A. Mục tiêu:
+HS hiểu được khái niệm số hữu tỉ, cách biểu diễn sỗ hữu tỉ trên trục số và so sánh các số hữu tỉ. Bước đầu nhận biết được mối quan hệ giữa các tập hợp số : N Z Q.
+HS biết biểu diễn số hữu tỉ trên trục số, biết so sánh hai số hữu tỉ.
B. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
- GV:
+Bảng phụ (hoặc đèn chiếu, giấy trong) ghi sơ đồ quan hệ giữa 3 tập hợp số : N, Z, Q và các bài tập.
+Thước thẳng có chia khoảng, phấn màu
-HS:
+Ôn tập các kiến thức: Phân số bằng nhau, tính chất cơ bản của phân số, qui đồng mẫu số các phân số, so sánh số nguyên, so sánh phân số, biểu diễn số nguyên trên trục số.
+Giấy trong, bút dạ, thước thẳng có chia khoảng.
Ch¬ng I : Sè h÷u tØ – Sè thùc TiÕt 1: TËp hîp Q c¸c sè h÷u tØ Môc tiªu: +HS hiÓu ®îc kh¸i niÖm sè h÷u tØ, c¸ch biÓu diÔn sç h÷u tØ trªn trôc sè vµ so s¸nh c¸c sè h÷u tØ. Bíc ®Çu nhËn biÕt ®îc mèi quan hÖ gi÷a c¸c tËp hîp sè : N Ì Z Ì Q. +HS biÕt biÓu diÔn sè h÷u tØ trªn trôc sè, biÕt so s¸nh hai sè h÷u tØ. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh: - GV: +B¶ng phô (hoÆc ®Ìn chiÕu, giÊy trong) ghi s¬ ®å quan hÖ gi÷a 3 tËp hîp sè : N, Z, Q vµ c¸c bµi tËp. +Thíc th¼ng cã chia kho¶ng, phÊn mµu -HS: +¤n tËp c¸c kiÕn thøc: Ph©n sè b»ng nhau, tÝnh chÊt c¬ b¶n cña ph©n sè, qui ®ång mÉu sè c¸c ph©n sè, so s¸nh sè nguyªn, so s¸nh ph©n sè, biÓu diÔn sè nguyªn trªn trôc sè. +GiÊy trong, bót d¹, thíc th¼ng cã chia kho¶ng. Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc: I.Ho¹t ®éng I: T×m hiÓu ch¬ng tr×nh §¹i sè 7 (5 ph). Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn -Giíi thiÖu ch¬ng tr×nh §¹i sè líp 7 gåm 4 ch¬ng. -Nªu yªu cÇu vÒ s¸ch, vë ghi, vë BT, dông cô häc tËp, ý thøc vµ ph¬ng ph¸p häc tËp bé m«n to¸n. -Giíi thiÖu s¬ lîc vÒ ch¬ng I Sè h÷u tØ – Sè thùc. Ho¹t ®éng cña häc sinh -Nghe GV híng dÉn. -Ghi l¹i c¸c yªu cÇu cua GV ®Ó thùc hiÖn. -Më môc lôc trang 142 SGK theo dâi. II.Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu sè h÷u tØ (12 ph). H§ cña Gi¸o viªn -Cho c¸c sè: 3; -0,5; 0; ; -Em h·y viÕt mçi sè trªn thµnh 3 ph©n sè b»ng nã. -Hái: Mçi sè trªn cã thÓ viÕt thµnh bao nhiªu ph©n sè b»ng nã? -GV bæ xung vµo cuèi c¸c d·y sè c¸c dÊu H§ cña Häc sinh -5 HS lªn b¶ng lÇn lît viÕt mçi sè ®· cho thµnh 3 ph©n sè b»ng nã. -C¸c HS kh¸c lµm vµo vë. -Tr¶ lêi: Cã thÓ viÕt mçi sè trªn thµnh v« sè ph©n sè b»ng nã. Ghi b¶ng 1.Sè h÷u tØ:VD: * * * * * N Z Q ?2 ?2 ?2 -ë líp 6 ta ®· biÕt: C¸c ph©n sè b»ng nhau lµ c¸c c¸ch viÕt kh¸c nhau cña cïng mét sè, sè ®ã ®îc gäi lµ sè h÷u tØ. VËy c¸c sè trªn: 3; -0,5; 0; ; ®Òu lµ sè h÷u tØ. -Hái: VËy thÕ nµo lµ sè h÷u tØ? -Giíi thiÖu tËp hîp c¸c sè h÷u tØ ®îc ký hiÖu lµ Q. -Yªu cÇu HS lµm -Yªu cÇu ®¹i diÖn HS ®øng t¹i chç tr¶ lêi, GV ghi