Giáo án Ngữ văn lớp 7 tiết 105+ 106 Văn bản: Sống chết mặc bay (Phạm Duy Tốn)

Ngµy so¹n:........................ TiÕt: 105-106
Ngµy gi¶ng:Líp 7A1:.......................
 Líp 7A2:.......................
Văn bản: SỐNG CHẾT MẶC BAY.
 (Phạm Duy Tốn)
1.MôC TI£U.
Møc ®é cÇn ®¹t: Thấy được giá trị hiện thwucj, giá trị nhân đạo và những thành công về nghệ thuật của tác giả.
1.1.KiÕn thøc:
- Sơ giản về tác giả Phạm Duy Tốn.
- Hiện thực về tình cảnh khốn khổ của nhân dân trước thiên tai và sự vô trách nhiệm của bọn quan lại dưới chế đọ cũ.
- Những thành công nghệ thuật của truyện ngắn “ Sống chết mặc bay”- một trong những tác phẩm được coi là mở đầu của thể loại truyện ngắn hiện đại.
Nghệ thuật xây dựng tình huống truyện nghịch lí.
1.2.KÜ n¨ng:
- Đọc – hiểu một truyện ngắn hiện đại đầu thế kỉ XX.
- Kể tóm tắt truyện.
- Phân tích nhân vật- tình huống truyện qua các cảnh đối lập- tương phản và tăng cấp.
1.3.Th¸i ®é: Có tinh thần trách nhiệm, đấu tranh với những bất công , nghịch lí...
2.CHUÈN BÞ.
Gv: S¸ch bµi tËp,S¸ch §HVB,B¶ng phô.
Hs:VBT, sgk, vë so¹n
3.Ph­¬ng ph¸p.
 Phân tích, giảng bình, phát vấn..
4. TiÕn tr×nh giê d¹y
4.1.æn ®Þnh tæ chøc: KTSS
4.2.KiÓm tra bµi cò: ? KiÓm tra s¬ l­îc sù chuÈn bÞ cña häc sinh.
4.3.Vµo bµi míi:
* Giôùi thieäu: G: Thuû – Ho¶ - §¹o – TÆc, trong 4 thø giÆc Êy, nh©n d©n xÕp giÆc n­íc, giÆc lôt lªn hµng ®Çu. Cho ®Õn nay ®· hµng bao thÕ kØ, ng­êi d©n vïng ch©u thæ s«ng Hång miÒn B¾c ViÖt Nam ®· ph¶i ®­¬ng ®Çu víi c¶nh “Thuû thÇn næi giËn”: lò lôt, vì ®ª, nhµ tr«i, ng­êi chÕt...
HÖ thèng ®ª ®iÒu, dï ®· ®­îc gia cè h»ng n¨m,nh­ng nhiÒu ®o¹n, nhiÒu chç vÉn kh«ng chèng næi søc n­íc hung b¹o. l¹i thªm sù v« tr¸ch nhiÖm, sèng chÕt mÆc bay cña kh«ng Ýt tªn quan l¹i cÇm quyÒn, thiªn n¹n Êy cµng thªm th¶m. TruyÖn ng¾n cña Ph¹m Duy Tèn ( 1883 – 1924) ®· dùng l¹i bøc tranh ®au lßng vµ ®¸ng giËn Êy.
H§ cña GV
H§ cña HS
Ghi b¶ng
? Em h·y giíi thiÖu mét vµi nÐt kh¸i qu¸t vÒ t¸c gi¶ Ph¹m Duy Tèn?
G: nhËn xÐt,bæ sung thªm.
GV: oâng laø moät trong soá ít ngöôøi coù thaønh töïu ñaàu tieân veà theå loaïi trung hieän ñaïi 
? Em h·y nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c phÈm “ Sèng chÐt mÆc bay”?
G: T¸c phÈm ra ®êi trong buæi ®Çu h×nh thµnh thÓ lo¹i truyÖn ng¾n hiÖn ®¹i cña ViÖt Nam.
G: H­íng dÉn H ®äc truyÖn.
- KÓ tãm t¾t ®o¹n truyÖn theo tr×nh tù truyÖn, bá hÐt c¸c ®èi tho¹i cña c¸ nh©n vËt, chuyÓn thµnh ng«i kÓ thø 3.
