Bài giảng môn học Lịch sử lớp 7 - Tiết 26 - Bài 14: Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông Nguyên (thế kỉ XIII) (tiết 1)

Ngày soạn: 8/11/10
Ngày giảng: 7c: 11/11/10
Bài 14
Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược mông nguyên (thế kỉ XIII)
Tiết 26
III. cuộc kháng chiến lần thứ ba chống quân xâm lược mông cổ (1287-1288)
I.Mục tiêu bài học
1.Kiến thức: Quân Nguyên quyết tâm xâm lược Đại Việt lần thứ ba.
Vua tôi nhà Trần quyết tâm tiến hành cuộc kháng chiến chống lại nhà Nguyên với các trận đánh lớn: Vân Đồn, Bạch Đằng và giành thắng lợi vẻ vang.
2.Kĩ năng: Trình bày diễn biến trận đánh qua lược đồ.
Đọc, vẽ lược đồ.
Phân tích, đánh giá, nhận xét các sự kiện lịch sử.
3.Tư tưởng: Giáo dục ý chí kiên cường, bất khuất, mưu trí, dũng cảm của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến.
Giáo dục lòng tự hào về truyền thống đánh giặc của dân tộc.
II. Các kĩ năng sống được giáo dục trong bài.
III.Chuẩn bị.
1.Giáo viên: sgk, sgv, chuẩn kiến thức kĩ năng
Cuộc kháng chiến lần thứ III (lược đồ).
Chuyện kể về cuộc kháng chiến của Trần Khánh Dư.
2.Học sinh: Chuẩn bị bài ở nhà
IV: Phương pháp: Đàm thoại, phân tích, nêu vấn đề.
V.Tổ chức dạy học.
1.ổn định: 7c: (1’)
2.Kiểm tra bài cũ. (4’)
(?) Hãy trình bày tóm tắt diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên xâm lược của nhà Trần.
3.Tiến trình tổ chức các hoạt động.
Giới thiệu bài. (1’)
Hai lần đem quân xâm lược đều thất bại thảm hại vua Nguyên vô cùng tức giận hạ quyết tâm xâm lược lần nữa hòng nuốt trôi Đại Việt, lần này vua Nguyên chuẩn bị rất kĩ càng có cả thuyền trở vũ khí và lương thực để khỏi phải rơi vào tình cảnh như lần xâm lược trước. Vậy với sự chuẩn bị rất chu đáo cuộc xâm lược của quân Nguyên có giành được thắng lợi hay không.
Hôm nay cô cùng các em trở lại với cuộc kháng chiến lần thứ ba của vua tôi nhà Trần.
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung chính
Hoạt động 1. Tìm hiểu Nhà Nguyên xâm lược Đại Việt.
Mục tiêu: Hiểu được Nhà Nguyên xâm lược Đại Việt.
Thời gian:11’
Gv: Hai lần thất bại-> Nguyên tức giận quyết định đình chỉ cuộc xâm lược Nhật Bản để tập trung lực lượng đánh Đại Việt-> quyết tâm thắng lợi.
Hs: Đọc chữ nhỏ “trong lần xâm lược... khinh thường”.
? Nhà Nguyên chuẩn bị xâm lược Đại Việt lần thứ ba như thế nào?
H: Đình chỉ cuộc xâm lược Nhật Bản-> Đại Việt.
Vua Nguyên căn dặn con “không được...khinh thường” cử tướng giỏi.
? Em có suy nghĩ gì về lực lượng của nhà Nguyên trong cuộc xâm lược Đại Việt lần 3?
- Tướng – giỏi
- Quân- đông
- Vũ khí- mạnh
- Lương thảo- đầy đủ
=>Chu đáo, kĩ lưỡng.
? Hai lần xâm lược trước giặc bị thất bại nguyên nhân lớn là do đâu?
H: Thiếu lương thực.
G:Lần này chúng chuẩn bị chu đáo định đánh lâu dài với ta.
? Trước nguy cơ xâm lược của nhà Nguyên vua tôi nhà Trần đã làm gì?
- Trần chuẩn bị đánh giặc.
- Ta chặn đánh->rút lui khỏi Vạn Kiếp về sông Đuống.
? Em thấy thế của giặc trong những ngày đầu như thế nào?
H: Mạnh.
Gv: Nếu chúng hội quân ở Vạn Kiếp với đầy đủ vũ khí- lương thảo để đánh lâu dài với ta thì ta rất khó khăn.
Hoạt động 2. Tìm hiểu Trận Vân Đồn tiêu diệt đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ.
Mục tiêu: Hiểu được Trận Vân Đồn tiêu diệt đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ.
Thời gian: 13’
Gv: Ô Mã Nhi được giao nhiệm vụ bảo vệ, đoàn thuyền lương nhưng cho rằng ta không thể ngăn được đoàn thuyền lương này nên đã hội quân ở Vạn Kiếp.
Trần Khánh Dư được cử canh giữ mạn Đông Bắc nhưng lại để Ô Mã Nhi chạy thoát dễ dàng vì vậy bị vua Trần trách mắng đòi về trị tội. Trần Khánh Dư xin vua để thư thư cho Trần vài ba ngày nữa về trị tội chưa muộn, ông đoán rằng thuyền lương nặng nề đang đi sau vì vậy đã bố trí trận địa mai phục quả nhiên mấy ngày sau đoàn thuyền lương nặng nề đến đồn Vân Đồn-> bị mai phục.
