Giáo án Ngữ văn 7 tiết 57 - Văn bản: Một thứ quà của lúa non: Cốm ( Thạch Lam)

Ngày soạn: 20-11-2010
Ngày dạy: 24-11-2010
 Tiết 57: Văn bản: MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: Coám ( Thạch Lam)
I.Mục tiêu: Giúp HS:
 KT :- Sơ giản về tác giả Thạch Lam.
 - Cảm nhận được phong vị đặc sắc, nét đẹp văn hóa trong một thứ quà độc đáo và giản dị của dân tộc: cốm.
	 -Thấy được sự tinh tế, cảm xúc nhẹ nhàng , lời văn duyên dáng , thanh nhã, giàu sức biểu cảm của Thạch Lam trong văn bản.
 KN: Rèn kĩ năng đọc, tìm hiểu văn bản tùy bút có sử dụng các yếu tố miêu tả và biểu cảm.
 - Sử dụng các yếu tố biểu cảm giới thiệu một sản vật của quê hương.
	TĐ: Giáo dục hs ý thức trân trọng, giữ gìn những nét văn hóa của quê hương 
 II.Chuẩn bị: GV: Tìm hiểu thêm về tuỳ bút, chân dung Thạch Lam, tranh ảnh cốm
 HS: Đọc kĩ văn bản, soạn bài
 III.Kiểm tra bài cũ: Đọc thuộc bài thơ Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh
 - Nêu cảm nghĩ của em về tình bà cháu trong baøi thô naøy. 
 IV.Tiến trình dạy học 
 Nội dung
I/ Đọc, tìm hiểu chung:
1/Tác giả, tác phẩm: ( chú thích */ sgk)
2/ Thể văn: tuỳ bút: (SGK/161)
3. Bố cục: Văn bản chia làm 3 đoạn
II/ Đọc - hiểu văn bản:
1/ Sự hình thành của cốm:
Với lời văn trang trọng, tinh tế, đầy xúc cảm, giàu chất thơ, tác giả cho ta thấy Cốm làng Vòng được tạo ra töø những tinh tuý của thiên nhiên và bàn tay khéo léo của con người.
2/ Giá trị đặc sắc của cốm:
Cốm là thứ quà riêng biệt của đất nước, là sản phẩm chứa đựng giá trị văn hoá gắn liền tục lệ sêu tết.
3 Bàn về cách thưởng thức cốm:
Sáng tạo trong lời văn xen kể, tả, mang tính chất tâm tình, nhắc nhở, tác giả bình luận việc thưởng thức cốm là cả nghệ thuật, một nét văn hoá ẩm thực. Từ đó tác giả nhắn gửi mọi người phải biết trân trọng món quà quí giá này .
III/ Tổng kết: 
 (Ghi nhớ SGK trang 163
IV/ Luyện tập: 
1-Đọc diễn cảm
2-Tìm một số câu thơ, câu ca dao có nói đến cốm
 Hoạt động của GV
Từ bài cũ ,GV chuyeån gthieäu veà theå tuỳ bút, một thể vaên giaøu chaát tröõ tình thieân về biểu cảm, thuộc loại hình ký ở lớp 6 các em được học qua bài Cô Tô, Cây tre Việt Nam. Tuỳ bút không có cốt truyện, nhưng đều có cảm hứng chủ đạo, mạch cảm xúc khá tự do, linh hoạt). Moät thöù quaø cuûa luùa non: Coám ñöôïc vieát theo theå tuyø buùt
HĐ1: Đọc, tìm hiểu chung
Ngoài những điều SGK đã nêu em còn biết gì thêm về tác giả Thạch Lam?
- Giới thiệu chân dung nhà văn Thạch Lam và bổ sung: Thạch Lam là em ruột của Nhất Linh, Hoàng Đạo. họ đều là những thành viên của nhóm Tự lực văn đoàn
- Giới thiệu tập bút ký Hà Nội 36 phố phường
- Hướng dẫn đọc: gioïng thuû thæ, taâm tình nhö ñang troø chuyeänGiaûi nghóa töø khoù
-Bài tuỳ bút này nói về cái gì?( Coám) để nói về nó tác giả đã sử dụng phương thức biểu đạt nào? 
-Theo mạch cảm xúc của tác giả em hãy chỉ ra bố cục của bài văn? 
HĐ2: Đọc, hiểu văn bản
-Tác giả đã mở đầu bài viết về Cốm bằng những hình ảnh và chi tiết nào? Tác giả đã huy động những giác quan nào để cảm nhận đối tượng?