G: h­íng dÉn HS t×m hiÓu mét sè tõ khã.
? V¨n b¶n cã thÓ chia ra lµm mÊy phÇn? Giíi h¹n vµ néi dung tõng phÇn?
? ChuyÖn kÓ vÒ sù kiÖn g×? nh©n vËt chÝnh cña sù kiÖn ®ã lµ ai?
? Theo em trong 3 phÇn trªn, phÇn néi dung nµo lµ chÝnh? V× sao?
? Hai bøc tranh trong SGK ®­îc vÏ víi dông ý g×?
H: Theo dâi phÇn ®Çu cña v¨n b¶n:
? C¶nh ®ª s¨p vìi ®­îc miªu t¶ b»ng c¸c chi tiÕt kh«ng gian, thêi gian, ®Þa ®iÓm nµo?
? Tõ c¸c chi tiÕt ®ã, em h×nh dung ra mét c¶nh t­îng ntn?
? T×m nh÷ng chi tiÕt miªu t¶ kh«ng khÝ vµ c¶nh t­îng hé ®ª?
? Em cã nhËn xÐt g× vÒ kh«ng khÝ vµ c¶nh t­îng ®ã?
? Søc lùc cña con ng­êi lóc nµy ntn?
? N­íc d©ng to, mçi lóc mét ta, søc d©n mçi lóc mét c¹n, ng­êi kh«ng ®Þch næi trêi, t¸c gi¶ ®­a c¸c chi tiÕt sau cao h¬n chi tiÕt tr­íc nh­ vËy lµ biÓu hiÖn cña nghÖ thuËt g×?
G: ®iÒu mµ t¸c gi¶ muèn t« ®Ëm lµ sù bÊt lùc cña søc ng­êi tr­íc søc trêi, sù yÕu kÐm cña thÕ ®ª tr­íc thÕ n­íc
? Tªn s«ng ®­îc nãi cô thÓ (s«ng NhÞ Hµ) , nh­ng tªn lµng, tªn phñ ®­îc ghi b»ng kÝ hiÖu X. ®iÒu ®ã thÓ hiÖn dông ý g× cña t¸c gi¶?
? §Æt trong néi dung cña truyÖn, ®o¹n v¨n trªn cã ý nghÜa g×?
G: t¹o t×nh huèng ®ª s¾p vì, chuÈn bÞ cho sù xuÊt hiÖn c¶nh t­îng tr¸i ng­îc kh¸c sÏ diÔn ra ë trong ®×nh....
Củng cố kiến thức: 
? X¸c ®Þnh bè côc vµ né dung tõng phÇn cña v¨n ban?
? C¶nh ®ª s¾p vì vµ sù chèng ®ì cña ng­êi d©n ®­îc t¸c gi¶ miªu t¶ ntn?
Hướng dẫn về nhà.
- Tãm t¾t cèt truyÖn, ph©n tÝch ®o¹n 1 – C¶nh ®èi lËp thø nhÊt
- Häc thuéc lßng nh÷ng c©u v¨n hay, tiªu biÓu trong bµi.
- So¹n tiÕp phÇn cßn l¹i.
CHUYỂN TIẾT 2:
H: theo dâi ®o¹n v¨n kÓ chuyÖn trong ®×nh.
? Nh÷ng chuyÖn g× ®ang x¶y ra ë ®ã?
? T¸c gi¶ ®· miªu t¶ ch©n dung quan phñ b»ng nh÷ng chi tiÕt nµo?c¸c mãn ¨n vµ ®å vËt cña quan ra sao?
? C¸c chi tiÕt ®ã cho thÊy h×nh ¶nh mét quan phô mÉu ntn?
? Em cã nhËn xÐt g× vÒ h×nh ¶nh nµy so víi h×nh ¶nh nh÷ng ng­êi d©n ®ang ë ngoµi ®ª?
? Theo em ë ®©y, t¸c gi¶ ®· sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt g×? t¸c dông cña biÖn ph¸p ®ã?
G: bæ sung: lµm næi râ tÝnh c¸ch h­ëng l¹c cña quan phñ vµ th¶m c¶nh cña ng­êi d©n. gãp phÇn thÓ hiÖn ý nghÜa phª ph¸n cña truyÖn.