H:Đọc sgk.
? Em hẵy tường thuật lại diễn biến trận Vân Đồn?
? Kết quả trận Vân Đồn như thế nào?
? ý nghĩa lịch sử của trận Vân Đồn?
? Em có thể tiên đoán trước điều gì sẽ xảy ra?
Gv:Chuyển ý.
Hoạt động 3. Tìm hiểu Chiến thắng Bạch Đằng.
Mục tiêu: Hiểu được Chiến thắng Bạch Đằng.
Thời gian: 13’
H:Đọc sgk “cuối 1/1288 -> thuỷ bộ”.
? Sau trận Vân Đồn tình thế của quân Nguyên như thế nào?
H: Khó khăn, thiếu lương thực trầm trọng
? Đợi mãi không thấy đoàn thuyền lương đến, Thoát Hoan đã làm gì?
H: Cho quân vào chiếm thành Thăng Long
GV giảng: Nhân dân TL đã thực hiện kế hoạch "vườn không nhà trống" để đối phó với giặc. Thoát hoan điên cuồng cho quân đánh các căn cứ của nhà trần, đuổi bắt 2 vua Trần (thái thượng hoàng và vua)
? Trước tình thế đó quân Nguyên đã làm gì?
H: Binh lính tàn phá cướp bóc của dân
Cho khai quật lăng mộ họ Trần
GV giảng: Quân lính đi đến đâu nhân dân căm ghét đuổi đánh. Thoát Hoan tuyệt vọng, cho quân rút về Vạn Kiếp và từ đây rút về nước.
H:Đọc chữ nhỏ “Bạch Đằng... Mai phục”.
? Trước tình hình đó, vua tôi nhà Trần đã làm gì?
H: Quyết định mở cuộc phản công và mai phục trên sông BĐ
? Tại sao ta quyết định mai phục ở cửa sông Bạch Đằng?.
H: Là nơi hiểm yếu, giặc vào sông Bạch Đằng ... ra sông Bạch Đằng là nơi chứng kiến 2 trận thắng lớn 938 của Ngô Quyền, 981 của Lê Hoàn
? Trận địa Bạch Đằng đã được bố trí như thế nào?
H: Đóng cọc, mai phục, lợi dụng con nước thuỷ triều.
? Dựa vào lược đồ em hãy trình bày lại diễn biến trận đánh Bạch Đằng 4/1288?
? Kết quả?
? Trận Bạch Đằng 4/1288 thắng lợi có ý nghĩa lịch sử như thế nào?
? Cách đánh của nhà Trần trong lần thứ ba có gì khác, giống so với lần thứ hai?
H: Giống: Làm vườn không, nhà trống tránh chỗ mạnh-> yếu.
Khác: I, II.... phản công.
III... mai phục, nhử giặc vào trận địa, triệt đường lương thực.
1.Nhà Nguyên xâm lược Đại Việt.
Lần thứ ba xâm lược Đại Việt.
Vua Nguyên:
+Huy động 30 vạn quân.
+Hàng trăm thuyền chiến.
+Đoàn thuyền lương (chục vạn thạch lương)
Cuối 12/1287 quân Nguyên ồ ạt tiến vào nước ta:
+Quân bộ- Thoát Hoan-> Lạng Sơn-> Bắc Giang-> Vạn Kiếp.
+Quân thuỷ- Ô Mã Nhi-> Vạn Kiếp.
2. Trận Vân Đồn tiêu diệt đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ.
-Trần Khánh Dư mai phục đoàn thuyền lương của địch ở Vân Đồn
-Khi đoàn thuyền lương qua Vân Đồn, bị quân của Trần Khánh Dư từ nhiều phía đánh ra dữ dội
- Kết quả: Phần lớn thuyền lương bị đắm, số còn lại bị quân Trần chiếm
- ý nghĩa: 
Ta phấn khởi vui mừng.
3. Chiến thắng Bạch Đằng.
-1/1288 Thoát Hoan-> Thăng Long trống vắng-> tình thế nguy khốn, tuyệt vọng địch rút quân về nước.
-Vua Trần quyết định phản công, chọn sông Bạch Đằng làm trận quyết chiến
- Diễn biến:
+ 4/1288 Đoàn thuyền Ô Mã Nhi về theo sông B Đ
+ Ta nhử chúng vào trận địa mai phục.
+ Lúc nước rút, thuyền bị xô vào cọc và bị quân ta đánh từ 2 bên bờ
- Kết quả: Nhiều tên giặc bị chết, Ô Mã Nhi bị bắt sống
-ý nghĩa: Đập tan mộng xâm lăng của giặc Nguyên.
4. Củng cố: (3’)
? Em hãy trình bày tóm tắt diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ ba chống quân Nguyên.
? Em có suy nghĩ gì về ba lần chíên thắng chống xâm lược...
5.Hướng dẫn học bài. (1’)
Về nhà học bài. chuẩn bị phần IV. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của