Giáo án Ngữ văn 7 tiết 109+ 110: Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu (Nguyễn Ái Quốc)

. Soạn ngày 26 tháng 02 năm 2009
 Tuần 28 Tiết 109-110	 Văn bản:	
	Những trò lố hay là Va-Ren và Phan Bội Châu
( Nguyễn ái Quốc)
A, Mục tiêu cần đạt:
	Giúp học sinh hiểu được giá trị của đoạn văn trong việc khắc hoạ sắc nétâhi nhân vật Va-ren và PBC với hai tính cách, đại diện cho hai lực lượng xã hội hoàn toàn đối lập nhau trên đất nước ta thời Pháp thuộc.
B, Chuẩn bị: _ GV: Đọc tài liệu, soạn giáo án.
 _ HS : Soạn bài
C, Nội dung lên lớp
 _ổn định tổ chức
 _ Kiểm tra bài cũ:
1, Giải thích ý nghĩa của tên truyện ngắn: “Sống chết mặc bay” của Phạm Duy Tốn.
2, Nêu nét nghệ thuật của truyện và nội dung truyện.
Bài mới:
*Giới thiệu bài:Giáo viên tóm tắt sự kiện PBC bị bắt-> Va-ren vốn là một đảng viên Đ XH pháp, được cử sang làm toàn quyền DD nhận chức có tuyên bố sẽ quan tâm tới vụ PBC và ngay lập tức NAQ viết tác phẩm này để gợi bày thực chất dối trá, lố bịch của Va-ren
Đọc- Tìm hiểu chung văn bản
1, Đọc văn bản: Cần đọc với giọng hài hước, mỉa mai khi nói đến Va-ren. Giọng nghiêm trang khi nói đến Phan Bội Châu
2, Giải nghĩa từ khó:
_ Trò lố:Trò lố lăng, giả dối, đê tiện, đáng khinh
_ HS đọc phần chú giải số 1,2,3,7
3, Tác giả
*Hs đọc thầm chú thích *. GV yêu cầu HS trình bày một vài nét về cuộc đời và sự nghiệp của Nguyễn ái Quốc. GV lưu ý với HS: Nguyễn ái Quốc là tên chủ tich Hồ Chí Minh (từ năm 1919-1945) .Trên đất Pháp, từ 1922-1925, bút danh Nguyễn ái Quốc gắn liền với tờ báo “Người cùng khổ” 
4, Tác phẩm
a. Hoàn cảnh ra đời:
- Tác phẩm ra đời trong hoàn cảnh nào?
+Ngày 18/6/1925 Phan Bội châu bị Pháp bắt, giải về giam ở Hoả Lò-Hà Nội và sắp bị đem ra xử án. Lúc này Va-ren chuẩn bị sang nhậm chức Toàn quyền ở Đông Dương. Nguyễn ái Quốc viết tác phẩm này nhằm vạch trần âm mưu của chính quyền thực dân và cổ động phong trào đấu tranh đòi thả PBC của nhân dân trong nước.
*GV: Truyện được viết bằng tiếng Pháp, đăng trên báo “Người cùng khổ”- một tờ báo ở Pháp do Bác làm chủ bút. Sau này tác phẩm được dịch ra tiếng Việt.
b. Thể loại: Truyện ngắn
c. PTBĐ: Tự sự
d, Bố cục
_Văn bản được chia làm mấy phần? Nội dung của từng phần?
P1: Từ đầu đến “trong tù”: Tin Va-ren sang Việt Nam
P2: Tiếp đến “ toàn quyền”: Trò lố của Va- ren
P3: Còn lại: Thái độ của Phan Bội Châu
II, Tìm hiểu chi tiết văn bản
_ Đọc phần hoàn cảnh ra đời của tác phẩm, em nhận thấy đây là tác phẩm ghi lại sự thật hay là tác phẩm tưởng tượng, hư cấu? Căn cứ vào đâu mà em kết luận như thế?
+Là câu chuyện hư cấu, tưởng tượng. Vì truyện được viết trước khi Va-ren sang Đông Dương để nhậm chức toàn quyền và thực tế sau khi sang ĐD y cũng không gặp PBC
_ Truyện hư cấu được dựa trên cơ sở nào?