? H×nh ¶nh quan phñ næi lªn qua nh÷ng chi tiÕt ®iÓn h×nh nµo vÒ cö chØ vµ lêi nãi.
? Nh÷ng h×nh ¶nh t­¬ng ph¶n nµo xuÊt hiÖn trong ®o¹n truyÖn nµy?
G: T¸c gi¶ ®· kÕt hîp miÓu t¶, kÓ chuyÖn b»ng t­¬ng ph¶n víi nh÷ng lêi b×nh luËn biÓu c¶m ®· mang l¹i hiÖu qu¶ lµ:
- Lµm næi râ tÝnh c¸ch bÊt nh©n cña quan phñ.
- ph¶n ¸nh t×nh c¶nh thª th¶m cña nh©n d©n.
- Béc lé th¸i ®é mØa mai phª ph¸n cña t¸c gi¶.
? H×nh thøc ng«n ng÷ næi bËt ë ®©y lµ g×?
? Theo em nh÷ng lêi ®èi tho¹i nµo lµ næi bËt nhÊt, qua ®ã nã lµm cho tÝnh c¸ch cña quan phô mÉu ®­îc béclé?
? H×nh ¶nh t­¬ng ph¶n trong ®o¹n truyÖn nµy lµ g×?
? C¸ch dïng ng«n ng÷ ®èi tho¹i vµ t­¬ng ph¶n ë ®©y cã t¸c dông g×?
? Trong khi quan th¾ng bµi th× ngoµi kia ®ª ntn?
? Trong ®×nh quan ntn vµ ngoµi ®ª d©n ntn?
? T¸c gi¶ miªu t¶ c¶nh ®ª vì ntn? KÕt hîp víi miªu t¶ lµ ng«n ng÷ biÓu c¶m nµo? 
? T¸c dông cña c¸ch dïng ng«n ng÷ nµy?
? §o¹n truyÖn nµy thÓ hiÖn t×nh c¶m g× cña t¸c gi¶?
? Ý nghĩa của văn bản?
? Nªu nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÒ NT cña v¨n b¶n?
H: 2 H: ®äc to, râ môc ghi nhí SGK.
G: H­íng dÉn H lµm bµi tËp 1 t¹i líp vµ bµi tËp 2 vÒ nhµ/
H: Nªu theo SGK.
Chó ý ph©n biÖt c¸c giäng ®äc.
- Giäng kÓ – t¶ cña t¸c gi¶, giäng quan phô mÉu lu©n h¸ch dÞch, hèng h¸ch, n¹t né, giäng sî sÖt, khóm nóm cña thÇy ®Ò, d©n phu,...
H: 3 phÇn:
P1: tõ ®Çu " khóc ®ª nµy háng mÊt.(C¶nh ®ª s¾p vì)
P2: tiÕp " §iÕu, mµy! (C¶nh trªn ®ª vµ trong ®×nh tr­íc khi ®ª vì)
P3: Cßn l¹i (C¶nh vì ®ª)
H: Sù kiÖn: vì ®ª.
Nh©n vËt chÝnh:Quan phô mÉu.
H: phÇn 2, v× dung l­îng dµi nhÊt trong v¨n b¶n. tËp trung lµm næi bËt nh©n vËt chÝnh lµ quan phñ
H: Minh häa néi dung chÝnh cña chuyÖn.
- T¹o hai c¶nh phª ph¸n tr¸i ng­îc, lµm næi bËt t­ t­ëng phª ph¸n bän quan l¹i ¨n ch¬i v« tr¸ch nhiÖm trong khi d©n ®ang ra søc cøu ®ª.
- Thôøi gian: Gaàn 1h ñeâm 
- Khoâng gian :Trôøi möa taàm taõ, nöôùc soâng Nhò Haø leân to .
- Ñòa ñieåm: khuùc soâng X thuoäc phuû X hai ba ñoaïn ñaõ thaåm laäu 
H: §ªm tèi mï mÞt, m­a to giã lín, n­íc s«ng d©ng nhanh " cã nguy c¬ vì ®ª.
- Kh«ng khÝ, c¶nh t­îng hé ®ª:
+ TiÕng trèng...
+ TiÕng tï vµ....
+ TiÕng ng­êi xao x¸c....