kÕt qu¶ lªn b¶ng. -Yªu cÇu HS lµm +Sè nguyªn a cã ph¶i lµ sè h÷u tØ kh«ng? V× sao? -Hái thªm: +Sè tù nhiªn n cã ph¶i lµ sè h÷u tØ kh«ng? V× sao? +VËy em cã nhËn xÐt g× vÒ mèi quan hÖ gi÷a c¸c tËp hîp sè N, Z, Q? -Giíi thiÖu s¬ ®å biÓu diÔn mèi quan hÖ gi÷a 3 tËp hîp trªn. -Yªu cÇu HS lµm BT 1 trang 7 SGK vµo vë bµi tËp in. -Yªu cÇu ®¹i diÖn HS tr¶ lêi. -Tr¶ lêi: Theo ®Þnh nghÜa trang 5 SGK. -Lµm viÖc c¸ nh©n -§¹i diÖn HS ®äc kÕt qu¶ vµ tr¶ lêi c¸c sè trªn ®Òu viÕt ®îc díi d¹ng ph©n sè nªn ®Òu lµ sè h÷u tØ (theo ®Þnh nghÜa) -C¸ nh©n tù lµm vµo vë. -§¹i diÖn HS tr¶ lêi: Sè nguyªn a cã ph¶i lµ sè h÷u tØ, v× sè nguyªn a viÕt ®îc díi d¹ng ph©n sè lµ -T¬ng tù sè tù nhiªn n còng lµ sè h÷u tØ. -Quan hÖ: N Ì Z; Z Ì Q. -Quan s¸t s¬ ®å. -HS tù lµm BT 1 vµo vë bµi tËp. -§¹i diÖn HS tr¶ líi kÕt qu¶. -§Þnh nghÜa: Sè h÷u tØ lµ sè viÕt ®îc díi d¹ng ph©n sè víi a, b Î Z, b ¹ 0 -KÝ hiÖu tËp hîp sè h÷u tØ:Q * * * VËy c¸c sè trªn ®Òu lµ sè h÷u tØ. a Î Z th× Þ a Î Q n Î N th× Þ n Î Q BT 1: -3 Ï N ; -3 Î Z ; -3 Î Q Ï Z;ÎQ;NÌ Z Ì Q. ?1 III.Ho¹t ®éng 3: BiÓu diÔn sè h÷u tØ trªn trôc sè (10 ph). -VÏ trôc sè. -Yªu cÇu HS biÓu diÔn c¸c sè nguyªn –1; 1; 2 trªn trôc sè ®· vÏ. -Gäi 1 HS lªn b¶ng biÓu diÔn. -Nãi: T¬ng tù ®èi víi sè nguyªn, ta cã thÓ biÓu diÔn mäi sè h÷u tØ trªn trôc sè. VD nh biÓu diÔn sè h÷u tØ trªn trôc sè. -VÏ trôc sè vµo vë theo GV. -Tù biÓu diÔn c¸c sè nguyªn –1; 1; 2 trªn trôc sè. -1 HS lªn b¶ng biÓu diÔn. -L¾ng nghe GV nãi. -§äc VD1 vµ lµm theo GV. 2.BiÓu diÔn sè h÷u tØ trªn trôc sè: ?3 BiÓu diÔn sè –1; 1; 2 | | | | | | | | | | -1 0 1 M 2 VD 1: BiÓu diÔn sè h÷u tØ trªn trôc sè. -Yªu cÇu HS ®äc VD 1 SGK -GV thùc hµnh trªn b¶ng vµ yªu cÇu HS lµm theo. (Chia ®o¹n th¼ng ®¬n vÞ theo mÉu sè; x¸c ®Þnh ®iÓm biÓu diÔn sht theo tö sè) -Yªu cÇu ®äc vµ lµm VD 2. -Hái: +§Çu tiªn ph¶i viÕt díi d¹ng nµo? +Chia ®o¹n th¼ng ®¬n vÞ thµnh mÊy phÇn? +§iÓm biÓu diÔn sè h÷u tØ x¸c ®Þnh nh thÕ nµo? -Gäi 1 HS lªn b¶ng biÓu diÔn. -Nãi: Trªn trôc sè, ®iÓm biÓu diÔn sè h÷u tØ x ®îc gäi lµ ®iÓm x. -Yªu cÇu lµm BT 2 trang 7. -Gäi 2 HS lªn b¶ng mçi em mét phÇn. -§äc VD 2 SGK, lµm vµo vë. -Tr¶ lêi: +§Èu tiªn viÕt díi d¹ng ph©n sè cã mÉu sè d¬ng. +Chia ®o¹n th¼ng ®¬n vÞ thµnh ba phÇn b»ng nhau. +LÊy vÒ bªn tr¸i ®iÓm 0 mét ®o¹n b»ng 2 ®¬n vÞ míi. -HS tù lµm BT 2 trang 7 SGK vµo vë bµi tËp. -2 HS lªn b¶ng lµm mçi em mét phÇn. VD 2: BiÓu diÔn sè h÷u tØ trªn trôc sè. ViÕt | | | | | | | | -1 N 0 1 2 BT 2: a)Nh÷ng ph©n sè biÓu diÔn sè h÷u tØ lµ: b) | | | | | | -1 A 0 1 IV.Ho¹t ®éng 4: So s¸nh hai sè h÷u tØ (10 ph). -Yªu cÇu lµm ?4 -Hái: Muèn so s¸nh hai ph©n sè ta lµm thÕ nµo? -Yªu cÇu 1 HS lªn b¶ng lµm -Hái: VËy ®Ó so s¸nh hai sè h÷u tØ ta còng sÏ lµm nh thÕ nµo? -Cho lµm vÝ dô 1 SGK -Cho 1 HS nªu c¸ch lµm GV ghi lªn b¶ng. -Yªu cÇu tù lµm vÝ dô 2 vµo vë. -§äc vµ tù lµm ?4 -Tr¶ lêi: ViÕt hai ph©n sè vÒ d¹ng cïng mÉu sè d¬ng. -1 HS lªn b¶ng lµm. -Tr¶ lêi: ViÕt chóng díi d¹ng ph©n sè råi so s¸nh hai ph©n sè ®ã. -Tù lµm VD 1 vµo vë -1 HS nªu c¸ch lµm. -Tù lµm vÝ dô 2 vµo vë 3.So s¸nh hai sè h÷u tØ: ?4 So s¸nh 2 ph©n sè vµ V× -10 > -12 Vµ 15>0 nªn VD 1: So s¸nh hai sè h÷u tØ -0,6 vµ v× -6 < -5 vµ 10 > 0 nªn hay -Gäi 1 HS lªn b¶ng lµm. -Hái: Qua 2 VD, em h·y cho biÕt ®Ó so s¸nh hai sè h÷u tØ ta cÇn lµm nh thÕ nµo? -Giíi thiÖu vÞ trÝ hai sè h÷u tØ x, y trªn trôc sè khi x < y -Giíi thiÖu sè h÷u tØ d¬ng, sè h÷u tØ ©m, sè h÷u tØ 0. -Hái: VËy tËp hîp sè h÷u tØ gåm cã nh÷ng lo¹i sè h÷u tØ nµo? -Yªu cÇu lµm ?5 -Gäi 3 HS tr¶ lêi. -GV nªu nhËn xÐt: nÕu a, b cïng dÊu. nÕu a, b kh¸c dÊu. -1 HS lªn b¶ng lµm. -Tr¶ lêi: +ViÕt hai sè h÷u tØ díi d¹ng cïng mÉu sè d¬ng. +So s¸nh hai tö sè, sè h÷u tØ nµo cã ttö sè lín h¬n sÏ lín h¬n. -Tr¶ lêi: TËp hîp sè h÷u tØ gåm sè h÷u tØ d¬ng, sè h÷u tØ ©m vµ sè 0. -C¸ nh©n lµm -3 HS lÇn lît tr¶ lêi 3 c©u hái. ?5 -L¾ng nghe vµ ghi chÐp nhËn xÐt cña GV. VD 2: So s¸nh vµ 0 V× -7 0 Nªn hay < 0 Chó ý: -x <y ®iÓm x bªn tr¸i ®iÓm y -NÕu x > 0 : x lµ s.h.tØd¬ng x < 0 : x lµ s.h.tØ ©m. x = 0 : kh«ng d¬ng còng kh«ng ©m. -Sè ©m < Sè 0 < Sè d¬ng. ?5 Sè h÷u tØ d¬ng Sè h÷u tØ ©m Sè h÷u tØ kh«ng d¬ng còng kh«ng ©m V.Ho¹t ®éng 5: LuyÖn tËp cñng cè (6 ph). -Hái: +ThÕ nµo lµ sè h÷u tØ? Cho vÝ dô. +§Ó so s¸nh hai sè h÷u tØ ta lµm thÕ nµo? -Cho ho¹t ®éng nhãm lµm BT sau: §Ò bµi: Cho hai sè h÷u tØ: -0,75 vµ a)So s¸nh hai sè ®ã. b)BiÓu diÔn c¸c sè ®ã trªn trôc sè, nhËn xÐt vÞ trÝ hai sè ®èi víi nhau vµ ®èi víi ®iÓm 0. -Tr¶ lêi: +§Þnh nghÜa nh SGK trang 5. +Hai bíc: ViÕt díi d¹ng ph©n sè cïng mÉu sè d¬ng råi so s¸nh hai ph©n sè ®ã. -Ho¹t ®éng nhãm: Ghi lêi gi¶i vµo phim trong hoÆc b¶ng phô Sau 3 phót treo kÕt qu¶ lªn tríc líp. §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy lêi gi¶i. VI.Ho¹t ®éng 6: Híng dÉn vÒ nhµ (2 ph). CÇn häc thuéc ®Þnh nghÜa sè h÷u tØ, c¸ch biÓu diÔn sè h÷u tØ trªn trôc sè, c¸ch so s¸nh hai sè h÷u tØ. BTVN: sè 3, 4, 5/ 8 SGK; Sè 1, 3, 4, 8/3,4 SBT. ¤n tËp qui t¾c céng, trõ ph©n sè; quy t¾c “dÊu ngoÆc”; quy t¾c “chuyÓn vÕ” (to¸n 6). TiÕt 2: Céng, trõ sè h÷u tØ A.Môc tiªu: +HS n¾m v÷ng c¸c qui t¾c céng trõ sè h÷u tØ, biÕt qui t¾c “chuyÓn vÕ” trong tËp hîp sè h÷u tØ. +HS cã kü n¨ng lµm c¸c phÐp tÝnh céng, trõ sè h÷u tØ nhanh vµ ®óng. B.ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh: -GV: B¶ng phô (hoÆc ®Ìn chiÕu, giÊy trong) ghi: +C«ng thøc céng, trõ sè h÷u tØ trang 8 SGK. +Qui t¾c “chuyÓn vÕ” trang 9 SGK vµ c¸c bµi tËp. -HS: +¤n tËp qui t¾c céng trõ ph©n sè, qui t¾c “chuyÓn vÕ” vµ qui t¾c “dÊu ngoÆc”. +GiÊy trong, bót d¹, b¶ng phô ho¹t ®éng nhãm. C.Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc: I.Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra(10 ph). Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn -C©u 1: +ThÕ nµo lµ sè h÷u tØ? Cho vÝ dô 3 sè h÷u tØ (d¬ng, ©m, 0). +Ch÷a BT 3 trang 8 SGK. -C©u 2: +Ch÷a BT 5 trang 8 SGK. -Nãi: VËy trªn trôc sè, gi÷a hai ®iÓm biÓu diÔn sè h÷u tØ kh¸c nhau bÊt kú bao giê còng cã Ýt nhÊt mét ®iÓm h÷u tØ n÷a. VËy giøa hai sè h÷u tØ ph©n biÖt bÊt kú, bao giê còng cã v« sè sè h÷u tØ. §©y lµ sù kh¸c nhau c¨n b¶n cña tËp Z vµ tËp Q. -§V§: Trªn c¬ së cña phÐp céng hai ph©n sè ta cã thÓ x©y dùng ®îc phÐp céng hai sè h÷u tØ nh thÕ nµo? Ho¹t ®éng cña häc sinh -HS 1: +Ph¸t biÓu ®Þnh nghÜa trang 5 SGK, lÊy 3 VD theo yªu cÇu. +Ch÷a BT 3 trang 8 SGK: So s¸nh a)x = ; y = V× -22 0 nªn Þx < y b)-0,75 = c) HS 2: (Kh¸ giái) Ch÷a BT 5 trang 8 SGK (a, b, m Î Z; m > 0 vµ x < y) a < b Ta cã: V× a < b Þ a + a < a + b < b + b Þ 2a < a + b < 2b Þ hay x < z < y II.Ho¹t ®éng 2: Céng, trõ hai sè h÷u tØ (13 ph). ?1 ?1 ?1 H§ cña Gi¸o viªn -Ta biÕt mäi sè h÷u tØ ®Òu viÕt ®îc díi d¹ng ph©n sè víi a, b Î Z, b ¹ 0. -Hái: VËy ®Ó céng, trõ hai sè h÷u tØ ta cã thÓ lµm nh thÕ nµo? -Yªu cÇu nªu qui t¾c céng hai ph©n sè cïng mÉu, céng hai ph©n sè kh¸c mÉu. -VËy víi hai sè h÷u tØ x, y ta céng , trõ nh thÕ nµo? -Yªu cÇu nh¾c l¹i c¸c tÝnh chÊt cña phÐp céng ph©n sè. -Yªu cÇu tù lµm vÝ dô 1 -Gäi 1 HS ®øng t¹i chç nªu c¸ch lµm GV ghi lªn b¶ng. -Yªu cÇu tù lµm tiÕp VD 2, lu ý phÐp trõ cã thÓ thay b»ng phÐp céng víi sè ®èi cña sè trõ. -Gäi HS 2 nªu c¸ch lµm. -Yªu cÇu lµm -Gäi 2 HS lªn b¶ng cïng lµm. -Yªu cÇu HS lµm tiÕp BT 6 trang 10 SGK vµo vë BT H§ cña Häc sinh -L¾ng nghe ®Æt vÊn ®Ò cña GV. -Tr¶ lêi: §Ó céng, trõ hai sè h÷u tØ cã thÓ viÕt chóng díi d¹ng ph©n sè cïng mÉu sè d¬ng råi ¸p dông qui t¾c céng, trõ ph©n sè. -Ph¸t biÓu c¸c qui t¾c. -1 HS lªn b¶ng viÕt c«ng thøc céng , trõ x vµ y Î Q. -Ph¸t biÓu c¸c tÝnh chÊt cña phÐp céng ph©n sè. -HS tù lµm VD 1 vµo vë. -HS 1 nªu c¸ch lµm. -HS tù lµm VD 2 vµo vë. -HS 2 nªu c¸ch lµm. -2 HS lªn b¶ng lµm c¶ líp lµm vµo vë. -2HS lªn b¶ng lµm BT 6 c¸c HS kh¸c lµm vµo vë BT. +HS 1 lµm c©u a, b +HS 2 lµm c©u c, d Ghi b¶ng 1.Céng, trõ hai sè h÷u tØ: a)Qui t¾c: Víi x, y Î Q viÕt (víi a, b, m Î Z; m > 0) b)VÝ dô: III.Ho¹t ®éng 3: Qui t¾c chuyÓn vÕ (10 ph). -Yªu cÇu HS nh¾c l¹i quy t¾c “chuyÓn vÕ” trong Z. -T¬ng tù, trong Q ta còng cã quy t¾c “chuyÓn vÕ”. -Yªu cÇu ®äc quy t¾c trang 9 SGK. GV ghi b¶ng. -Ph¸t biÓu l¹i qui t¾c “chuyÓn vÕ” trong Z. -1 HS ®äc qui t¾c “chuyÓn vÕ” trong SGK. 2.Quy t¾c “chuyÓn vÕ”: a)Víi mäi x, y, z Î Q x + y = z Þ x = z – y -Yªu cÇu lµm VD SGK. ?2 ?2 -Yªu cÇu HS lµm T×m