Giáo án Vật lý 7 tiết 15 bài 14: Phản xạ âm - Âm vang

Ngày soạn: 28/11/2010
Ngày giảng Lớp 7A: 02/ 12/2010
 Lớp 7B: 30/11/2010
Tiết 15 Bài 14 Phản xạ âm - âm vang
I.mục tiêu.
1. Kiến thức: 
 - Nờu được tiếng vang là một biểu hiện của õm phản xạ.
- Nhận biết được những vật cứng, cú bề mặt nhẵn phản xạ õm tốt và những vật mềm, xốp, cú bề mặt gồ ghề phản xạ õm kộm.
- Kể được một số ứng dụng liờn quan tới sự phản xạ õm.
2. Kĩ năng:
- Giải thớch được trường hợp nghe thấy tiếng vang là do tai nghe được õm phản xạ tỏch biệt hẳn với õm phỏt ra trực tiếp từ nguồn
- Rèn khả năng tư duy từ các hiện tượng thực tế, từ các thí nghiệm 
3. Thái độ : 
- Nghiêm túc khi làm thí nghiệm, Hứng thú với việc áp dụng những kt đã biết vào trong tực tế. 
II. Đồ dùng:
1.GV: chuẩn bị cho mỗi nhóm HS:
+ 1 giá đỡ, 1tấm gương, 1 nguồn phát âm dùng vi mạch 
+ 1 bình nước 
2.Học sinh: chuẩn bị theo nhóm bảng phụ. Các vật liệu cách âm trong thực tế.
III. Phương pháp : Vấn đáp + HĐN+ Trực quan 
IV. Tổ chức dạy học.
Hoạt động 1: Khởi động ( 10 phút )
Mục tiêu: Hs kiểm tra đánh giá việc chuẩn bị bài ở nhà của mình và các bạn
 Nảy sinh tình huống học tập
Đồ dùng: Không
Cách tiến hành:
Gv vấn đáp kiểm tra bài cũ.
? 1. Môi trường nào truyền được âm ? môi trường nào truyền âm tốt nhất ? 
? 2. Bạn A khi nói trong không khí thí sau 4s bạn B nghe được.Hãy tình khoảng cách giữa A và B.
* Gv đặt vấn đề vào bài.
Phương án 1: như SGK
Phương án 2:
? tại sao trong các rạp hát, chiếu phim tường lại làm sần sùi, mái làm vòm ? 
Hoạt động 2: nghiên cứu âm phản xạ và hiện tượng tiếng vang (10phút ).
Mục tiêu: nờu được tiếng vang là một biểu hiện của õm phản xạ. Giải thớch được trường hợp nghe thấy tiếng vang là do tai nghe được õm phản xạ tỏch biệt hẳn với õm phỏt ra trực tiếp từ nguồn. 
Đồ dùng: Bảng phụ ghi nội dung phần kết luận.
Cách tiến hành.
- Yêu cầu HS đọc SGK và trả lời 
? em nghe thấy tiếng vọng lại từ lời nói của mình ở đâu ? trong nhà của mình em có nghe thấy tiếng vọng lại không ?
- Gv thông báo tiếng vang và âm phản xạ.
? vậy âm phản xạ và tiếng vang có gì giống và khác nhau ?
- Gv nhận xét và chốt lại.
- Yêu cầu HS trả lời C1.
- Gv nhận xét -> chuẩn.
- Tương tự với câu C2:GV cho HS thảo luận tìm ra câu trả lời đúng.
- Gv tổ chức cho Hs nhận xét -> chuẩn.
- Yêu cầu HS tìm hiểu câu C3
- Gv gợi ý: 
? ở cả hai phòng khi âm phát ra gặp tường có phản xạ lại không?
? Thời gian âm phát ra từ người nói đến bức tường để nghe được tiếng vang là bao nhiêu?
- Yêu cầu Hs làm câu C3.
- Gv nhận xét .
