Giáo án Vật lí lớp 7 tiết 19: Sự nhiễm điện do cọ xát

 HỌC KÌ II
 CHƯƠNG III : ĐIỆN HỌC
 * Mục tiêu chương:
 1) Kiến thức:
 - Nhận biết nhiều vật bị nhiễm điện khi cọ xát
 - Biết được có hai loại điện tích: dương và âm
 - Nêu được cấu tạo nguyên tử
 - Biết dòng điện là gì, vật liệu dẫn điện và vật liệu cách điện
 - Biết được 5 tác dụng của dòng điện
 - Biết được cường độ dòng điện và hiệu điện thế là gì
 - Biết cách mắc mạch điện theo kiểu nối tiếp và song song
 2) Kĩ năng:
 - Rèn kĩ năng mô tả và giải thích các thí nghiệm, các hiện tượng
 - Nhận biết một số nguồn điện thông dụng, nhận biết cách mắc ampe kế và vôn kế.
 - Rèn kĩ năng kiểm tra một mạch điện có điện trở và cách khắc phục, cách mắc nối tiếp và mắc song song
 - Biết vẽ sơ đồ mạch điện đơn giản
 - Nhận biết một số vật liệu dẫn điện, vật liệu cách điện
 - Phân biệt đoạn mạch nối tiếp và đoạn mạch song song
 3) Thái độ (Giáo dục):
 - Giáo dục lòng yêu thích bộ môn
 - Tuân thủ qui tắc an toàn khi sử dụng điện.
 ã
Tiết PPCT: 19	
Ngày dạy: 4 / 01 /2011
 Bài 17 SỰ NHIỄÃM ĐIỆN DO CỌ XÁT
1/ Mục tiêu:
 a- Kiến thức: Mô tả được một hiện tượng hoặc một thí nghiệm chứng tỏ vật bị nhiễm điện do cọ xát.
 b- Kỹ năng: Giải thích được một số hiện tượng nhiễm điện do cọ xát trong thực tế (chỉ ra các vật nào cọ xát với nhau và biểu hiện của sự nhiễm điện).
 c- Thái độ: Yêu thích môn học, ham hiểu biết, khám phá thế giới xung quanh.
2/ Chuẩn bị:
- Giáo viên: Chuẩn bị cho mỗi nhóm: 1 thước nhựa, 1 thanh thuỷ tinh. 1 mảnh nilong, 1 quả cầu nhựa xốp, 1 giá treo, 1 mảnh len, 1 mảnh lụa sấy khô, một số giấy vụn, 1 mảnh tole, 1 mảnh nhựa, 1 bút thử điện.
- Học sinh: Mỗi nhóm một ít giấy và mảnh nilon vụn, cuồn len, bảng ghi kết quả thí nghiệm
3/ Phương pháp dạy học:
 Vấn đáp đàm thoại, thuyết trình, trực quan
4/ Tiến trình:
 4.1) Ổn định tổ chức: Kiểm diện học sinh
 4.2) Kiểm tra bài cũ: Không
 4.3) Giảng bài mới:
 Hoạt động của G + H	 Nội dung
Hoạt động 1: Tổ chức tình huống học tập.
Cho một học sinh mô tả hiện tượng trong ảnh đầu chương III.
Học sinh nêu mục tiêu chương III (SGK trang 47)
+ Để tìm hiểu các loại điện tích, trước hết ta phải tìm hiểu 1 trong các cách nhiễm điện cho các vật là “nhiễm điện do cọ xát”
+ Vào những ngày hanh, khô khi cởi áo bằng len hoặc dạ em đã thấy hiện tượng gì ?
HS : Khi cởi áo len trong bóng tối thấy chớp sáng li ti và tiếng lách tách.
Gv : Hiện tượng tương tự xảy ra ngoài tự nhiên là hiện tượng sấm sét à là hiện tượng nhiễm điện do cọ xát.
Hoạt động 2: Làm thí nghiệm phát hiện nhiều vật bị cọ xát có khả năng hút các vật khác:( 15 ph)
- G: Yêu cầu Hs đọc TN1, nêu dụng cụ TN, các bước tiến hành TN.
- G : Hướng dẫn : Cách cọ xát các vật (cọ mạnh nhiều lần theo 1 chiều)
- H: Tiến hành TN theo nhóm ( 5 ph):
+ Đưa thước nhựa, mảnh nilon, thanh thuỷ tinh, phim nhựa... lại gần giấy vụn,quả cầu xốp---> Quan sát.
 Nhận xét: Không có hiện tượng gì xảy ra.
+ Cọ xát thước nhựa bàng miếng vải khô nhiều lần. Sau đó đưa lại gần mảnh giấy, mảnh nilon vụn, quả cầu xốp... ----> Quan sát ghi vào bảng kết quả thí nghiệm.
 Lưu ý: Môĩ HS trong nhóm đều phải tiến hành TN với ít nhất 1 vật.
- H: TN xong ghi kết quả vào bảng.
- G: Gọi HS nhận xét, thống nhất
 ? Từ kết quả TN, em nào rút ra kết luận gì?
- H: Điền từ vào kết luận.
- G + H: Thống nhất và ghi bài.
Hoạt động 3: Phát hiện vật bị cọ xát bị nhiễm điện (mang điện tích). (15 ph)
- G?: Vì sao nhiều vật sau khi cọ xát lại có thể hút các vật khác ?