- H×nh ¶nh: ng­êi th× cuèc...l­ít th­ít nh­ chuét lét.
- Khoâng khí caûnh töôïng hoä ñeâ cuûa ngöôøi daân nhoán nhaùo, caêng thaúng 
H: ai ai còng mÖt lö, søc ng­êi khã ®Þch næi víi søc trêi.
" NT: t¨ng cÊp " sù bÊt lùc cña søc ng­êi tr­íc søc trêi, sù yÕu kÐm cña thÕ ®ª tr­íc thÕ n­íc.
H: T¸c gi¶ muèn b¹n ®äc hiÓu c©u chuyÖn nµy kh«ng chØ x¶y ra ë mét n¬i mµ cã thÓ lµ phæ biÕn nhiÒu n¬i ë n­íc ta
Keát luaän: Thieân tai ñang töøng luùc giaùng xuoáng ñe doaï cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân
- Taïo tình huoáng coù vaán ñeà ( ñeâ saép vôõ) ñeå töø ñoù, caùc söï vieäc keá tieáp seõ xaûy ra
H:- Quan phñ ®­îc hÇu h¹.
- Quan phñ ch¬i tæ t«m.
- Quan phñ nghe tin ®ª vì.
- Chaân dung: uy nghi, cheåm cheän, keû haàu ngöôøi haï.
- Ñoà duøng sinh hoaït : sang troïng.
- Söï ñam meâ baøi baïc
- lôøi noùi:haùch dòch ñieàm nhieân höôûng laïc 
H: Tr¸i ng­îc nhau.
- Mét bªn nhµn nh·, ¨n ch¬i, h­ëng l¹c >< mét bªn m­a giã tÇm t·, vÊt v¶, géi giã t¾m m­a nh­ ®µn s©u lò kiÕn ë trªn ®ª.
H: NT: t­¬ng ph¶n +t¨ng cÊp laøm noãi roõ t/c höôûng laïc cuûa quan ñoái vôùi thaûm caûnh cuûa daân 
H: Theo dâi tiÕp ®o¹n v¨n kÓ chuyÖn quan phñ ®¸nh tæ t«m...
- Cö chØ: vuèt r©u, rung ®ïi, m¾t ®ang m¶i tr«ng ®Üa näc....
- Lêi nãi: “TiÕng thÇy ®Ò hái: ” BÈm bèc” tiÕng quan lín truyÒn: “õ”.
Cã ng­êi nãi: BÈm, dÔ cã khi ®ª vì! Ngµi cau mÆt, g¾t r»ng: mÆc kÖ!
H: T­¬ng ph¶n gi÷a tiÕng kªu vang trêi dËy ®Êt ngoµi ®ª, víi th¸i ®é ®iÒm nhiªn h­ëng l¹c ¨n ch¬i cña quan.
- T­¬ng quan gi÷a lêi nãi khÏ cña ng­êi hÇu: BÈm, cã khi ®ª vì víi lêi g¾t cña quan cïng c¸i cau mÆt: MÆc kÖ
H theo dâi tiÕp ®o¹n v¨n kÓ chuyÖn quan phñ khi nghe tin ®ª vì:
H: ®èi tho¹i
- §ª vì råi!...
Q: §ª vì råi, thêi «ng c¾t cæ chóng mµy, thêi «ng bá tï chóng mµy! cã biÕt kh«ng?
Khi ch¬i bµi:
ï! Th«ng t«m, chi chi n¶y!...§iÕu, mµy!
H: ng­êi nhµ quª, m×nh mÈy lÊm l¸p, ¸o quÇn ­ít ®Çm, tÊt t¶ ....>< Quan lín ®á mÆt tÝa tai quay ra qu¸t r»ng: “ §Ò vì råi...thêi «ng c¾t cæ chóng mµy”.
H: theo dâi ®o¹n v¨n cuèi cña v¨n b¶n: 
H: ®ª vì.
H: Quan vui tét ®é cßn d©n khæ tét cïng.
- Kh¾p n¬i, n­íc trµn lªnh l¸ng, xo¸y thµnh vùc s©u,nhµ cöa tr«i b¨ng....
- ....t×nh c¶nh th¶m sÇu kÓ sao cho xiÕt!