+Va-ren sang ĐD làm toàn quyền. PBC bị bắt giam ở Hoả Lò. Cả nước đang dậy lên phong trào đấu tranh đòi thả PBC
_Truyện được kể theo trình tự nào?
+Trình tự thời gian: từ khi Va-ren xuống tàu đến khi vào nhà giam PBC ở Hà Nội.
1, Tin Va-ren sang Việt Nam
*HS đọc P1
Hai nhân vật Va-ren và PBC được giới thiệu như thế nào?
Va-ren là toàn quyền Pháp tại ĐD từ năm 1925. PBC là lãnh tụ phong trào yêu nước VN đầu thế kỉ XXàHai người ở hai địa vị, hai giai cấp, hai tư tưởng hoàn toàn đối lập nhau
Hiện tại mỗi người đang ở trong hoàn cảnh nào?
PBC bị giam trong tù. Va-ren chuẩn bị sang nhậm chức toàn quyền
Biết tin PBC đang ở trong tù, Va-ren đã hứa điều gì?
Chăm sóc vụ PBC
Tại sao hắn lại hứa thế? Thực chất của lời hứa đó là gì?
Lời hứa dối trá, hứa để xoa dịu dư luận đang đấu tranh đòi thả PBC. Lời hứa đó thực chất là một trò lố
Cụm từ “nửa chính thức” và câu hỏi “Giả thử cứ cho rằng...ra làm sao” có ý nghĩa gì trong việc bộc lộ tính chất gì của lời hứa?
Mang tính chất nghi ngờ và hàm ý tố cáo Va-ren là tên thực dân xảo quyệt, mị dân(lừa bịp dân chúng)
Như vậy, đoạn mở đầu truyện có ý nghĩa gì?
Thông báo về việc PBC sang VN cùng lời hứa của y. Qua đó gieo thái độ nghi ngờ về lời hứa đó.
 (Hết tiết 01)
Củng cố, dặn dò: +Nắm vững các nội dung đã tìm hiểu
 + đọc kĩ phần chú thích.
Chuyển tiếp tiết 02
_ ổn định tổ chức
_ Kiểm tra bài cũ:
* Nêu hoàn cảnh ra đời của văn bản “Những trò lố...”
Bài mới
II, Tìm hiểu văn bản ( Tiếp theo)
1, Tin Va-ren sang Việt Nam
2, Cuộc gặp gỡ giữa Va-ren và Phan Bội Châu
 Trước khi chính thức kể về cuộc gặp gỡ giữa hai nhân vật này, tác giả đã đưa ra những lời bình luận nào về mỗi nhân vật?
* Va-ren:
_Kẻ phản bội giai cấp vô sản
_Tên chính khách bị đồng bọn đuổi ra khỏi tập đoàn
_Kẻ ruồng bỏ quá khứ, ruồng bỏ lòng tin, ruồng bỏ giai cấp mình
_Kẻ phản bội nhục nhã.
*PBC: Con người đã hi sinh cả gia đình và của cải để xa lánh khỏi thấy mặt bọn cướp nước mình, sống xa lìa quê hương, luôn bị săn đuổi...
_ Bị kết án tử hình vắng mặt
_Đang bị đeo gông lên vai đày đoạ trong nhà giam
_Bậc anh hùng, vị thiên sứ đấng xả thân vì độc lập, được hai mươi triệu đồng bào trong vòng nô lệ tôn sùng.
? Em có nhận xét gì về giọng điệu bình luận của tác giả ?
 +Giọng mỉa mai, khinh bỉ, lên án khi nói tới Va-ren
 + Giọng cảm phục, ngợi ca khi nói tới PBC
? Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào trong đoạn văn này? tác dụng?
Biện pháp đối lập, tương phản làm nổi bật hai con người ở hai hoàn cảnh hoàn toàn đối lập nhau, hai lí tưởng, hai nhân cách đối lập nhau.Qua đó ca ngợi nhân cách cao đẹp của PBC và lên án sự đê tiện của Va-ren.
 a, Trò lố của Va-ren
? Khi vừa bước vào nhà giam, Va-ren có lời nói, hành động gì đối với PBC?