-Sau đoạn mở đầu tác giả đã giới thiệu cho ta biết điều gì? (giới thiệu Cốm làng vòng, một làng Cốm nổi tiếng ở Hà Nội)
? Theo em tác giả có đi sâu tả cách thức, kĩ thuật làm cốm không ?
-Ông đã dừng lại và quan sát tả hình ảnh nào?
-Em có nhận xét gì về cách sử dụng từ ngữ và âm điệu của đoạn văn này?( Tính töø mieâu taû tinh teá höông vò vaø caûm giaùc)
-> Qua sự phân tích em cảm nhận được gì về sự hình thành của Cốm?
-Khái quát, ghi nhận kiến thức(1)
HĐ3: Tìm hiểu giá trị đặc sắc của Cốm
-Ở đoạn văn này, chỉ bằng một câu tác giả đã khái quát những giá trị đặc sắc của cốm, em hãy chỉ ra câu văn đó.
-Tác giả đã nhận xét như thế nào về tục lệ dùng hồng, cốm làm quà sêu tết của nhân dân ta? 
-Sự hoà hợp trong việc dùng hồng, cốm làm quà sêu tết được phân tích trên những phương diện nào? (màu sắc, hương vị)
-Để phaân tích laøm rõ sự hòa hợp ấy, tác giả đã dùng nghệ thuật gì? 
-Qua việc phân tích em cảm nhận được gì về giá trị của cốm 
-Khái quát, ghi bài 
-Nhân đây tác giả đã phê phán điều gì (chuộng ngoại)
HĐ4: Tìm hiểu cách thưởng thức cốm
-Tác giả đã bàn về cách thưởng thức cốm như thế nào?
- Sự tinh tế và thái độ trân trọng của tác giả đối với việc thưởng thức cốm được thể hiện như thế nào? 
-Em có suy nghĩ gì về lời nhắn gửi của tác giả? 
-Liên hệ với một số sản vật của đất nước: bánh chưng, bánh giầy, bánh tráng, cốm Phú Yên
HĐ5: Tổng kết, cuûng cố, luyện tập:
-Nêu câu 6*. Yêu cầu HS thảo luận, trình bày ý kiến 
-Em hãy nêu những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của bài.
-Đọc câu thơ, câu ca dao có nói đến cốm 
Cố gắng nhớ dàn bài để
Hoat độngcủa HS
HĐ1
Ñoïc chuù thích
Giới thiệu tác giả...
-Ñoïc
- Nhaän xeùt
- Giaûi töø khoù 
Xaùc ñònh phöông thöùc bieåu ñaït vaø boá cuïc cuûa baøi 
HĐ2
Ñoïc laïi ñoaïn ñaàu ñeán trong saïch cuûa trôøi
Traû lôøi
- Ruùt ra KT(1)
- 
HĐ3:
Ñoïc ñoaïn 2 Coám laø thöùc quaø..nhuõn nhaën
Nhận xét cách sử dụng...
Nêu cảm nhận
-chỉ ra ...
-Ruùt ra KT(2)
HĐ3:
- Ñoïc ñoaïn cuoái
 - Traû lôøi
Nêu cảm nhận giá trị của cốm
HĐ5:
- Nhaän xeùt
-Ñoïc ghi nhôù
Thaûo luaän, phaùt bieåu- Ñoïc thô, ca dao noùi veà coám
V. Hướng dẫn tự học:
 1. Bài vừa học: 
 - Chọn 1 đoạn em cho là hay nhất để học thuộc
 - Học bài nắm vững: Tác giả, tác phẩm. nội dung và nghệ thuật của bài văn
 -Đọc một số đoạn văn của tác giả Thạch Lam viết về Hà Nội..
 2. Bài sắp học: Chơi chữ
 - Đọc kĩ bài ca dao, tìm hiểu nghĩa của các từ “lợi” trong bài (tra từ điển nếu chưa rõ)
 - Nhận dạng các lối chơi chữ qua các ví dụ mục (II)
 - Tìm thêm các ví dụ khác về chơi chữ.
*. Bổ sung:
 Nhöõng caâu thơ, câu ca dao nói đến cốm:
 - Sáng mát trong như sáng năm xưa
 Gió thổi mùa thu hương cốm mới
 Tôi nhớ một ngày thu đã xa (Nguyễn Đình Thi)
 - Giã gạo thì ốm, giã cốm thì khoeû (Tục ngữ)
 - Nếu em lòng dạ đổi thay
 Cốm này bị mốc hồng này long tai.