x biÕt: -Yªu cÇu ®äc chó ý SGK -1 HS lªn b¶ng lµm VD c¸c HS kh¸c lµm vµo vë. ?2 -2 HS lªn b¶ng ®ång thêi lµm KÕt qu¶: a) -Mét HS ®äc chó ý. b)VD: T×m x biÕt IV.Ho¹t ®éng 4: LuyÖn tËp cñng cè (10 ph). Gi¸o viªn -Yªu cÇu lµm BT 8a, c trang 10 SGK. TÝnh ... hai nghiÖm hoÆc kh«ng cã nghiÖm, sè nghiÖm cña mét ®a thøc kh«ng vît qu¸ bËc cña nã. Ii ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh: -GV: B¶ng phô (hoÆc ®Ìn chiÕu, giÊy trong) ghi c¸c bµi tËp, kh¸i niÖm nghiÖm cña ®a thøc, chó ý -HS: B¶ng nhãm, giÊy trong, bót d¹. iii TiÕn tr×nh d¹y häc: AHo¹t ®éng I: Kiªm tra, ®Æt vÊn ®Ò (5 ph). §Ò bµi 1) Cho ®a thøc P(x)=x3- x Trong c¸c sè sau:-2; -1; 0; 1; 2 a) H·y t×m mét nghiÖm cña ®a thøc P(x) b)T×m c¸c nghiÖm cßn l¹i cña P(x) 2) T×m nghiÖm cña c¸c ®a thøc a)A(x) = 4x -12 b) B(x) =(x+2)(x-2) c)C(x)=2x2+1 KÕt qu¶ B Ho¹t ®éng 2: LuyÖn tËp Muèn kiÓm tra xem 1 sè cã ph¶i lµ nghiÖm cña ®a thøc hay kh«ng ta ph¶i lµm g×? Gäi h/s lªn b¶ng thùc hiÖn Cho c¸c nhãm th¶o lu¹n bµi D¹ng 1: KiÓm tra nghiÖm Bµi 54/ SGK Bµi 43 / SBT Nªu c¸ch t×m nghiÖm cña ®a thøc? Gäi h/s lªn b¶ng t×m nghiÖm cña ®a thøc Gv uèn n¾n sai sãt trong tr×nh bµy, gîi ý h/s c¸ch suy nghÜ ®Ó t×m nghiÖm Cho c¸c cÆp th¶o luËn bµi Dang 2: T×m nghiÖm ®a thøc Bµi 55/ SGK Bµi 44 / SBT Bµi 46 / SBT Bµi 47/ SBT Bµi 50/ SBT C Ho¹t ®éng3: Híng hÉn vÒ nhµ Tr¶ lêi c¸c c©u hái «n tËp ch¬ng 4 Lµm c¸c bµi 57, 58, 59/ SGK ChuÈn bÞ tiÕt sau «n tËp ch¬ng TiÕt 64: ¤n tËp ch¬ng IV A.Môc tiªu: +¤n tËp vµ hÖ thèng ho¸ c¸c kiÕn thøc vÒ biÓu thøc ®¹i sè, ®¬n thøc, ®a thøc. +RÌn kü n¨ng viÕt ®¬n thøc, ®a thøc cã bËc x¸c ®Þnh, cã biÕn vµ hÖ sè theo yªu cÇu cña ®Ò bµi. TÝnh gi¸ trÞ cña biÓu thøc ®¹i sè, thu gän ®¬n thøc, nh©n ®¬n thøc. B.ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh: -GV: B¶ng phô (hoÆc ®Ìn chiÕu, giÊy trong) ghi c¸c bµi tËp, thíc kÎ phÊn mµu. -HS: B¶ng nhãm, giÊy trong, bót d¹, lµm bµi tËp vµ «n tËp theo yªu cÇu. Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc: I.Ho¹t ®éng I: ¤n tËp kh¸i niÖm vÒ biÓu thøc ®¹i sè, ®¬n thøc, ®a thøc(20 ph). Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn -Hái : +BiÓu thøc ®¹i sè lµ g× ? +Cho 3 vÝ dô vÒ biÓu thøc ®¹i sè ? +ThÕ nµo lµ ®¬n thøc ? +H·y viÕt 5 ®¬n thøc cña hai biÕn x, y cã bËc kh¸c nhau. +BËc cña ®¬n thøc lµ g× ? +H·y t×m bËc cña c¸c ®¬n thøc nªu trªn ? +T×m bËc c¸c ®¬n thøc x ; ; . +§a thøc lµ g× ? +H·y viÕt mét ®a thøc cña mét biÕn x cã 4 h¹ng tö, hÖ sè cao nhÊt lµ -2, hÖ sè tù do lµ 3. +BËc cña ®a thøc lµ g× ? +T×m bËc cña ®a thøc võa viÕt ? Ho¹t ®éng cña häc sinh I.¤n tËp kh¸i niÖm BT§S, §¬nT, §a thøc: 1.BiÓu thøc ®¹i sè: -BT§S: biÓu thøc ngoµi c¸c sè, c¸c kÝ hiÖu phÐp to¸n “+,-,x,:, luü thõa,dÊu ngoÆc) cßn cã c¸c ch÷ (®¹i diÖn cho c¸c sè) -VD: 2x2 + 5xy-3; -x2yz; 5xy3 +3x –2z 2.