_ Tôi đem tự do đến cho ông đây!
_Tay phải bắt tayPBC, tay trái nâng cái gông to kếch đang xiết chặt PBC...
? Em có đánh giá gì về lời nói và hành động của hắn?
 Giọng nói kẻ cả như ban ơn. Hành động lố bịch giả vờ thân thiện.
? Ngay sau màn chào hỏi lố bịch đó, hắn tiếp tục diễn trò gì?
_ Thuyết phục PBC đầu hàng, phản bội lí tưởng, phản bội đồng bào, dân tộc.
 ? Để thực hiện điều đó, hắn đã thuyết phục PBC bằng cách nào?
 (Phát phiếu học tập theo bàn)
_ Yêu cầu PBC trung thành với nước Pháp, cộng tác, hợp lực với người Pháp
_Phỉnh phờ, dụ dỗ PBC : Ông PBC , tôi biết rõ tâm hồn cao thượng và cuộc đời đầy hi sinh, nhiều nguy nan của ông, tôi xin ...bày tỏ tấm lòng rất mực quí trọng ông... trong lúc ông và tôi, tay nắm chặt tay, chúng ta có thể làm được biết bao công việc tốt đẹp cho xứ Đông Dương này? Chúng ta có thể làm cho nước ông trở thành một quốc gia tân tiến, một xứ tự trị, một nước Pháp ở châu á.
_Khuyên PBC từ bỏ lí tưởng(để mặc đấy những ý nghĩ phục thù), chỉ nên vì quyền lợi cá nhângiống như Va-ren (đốt cháy những cái mà mình đã tôn thờ và đang tôn thờ những cái mà mình đã đốt cháy) bằng cách đưa ra những " tấm gương" về sự phản bội... sau cùng, hắn tự vỗ ngực khoe khoang sự phản bội của mình.
? Em có nhận xét gì về giọng điệu, lời lẽ cả Va-ren trong bài diễn thuyết này?
 Có vẻ được chuẩn bị rất công phu, lời lẽ rất trơn tru, được tuôn ra xối xả. Lúc thì như ban ơn, lúc yêu cầu, khi ngọt ngào dụ dỗ, khi hùng hồn thống thiết với những câu cảm thán
? Em thử hình dung thêm xem, trong khi trình bày bài duyễn thuyết trơn tru ấy, điệu bộ, thái độ của Va-ren như thế nào?
_ Vẻ mặt làm ra vẻ chân thành, lúc thì mỉm cười tỏ ra thân thiện, khi thì chau mày tỏ ra tiếc nuối, lúc lại hoa chân múa tay, vỗ ngực khoe khoang,...
? Theo em, sự lố bịch nhất trong màn hề mà Va-ren đã diễn trước mặt PBC là gì?
 Kẻ phản bội lại đi dụ dỗ bậc anh hùng là hãy phản bội như hắn, huênh hoanh vỗ ngực tự khoe sự phản bội đê hèn chính mình.
? Tác giả đã sử dụng hình thức ngôn ngữ nào khi khắc hoạ nhân vật Va-ren?
_ Ngôn ngữ độc thoại.
? Qua những lời lẽ có tính chất độc thoại của Va-ren trước PBC, động cơ, tính cách, bản chất của va-ren đã hiện lên như thế nào?
_ Việc hắn đến nhà giam để gặp PBC không phải vì PBC mà vì quyền lợi của nước Pháp và của chính hắn
_Là kẻ thực dụng đê tiện, là kẻ trắng trợn, vô liêm sỉ
? Qua nhân vật Va-ren, Nguyễn ái Quốc đã lột trần chiêu bài gì của thực dân Pháp đối với nhân dân Việt Nam thời bấy giờ?
