Giáo án môn Ngữ văn 7 - Tiết 53 đến tiết 56

 Ngày soạn 14 tháng 11 năm 2010
 Ngày dạy tháng 11 năm 2010.
Tuần 14
Tiết 53 + 54: Tiếng gà trưa (Xuân Quỳnh)
A. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 
	- Cảm nhận được vẻ đẹp trong sáng, đằm thắm của những kỉ niệm về tuổi thơ và tình bà cháu thể hiện trong bài thơ.
	- Thấy được NT biểu hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả qua những hình ảnh, chi tiết tự nhiên, bình dị.
B. Chuẩn bị : 
 Thầy: Đọc, soạn giáo án
 Trò: Soạn bài
c. Tổ CHứC CáC HOạT ĐộNG DạY HọC: 
1. Tổ chức lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:
Kiểm tra sự chuẩn bị của HS
 3. Bài mới: 
Hoạt động của GV và học sinh
Nội dung bài học
Hoạt động 1:
HS đọc chú thích, giới thiệu sơ lược về tác giả
? Hãy nhận xét về số tiếng, cachs gieo vần trong câu thơ?
? Bài thơ được ra đời trong hoàn cảnh nào?
? Cảm hứng sáng tác của tác giả trong bài thơ được khơi gợi từ sự việc gì?
? Mạch cảm xúc trong bài thơ diễn biến thế nào?
? Từ đó em hãy tìm bố cục của bài thơ?
Xác định nội dung của từng phần
? Theo em ND nào được phản ánh chân thực và xúc động nhất?
? nhận xét ý nghĩa của bức tranh minh học trong VB?
GV cho HS đọc khổ thơ đầu
? Nvật trữ tình là ai? Đang làm gì?
? Tiếng gà vọng vào tâm trí tác giả trong thời điểm cụ thể nào?
? Tại sao trong vô vàn âm thanh làng quê, tâm trí con người chỉ bị ám ảnh bởi tiếng gà trưa ?
? Với người ra trận, tiếng gà trưa gợi những cảm giác mới lạ nào?
? Tại sao âm thanh đó lại gợi những cảm giác đó của con người?
?ở đây n.vật trữ tình không chỉ nghe tiếng gà bằng thính giác, mà còn nghe được bằng tâm hồn, thì người đó phải có tình cảm ntn với làng xóm, quê hương?
HS đọc 5 khổ thơ tiếp theo
? Tiếng gà trưa được lặp lại, đứng đầu các đoạn thơ có ý nghĩa ntn?
? Tiếng gà trưa gợi lại trong tâm trí người chiến sĩ những hình ảnh và kỉ niệm thân thương của tuổi thơ ntn?
? những sắc màu của gà và trứng đã gợi ta vẻ đẹp riêng nào trong cuộc sống làng quê ?
? Lời thơ “ Này con gà mái” được lặp lại trong đoạn thơ này có sức biểu hiện ntn tình cảm con người với làng quê ?
? Trong âm thanh “ Tiếng gà trưa” nhiều kỉ niệm tình bà cháu hiện về ntn?
?Qua đó em thấy trong kỉ niệm tuổi thơ của cháu hình ảnh bà hiện lên với những đức tính cao quí nào?
? Những chắt chiu lo toan của bà được bù lại bằng niềm vui của cháu. Chi tiết niềm vui được quần áo mới gợi cho em cảm nghĩ gì về tuổi thơ và tình bà cháu?
? Những suy tư gợi lên từ tiếng gà trưa ?
? Theo em có gì độc đáo trong các chi tiết được vận dụng ở văn bản?
GVcho HS làm bài tập trắc nghiệm về nội dung và nghệ thuật. 
I. Tìm hiểu chung
 1. Tác giả Xuân Quỳnh: (1942- 1988)
 - Nhà thơ nữ xuất sắc với hồn thơ sôi nổi, mạnh bạo, tha thiết
 - Đề tài quen thuộc, gần gũi, bình dị trong đời sống hàng ngày
 2. Bài thơ: Tiếng gà trưa:
 - Thể thơ: tự do, 5 chữ
 - Viết vào những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Mĩ, nằm trong tập thơ “Hoa dọc chiến hào” của Xuân quỳnh.
 - Tiếng gà trưa được lặp lại 4 lần ở đầu các khổ thơ như một sợi dây liên kết các hình ảnh trong kỉ niệm tuổi thơ, lại vừa như điểm nhịp dòng cảm xúc của nhân vật trữ tình.
 3. Bố cục: 3phần
 + Phần 1: Khổ thơ đầu:tiếng gà trưa trên đường hành quân của người chiến sĩ
 + Phần 2: 5 khổ thơ tiếp: Tiếng gà trưa với những kỉ niệm thời ấu thơ và tình cảm bà cháu của nhân vật trữ tình.
