Bài giảng môn học Lịch sử lớp 9 - Tuần 24 - Tiết 28 - Bài 23: Tổng khởi nghĩa tháng tám năm 1945 và sự thành lập nước Việt Nam dân chủ cộng hoà

Tuần:24 Ngày soạn :09/02/2011
Tiết : 28 Ngày dạy: 10/02/2011
Bài 23. TỔNG KHỞI NGHĨA THÁNG TÁM NĂM 1945 VÀ SỰ THÀNH LẬP NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HOÀ.
I.MỤC TIÊU BÀI HỌC : Giúp HS nắm được:
1.Kiến thức :
-Hiểu được hoàn cảnh lịch sử thế giới và trong nước thuận lợi đã dẫn đến thời cơ chín muồi. -Thời cơ “ngàn năm có một”cho cách mạng. Đảng ta đứng đầu là Hồ Chí Minh phát động Tổng khởi nghĩa trong toàn quốc. 
-Nắm được những nét chính về diễn biến cuộc khởi nghĩa.
-Nắm được ý nghĩa lịch sử và nguyên nhân thắng lợi của cách mạng tháng Tám năm 1945.
-Tích hợp tư tưởng Hồ Chí Minh.
-Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường.
2.Kĩ năng :
-Rèn luyện kĩ năng sử dụng tranh ảnh và bản đồ lịch sử để tường thuật diễn biến cách mạng.
-Tập phân tích, đánh giá sự kiện lịch sử.
3.Thái độ :
-Giáo dục cho HS lòng kính yêu Đảng, lãnh tụ Hồ Chí Minh, niềm tự hào dân tộc.
-Giáo tư tưởng Hồ Chí Minh.
-Giáo dục bảo vệ môi trường.
II.CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ :
+ Thầy : Tư liệu lịch sử 9, lược đồ Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm1945, ảnh cuộc mít tinh tại nhà hát lớn Hà Nội, ảnh Hồ Chí Minh đọc tuyên ngôn độc lập và một tư liệu khác.
+ Trò :Đọc và soạn bài theo các câu hỏi gợi ý trong sách giáo khoa, tìm hiểu kĩ kênh hình, sưu tầm và tìm hiểu tư liệu, tranh ảnh về Tổng khởi nghĩa trong cả nước và ở Bình Định.
 III.HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC :
1.Ổn định tổ chức : (1’) 
-Kiểm tra sĩ số, vệ sinh, tác phong, ánh sáng phòng học.
2.Kiểm tra bài cũ : (4’)
a.Câu hỏi:
Câu1:
+ Nguyên nhân Nhật đảo chính Pháp 9/3/1945 :
A. Chiến tranh thế giới thứ hai sắp kết thúc, nước Pháp được giải phóng.
B. Ở Thái Bình Dương: Nhật khốn đốn.
C. Ở Đông Dương: Pháp ráo riết hoạt động, đợi quân đồng minh vào sẽ đánh Nhật.
D. Tất cả những ý trên.
Câu2:
+ Tường thuật lại diễn biến cao trào kháng Nhật ?
b.Đáp án:
Câu1:
- D.
Câu2:
-Phong trào khởi nghĩa từng phần xuất hiện ở nhiều địa phương vùng thượng du và miền núi.
-Nhiều thị xã, thành phố, ngay cả Hà Nội Việt Minh đã trừ khử bọn tay sai của Nhật.
-Phong trào phá kho thóc giải quyết nạn đói diễn ra sôi nổi
3.Giảng bài mới :
a.Giới thiệu bài mới (1’):
 Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng Sản Đông Dương, đứng đầu là Hồ Chí Minh. Nhân dân ta đã nổi dậy giành chính quyền như thế nào? Kết quả, ý nghĩa lịch sử ? Chúng ta cùng tìm hiểu bài 23.
b.Tiến trình bài mới : (39’)
TL
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
KIẾN THỨC
8’
8’
8’
8’
5’
HĐ1: Tìm hiểu lệnh tổng khởi nghĩa được ban bố trong hoàn cảnh nào ?
+ Cho biết tình hình của bọn phát xít ở châu Âu và châu Á ?
GV: Phân tích thời cơ của cách mạng tháng Tám 1945.
+ Trước tình đó, Đảng ta có chủ trương gì?
GV: Trình bày các sự kiên tiếp theo.
+ Theo em vì sao Đảng ta ban bố lệnh Tổng nghĩa vàp ngày 14/8/1945 ?