_ Chiêu bài mị dân, lừa phỉnh nhân dân VN bằng những mĩ từ: Pháp-Việt đuề huề, khai hoá văn minh, giúp An Nam trở thành một quốc gia tân tiến lớn, một xứ tự trị, một nước Pháp ở châu á, ...thực chất là bóc lột, đàn áp, thống trị người VN
b. Thái độ của Phan Bội Châu
HS đọc đoạn văn: " ừ thì...sửng sốt cả người"
?PBC tỏ thái độ như thế nào trước bài diễn thuyết trơn tru và hùng hồn của Va-ren?
_ Nhìn Va-ren, im lặng dửng dưng
? Qua sự im lặng của PBC và lời bình của tác giả về sự im lặng đó, em thấy gì về khí phách, tư thế của PBC trước Va-ren?
_PBC im lặng, phớt lờ như không có Va-ren trước mặt. Qua đó bộc lộ thái độ khinh bỉ và bản lĩnh kiên cường trước kẻ thù.
_ Giọng điệu hóm hỉnh, mỉa mai trong lời bình của tác giả góp phần làm rõ thêm tính cách, thái độ của PBC.
( GV bình: PBC và Va-ren là hai người với hai tính cách, phẩm giá hoàn toàn đối lập nhau, không thể hiểu nhau. PBC không hiểu tại sao Va-ren lại có thể trơ trẽn, vô liêm sỉ đến thế. Va-ren thì không hiểu tại sao PBC lại không muốn sung sướng, quyền lực mà lại sẵn sàng hi sinh tất cả vì dân tộc)
? Theo em ví thử truyện dừng lại ở câu "... chỉ là vì PBC không hiểu Va-ren cũng như Va-ren không hiểu PBC thì có được không?Vì sao?
_ Có thể . Vì đã làm rõ được sự bỉ ổi, trơ trẽn của Va-ren và nhân cách cao đẹp của PBC
 *Nhưng ở đây lại có thêm đoạn kết. HS đọc đoạn kết " Cuộc gặp gỡ... lướt qua vậy?
? Đoạn kết đưa thêm chi tiết nào?
 _Chi tiết về lời quả quyết của anh lính dõng An Nam : Anh lính dõng quả quyết có sự thay đổi nhẹ nhàng trên nét mặt người tù lừng tiếng, rằng có thấy đôi ngọn râu mép của người tù nhếch lên một chút rồi lại hạ ngay xuống, và cái đó chỉ diễn ra có một lần thôi.
_Chi tiết về lời đoán thêm của tác giả : PBC có thể mỉm cười, mỉm cười một cách kín đáo, vô hình và im lặng như cánh ruồi lướt qua vậy. 
( GV bình: cách cười như PBC người ta gọi là "cười ruồi"- kiểu cười của các nhà nho xưa thường thể hiện ẩn ý tỏ vẻ khinh bỉ, coi thường, chế giễu với kẻ bị cười)
? Đoạn kết giúp ý nghĩa câu chuyện được nâng lên như thế nào?
_ Đó là sự tiếp tục nâng cấp tính cách thái độ của PBC trước kẻ thù.
* (Câu hỏi khó) GV phát phiếu học tập theo nhóm
 ? Sau phần kết truyện còn có thêm lời TB với lời quả quyết của nhân chứng thứ hai. Vậy giá trị của lời TB này là gì? Có gì thú vị trong sự phối hợp giữa lời kết với lời TB?
_ Chi tiết tái bút được nêu một cách ỡm ờ, nửa có nửa không. Nếu ở trên chỉ là tỏ thái độ từ im lặng dửng dưng đến cười mỉa mai, khinh bỉ thì đến đây là một hành động chống trả quyết liệt: nhổ vào mặt Va-ren. Tức là những lẽ của Va-ren khiến PBC lợm giọng, ghê tởm. Đó chính là thể hiện cao nhất thái độ khinh bỉ kẻ thù đồng thời bộc lộ một cách cao nhất khí tiết cứng cỏi, phẩm giá kiên cường của PBC, vị anh hùng dân tộc.
III, Tổng kết
1, Nghệ thuật
? Em nhận xét như thế nào về giọng văn và khả năng tưởng tượng của NAQ trong truyện ngắn này?