§¬n thøc: -BT§S :1 sè, 1 biÕn hoÆc 1 tÝch gi÷a c¸c sè vµ c¸c biÕn. -VD: 2x2y; xy3; -3x4y5; 7xy2; x3y2 -BËc cña ®¬n thøc: hÖ sè ¹ 0 lµ tæng sè mò cña tÊt c¶ c¸c biÕn cã trong ®¬n thøc. 2x2y bËc 3; xy3 bËc 4 ; -3x4y5 bËc 9 ; 7xy2 bËc 3 ; x3y2 bËc 5 x bËc 1 ; bËc 0 ; 0 kh«ng cã bËc. 3.§a thøc: Tæng c¸c ®¬n thøc VD: -2x3 + x2 –x +3 BËc cña ®a thøc lµ bËc cña h¹ng tö cã bËc cao nhÊt trong d¹ng thu gän cña nã. VD: §a thøc trªn cã bËc 3 II.Ho¹t ®éng 2: LuyÖn tËp (24 ph). -Hái: tÝnh gi¸ trÞ cña biÓu thøc t¹i 1 gi¸ trÞ cña biÕn ta lµm thÕ nµo? -Yªu cÇu lµm BT 58/49 SGK. TÝnh gi¸ trÞ cña biÓu thøc t¹i x = 1; y = -1; z = -2. II.LuyÖn tËp: 1.TÝnh gi¸ trÞ biÓu thøc: BT 58/49 SGK: a)2xy(5x2y + 3x – z) Thay x = 1; y = -1; z = -2 vµo biÓu thøc 2.1.(-1)[5.12.(-1) + 3.1 – (-2)] = -2.[-5 + 3 + 2] = 0 -Yªu cÇu 1 HS ®äc to ®Ò bµi tËp 60/49, 50 SGK: -Yªu cÇu 3 HS lªn b¶ng: a)TÝnh lîng nëc trong mçi bÒ sau thêi gian 1, 2, 3, 4, 10 phót, ®iÒn kÕt qu¶ vµo b¶ng Phót BÓ 1 2 3 4 10 BÓ A 100+30 130 160 190 220 400 BÓ B 0+40 40 80 120 160 400 C¶ hai bÓ 170 240 310 380 800 -C¸c HS kh¸c lµm vµo vë BT in s½n. -Yªu cÇu lµm BT 59/49 SGK: §iÒn ®¬n thøc thÝch hîp vµo « trèng. 5x2yz 15x3y2z 25x4yz -x2yz xy3z Yªu cÇu 2 HS lªn b¶ng. 5xyz . 2.BT 60/49 SGK: a)§iÒn kÕt qu¶ vµo b¶ng: b)ViÕt biÓu thøc: Sau thêi gian x phót lîng níc cã trong bÓ A lµ 100 +30x. Sau thêi gian x phót lîng níc cã trong bÓ B lµ 40x. 3.BT 59/49 SGK: 25x3y2z2 = 75x4y3z2 = 125x5y2z2 = -5x3y2z2 = x2y4z2 = + -Yªu cÇu lµm BT 62/50 SGK: Cho hai ®a thøc: P(x) = x5 – 3x2 + 7x2 –9x3 +x2 x Q(x) = 5x4-x5 +x2 –2x3 +3x2 a)S¾p xÕp c¸c ®a thøc theo luü thõa gi¶m dÇn cña biÕn. b)TÝnh P(x) + Q(x) vµ P(x) - Q(x) c)Chøng tá r»ng x = 0 lµ nghiÖm cña ®a thøc P(x) nhng kh«ng ph¶i lµ nghiÖm cña ®a thøc Q(x). II.LuyÖn tËp: 1. BT 62/50 SGK: a)P(x) = x5 – 9x3 + 5x2 x Q(x) = -x5 + 5x4 –2x3 + 4x2 b) P(x) = x5 – 9x3+ 5x2 x Q(x) = -x5+5x4 – 2x3+ 4x2 P(x)+ Q(x) = 5x4 - 11x3+ 9x2 x P(x)- Q(x) = -5x4 - 7x3 + x2 x -Yªu cÇu lµm BT 63/50 SGK Cho ®a thøc: M(x) = 5x3+2x4–x2+3x2–x3–x4+1– 4x3 b)TÝnh M(1) vµ M(-1) c)Chøng tá r»ng ®a thøc trªn kh«ng cã nghiÖm. -Gäi 1 HS lªn b¶ng lµm c©u b. -Gäi 1 HS lªn b¶ng lµm c©u c. -C¸c HS kh¸c lµm vµo vë BT in s½n. -Yªu cÇu BT 64/50 SGK ViÕt c¸c ®¬n thøc ®ång d¹ng víi ®¬n thøc x2y sao cho t¹i x = -1 vµ y = 1, gi¸ trÞ cña c¸c ®¬n thøc ®ã lµ sè tù nhiªn nhá h¬n 10. -Yªu cÇu lµm BT 65/50 SGK: -Hái: h·y nªu c¸ch kiÓm tra mét sè cã ph¶i lµ nghiÖm cña mét ®a thøc cho tríc ? Ngoµi ra cßn cã c¸ch nµo kiÓm tra ? -Mçi c©u gäi 2 HS lªn b¶ng kiÓm tra b»ng 2 c¸ch. c)V× P(0) = 0 cßn Q(0) = 2.BT 63/50 SGK: b) M(x) = 5x3+2x4–x2+3x2–x3–x4+1– 4x3 = x4 +3x2+1 M(1) = 14 +3. 