+ Em có nhận xét gì về chủ trương của Đảng?
-Theo đó chiều ngày 16/08/1945, đồng chí Võ Nguyên Giáp dẫn đầu một đoàn quân từ Tân Trào tiến về giải phóng thị xã Thái Nguyên mở đường về Hà Nội.
GV: Chuyển ý.
HĐ2: Tìm hiểu tình hình giành chính quyền ở Hà Nội.
GV: Treo lược đồ, chỉ vị trí Hà Nội.
+ Tình hình Hà Nội sau khi Nhật đảo chính Pháp thể hiện như thế nào?
+ Cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở Hà Nội diễn ra như thế nào ?
-Cho HS quan sát hình 39 SGK.
GV: Nhận xét, miêu tả khí thế cách mạng qua hình 39 theo SGV.
+ Khởi nghĩa giành chính quyền ở Hà Nội có ý nghĩa như thế nào?
GV: Chuyển ý.
HĐ3: Tìm hiểu tình hình giành chính quyền trong cả nước.
-Treo lược đồ.
+ Trình bày cuộc Tổng khởi nghĩa trong cả nước ?
GV:Giáo dục bảo vệ mơi trường.
GV: Cho HS thảo luận nhóm:
* Nhóm1+2+3:Em có nhận xét gì về tổng khởi nghĩa tháng Tám 1945?
* Nhóm 4+5+6:Tại sao thắng lợi ở Hà Nội, Huế, Sài Gòn có ý nghĩa quyết định thắng lợi trong cả nước?
+ Sau khi cả nước khởi nghĩa thắng lợi, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã làm gì?
-Tường thuật và đọc vài câu nổi tiếng trong Tuyên ngôn Độc lập.
-Cho HS quan sát hình 40 SGK.
GV: Giúp học sinh nhận biết cơng lao to lớn của Hồ Chí Minh đối với thắng lợi của cách mạng tháng Tám 1945.
-Chuyển ý.
HĐ4: Tìm hiểu ý nghĩa và nguyên nhân thành công của cách mạng tháng Tám.
+ Cách mạng tháng Tám có ý nghĩa như thế nào?
+ Vì sao cách mạng tráng Tám thành công ?
GV: Phân tích nguyên nhân thành công của cách mạng tháng Tám 1945
HĐ5: Củng cố và hướng dẫn về nhà
* Củng cố.
+ Tường thuật lại cách mạng tháng Tám thắng lợi ở Hà Nội?
 + Nêu ý nghĩa lịch sử và nguyên nhân thành công của cách mạng tháng Tám 1945?
+ Điền sự kiện cho thích hợp với thời gian:
-Ngày 19/08/1945:
-Ngày 23/08/1945
-Ngày 28/08/1945
-Ngày 02/09/1945
* Hướng dẫn về nhà:
-Tìm hiểu nội dung các bức tranh trong sách giáo khoa.
-Chuẩn bị bảng phụ, bút dạ
-Sưu tầm tư liệu tranh ảnh liên quan đến nội dung bài học trong SGK.
-Chiến tranh thế giới thứ hai đang tới những ngày cuối cùng, phát xít Đức và Nhật đầu hàng đồng minh không điều kiện.
-Hội nghị toàn quốc của ĐCS Đông Dương họp ở Tân Trào ngày 14ª 15/8/1945, phát động Tổng khởi nghĩa trước khi quân đồng minh vào và theo đó Uỷ ban khởi nghĩa cũng được thành lập ra quân lệnh số 1 kêu gọi toàn dân nổi dậy.
-Tiếp đó Quốc dân đại hội cũng được triệu tập ở Tân Trào ngày 16/8/1945, HCM ra mắt quần chúng, ĐH nhất trí tán thành lệnh Tổng khởi nghĩa và thông qua 10 chính sách của Việt Minh, sau đó HCM gửi thư tới đồng cả nước kêu gọi nổi dậy giành chính quyền.
-Sở dĩ Đảng ta ban bố lệnh Tổng khởi nghĩa ngày 14/8/1945 là vì lúc đó phát xít Nhật đã bị tiêu diệt, bọn Nhật ở Đông Dương hoang mang, dao động đến cực độ như rắn mất đầu, kẻ thù cũ đã gụt kẻ thù mới là quân đồng minh thì chưa vào, theo tinh thần công pháp quốc tế ngày 3/9/1945 quân đồng minh sẽ vào Đông Dương, mặt khác lúc này trong nước chúng ta đã chuẩn bị sẵn sàng, cao trào kháng Nhật đang diễn ra sôi nổi.