 + Phần 3: Khổ cuối: Tiếng gà trưa, niềm hạnh phúc và sức mạnh chiến đấu
à Nội dung 2
* Bức tranh về hình ảnh người bà, con gà, quả trứng. Các hình ảnh này đã làm sống lại những kỉ niệm tuổi thơ thân thương của tác giả.
II. Tìm hiểu chi tiết
Tiếng gà trưa trên đường hành quân.
Nhân vật trữ tình: người lính đang hành quân
Thời điểm: Buổi trưa nắng, trong xóm nhỏ, trên đường hành quân
Tiếng gà: + là âm thanh làng quê
+ là tiếng gà nhảy ổ để có những 
quả trứng hồng tạo thành niềm vui cho người nông dân cần cù chắt chiu
+ Là âm thanh dự báo điều tốt lành
 Cảm thấy nắng trưa xao động
 Cảm thấy chân đỡ mỏi
 Cảm thấy tuổi thơ hiện về
à Vì: + Buổi trưa: yên tĩnh à tiếng gà có thể khua động cả không gian
+ Tiếng gà quê đem lại niềm vui cho con người, có thể giúp con người vơi đi nỗi vất vả à gợi những kỉ niệm thuở ấu thơ
à Tình làng quê thắm thiết sâu nặng
1. Tiếng gà trưa với những kỉ niệm thời ấu thơ và tình cảm bà cháu
* Tiếng gà trưa à điệp ngữ à nhấn mạnh khắc sâu hình ảnh bình dị, gần gũi, quen thuộc và vô cùng thân thiết.
* Những kỉ niệm thời ấu thơ:
 Những con gà mái mơ, mái vàng và ổ trứ trứng hồng đẹp như trong tranh hình ảnh người bà với những lo toan.
à vẻ đẹp tươi sáng, đầm ấm, hiền hoà, bình dị à Biểu hiện của tình cảm nồng hậu gẫn gũi thân thương, sự gắn bó của con người với gia đình và làng quê.
* Hình ảnh người bà:
Bà tần tảo chắt chiu trong cnảh nghèo khó: tay khum khum, soi từng quả trứng, lo gà toi, mong đừng sương muối
Bà dành trọn tình thương cho cháu, chắt chiu dành dụm may áo, nhắc nhở, có trách mắng cũng vì tình thương yêu cháu.
à Nghèo nhưng hiền thảo, hết lòng vì con cháu, chịu đựng, nhẫn nại và hi sinh
HS thảo luận nhóm:
Tuổi thơ gắn với niềm vui bé nhỏ, trong lành ở gia đình và làng quê.
Vui vì có quần áo mới, nhưng vui hơn vì tình cảm ấm áp bà dành cho.
Niềm vui ấy được tạo ra từ bao chắt chiu cầm kiệm lo toan của bà
à Tình cảm bà cháu thật sâu nặng, thiêng liêng tha thiết, không dễ gì quên được.
Đó là tình cảm chân thật nhất, ấm áp nhất của tình ruột thịt, đó còn là tình cảm gia đình, tình cảm quê hương, tình cảm cội nguồn không thể thiếu trong mỗi con người à cháu nhớ thương kính trọng bà và tự hào về người bà của mình.
2. Những suy tư gợi lên từ tiếng gà trưa
- Tiếng gà trưa, những ổ trứng hồng là hình ảnh của cuộc sống chân thật, bình yên, no ấm
- Tiếng gà trưa thức dậy bao tình cảm bà cháu, gia đình, quê hương.
- Đó là âm thanh bình dị của làng quê đem lại những niềm yêu thương con người.
- Đ.từ vì à nhấn manh, khẳng định những niềm tin chân thực, chắc chắn của con người về mục đích chiến đấu hết sức cao cả nhưng cũng hết sức bình thường.
- Vì tiếng gà. là những điều chân thật, thân thương, quí giá, là biểu tượng hạnh phúc ở mỗi làng quê VN à niềm tự hào, kiêu hãnh.
àĐó là 1 tình yêu rộng lớn, sâu sắc, cao cả.
III. Tổng kết
 1. Nội dung
- Tình yêu loài vật, tình yêu bà cháu
- Bao trùm là tinh yêu gia đình, quê hương, đất nước
Cụ thể: + Tiếng gà trưa với những kỉ niệm thời ấu thơ
+ Tiếng gà trưa với hình ảnh người bà và tình cảm bà cháu thân thiết sâu nặng
+ Tiếng gà trưa và sức mạnh đôi chân ngườ lính hôm nay ra đi chiến đấu
 2. Nghệ thuật
- Thể thơ tự do, phù hợp với nội dung
- Hình ảnh tiếng gà trưa như mạch cảm xúc xuyên suốt bài thơ.
- Ngôn ngữ giản dị, hồn nhiên, sinh động.