_ Giọng văn hóm hỉnh sắc sảo và khả năng tưởng tượng, hư cấu độc đáo.
? Nghệ thuật khắc hoạ nhân vật của tác giả có gì đặc sắc?
_ Khắc hoạ nhân vật bằng lời bình, bằng ngôn ngữ độc thoại (Va-ren), bằng miêu tả thái độ, hành động (PBC)
_ Khắc hoạ nhân vật bằng nghệ thuật tương phản, đối lập
2, Nội dung
? Sau những phân tích trên, em hãy nêu lên tính cách của hai nhân vật Va-ren và PBC?
_Va-ren là kẻ gian trá, lố bịch, đại diện cho thực dân Pháp phản động ở Đông Dương
_PBC kiên cường, bất khuất, xứng đáng là bậc anh hùng, vị thiên sứ, đấng xả thân vì độc lập, tiêu biểu cho khí phách dân tộc Việt Nam.
* HS đọc ghi nhớ: Sgk T.95
IV, Luyện tập: Bài tập 1,2 sgk T95
1, Trong truyện, thái độ của tác giả đối với PBC là thái độ ngợi ca, khâm phục. Có thể nhận thấy điều đó qua giọng văn, qua cách sử dụng từ ngữ mỗi khi nhắc tới PBC. Cụ thể: Tác giả gọi PBC là bậc anh hùng, vị thiên sứ, đấng xả thân,...người tù lừng tiếng.
2, Cụm từ "những trò lố" trong nhan đề tác phẩm là những trò lố lăng, xấu xa, đáng cười, chỉ làm trò cười cho người xem.
3, Em biết những câu thơ, lời văn, câu nói nổi tiếng nào nhằm ca ngợi PBC?
_ HS đọc 2 VD trong phần đọc thêm trong sgk
_ Gv bổ sung: Bài thơ: " Viếng cụ Sào Nam" của Ngô Viết Dinh
Theo phố Phan Bội Châu về Bến Ngự
Ngược dốc lên viếng mộ cụ Sào Nam
Ngôi nhà cũ nghìn ngày xưa tư lự
Vọng tiếng chuông chiều ngân phía Từ Đàn
Tôi ngẩng lên gặp tượng Người cao rộng
Hồn núi vương hồn đá chạm mây
Vầng trán sải những lớp ngầm sóng dậy
Thức với non sông dâu bể vơi đầy
Cụ đã sống tron đời vì dân tộc
Lúc thác về gửi một nắm xương đây
"Cấm tang lễ hư văn điếu phúng"
Người chết lo cho kẻ sống tình đầy
Cụ tự nguyện đem vườn làm nghĩa địa
Bạn không chỗ chôn, chôn tại nhà ta
Tâm người rộng với những ai thương Nước
Biết khép cửa lòng với lũ gian tà
Lăng tẩm đứng cho sông hương vào mộng
Nón ai duyên cho xứ Huế đẹp nét thơ
Huế thêm đẹp có Ông già Bến Ngự
Thắp nén hương thơ khói quyện quanh mồ.
V, Củng cố, dặn dò: 
_Học bài, nắm vững nội dung và nghệ thuật của truyện
_ Chuẩn bị bài:Dùng cụm chủ vị để mở rộng câu(luyện tập)
PHần dùng giấy trong
Câu 1
 *Va-ren:
_Kẻ phản bội giai cấp vô sản
_Tên chính khách bị đồng bọn đuổi ra khỏi tập đoàn
_Kẻ ruồng bỏ quá khứ, ruồng bỏ lòng tin, ruồng bỏ giai cấp mình
_Kẻ phản bội nhục nhã.
*PBC:
 Con người đã hi sinh cả gia đình và của cải để xa lánh khỏi thấy mặt bọn cướp nước mình, sống xa lìa quê hương, luôn bị săn đuổi...
_ Bị kết án tử hình vắng mặt
_Đang bị đeo gông lên vai đày đoạ trong nhà giam
_Bậc anh hùng, vị thiên sứ đấng xả thân vì độc lập, được hai mươi triệu đồng bào trong vòng nô lệ tôn sùng.