-Chủ trương sáng suốt, kịp thời.
-
HS quan sát và theo dõi.
-Không khí cách mạng sôi động các tầng lớp nhân dân đặc biệt là thanh niên hăng hái gia nhập các tổ chức cứu quốc, tự vệ chiến đấu, các đội tuyên truyền xung phong hoạt động khắp nơi, tối ngày 15/8/1945 Đội tuyên truyền xung phong của Việt Minh đã công khai diễn thuyết ở rạp hát lớn Hà Nội. Ngày 16/8/1945 truyền đơn, biểu ngữ kêu gọi khởi nghĩa xuất hiện khắp nơi chính quyền bù nhìn Trần Trọng Kim lung lay tận gốc rễ.
-Sáng ngày 19/8/1945, Hà Nội tràn ngập khí thế cách mạng, hàng chục vạn quần chúng khắp nội ngoại thành kéo về Quảng trường nhà Hát Lớn dự mít tinh do Việt Minh tổ chức, đại biểu của Việt Minh đọc tuyên ngôn kêu gọi khởi nghĩa lần tiên bài hát Tiến quân ca được vang lên.
-Trước khí thế mạnh mẽ quân Nhật không dám chống cự, cuộc mít tinh nhanh chóng chuyển thành biểu tình, chia ra nhiều đoàn đi chiếm các công sở của chính quyền bù nhìn đến chiều khởi nghĩa giành được thắng lợi hoàn toàn.
-HS quan sát.
-Đây là cuộc mít tinh tại nhà hát lớn Hà Nội khí thế cách mạng cực kì sôi động, quần chúng nhân dân đã sẵn sàng khởi nghĩa.
-Có tác động, cổ vũ đến tinh thần đoàn kết khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước.
-HS quan sát.
-Từ ngày 14ª 18/8 nhiều huyện xã thuộc một số tỉnh đã nối tiếp nhau chớp thời cơ giành chính quyền, đã có 4 tỉnh giành chính quyền sớm nhất trong cả nước Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam vào 18/8/1945.
-Sau thắng lợi ở Hà Nội không khí cách mạng lan nhanh cả nước như một dây thuốc nổ ở Huế ngày 23/8 cách mạng giành thắng lợi, ngày 30/8 Bảo Đại thoái vị còn ở Sài Gòn cách mạng thắng lợi vào ngày 25/8 ª 28/8 Tổng khởi nghĩa thắng lợi trong cả nước.
-HS thảo luận và CBKQ:
-Thời cơ cách mạng đã xuất hiện.
-Lực lượng tham gia: toàn dân xuống đường đấu tranh vũ trang và chính trị.
-Diễn ra khắp cả nước.
-Là trung tâm đầu não của chế độ phong kiến, kinh tế và chính trị ở Đông Dương.
-Cổ vũ cho nhân dân cả nước, làm cho kẻ thù lo sợ, dao động.
-Thay mặt chính phủ lâm thời viết bản Tuyên ngôn Độc lập.
-Hai giờ chiều 02/09/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà.
-Quan sát.
-Lật đổ ách thống trị của ĐQTD và PK, đưa nhân dân ta từ địa vị nô lệ lên địa vị làm chủ.
-Mở ra một kỉ nguyên độc lập dân tộc
-Cổ vũ tinh thần đấu tranh của nhân dân các nước thuộc địa và nửa thuộc địa.
-Truyền thống yêu nước của nhân dân được phát huy.
-Nhân dân ta chuẩn bị chu đáo, toàn diện.
-Khối liên minh công nông vững chắc.
-Sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh.
-Điề kiện quốc tế tuận lợi. 
CDựa vào kiến thức đã học để trình bày.
C-19/08/1945 Giành chính quyền ở Hà Nội.
-23/08/1945 Khởi nghĩa giành chính quyền ở Huế.
-28/08/1945 Cả nước giành chính quyền.
-02/09/1945 Hồ Chí Minh đọc tuyên ngôn độc lập.
I.Leänh Toång khôûi nghóa ñöôïc ban boá.
- Ñöùc vaø Nhaät ñaàu haøng ñoàng minh khoâng ñieàu kieän.
-Ñaûng vaø nhaân daân ta saün saøng khôûi nghóa.