* HS đọc ghi nhớ 
IV. Luyện tập
 * Bài tập 1: Học thuộc 1 bài thơ mà em thích
 * Bài tập 2: Phát biểu về tình cảm bà cháu trong bài thơ
4. Hướng dẫn học ở nhà: 	Học thuộc lòng bài thơ. Suy nghĩ về “ Tiếng gà trưa”trong bài thơ	Chuẩn bị bài: Điệp ngữ
D- ĐáNH GIá ĐIềU CHỉNH:
======= @ ======= 
 Ngày soạn 14 tháng 11 năm 2010
 Ngày dạy tháng 11 năm 2010.
Tiết 55: Điệp ngữ
A. Mục tiêu cần đạt: 
	- Hiểu được thế nào là điệp ngữ, giá trị biểu cảm của điệp ngữ
	- Tích hợp với phần văn ở bài “ Tiếng gà trưa” và TL vở luyện nói về phát biểu cảm nghĩ về 1 TPVH
	- Có ý thức vận dụng điệp ngữ trong khi nói và viết
	- Kĩ năng Tìm hiểu chi tiết giá trị biểu cảm của điệp ngữ trong các văn cảnh cụ thể.
B. Chuẩn bị: 
 Thầy: Đọc, soạn giáo án
 Trò: Soạn bài
c. Tổ CHứC CáC HOạT ĐộNG DạY HọC: 
1. Tổ chức lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:
? Thành ngữ là gì ? Lấy VD minh hoạ ?
3. Bài mới: 
Hoạt động của GV và học sinh
Nội dung bài học
Hoạt động 1:
? Hãy so sánh 2 cách sử dụng phép lặp trong 2 VD sau:
 - Nhớ ai, ai nhớ bây giờ nhớ ai.
 -Con bò đang gặm cỏ. Con bò chợt ngẩng đầ u lên con bò rống ò ò
Gợi ý: + Chỉ ra những từ ngữ được lặp trong 2 VD trên?
+? Cảm xúc của em khi đọc 2 câu ca dao và đoạn văn trên ?
? Em hiểu điệp ngữ là gì ?
Lưu ý: Chỉ những từ ngữ nào khi lặp lại có giá trị biểu cảm mới được coi là điệp ngữ
? Phát hiểu các từ ngữ được lặp lại ở khổ thơ đầu và cuối của bài Tiếng gà trưa?
? Việc lặp lại các từ ngữ ấy có tác dụng gì?
? vậy theo em việc sử dụng điệp ngữ có tác dụng gì?
GV nói mục lưu ý trên
Hoạt động 2:
? Em hãy nhận xét các điệp ngữ ở đoạn đầu và cuối bài Tiếng gà trưa và gọi đó là điệp ngữ gì?
? HS đọc VD b, nêu nhận xét các điệp ngữ ấy? Gọi tên điệp ngữ ở VD b
? Qua pt VD em thấy điệp ngữ có mấy dạng
Lưu ý: - Điệp ngữ là 1 từ còn gọi là điệp từ
điệp ngữ là 1 cụm từ gọi là điệp ngữ 
điệp ngữ là 1 câu còn gọi là điệp câu
điệp đoạn còn gọi là điệp khúc
gv kết luận ND bài học
I. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ
1. Điệp ngữ là gì?
Bài tập
- Nhớ ai à lặp lại à hay, thú vị à điệp ngữ 
- Con bò à lỗi lặp à rườm ra, nặng nề
* Điệp ngữ là từ ngữ (hoặc cả một câu được lặp lại nhiều lần trong khi nói và viết à Điệp ngữ là 1 phương tiện để biểu cảm
2. Tác dụng của điệp ngữ
Nghe: lặp lại 3 lần à nhấn mạnh xảm xúc của tác giả đến 1 cách dồn dập khi nghe tiếng gà
Vì: lặp lại 4 lần à nhấn mạnh nguyên nhân chiến đấu của người chiến sĩ
- Điệp ngữ có tác dụng làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh mẽ à có giá trị biểu cảm cao. Dùng trong thơ, văn biểu cảm
II. Các dạng điệp ngữ 
Nghe, vì à điệp ngữ : mỗi điệp ngữ nằm trong mỗi câu thơ à điệp ngữ cách quãng.
Rất lâu, khăn xanh, thương em à các điệp ngữ nối liền nhau, nối tiếp nhau à gọi là điệp ngữ nối tiếp
Thấy, ngàn dâu à cuối câu trên lặp lại đầu câu tiếp theo à điệp ngữ vòng (chuyển tiếp)
* Ghi nhớ: Sgk
VD: (Hồ Chí Minh muôn năm!)3
Phú giây thiêng liêng anh gọi Bác 2 lần
Bài Lượm có đoạn “Chú bé vàng” được lặp lại 2 lần.
