Giáo án Vật lý 9 tiết 34: Hiện tượng cảm ứng điện từ

HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ 
Tuần : 17 Ngày dạy Tiết : 34 Ngày soạn 
 I / MỤC TIÊU :
 Làm được TN dùng nam châm vĩnh cửu hay nam châm điện để tạo ra dòng điện cảm ứng 
Mô tả được cách làm xuất hiện dòng điện cảm ứng trong cuộn dây dẫn bằng nam châm vĩnh cửu hay nam châm điện 
Sử dụng được đúng hai thuật ngữ mới ,đó là dòng điện cảm ứng và hiện tượng cảm ứng điện từ 
II / CHUẨN BỊ :
 + Đối với GV :
1 đinamô xe đạp có lắp bóng đèn 
1 đinamô xe đạp đã bóc một phần vỏ ngoài đủ nhìn thấy nam châm và cuộn dây ở trong 
1 công tắc , 1giá , 1 thanh nam châm 
+ Đối với mỗi nhóm HS 
1 cuộn dây có gắn bóng đèn LED 
1 thanh nam châm có gắn trục quay vuông góc với thanh 
1 nam châm điện và 2 pin 1,5 V 
 Hoạt động 1: (kiểm tra bài)
a/ Phát biểu qui tắc nắm tay phải ?
b/ Phát biểu qui tắc nắm tay trái ? 
 Hoạt động 2 : (giới thiệu bài mới) trang 85 SGK 
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG
Yêu cầu HS quan sát H 31.1 và GV chỉ ra các bộ phận chính của đinamô xe đạp 
Hãy dự đoán xem hoạt động nào đinamô gây ra dòng điện ?
GV cho HS đọc và tiến hành TN như H 31.2 
hướng dẫn HS đưa nam châm vào trong lòng cuộn dây và để nam châm trong lòng cuộn dây ,sau đó kéo nam châm ra khỏi cuộn dây .
Từ TN các em rút ra nhận xét 
GV cho HS đọc và tiến hành TN như H 31.3
hướng dẫn HS khi đóng , ngắt mạch điện thì từ trường của nam châm thay đổi thế nào ?
Từ TN các em rút ra nhận xét 
Qua các TN khi nào xuất hiện dòng điện cảm ứng ?
GV cho HS đọc và trả lời C4 ,C5 
GV có thể làm TN kiểm tra 
Cá nhân đọc SGK để nắm 
các bộ phận chính của đinamô và trả lời câu hỏi của GV 
HS tiến hành TN theo sự hướng dẫn của GV , rút ra nhận xét và trả lời C1, C2 
các nhóm thảo luận và nêu rỏ khi nào nam châm vĩnh cửu tạo ra dòng điện 
HS tiến hành TN theo sự hướng dẫn của GV , rút ra nhận xét và trả lời C3 
HS rút ra nhận xét như ghi nhớ
Các nhóm thảo luận và rút ra ghi nhớ như SGK 
HS đọc và trả lời C4 ,C5 
I/ CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA ĐINAMÔ XE ĐẠP :
 (SGK)
II/ DÙNG NAM CHÂM ĐỂ TẠO RA DÒNG ĐIỆN 
1/ Dùng Nam Châm Vĩnh Cửu
Thí Nghiệm: SGK
C1 Trong cuộn dây xuất hiện dòng điện cảm ứng khi 
 Di chuyển nam châm lại gần cuộn dây 
Di chuyển nam châm ra xa cuộn dây 
C2 Trong cuộn dây có xuất hiện dòng điện cảm ứng 
Nhận Xét: (SGK)
2/ Dùng Nam Châm Điện
Thí Nghiệm: SGK
C3 Dòng điện xuất hiện :
Trong khi đóng mạch điện của nam 
châm điện
Trong khi ngắt mạch điện của nam 
châm điện
Nhận Xét : ( SGK )
Tóm lại: Có nhiều cách dùng nam châm để tạo ra dòng điện trong cuộn dây dẫn kín .Dòng điện được tạo ra theo cách đó gọi là dòng điện cảm ứng
II/ HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ:
Hiện tượng xuất hiện dòng điện cảm ứng gọi là hiện tượng cảm ứng điện từ 
C4 Trong cuộn dây có dòng điện cảm ứng xuất hiện 
C5 Đúng là nhờ nam châm ta có thể tạo ra dòng điện
Hoạt Động 4:(vận dụng và cũng cố bài )
 a/ Cũng cố bài: 
 Có những cách nào có thể dùng nam châm để tạo ra dòng điện 
 Dòng điện đó gọi là dòng điện gì ?
Hiện tượng xuất hiện dòng điện cảm ứng gọi là gì? 
b/ Dặn Dò :
 Xem trước bài kế tiếp . Học ghi nhớ 
 Làm hoàn chỉnh các câu C1 ----> C 5 , làm bài tập SBT 
 Xem trước bài kế tiếp
 ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
Tuần :21 Ngày dạy Tiết : 35 Ngày soạn 
 I / MỤC TIÊU :
 Xác định được có sự biến đổi của số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn kín khi làm thí nghiệm với nam châm vĩnh cửu hay nam châm điện 
Dựa trên quan sát TN ,xác lập được mối quan hệ giữa sự xuất hiện dòng điện cảm ứng và sự biến đổi của số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn kín 
Phát biểu được điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng 
Vận dụng được điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng để giải thích và dự đoán những trường hợp cụ thể ,trong đó xuất hiện hay không xuất hiện dòng điện cảm ứng 
II / CHUẨN BỊ :
 + Đối với mỗi nhóm HS 
Mô hình cuộn dây dẫn và đường sức từ của một nam châm 
Hoạt động 1: (kiểm tra bài)
a/ Có những cách nào có thể dùng nam châm để tạo ra dòng điện 
b/ Dòng điện đó gọi là dòng điện gì ?
 c/ Hiện tượng xuất hiện dòng điện cảm ứng gọi là gì? 
 Hoạt động 2 : (giới thiệu bài mới) trang 87 SGK 
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG
Yêu cầu HS đọc SGK , quan sát H32.1 và GV dùng phim trong vẽ một số đường sức từ để HS dự đoán xem số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây .Từ đó rút ranhận xét và trả lời C1 
Dựa vào TN dùng nam châm vĩnh cửu để tạo ra dòng điện cản ứng và kết quả khảo sát sự biến đổi của số đường sức từ qua tiết diện S khi di chuyển nam châm các em hãy đọc vàtrả lời C2 
Từ bảng 1 để rút ra nhận xét về điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng và trả lời C2 ,C3 ,C4 
Từ trường của nam châm biến đổi thế nào khi I tăng giãm ? Từ đó suy ra sự biến đổi của số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây
Từ TN các em rút ra nhận xét 
GV cho HS đọc và gợi ý cho HS khi đóng , ngắt mạch điện thì từ trường của nam châm thay đổi thế nào ?
Từ TN các em rút ra nhận xét và kết luận
GV cho HS đọc và trả lời C5 ,C6
Cá nhân đọc SGKvà quan sát TN của GV để nắm được số đường sức từ xuyên qua tiết diện S thay đổi thế nào
Từ đó rút ra nhận xét, trả lời câu hỏi của GVvà C1 
HS tiến hành TN theo sự hướng dẫn của GV , rút ra nhận xét và trả lời C1, C2 
Các nhóm thảo luận và nêu rỏ khi nào nam châm vĩnh cửu tạo ra dòng điện 
HS đọc SGK theo sự hướng dẫn của GV , rút ra nhận xét và trả lời C3 
 Các nhóm thảo luận và nghe gợi ý của GV để trả lời 
Từ đó rút ra nhận xét và kết luận như SGK
HS rút ra nhận xét và kết luận như ghi nhớ
Các nhóm thảo luận và rút ra ghi nhớ như SGK 
HS đọc và trả lời C5 ,C6
I/ SỰ BIẾN ĐỔI SỐ ĐƯỜNG SỨC TỪ XUYÊN QUA TIẾT DIỆN CỦA CUỘN DÂY :
 (SGK)
C1 Số đường sức từ tăng 
 Số đường sức từ không đổi 
 Số đường sức từ giãm 
 Số đường sức từ tăng 
Nhận Xét: (SGK)
II/ ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG 
C2 
Làm
TN
Có dòng điện cảm ứng hay không ?
Số đường sức từ xuyên qua S có biến đổi hay không ? 
Đưa nam châm lại gần
 CÓ
 CÓ
Để nam châm nằm yên
KHÔNG
 KHÔNG
Đưa nam châm ra xa cuộn dây
 CÓ 
 CÓ
C3 Khi số đường sức từ qua tiết diện S của cuộn dây biến đổi thì xuất hiện dòng điện cảm ứng trong cuộn dây dẫn kín
Nhận Xét :( SGK)
C4 Khi đóng mạch điện thì I tăng ,từ trường tăng ,số đường sức từ qua tiết diện S tăng ----> Xuất hiện dđcứ
Khi ngắt mạch điện thì I giãm ,từ trường giãm ,số đường sức từ qua tiết diện S giãm ----> Xuất hiện dđcứ
Kết Luận :
Điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng trong cuộn dây dẫn kín là số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây đó biến thiên
 III/ VẬN DỤNG:
C5 Khi quay núm của đinamô namchâm quay theo .Khi một cực của nam châm lại gần cuộn dây thì số đường sức từ qua tiết diện S tăng ----> xuất hiện dđcứ và ngược lại 
C6 tương tự như C5
Hoạt Động 4:(vận dụng và cũng cố bài )
 a/ Cũng cố bài: 
 Nhắc lại điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng 
Nhấn mạnh thêm cuộn dây dẫn phải kín và số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây phải biến thiên
b/ Dặn Dò :
 Xem trước bài kế tiếp . Học ghi nhớ 
 Làm hoàn chỉnh các câu C1 ----> C6 , làm bài tập SBT 
 Xem trước bài kế tiếp