ª Töø ngaøy 14 ñeán 15/8/1945, Ñaûng ta quyeát ñònh phaùt ñoäng Toång khôûi nghóa trong caû nöôùc.
II.Giaønh chính quyeàn ôû Haø Noäi.
-Sau ngaøy Nhaät ñaûo chính Phaùp, ôû Haø Noäi khoâng khí caùch maïng raát soâi ñoäng.
-Ngaøy 15/8/1945, ñoäi tuyeân truyeàn xung phong cuûa Vieät Minh ñaõ dieãn thuyeát coâng khai keâu goïi khôûi nghóa.
-Ngaøy 16/8/1945, truyeàn ñôn keâu goïi khôûi nghóa xuaát hieän khaép nôi.
-Ngaøy 19/5/1945, khôûi nghóa giaønh thaéng lôïi ôû Haø Noäi.
III.Giaønh chính quyeàn trong caû nöôùc.
-Töø ngaøy 14ª 18/8/1945, nhieàu nôi ñaõ khôûi nghóa giaønh chính quyeàn, trong ñoù Baéc Giang, Haûi Döông, Haø Tónh, Quaûng Nam giaønh chính quyeàn sôùm nhaát trong caû nöôùc vaøo 18/8/1945.
- Tieáp ñoù khôûi nghóa thaéng lôïi ôû Hueá 23/8/1945, ôû Saøi Goøn ngaøy 25/8/1945.
-Ñeán 28/8/1945, Toång khôûi nghóa thaéng lôïi trong caû nöôùc.
- Ngaøy 02/9/1945, taïi quaûng tröôøng Ba Ñình, Chuû Tòch Hoà Chí Minh ñoïc Tuyeân ngoân Ñoäc laäp khai sinh nöôùc Vieät Nam Daân chuû Coäng hoaø.
IV. YÙ nghóa lòch söû vaø nguyeân nhaân thaønh coâng cuûa caùch maïng thaùng Taùm naêm 1945.
* YÙ nghóa.
-Ñaäp tan 2 taàng xieàng xích noâ leä cuûa thöïc daân Phaùp vaø phaùt xít Nhaät, laät nhaøo cheá ñoä phong kieán toàn taïi haøng ngaøn naêm ôû nöôùc ta.
-Ñöa nhaân daân ta töø ñòa vò noâ leä leân ñòa vò laøm chuû.
-Môû ra moät kæ nguyeân môùi trong lòch söû daân toäc-kæ nguyeân ñoäc laäp, töï do.
-Noù laø nguoàn coå vuõ lôùn lao ñoái vôùi phong traøo ñaáu giaûi phoùng daân toäc treân theá giôùi.
* Nguyeân nhaân.
-Truyeàn thoáng yeâu nöôùc cuûa nhaân daân ta.
-Khoái ñoaøn keát toaøn daân ñöôïc taïo döïng ñeán möùc cao nhaát.
-Söï laõnh ñaïo saùng suoát cuûa Ñaûng ñöùng ñaàu laø chuû tòch HCM.
-Ñieàu kieän quoác teá thuaän lôïi.
4.Daën doø : (2’)
-Veà nhaø hoïc baøi theo caùc caâu hoûi sau vaø laøm caùc baøi taäp trong saùch giaùo khoa, söu taàm theâm tö lieäu veà Tuyeân ngoân ñoäc laäp.
+ Hoaøn caûnh cuûa vieäc ban boá leänh Toång khôûi nghóa?
+ Dieãn bieán cuûa caùch maïng thaùng Taùm 1945?
+ YÙ nghóa lòch söû vaø nguyeân nhaân thaønh coâng cuûa caùch maïng thaùng Taùm 1945?
-Ñoïc vaø soaïn baøi 24 theo caùc caâu hoûi gôïi yù :
+Khoù khaên, thuaän lôïi cuûa nöôùc ta sau caùch maïng thaùng Taùm 1945?
+Chuû tröông xaây döïng chính quyeàn?
+Chuû tröông, bieän phaùp dieät giaëc ñoùi, giaëc doát, taøi chính? Keát quaû?
+YÙ nghóa cuûa keát quaû ñaït ñöôïc?
+ Söu taàm tranh aûnh, caùc maãu chuyeän veà giai ñoaïn naøy, quan saùt keânh hình.
IV.RUÙT KINH NGHIEÄM, BOÅ SUNG :