[ Ng«n ng÷ miªu t¶ + biÓu c¶m " gîi t¶ c¶nh t­îng lôt do ®ª vì vµ lßng th­¬ng c¶m cña t¸c gi¶
- Theå hieän nieàm caûm thöông cuûa taùc giaû tröôùc cuoäc soáng laàm than cô cöïc cuûa noâng daân do thieân tai vaø thaùi ñoä voâ traùch nhieäm cuûa boïn caàm quyeàn ñöa ñeán.
Phê phán tố cáo thói bàn quan vô trách nhiệm, vô lương tâm đến mức góp phần gay ra nạn lớn cho nhân dân của viên quan phụ mẫu đại diện cho nhà cầm quyền thời Pháp thuộc; đồng cảm xót xa với tình cảnh thê tham của nhân dân lao động do thiên tai và thái độ vô trách nhiệm của kẻ cầm quyền gây nên.
- Xây dựng tình huống tương phản- tăng cấp và kết thúc bất ngờ, ngôn ngữ đối thoại ngắn gọn rất sinh động.
Lựa chọn ngôi kể khách quan.
Lụa chọn ngôn ngữ kể tả, khắc họa chận dung nhân vật sinh động.
BT2: T/C cuûa quan phuû: Haùch dòch raát thaûn nhieân vôùi vieäc ñeâ vôõ nhöng cuõng raát chaêm chuù tôùi vaùn baøi.
-> Ngoân ngöõ laø haønh ñoäng -> boäc loä t/c 
A.Giíi thiÖu chung.
1. T¸c gi¶:
- Phaïm Duy Toán ( 1883 – 1924) 
Queâ tænh Haø Taây 
+ Laø moät caây buùt vieát truyeän ngaén ñaàu tieân trong neàn vaên xuoâi quoác ngöõ 
2. T¸c phÈm:
- Soáng cheát maëc bay ñöôïc coi laø taùc phaåm thaønh coâng nhaát cuûa PDT.
B.§äc- hiÓu v¨n b¶n:
1. §äc – chó thÝch
2. KÕt cÊu bè côc
Theå loaïi: Truyeän ngaén hieän ñaïi
3. Ph©n tÝch:
3.1. Nguy cô vôõ ñeâ vaø söï choáng ñôõ cuûa ngöôøi daân:
§ªm tèi mï mÞt, m­a to giã lín, n­íc s«ng d©ng nhanh " cã nguy c¬ vì ®ª.
- Töông phaûn,t¨ng cÊp => Söï baát löïc cuûa söùc ngöôøi tröôùc söùc trôøi, söï yeáu keùm cuûa theá ñeâ tröôùc theá nöôùc. 
.
3.2.C¶nh trong ®×nh tr­íc khi ®ª vì.
- NT: T­¬ng ph¶n + t¨ng cÊp, lêi v¨n cô thÓ,sinh ®éng ®· v¹ch râ b¶n chÊt tµn b¹o, thãi v« tr¸ch nhiÖm, sù ®éc ¸c cña tªn quan vµ nçi khèn khæ cña ng­êi d©n. 
-> Toá caùo boïn quan laïi coù quyeàn löïc nhöng thôø ô voâ traùch nhieäm.
3.3. C¶nh vì ®ª:
4.Tổng kết.
4.1 Nội dung.
4.2 Nghệ thuật.
4.3 Ghi nhôù: ( sgk trang 83)
C. Luyeän taäp:
BT1: T/C nhöõng hình thöùc ngoân ngöõ coù trong baûng trang 83 sgk ñeàu coù ôû taùc phaåm. Soáng cheát maëc bay
4.4 Cñng cè kiÕn thøc.
G: hÖ thèng l¹i néi dung kiÕn thøc c¶ hai tiÕt häc
? Quan phô mÉu lµ ng­êi ntn? Em cã nhËn xÐt g× vÒ th¸i ®é cña t¸c gi¶ trong t¸c phÈm nµy?
4.5.H­íng dÉn vÒ nhµ vµ chuÈn bÞ bµi míi.
- Häc kÜ néi dung bµi häc, lµm bµi tËp 2 phÇn luyÖn tËp.
- ChuÈn bÞ kÜ bµi: “ C¸ch lµm bµi v¨n lËp luËn gi¶i thÝch”.
5.Rót kinh nghiÖm.
........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................