- Gv treo bảng phụ kết luận yêu cầu Hs hoàn thiện.
- Gv nhận xét và nhấn mạnh lại. 
- HS nghiên cứu SGK và trả lời câu hỏi.
HS: Nghe thấy tiếng vọng lại ở trong núi.ở giữa 1 hành lang hẹp có tường chắn.
- Hs ghi nhận.
- HS trả lời:
+ Giống nhau: đều là âm phản xạ.
+ Khác nhau: Tiếng vang là âm phản xạ nghe cách âm phát ra trực tiếp ít nhất 1/15s.
- HS cá nhân vận dụng trả lời C1.
- Hs thảo luận nhóm bàn trả lời C2 và báo cáo.
- Hs tìm hiểu câu C3 và trả lời gợi ý.
+ có
+ 1/30s
- 2Hs làm C3 ; Hs khác nhận xét.
- 1Hs lên bảng hoàn thiện kết luận.
I. Âm phản xạ- Tiếng vang:
- Âm dội lại khi gặp vật chắn gọi là âm phản xạ.
- Nghe được tiếng vang khi âm dội lại đến tai ta chậm hơn âm truyền trực tiếp đến tai một khoảng thời gian ít nhất là 1/15s 
C1: tiếng vang trong núi, trong phòng rộng ,giếng nước sâu...
C2: nghe âm thanh trong phòng kín to hơn khi nghe chính âm đó ở ngoài trời vì trong phòng kín ta nghe được cùng 1 lúc cả âm phản xạ lại và âm phát ra. 
C3:
a. trong cả 2 phòng đều có âm phản xạ, trong phòng nhỏ không có tiếng vang vì âm phát ra và âm phản xạ đến tai gần như cùng 1 lúc.
b. Khỏang cách để nghe rõ tiếng vang là:
340 m/s . 1/30 s = 11,3 m
* Kết luận:
- Âm phản xạ
- Âm phát ra 
Hoạt động3: Nghiên cưú vật phản xạ âm tốt và vật phản xạ âm kém (10 phút.)
Mục tiêu: Nhận biết được những vật cứng, cú bề mặt nhẵn phản xạ õm tốt và những vật mềm, xốp, cú bề mặt gồ ghề phản xạ õm kộm. phân tích đượcTN, nhận dạng được vật phản xạ âm tốt và vật phản xạ âm kém.Lấy được các ví dụ về vật phả xạ âm tốt và vật phản xạ âm kém; ứng dụng kiến thức đã học vào cuộc sống, vào việc bảo vệ môi trường.
Đồ dùng: Các vật liệu phản xạ âm tốt và âm kém, nguồn âm, giá đỡ TN, bình thủy tinh.
Cách tiến hành.
- Yêu cầu HS đọc thông tin SGK – 41.
? Qua quan sát hình vẽ các em thấy âm truyền như thế nào ? 
- Tiến hành thí nghiệm với mặt phản xạ là tấm kính , tấm bìa ; yêu cầu 1Hs lên bảng lắng nghe âm phát ra
- GV chốt lại kết quả thí nghiệm.
? Em có nhận xét gì về đặc điểm của vật phản xạ âm tốt và vật phản xạ âm kém?
- Gv nhận xét -> chuẩn.
- Yêu cầu HS sử dụng kĩ thuật khăn trải bàn làm C4 trong thời gian 4phút. 
- Gv tổ chức nhận xét và chốt lại.
- HS đọc thông tin SGK.
- HS: Âm truyền đến vật rắn rồi phản xạ đến tai.
- 1Hs lên bảng cùng tiến hành thí nghiệm với mặt phản xạ là tấm kính , tấm bìa và báo cáo kết quả: 
 Gương phẳng phản xạ âm tốt, bìa phản xạ âm kém.
- Hs trả lời đặc điểm vật phản xạ âm tốt và vật phản xạ âm kém.
- HS sử dụng kĩ thuật khăn trải bàn trả lời C4 và báo cáo.
II. Vật phản xạ âm tốt và vật phản xạ âm kém:
- Những vật cứng và có bề mặt nhẵn thì phản xạ âm tốt hay hấp thụ âm kém.
- Những vật mềm, sốp và có bề mặt gồ ghề thì phản xạ âm kém hay hấp thụ âm tốt.
C4: Vật phản xạ âm tốt là :
Mặt gương, mặt đá hoa, tấm kim loại. tường gạch ...
Vật phản xạ âm kém là :
xốp , mút ... 
Hoạt động 4: Vận dụng ( 8 phút.).
Mục tiêu: Kể tên và giải thích được các hiện tượng phản xạ âm trong thực tế.Rèn khả năng tư duy từ các hiện tượng thực tế, từ các thí nghiệm 
Đồ dùng: Bảng phụ ghi nội dung câu hỏi.
Cách tiến hành.
- Gv tổ chức cho Hs làm câu C5:
? Tường sần sùi và rèm nhung là vật phản xạ âm tốt hay phản xạ âm kém?
- yêu cầu Hs làm C5
- Gv nhận xét.
* Tích hợp môi trường: 
? Nếu tiếng vang kéo dài thì tiếng nói và tiếng hát nghe có rõ không ? 
- GV: Trong thiết kế cỏc rạp hỏt, cần cú biện phỏp để tạo ra độ vọng hợp lớ để tăng cường õm, nhưng nếu tiếng vọng kộo dài sẽ làm õm nghe khụng rừ, gõy cảm giỏc khú chịu
- Gv tổ chức cho Hs làm C6:
 ? Quan sát bức tranh hình 14.3 em thấy tay khum hướng vào tai có tác dụng gì ? 
- GV nhận xét và chốt lại C6.
- GV hướng dẫn HS trả lời C7:
? Tính toán dựa vào công thức nào?
? quãng đường tàu phát ra siêu âm và thu được âm phản xạ so với độ sâu của biển như thế nào?
- Gv hướng dẫn Hs trả lời câu C8: Yêu cầu HS chọn và giải thích tai sao lại chọn hiện tượng đó ?
- Hs tìm hiểu C5 trả lời gợi ý của Gv:
+HS: phản xạ âm kém.
- Hs làm C5 cá nhân và báo cáo.
+ HS: không, vì âm bị lẫn giữa phản xạ âm và tiếng vang.
Hs ghi nhớ.
- HS tìm hiểu C6 và trả lời
+ Hướng âm phản xạ từ tay đến tai nên nghe rõ hơn.
- HS cá nhân vận dụng dựa vào gợi ý của Gv trả lời C7 
+HS : S =v.t
+ Gấp đôi.
- HS làm C8 và báo cáo. 
III.. Vận dụng:
C5: làm tường sần sùi, treo rèm nhung để hấp thụ âm tốt hơn, giảm tiếng vang, ta nghe được rõ hơn.
C6: Mõi khi khó nghe người ta thường làm như vậy để âm phản xạ từ tay đến tai ta giúp ta nghe được âm to hơn.
C7: âm truyền từ tầu tới đáy biển trong 1/ 2s độ sâu của biển là :
1500m / s . 1/2 s = 750 m.
C8: Chọn a,b, c . 
Hoạt động 5: Củng cố + Hướng dẫn học ở nhà
Mục tiêu: Hs củng cố lại kiến thức trọng tâm.
 Ghi nhớ các công việc về nhà.
Đồ dùng: Không.
Cách tiến hành.
* Gv vấn đáp
? khi nào thì có âm phản xạ, tiếng vang là gì ?
? có phải cứ có âm phản xạ thì có tiếng vang không 
? vật nào phản xạ âm tốt ? vật nào phản xạ âm kém.
Gv yêu cầu
- Đọc nội dung ghi nhớ.
- học sinh đọc phần “ có thể em chưa biết ”
- học phần ghi nhớ SGK.
- Làm bài tập từ 14.1 đến 14.6 SBT – 15.