- H: Đưa ra các phương án( nóng lên, nam châm....) .
- G: Hướng dẫn HS kiểm tra các phương án Hs đưa ra ví dụ như: do vật bị cọ xát nóng lên, hay vật sau khi cọ xát có tính chất giống nam châm.
- G : Hướng dẫn cách tiến hành thí nghiệm 2 : 
+ Chạm bút thử điện vào mảnh phim chưa cọ xát.
 ---> Nhận xét: Đèn bút thử điện không sáng.
+ Cọ xát len vào mảnh phim nhựa, đặt mảnh tol vào mảnh phim nhựa, chạm đầu bút thử điện vảo mảnh tol đó (lưu ý cách cầm mảnh dạ cọ xát nhựa, thả mảnh tol vào mảnh phim nhựa để cách điện với tay hoặc dùng mảnh tol có tay cầm cách điện)
- H: Làm TN theo nhóm, quan sát hiện tượng xảy ra để thấy được bóng đèn của bút thử điện sáng.
-G: Kiểm tra việc tiến hành TN của các nhóm.
- H: Làm tiếp thí nghiệm: Thay mảnh phim bằng thước nhựa dẹt ---->. Đèn loé sáng.
- G: Cho HS báo cáo kết quả.
 - G+ H : Thống nhất ---> Kết luận.
- G?: Qua 2 kết luận trên em có kết luận chung gì về các vật sau khi bị cọ xát.
 - H: Rút ra kết lụân chung.
G: Thông báo các vật bị cọ xát có khả năng hút các vật khác hoặc có thể làm sáng bóng đèn của bút thử điện. Các vật đó được gọi là các vật nhiễm điện ( hay vật mang điện tích)
- G: GDMT: Vào những lúc trời mưa dộng, các đám mây bị cọ xát váo nhau nên nhiễm điện trái dấu. Sự phóng điện giữa đám mây(sấm) và giữa đám mây với mặt đất (sét),vừa có lợi vừa có hại cho cuộc sống con người.
 + Có lợi: Giúp điều hoà khí hậu, gây ra phản ứng hoá học nhằm tăng thêm lượng ôzon bổ sung vào khí quyển...
 + Tác hại: Phá huỷ nhà cửa và công trình xây dựng, ảnh hưởng đến tính mạng con người và sinh vật, tạo ra các khí động hại ( NO, NO2...
 * Để làm giảm tác hại của sét, bảo vệ tính mạng con người và các công trình xậy dựng, cần thiết xây dựng các cột thu lôi
 4.4) Củng cố và luyện tập:
Cho HS thảo luận nhóm trả lời câu C1, C2,C3.
* G: Liên hệ thực tế máy bay chuẩn bị hạ cánh thì sẽ bung bánh xe xuống đất, xe tẹt chở xăng dầu thường có những sợi dây xích thả kéo lê xuống đất. Nhằm truyền điện tích xuống đất không gây nguy hiểmhoả hoạn do cọ xát gây ra.
* GDHN: Những em nào thích nghiên cứu ngành điện (Thiết kế chế tạo các thiết bị điện, các dụng cụ đo điện, các vật liệu dùng trong ngành điện), thì cần nắm vững kiến thức cơ bản về điện học .
I/ Vật nhiễm điện.
1. Thí nghiệm1: 
 (Bảng kết quả TN trang 48 SGK)
Kết luận1: Nhiều vật sau khi bị cọ xát có khả năng hút các vật khác.
2. Thí nghiệm 2: 
 ( H: 17.2 / 49- SGK)
Kết luận 2: Nhiều vật sau khi bị cọ xát có khả năng làm sáng bóng đèn bút thử điện.
* Vậy: Các vật bị nhiễm điện (Vật mang điện tích) có khả năng hút các vật khác.
II/ Vận dụng
 C1 : Lược nhựa và tóc cọ xát vào nhau. Cả lược nhựa và tóc đều bị nhiễm điện. Do đó tóc bị lược nhựa hút kéo thẳng ra.
 C2 : Khi thổi bụi trên mặt bàn, luồng gió thổi làm bụi bay đi. Cánh quạt điện
 khi quay cọ xát mạnh với không khí và bị nhiễn điện, vì thế cánh quạt hút các hạt bụi có trong không khí ở gần nó. Mép cánh quạt chém vào không khí được cọ xát mạnh nhất nên nhiễm điện nhiều nhất. Do đó chỗ mép cánh quạt hút bụi mạnh nhất và bụi bám ở mép cánh quạt nhiều nhất.
C3 : Khi lau chùi gương soi, kính cửa sổ hay màn hình tivi bằng khăn bông khô, chúng bị cọ xát và bị nhiễm điện ® Vì thế chúng hút các bụi vải.
 4.5) Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà:
 - Học thuộc bài trong vở ghi + SGK/49
 - Hoàn chỉnh từ câu C1àC3 vào vở bài tập.
 - Làm bài tập 17.1 à 17.4 / SBT 
 * Lưu ý: Bài 17.1 và bài 17.3: Khi làm thí nghiệm, các vật nhiễm điện phải sạch và khô
 - Đọc thêm có thể em chưa biết để trả lời câu hỏi đầu bài.
 - Chuẩn bị tiết sau: Bút chì và nội dung bài: “ hai loại điện tích”
5/ Rút kinh nghiệm:
....................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................