Tích hợp: Khi thiết kế các rạp hát, cần có biện pháp để tạo ra độ vọng hợp lí để tăng cường âm, nhưng nếu tiếng vọng kéo dài sẽ làm âm nghe không rõ, gây cảm giác khó chịu
* Kết luận:
+ Vật phản xạ âm tốt ( hấp thụ âm kém) là những vật cứng có bề mặt nhẵn
+ Vật phản xạ âm kém là những vật mềm, xốp có bề mặt gồ ghề.
4. Hoạt động 3: Vận dụng
- Phương pháp: Đặt và giải quyết vấn đề, hợp tác
- Mục tiêu: Kể tên một số ứng dụng của phản xạ âm.
 Khả năng tư duy từ các hiện tượng thực tế và từ các thí nghiệm.
 Yêu thích môn học và vận dụng vào thực tế.	
- Thời gian:6’
- Đồ dùng: thước, phấn
- Cách tiến hành:
Hoạt động của học sinh
Trợ giúp của giáo viên
III. Vận dụng
- HS làm các câu C5, C6, C7, C8
- Thảo luận cả lớp để thống nhất câu trả lời
C5: Làm tường sần sùi, treo rèm nhung để hấp thụ âm tốt hơn nên giảm tiếng vang. Âm nghe được rõ hơn.
C6: Hướng âm phản xạ đến tai người nghe nên nghe rõ hơn.
C7: Âm truyền từ tàu đến đáy biển trong 1/2s. Độ sâu của biển là: 
 S = v.t = 1500.1/2 = 750 (m)
C8: a, b, d
- Yêu cầu HS làm các câu C5, C6, C7, C8.
- Tổ chức cho HS thảo luận để thống nhất câu trả lời.
Với C7: Yêu cầu HS nói rõ “t” là thời gian âm đi như thế nào?
Với C8: Yêu cầu HS chọn và giải thích tại sao chọn hiện tượng đó.
* Kết luận:
+ Âm dội lại khi gặp một mặt chắn là âm phản xạ.
+ Ta nghe được tiếng vang khi âm phản xạ đến tai ta chậm hơn âm truyền trực tiếp đến tai một khoảng thời gian ít nhất 1/15s.
+ Vật phản xạ âm tốt ( hấp thụ âm kém) là những vật cứng có bề mặt nhẵn
+ Vật phản xạ âm kém là những vật mềm, xốp có bề mặt gồ ghề.
5. Tổng kết và hướng dẫn học ở nhà (2’)
 - Khi nào có âm phản xạ? Tiếng vang là gì?
	 - Có phải cứ có âm phản xạ thì đều có tiếng vang không?
	 - Tại sao khi nói to xuống giếng sâu lại nghe thấy tiếng vang?
	 - Khi nói to vào một cái chum miệng nhỏ thì nghe thấy tiếng vang.
 Khi nói to vào một cái chậu miệng rộng thì lại không nghe thấy?
Về nhà
	 - Học bài và trả lời lại các câu C1 đến C8 (SGK).
	 - Làm bài tập 14.1 đến 14.6 (SBT).
	 - Tìm hiểu nội dung phần: Có thể em chưa biết