12 +1 = 1 + 3 + 1 = 5 M(-1) = (-1)4 +3(-1)2+1 = 1 + 3 +1 = 5 c)Ta lu«n cã x4 ³ 0 , x2 ³ 0 nªn lu«n cã x4 +3x2+1 > 0 víi mäi x do ®ã ®a thøc M(x) v« nghiÖm 3.BT 64/50 SGK: V× ®¬n thøc x2y cã gi¸ trÞ = 1 t¹i x = -1 vµ y = 1 nªn c¸c ®¬n thøc ®ång d¹ng víi nã cã gi¸ trÞ nhá h¬n 10 lµ: 2x2y; 3x2y; 4x2y; 5x2y; 6x2y; 7x2y; 8x2y; 9x2y. 4.BT65/50 SGK: a)A(x) = 2x –6 C¸ch 1: tÝnh A(-3) = 2.(-3) –6 = -12 A(0) = 2. 0 – 6 = -6 A(3) = 2.3 –6 = 0 C¸ch 2: §Æt 2x –6 = 0 2x = 6 x = 3 VËy x = 3 lµ nghiÖm cña A(x) V.Ho¹t ®éng 5: Híng dÉn vÒ nhµ (1ph). -¤n tËp qui t¾c céng trõ hai ®¬n thøc ®ång d¹ng, céng trõ ®a thøc, nghiÖm cña ®a thøc. -BTVN: sè 62, 63, 65/ 51, 52, 53 SGK. -TiÕt sau tiÕp tôc «n tËp ch¬ng IV . TiÕt 65+66: kiÓm tra häc k× ii (§¹i sè + H×nh häc) TiÕt 67: «n tËp cuèi n¨m (TiÕt 1) i. Môc tiªu: +¤n tËp vµ hÖ thèng ho¸ c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ sè h÷u tØ, sè thùc, tØ lÖ thøc, hµm sè vµ ®å thÞ +RÌn kÜ n¨ng thùc hiÖn phÐp tÝnh trong Q, gi¶i bµi to¸n chia tØ lÖ, bµi tËp vÒ ®å thÞ hµm sè y=ax( a kh¸c 0) ii. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh: -GV: B¶ng phô (hoÆc ®Ìn chiÕu, giÊy trong) ghi c¸c bµi tËp, thíc kÎ phÊn mµu. -HS: B¶ng nhãm, giÊy trong, bót d¹, lµm bµi tËp vµ «n tËp theo yªu cÇu. Iii TiÕn tr×nh d¹y häc: A.Ho¹t ®éng I: ¤n tËp vÒ sè h÷u tØ, sè thùc ThÕ n¸o lµ sè h÷u tØ? Cho VD? Khi viÕt díi d¹ng sè thËp ph©n, sè h÷u tØ ®îc biÓu diÔn ntn? ThÕ nµo lµ sè v« tØ? Cho VD? Sè thùc lµ g×/ Cho VD? Nªu mèi quam hÖ gi÷a tËp hîp I, Q,R? GTT§ cña sè x ®îc x¸c ®Þnh ntn? Lµm bµi 2/ SGK Bæ xung c©u c) x+ ½x½ = 2x Lµm bµi 1b.d/ SGK Nªu thø tù thùc hiÖn c¸c phÐp to¸n Cho h/s lªn b¶ng thùc hiÖn Lµm bµi 4/ SBT 1)¤n tËp vÒ sè h÷u tØ, sè thùc Bµi 2/ SGK Bµi 1b,d/ SGK Bµi 4/ SBT B.Ho¹t ®éng 2: «n tËp vÒ tØ lÖ thøc vµ chia tØ lÖ TØ lÖ thøc lµ g×? Ph¸t biÓu t/c c¬ b¶n cña tØ lÖ thøc ViÕt c«ng thøc liªn hÖ t/c c¬ b¶n cña d·y c¸c tØ lÖ thøc Lµm bµi 3/ SGK Gîi ý dïng t/c d·y tØ sè b»ng nhau vµ b»ng phÐp ho¸n vÞ trong tØ lÖ thøc Lµm bµi 4/ SGK 2)«n tËp vÒ tØ lÖ thøc vµ chia tØ lÖ Lµm bµi 3/ SGK Lµm bµi 4/ SGK C Ho¹t ®éng 3: Híng dÉn vÒ nhµ Lµm tiÕp c¸c c©u hái «n tËp Lµm bµi 7-13/ SGK TiÕt sau «n tËp tiÕp Rót kinh nghiÖm TiÕt 68 ¤n tËp cuèi n¨m ( tiÕt 2) i. Môc tiªu: +¤n tËp vµ hÖ thèng ho¸ c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ thèng kª, biÓu thøc ®¹i sè + rÌn kÜ n¨ng nhËn biÕt c¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n cña thèng kª nh dÊu hiÖu, tÊn sè, trung bÝnh céng vµ c¸ch x¸c ®Þnh chóng + Cñng c¸c c¸c k/n vÒ ®¬n thøc, ®¬n thøc ®ång d¹ng, ®a thøc, nghiÖm cña ®a thøc. RÌn kÜ n¨ng nh©n , céng, trõ ®¬n, ®a thøc ii. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh: -GV: B¶ng phô (hoÆc ®Ìn chiÕu, giÊy trong) ghi c¸c bµi tËp, thíc kÎ phÊn mµu. -HS: B¶ng nhãm, giÊy trong, bót d¹, lµm bµi tËp vµ «n tËp theo yªu cÇu. Iii TiÕn tr×nh d¹y häc: A.Ho¹t ®éng 1: «n tËp vÒ hµm sè, ®å thÞ hµm sè Khi nµo ®¹i lîng y tØ lÖ thuËn víi ®¹i lîng x? Cho Vd? Khi nµo ®¹i lîng y tØ lÖ nghÞch víi ®¹i lîng x? Cho VD? ®å thÞ hµm sè y= ax cã d¹ng ntn? Th¶o luËn nhãm bµi 6- 7/ SBT 3)«n tËp vÒ hµm sè, ®å thÞ hµm sè Lµm bµi 6/ SBT Lamg bµi 7/ SBT B.Ho¹t ®éng 2: ¤n tËp vÒ thèng kª ®Ó ®iÒu tra 1 vÊn ®Ò nµo ®ã em ph¶i lµm g×? tr×nh bµy kÕt qu¶ thu ®îc ntn? Trong thùc tÕ ngêi ta dïng biÓu ®å lµm g×? Lµm bµi 7/ SGK Lµm bµi 8/ SGK Mèt cña dÊu hiÖu lµ g×? Gäi h/s lªn b¶ng thùc hiÖn Sè trung b×nh céng cña dÊu hiÖu cã nghÜa lµ g×? Khi nµo kh«ng nªn lÊy sè trung b×nh séng lµ ®¹i diÖn cho dÊu hiÑu ®ã 1)¤n tËp vÒ thèng kª Lµm bµi 7/ SGK a) 92,29% b)cao nhÊt: §ång b»ng s«ng Hång ThÊp nhÊt: §ång b»ng s«ng Cöu Long Lµm bµi 8/ SGK S¶n lîng (x) TÇn sè (n) C¸c tÝch 31 34 35 36 38 40 42 44 10 20 30 15 10 10 5 20 N= 120 310 680 1050 540 380 400 210 880 -------- 4450 X=37 D.Ho¹t ®éng 3 Híng dÉn vÒ nhµ Lµm tiÕp c¸c c©u hái «n tËp Lµm bµi 3, 5/ SGK TiÕt sau «n tËp tiÕp Rót kinh nghiÖm TiÕt 69 «n tËp cuèi n¨m (tiết3) i. Môc tiªu: +¤n tËp vµ hÖ thèng ho¸ c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ thèng kª, biÓu thøc ®¹i sè + rÌn kÜ n¨ng nhËn biÕt c¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n cña thèng kª nh dÊu hiÖu, tÊn sè, trung bÝnh céng vµ c¸ch x¸c ®Þnh chóng + Cñng c¸c c¸c k/n vÒ ®¬n thøc, ®¬n thøc ®ång d¹ng, ®a thøc, nghiÖm cña ®a thøc. RÌn kÜ n¨ng nh©n , céng, trõ ®¬n, ®a thøc ii. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh: -GV: B¶ng phô (hoÆc ®Ìn chiÕu, giÊy trong) ghi c¸c bµi tËp, thíc kÎ phÊn mµu. -HS: B¶ng nhãm, giÊy trong, bót d¹, lµm bµi tËp vµ «n tËp theo yªu cÇu. Iii TiÕn tr×nh d¹y häc: A.Ho¹t ®éng 1: «n tËp vÒ biÓu thøc ®¹i sè ThÕ nµo lµ ®¬n thøc? ThÕ nµo ®¬n thøc ®ång dang? ThÕ nµo lµ da thøc? C¸ch x¸c ®Þnh bËc cña ®a thøc? H/s th¶o luËn theo nhãm bµi 2 Lµm bµi 11/ SGK Bµi 12, 13/ SGK Khi nµi sè a ®îc gäi lµ nghiÖm cña ®a thøc? 2)«n tËp vÒ biÓu thøc ®¹i sè Bµi 1; Trong c¸c biÓu thøc ®¹i sè sau 2xy2; 3 x3 +x 2y2 -5y; 1/2y2 x; -2; 0; x; 4x5 -3x3 +2: 3xy. 2y; 2/y; 3/4 a) T×m nh÷ng biwur thøc nµo lµ ®¬n thøc? T×m nh÷ng ®¬n thøc ®ång d¹ng b) Nh÷ng biÓu thøc nµo lµ ®a thøc mµ kh«ng ph¶i lµ ®¬n thøc? T×m bÆc cña ®a thøc Bµi 2Cho c¸c ®a thøc A= x2 -2x -y2+3y -1 B= -2x2 +3y2-5x +y+3 a) TÝnh A+B Cho x=2; y=-1 H·y tÝnh c¸c gi¸ trÞ cña A+B b) TÝnh A-B TÝnh gi¸ trÞ cña A-B t¹i x= -2; y=1 Lµm bµi 11/ SGK Lµm bµi 12/ SGK Lµm bµi 13/ SGK B.Ho¹t ®éng 2: Híng dÉn vÒ nhµ Híng d·n h/s «n tËp trong hÌ Rót kinh nghiÖm TiÕt70 Tr¶ bµi kiÓm tra cuèi n¨m
Tài liệu đính kèm: