Bài giảng môn học Lịch sử lớp 7 - Tiết 25 - Bài 14: Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông Nguyên (thế kỉ XIII)

Ngày soạn: 8/11/10
Ngày giảng: 7c: 10/11/10
Bài 14
Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược mông nguyên (thế kỉ XIII)
Tiết 25
II. cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân xâm lược mông cổ (1285)
I.Mục tiêu bài học
1.Kiến thức: Việc chuẩn bị chống quân Nguyên của nhà Trần chu đáo hơn.
Sự chuẩn bị chu đáo, đường lối đánh giặc đúng đắn, quyết tâm cao... quân dân Đại Việt đã giành thắng lợi vẻ vang.
2.Kĩ năng: Trình bày diễn biến trận đánh qua lược đồ.
Đọc, vẽ lược đồ.
Phân tích, đánh giá, nhận xét các sự kiện lịch sử.
3.Tư tưởng: Giáo dục ý chí kiên cường, bất khuất, mưu trí, dũng cảm của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến.
Giáo dục lòng tự hào về truyền thống đánh giặc của dân tộc.
II. Các kĩ năng sống được giáo dục trong bài.
III.Chuẩn bị.
1.Giáo viên: sgk, sgv, chuẩn kiến thức kĩ năng
Lược đồ kháng chiến lần thứ nhất chống quân xâm lược mông cổ 1285.
2.Học sinh: Chuẩn bị bài ở nhà
IV: Phương pháp: Đàm thoại, phân tích, nêu vấn đề.
V.Tổ chức dạy học.
1.ổn định: 7c: (1’)
2.Kiểm tra bài cũ. (4’)
? Em hãy trình bày lại diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân xâm lược Mông Cổ.
3.Tiến trình tổ chức các hoạt động.
Giới thiệu bài. (1’)
Sau thất bại 1258 Quân Mông cổ vô cùng tức giận vẫn nuôi dã tâm xâm lược Đại Việt. Năm 1279 sau khi chiếm được toàn bộ Trung Quốc lập ra nhà Nguyên, vua Nguyên đã roá riết chuẩn bị đánh Đại Việt. Vậy lần này chúng có giành được thắng lợi hay không. Diễn biến kết quả cuộc kháng chiến...
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung chính
Hoạt động 1. Tìm hiểu Âm mưu xâm lược Chăm Pa và Đại Việt của nhà Nguyên.
Mục tiêu: Hiểu được Âm mưu xâm lược Chăm Pa và Đại Việt của nhà Nguyên.
Thời gian:19’
Gv:Giảng sgk +lược đồ.
? Vua Nguyên ráo riết xâm lược Cham- Pa và Đại Việt nhằm mục đích gì?
H: Làm cầu nối thôn tính các nước phía nam TQ
? Vì sao nhà Nguyên lại đánh Cham- Pa trước khi đánh Đại Việt?
H: Làm bàn đạp tấn công vào Đại Việt
? Kế họach của giặc có thực hiện được không? Vì sao?
G:Sơ kết chuyển ý.
Hoạt động 2. Tìm hiểu Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến.
Mục tiêu: Hiểu được Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến.
Thời gian: 18’
H: Đọc sgk.
? Biết tin vua Nguyên đánh Cham-Pa làm bàn đạp tấn công Đại Việt- vua Trần đã làm gì?
GV: Y/c HS chú ý vào đoạn in nghiêng
? Em có suy nghĩ gì về tấm gương yêu nước của Hoài Văn Hầu- Trần Quốc Toản?
H: Tuổi trẻ, trí lớn, lòng yêu nước quyết tâm bảo vệ tổ quốc
GV đọc đoạn"Hịch tướng sĩ"
“Ta cùng các ngươi...”
“Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa chỉ căm tức rằng chưa xả thịt, lột da, nuốt gan, uống máu quân thù”.
? Qua đoạn trích trên em thấy Hịch Tướng Sĩ có ý nghĩa gì?
Gv: Hưng đạo đại vương Trần Quốc Tuấn, con của An Sinh Vương Trần Liễn(1228-1300) là danh nhân kiệt xuất của dân tộc đồng thời là danh nhân quân sự cổ kim của thế giới. Ông là một trong 10 đại nguyên soái quân sự của thế giới do Hoàng Gia Anh công bố 1984.
 Từ nhỏ ông đã hội tụ đủ tài văn võ biết dùng người tài, thương yêu binh lính, ông là bậc tướng tru cột của triều đình gồm đủ đức tài “nhân, nghĩa, trí, tín, dũng”.
 Trước khi mất vua Anh Tông đến hỏi thăm ông trăng trối “thời bình phải khoan thư sức dân làm kê sâu dễ bền gốc, đó là thượng sách giữ nước”.
 Ngày 20/8/1300 ông qua đời thi hài ông được hoả táng thu vào bình đồng chôn trong khu vườn An Lộc đất san phẳng. Triều đình phong ông là “hưng đạo Đại Vương” lập đền thờ ở Vạn Kiếp- Chí Linh.
? Hội nghị Diên Hồng có tác dụng gì cho cuộc kháng chiến?
H: Là hội nghị thẻ hiện ý chí tập trung của nhân dân Đại Việt
? Việc thích 2 chữ "Sát thát" có ý nghĩa gì?
H: Quyết tâm giết giặc Mông Cổ.
Hoạt động 3. Tìm hiểu Cuộc kháng chiến bùng nổ và thắng lợi.
Mục tiêu: Hiểu được Cuộc kháng chiến bùng nổ và thắng lợi.
Thời gian: 18’
G: Dùng lược đổ gt.
G:Ta đánh -> lui.
Nghe tin Trần Quốc Tuấn sau 1 vài trận quyết chiến với giặc đã cho quân về Vạn Kiếp để bảo toàn lực lượng, vua Trần lo lắng hỏi Trần Quốc Tuấn đã khảng khái trả lời:
“Nếu bệ hạ muốn hàng giặc thì trước hãy chém đầu thần rồi hãy hàng”.
? Em có liên hệ gì với câu nói của Trần Thủ Độ trong cuộc kháng chiến lần 1?
H: Rất bình tĩnh tự tin, thể hiện lòng quyết tâm, tinh thần chiến đấu đến cùng không sợ hi sinh, gian khổ
Gv: Thoát Hoan -> Thăng Long trống vắng chúng dựng doanh trại phía bắc sông Nhị.
Toa Đô Nam từ Cham-pa đánh lên Nghệ An- Thanh Hoá.
Tạo thành hai gọng kìm.
Một số quý tộc Trần hàng giặc.
Một số người bị bắt.
? Ta đã giải quyết tình thế khó khăn đó ra sao?
H: Ta rút lui, củng cố lực lượng, chuẩn bị phản công.
? Em hãy thuật lại diễn biến của cuộc kháng chiến trong những tháng đầu năm 1285.
G: Trần Bình Trọng “ta thà làm ma nước Nam còn hơn là làm vương đất Bắc”.
Giai đoạn : Trần ích Tắc hàng giặc.
An Tư công chúa- vợ Thoát Hoan dò la tình hình giặc.
? Không thực hiện được âm mưu bắt sống vua Trần, Thoát Hoan đã làm gì?
Khó khăn, thiếu thốn.
Thoát Hoan chui vào ống đồng Toa Đô bị chém đầu- Tây kết:
“Chương Dương cướp giáo giặc
 Hàm Tử bắt quân thù 
 Thái bình nên gắng sức
 Non nước ấy ngàn thu”.
? Hãy nêu cách đánh giặc lần 2.
H: Vừa đánh vừa lui, chờ thời cơ phản công, vườn không nhà trống” lấy ít địch nhiều.
-> Thắng lợi vẻ vang
1. Âm mưu xâm lược Chăm Pa và Đại Việt của nhà Nguyên.
- Sau khi thống trị hoàn toàn TQ, vua Nguyên ráo riết chuẩn bị XL Đại Việt và Cham-pa
-1283, 10 vạn Nguyên- Toa Đô tấn công Chăm Pa-> thất bại.
2. Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến.
-Vua Trần triệu tập hội nghị Bình Than bàn kế đánh giặc.
-Trần Quốc Tuấn- chỉ huy cuộc kháng chiến “Hịch tướng sĩ” ->khích lệ tinh thần kháng chiến.
-Năm 1285 các bô lão có uy tín trong nước về dự hội nghị Diên Hồng.
=>ý chí quyết tâm đánh giặc.
- Quân đội tập trận ở Đông Bộ Đầu.
- Nhân dân sẵn sàng chiến đấu.
- Binh sĩ thích vào cánh tay 2 chữ Sát thát”.
3.Cuộc kháng chiến bùng nổ và thắng lợi.
- 1/1285 khoảng 50 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan chỉ huy-> xâm lược ta.
- Ta lui về Vạn Kiếp-> Thăng Long-> Thiên Trường thực hiện chủ chương “vườn không nhà trống” để bảo toàn lực lượng
- Cùng 1 lúc Toa Đô từ Cham-Pa đánh ra Nghệ An, Thanh Hoá, Thoát Hoan tấn công xuống phía nam hòng tạo thế gọng kìm tiêu diệt quân ta
- Giặc rút về Thăng Long cố thủ -> gặp khó khăn.
-5/1285 ta phản công giành thắng lợi ở Tây Kết, Hàm Tử, bến Chương Dương.
- Kết quả: Giặc phần bị chết, phần còn lại rút chạy về nước, Thoát Hoan chui vào ống đồng về nước, Toa Đô bị chém đầu
-Cách đánh: Vừa đánh vừa lui, chờ thời cơ phản công, "vườn không nhà trống” lấy ít địch nhiều.
4. Củng cố: (3’)
(?) Hãy cho biết cách đánh quân Nguyên của nhà trần trong cuộc kháng chiến lầ thứ 2.
5.Hướng dẫn học bài. (1’)
- Làm đáp án trả lời các câu hỏi trong SGK
- CBB: Đọc trước mục III SGK