Câu 2: Để thuyết phục Phan Bội Châu phản bội, đầu hàng Va-ren đã nói những gì?
_ Yêu cầu PBC trung thành với nước Pháp, cộng tác, hợp lực với người Pháp
_Phỉnh phờ, dụ dỗ PBC : Ông PBC , tôi biết rõ tâm hồn cao thượng và cuộc đời đầy hi sinh, nhiều nguy nan của ông, tôi xin ...bày tỏ tấm lòng rất mực quí trọng ông... trong lúc ông và tôi, tay nắm chặt tay, chúng ta có thể làm được biết bao công việc tốt đẹp cho xứ Đông Dương này? Chúng ta có thể làm cho nước ông trở thành một quốc gia tân tiến, một xứ tự trị, một nước Pháp ở châu á.
_Khuyên PBC từ bỏ lí tưởng(để mặc đấy những ý nghĩ phục thù), chỉ nên vì quyền lợi cá nhângiống như Va-ren (đốt cháy những cái mà mình đã tôn thờ và đang tôn thờ những cái mà mình đã đốt cháy) bằng cách đưa ra những " tấm gương" về sự phản bội... sau cùng, hắn tự vỗ ngực khoe khoang sự phản bội của mình.
Câu 3: Sau phần kết truyện còn có thêm lời TB với lời quả quyết của nhân chứng thứ hai. Vậy giá trị của lời TB này là gì? Có gì thú vị trong sự phối hợp giữa lời kết với lời TB?
_ Chi tiết tái bút được nêu một cách ỡm ờ, nửa có nửa không. Nếu ở trên chỉ là tỏ thái độ từ im lặng dửng dưng đến cười mỉa mai, khinh bỉ thì đến đây là một hành động chống trả quyết liệt: nhổ vào mặt Va-ren. Tức là những lẽ của Va-ren khiến PBC lợm giọng, ghê tởm. Đó chính là thể hiện cao nhất thái độ khinh bỉ kẻ thù đồng thời bộc lộ một cách cao nhất khí tiết cứng cỏi, phẩm giá kiên cường của PBC, vị anh hùng dân tộc.
Luyện tập
1, Trong truyện, thái độ của tác giả đối với PBC là thái độ ngợi ca, khâm phục. Có thể nhận thấy điều đó qua giọng văn, qua cách sử dụng từ ngữ mỗi khi nhắc tới PBC. Cụ thể: Tác giả gọi PBC là bậc anh hùng, vị thiên sứ, đấng xả thân,...người tù lừng tiếng.
2, Cụm từ "những trò lố" trong nhan đề tác phẩm là những trò lố lăng, xấu xa, đáng cười, chỉ làm trò cười cho người xem.
	 phòng giáo dục đào tạo kiến xương 
 ===== š & › ========
Giáo án ngữ văn
Lớp 7
 Họ và tên: Phạm Thị Dung
Đơn vị công tác: Trường THCS Vũ Lễ 
 Năm học : 2008-2009
Họ và tên: Phạm Thị Dung
Sinh ngày 05 tháng 03 năm 1973
Trình độ đào tạo: ĐHSP Ngữ văn
Năm vào ngành:1993
Tổ: KHXH
Trương THCS Vũ Lễ
 Lớp 7B
 Trường THCS Vũ Lễ
Tổ KHXH	
Họ và tên: Phạm Thị Dung
Sổ điểm cá nhân
Lớp: 7B
Năm học: 2008-2009
 Trường THCS Vũ Lễ
Tổ KHXH	
Họ và tên: Phạm Thị Dung	
Sổ dự giờ
Lớp: 7B
Năm học: 2008-2009
 Trường THCS Vũ Lễ
Tổ KHXH	
Họ và tên: Phạm Thị Dung
Sổ hội họp
Lớp: 7B
Năm học: 2008-2009
 Trường THCS Vũ Lễ
Tổ KHXH	
Họ và tên: Phạm Thị Dung
Sổ chủ nhiệm
Lớp: 7B
Năm học: 2008-2009
Phạm Thị Dung