Giáo án môn Vật lý 8 tiết 21: Sự chuyển hoá và bảo toàn cơ năng

Ngày soạn: 19/ 01/ 2010
Ngày giảng: 20/ 01(8c); 21/01(8b); 22/01(8ad)
Tiết 21 : Sự chuyển hoá và bảo toàn cơ năng
Mục Tiêu.
1. Kiến thức:
- HS phát biểu được định luật bảo toàn cơ năng.
- Biết nhận ra và lấy ví dụ về sự chuyển hoá lẫn nhau giữa thế năng và động năng trong thực tế.
2. Kỹ năng: HS biết phân tích, so sánh, tổng hợp kiến thức. Sử dụng chính xác các thuật ngữ.
3. Thái độ: Có thái độ học tập nghiêm túc, yêu thích môn học.
Chuẩn Bị.
*Cả lớp: H17.1, con lắc Măcxoen.
*Mỗi nhóm: 1 con lắc đơn, 1 giá thí nghiệm.
Tiến trình hoạt động dạy học.
Kiểm tra bài cũ:
HS1: Khi nào vật có cơ năng? Trong trường hợp nào thì cơ năng của vật là thế năng, động năng? Lấy ví dụ vật có cả động năng và thế năng.
HS2: Động năng của vật phụ thuộc vào yếu tố nào? Chữa bài tập 16.2(SBT).
Tổ chức hoạt động dạy học.
GV đặt vấn đề: Trong thực tế, động năng được chuyển hoá thnàh thế năng và ngược lại. Bài hôm nay chúng ta cùng khảo sát sự chuyển hoá này.
Bài Mới:
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Hoạt động 1: Nghiên cứu sự chuyển hoá cơ năng trong quá trình cơ học 
GV treo H17.1, yêu cầu HS quan sát. GV lần lượt nêu các câu hỏi từ C1 đến C4, yêu cầu HS thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi này.
- GV hướng dẫn HS thảo luận chung cả lớp.
(?) Khi quả bóng rơi, năng lượng đã được chuyển hoá như thế nào?
(?) Khi quả bóng nảy lên, năng lượng đã được chuyển hoá như thế nào?
GV hướng dẫn HS làm thí nghiệm 2. Yêu cầu HS làm thí nghiệm, quan sát hiện tượng xảy ra, trả lời và thoả luận theo nhóm câu hỏi C5 đến C8.
- Yêu cầu đại diện nhóm trả lời và thảo luận chung cả lớp để thống nhất câu tả lời đúng.
(?) Nhận xét gì về sự chuyển hóa năng lượng của con lắc khi con lắc quanh vị trí B?
- GV nhắc lại kết luận SGK/ 60. Gọi HS đọc lại.
I- Sự chuyển hoá của các dạng cơ năng
1- Thí nghiệm 1: Quả bóng rơi.
- HS quan sát H17.1, trả lời và thoả luận các câu C1, C2, C3, C4.
C1: (1) giảm (2) tăng
C2: (1) giảm (2) tăng
C3: (1) tăng (2) giảm
 (3) tăng (4) giảm
C4: (1) A (2) B (3) B (4) A
*Nhận xét:
+ Khi quả bóng rơi, thế năng chuyển hoá thành động năng.
+ Khi quả bóng nảy lên, động năng chuyển hoá thành thế năng.
2- Thí nghiệm 2: Con lắc dao động.
HS làm thí nghiệm 2 theo nhóm dưới sự hướng dẫn của GV.
- Trả lời và thảo luận câu C5, C6, C7, C8
C5: Con lắc đi từ A về B: vận tốc tăng 
 Con lắc đi từ B về C: vận tốc giảm
C6:- Con lắc đi từ A về B: thế năng chuyển hoá thành động năng. 
 - Con lắc đi từ B về C: động năng chuyển hoá thành thế năng.
C7: Thế năng lớn nhất ở B và C. Động năng lớn nhất ở B.
C8: Thế năng nhỏ nhất nhỏ nhất ở B. Động năng nhỏ nhất ở A, C (= 0) 
Kết luận: ở vị trí cân bằng, thế năng chuyển hoá hoàn toàn thành động năng. Khi con lắc ở vị trí cao nhất, động năng chuyển hoá hoàn toàn thành thế năng. 
Hoạt động 2: Thông báo định luật bảo toàn cơ năng 
GV thông báo nội dung định luật bảo toàn cơ năng (SGK/61)
- GV thông báo phần chú ý.
II- Bảo toàn cơ năng
- HS ghi vở nội dung định luật bảo toà cơ năng: Trong quá trình cơ học, động năng và thế năng chuyển hoá lẫn nhau, nhưng cơ năng thì không đổi (cơ năng được bảo toàn)
Hoạt động 3: Vận dụng - Củng cố - Hướng dẫn về nhà
GV yêu cầu HS làm bài tập C9.
- GV nêu lần lượt nêu từng trường hợp cho HS trả lời và nhận xét câu trả lời của nhau.
*Củng cố :
+ Phát biểu định luật bảo toàn và chuyể hoá cơ năng.
+ Nêu ví dụ trong thực tế về sự chuyển hoá cơ năng.
*Hướng dẫn học ở nhà :
- Học thuộc phần ghi nhớ và các kết luận.
- Đọc “Có thể em chưa biết”.
- Làm bài tập 17.3 (23 - SBT).
- Hướng dẫn bài 17.3: Lưu ý lúc vừa ném lên, ở độ cao h viên bi vừa có Wt, vừa có Wđ .
- Xem lại đề cương đã làm phần trả lời câu hỏi và bài tập bài “Tổng kết chương I”.
Làm bổ xung các câu hỏi và bài tập: 17 (63); 6 (64).
- Giờ sau tổng kết chương I.
III- Vận dụng:
C9:
a. Mũi tên được bắn đi từ chiếc cung: Thế năng của cung chuyển hoá thành động năng của mũi tên.
b. Nước từ trên đập cao chảy xuống: Thế năng của nước chuyển hoá thành động năng.
c. Ném 1 vật lên cao theo phương thẳng đứng: Khi vật đi lên động năng chuyển hoá thành thế năng. Khi vật rơi xuống thế năng chuyển hoá thành động năng.