III. Luyện tập
* Bài tập 1: HS làm theo nhóm
Yêu cầu: điệp ngữ :- Một dân tộc àthể hiện quan tâm, chiến đấu vì độc lập, tự do
dân tộc đó phải được à mong muốn tự do, độc lập
à Tạo giọng điệu đanh thép à khiến cho lời văn trở nên sâu sắc, thấm thía, có sức thuyết phục
 Điệp từ: trông có tác dụgn diễn tả nỗi lo lắng nhiều ,mặt, triền miên của người nông dân thời xưa.
* Bài tập 2:
 Điệp ngữ cách quãng: xa nhau
 Điệp ngữ vòng tròn: một giấc mơ
* Bài tập 3:
Việc lặp 1 số từ ngữ trong đoạn văn trên không có tác dụng biểu cảm mà làm cho đoạn văn ấy lộn xộn, rườm rà, không trong sáng
Sửa lại: Phía sau nhà em có1 mảnh vườn. Em trồng trên đấy rất nhiều loại hoa, nào là hoa hồng, hoa cúc, nào là thược dược, đồng tiền, và cả lay ơn nữa. Trong ngày quốc tế phụ nữ em hái hoa tặng mẹ, tặng chị
* Bài tập 4:
Buổi sáng mùa hè, sân trường tràn ngậy sắc nắng. Nắng nhảy nhót trên những tán lá, nắng nhuộm vàng những sắc hoa, nắng đậu trên vai áo của cô, của bạn. Nắng làm bừng sáng lớp học, bừng sáng những gương mặt học trò
4. Hướng dẫn học ở nhà 
	- Nắm chắc khái niệm điệp ngữ, cấu tạo, giá trị, các dạng điệp ngữ 
	- HS làm tiếp bài 4
	- Chuẩn bị baì: Luyện nói phát biểu cảm nghĩ về TPVH
D- ĐáNH GIá ĐIềU CHỉNH:
======= @ ======= 
 Ngày soạn 21 tháng 11 năm 2010
 Ngày dạy tháng 11 năm 2010.
Tiết 56: Luyện nói - phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học
A. Mục tiêu cần đạt: Giúp HS : 	+ Củng cố kiến thức về cách làm bài pbcn về TPVH 
+ Luyện tập cách trình bày miệng trước tập thể, thể hiện cảm xúc và những suy nghĩ về TPVH.
B. Chuẩn bị : 
 Thầy :Đọc, soạn giáo án
 Trò: Soạn bài
c.Tổ CHứC CáC HOạT ĐộNG DạY HọC: 
1. Tổ chức lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:
? Thế nào là phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học ? lấy VD minh hoạ ?
Kiểm tra việc chuẩn bị ở nhà của HS. Các hoạt động tổ chức luyện tập
3. Bài mới: 
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung bài học
 Hoạt động 1:Tìm hiểu đề và tìm ý
Yêu cầu GV ghi đề lên bảng
? Hãy cho biết đề yêu cầu gì?
? Đó là những cảm nghĩ gì?
Hoạt động 2
HS trình bày dàn ý bài văn đã chuẩn bị ở nhà
Hoạt động 3
HS luyện nói 5 phút/ 1 em
HS nhận xét 
GV tổng kết 
Hoạt động 4
? Qua bài luyện nói giúp cho em có được những kĩ năng gì ?
I- Tìm hiểu đề và tìm ý. 
Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ “Cảnh khuya” của Bác
Yêu cầu: Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ “Cảnh khuya” cảm nghĩ về
+ Thiên nhiên được Bác miêu tả
+ Tâm hồn của Bác trước thiên nhiên
+ Hình ảnh Bác trong nỗi lo cho nước nhà
II. Lập dàn ý
 Mở bài: giới thiệu bài thơ và cảm nghĩ chung của em.
 Thân bài: Nêu cảm nghĩ của em về cách cảm nhận, cách tưởng tượng về các hình ảnh thơ, cảm nghĩ về từng chi tiết, cảm nghĩ về tác giả
 Kết bài: Tinh cảm của em đối với bài thơ
III. Luyện nói trước lớp
Nhóm HS yếu 1 em
Nhóm HS TB 1 em
Nhóm HS giỏi 1 em
Yêu cầu về kiến thức đúng, chính xác, từ, dùng trong phong phú, diễn đạt mạch lạc, giọng điệu cảm xúc tự nhiên
IV. Tổng kết: GV tổng kết kiểu bài phát biểu cảm nghĩ về TPVH theo trình tự:
Tìm hiểu đề, tìm ý ; Lập dàn ý ; Luyện nói
4. Hướng dẫn học ở nhà
	Nắm chắc văn biểu cảm và biểu cảm về TPVH. Soạn bài: Một thứ quà của lúa non: cốm
D- ĐáNH GIá ĐIềU CHỉNH:
======= @ =======