Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Bài 2 - Tiết 5, 6: Văn bản cuộc chia tay của những con búp bê

Ngày soạn: 14/8/10
Ngày giảng: 7a:24/8/10
 7b: 23/8/10
 7c: 25/8/10
Ngữ văn - bài 2
Tiết 5+6
Văn bản
Cuộc chia tay của những con búp bê 
 Khánh Hoài
I.Mục tiêu:
1.Kiến thức: Hiểu được tình cảm anh em sâu nặng, nỗi bất hạnh của những đứa trẻ có hoàn cảnh gia đình li tán.
2.Kĩ năng:Có kỹ năng đọc, kể chuyện theo ngôi kể 1 số ít. Cảm thụ nghệ thuật kể chuyện tự nhiên
3.Thái độ: Cảm thương, chia sẻ với những người không may mắn rơi vào hoàn cảnh đáng thương. Đề cao quyền trẻ em, trách nhiệm của bố mẹ với con cái.
II.Chuẩn bị:
1.Giáo viên: giáo án, sgk, sgv. Chuẩn kiến thức kĩ năng.
2.Học sinh: soạn bài
III.Phương pháp: Đàm thoại, phân tích, bình giảng.
IV.Các bước lên lớp:
1.ổn định: (1’)
 7a:
 7b:
 7c
2.Kiểm tra: (1’)
? bài học em rút ra được từ văn bản Mẹ Tôi là gì? 
3.Tiến trình tổ chức các hoạt động.
Khởi động. (1’)
Mục tiêu: Qua nội dung và ý nghĩa của truyện Cuộc chia tay của những con búp bê hs có hứng thú cho bài học mới.
Hạnh phúc gia đình bị đổ vỡ, bố mẹ li hôn con cái chịu nhiều thua thiệt  là một vấn đề nhức nhối trong xã hội, hai em bé trong truyện ở trong hoàn cảnh ấy .
Hoạt động của thầy và trò
TG
Nội dung chính
Hoạt động 1. Đọc và thảo luận chú thích.
Mục tiêu: Hiểu được tác dụng của việc đọc kể có liên quan đến việc hiểu và phân tích truyện.
Gv hd hs cách đọc
Đọc phân biệt rõ nhân vật, thể hiện diễn tâm lý (có thể phân ra giọng kể)
Gv đọc mẫu.
Hs đọc, nhận xét
Gv nhận xét.
Gv đặt câu hỏi hd hs tìm hiểu một số từ khó
Hs tìm hiểu theo sgk
Hoạt động 2. Bố cục
Mục tiêu: Phân chia được các phần trong văn bản để thấy được nội dung và sự liên kết trong văn bản.
? Văn bản được chia làm mấy phần? Nội dung chính của từng phần?
H: + Có 3 cuộc chia tay:
- Chia búp bê: từ đầu đến "hiếu thảo nh vậy"
- Chia tay lớp học: tiếp đến "trùm lên cảnh vật"
- Chia tay hai anh em: đến hết
Gv nhận xét, kết luận. Chốt.
Hoạt động 3.Tìm hiểu văn bản
Mục tiêu: Hiểu đợc nội dung và ý nghĩa của văn bản
? Búp bê có ý nghĩa ra sao trong cuộc sống của anh em Thành và Thủy? 
H: Là những thứ đồ chơi gắn lièn với tuổi thơ của hai anh em, là những kỉ niệm không thể quên của cả hai anh em
? Vì sao 2 em phải chia búp bê?
H: Con Vệ sĩ và con Em nhỏ luôn ở bên nhau. Con Vệ sĩ thân thiết và bảo vệ Thành trong từng giấc ngủ
Bố mẹ li hôn, anh em phải chia tay nhau, mỗi đứa một nơi, búp bê cũng phải chia đôi theo lệnh của mẹ. 
? Hình ảnh Thành và Thủy khi ngời mẹ ra lệnh ấy nh thế nào? Tìm các chi tiết cho thấy hình ảnh ấy?
H: + Thủy:
- run lên bần bật
- cặp mắt tuyệt vọng
- hai bờ mi sưng mọng lên vì khóc quá nhiều
 + Thành:
- cắn chặt môi để khỏi bật lên tiếng khóc
- nước mắt cứ tuôn ra như suối, ướt đầm cả gối và hai cánh tay áo
? Tác giả đã sử dụng biện pháp gì khi miêu tả chi tiết này?
? Nhận xét về tâm trạng của nhân vật?
H: Tâm trạng đau đớn, buồn khổ xót xa trong nỗi bất lực 
? Cuộc chia búp bê diến ra như thế nào?
H: 
+ Thành: lấy hai con búp bê từ trong tủ đặt ra hai phía
+ Thủy: tru tréo lên, giận dữ
+ Thành: đặt con Vệ sĩ cạnh con Em nhỏ
+ Thủy: vui vẻ
? Tâm trạng của Thủy thay đổi nh thế nào? Tìm những từ ngữ cho thấy điều đó?
H: Tâm trạng của Thủy thay đổi từ "giận dữ" sang "vui vẻ" vì Thủy không muốn con Vệ sĩ và con Em nhỏ xa nhau, không chấp nhận chia búp bê. Thủy trở lại vui vẻ khi hai con búp bê lại ở cạnh nhau.
? Thể hiện sự quan sát, miêu tả tâm lý nhân vật như thế nào?
H: Ngây thơ và hồn nhiên của trẻ con được tác giả cảm nhận và miêu tả chân thật. Buồn vui đối với trẻ cũng chỉ đến trong giây lát.
? Hình ảnh hai con búp bê mang ý nghĩa gì?
H: Hai con búp bê luôn ở cạnh nhau và không bao giờ chấp nhận sự xa cách là biểu tượng cho tình cảm keo sơn, bền chặt không có gì chia cắt được tình cảm của hai anh em Thành và Thủy. Chúng cũng hồn nhiên, vô tư, tình cảm như Thành và Thủy
? Nhng vì sao Thành và Thủy không thể đem chia búp bê được?
H: 
- Búp bê gắn với hình ảnh gia đình sum họp, đầm ấm, cho sự gắn bó của hai anh em.
- Búp bê cũng là những kỉ niệm đẹp của hai anh em, của tuổi thơ.
- Búp bê là hình ảnh trung thực của hai anh em Thành và Thủy
Tiết 2
? Cuộc chia tay diễn ra ở đâu, trong hoàn cảnh nào?
H: Thành đa Thủy đến trường để chia tay các bạn và cô giáo 
? Tại sao khi đến trường và gặp lại các bạn trong lớp Thủy lại khóc thút thít?
+ Trờng học là nơi ghi khắc những kỉ niệm đẹp đẽ của thầy cô, bạn bè, niềm vui, nỗi buồn trong học tập...
H: Thủy sắp phải chia xa mãi mãi mái trường và không biết có bao giờ được gặp lại bạn bè, thầy cô. Mặt khác Thủy không còn được đi học nữa vì hoàn cảnh.
? Khi ấy cô giáo và các bạn có hành động gì?
+ Cô giáo: ôm chặt lấy Thủy và nói "cô biết rồi, cô thương em lắm"
H: Các bạn trong lớp sững sờ và khóc thút thít
? Chi tiết ấy có ý nghĩa như thế nào?
H: Diễn tả sự đồng cảm, xót thương cho Thủy của cô giáo và các bạn
Thể hiện tình cảm bạn bè, tình cảm cô trò đầm ấm, trong sáng
? Khi biết Thủy không được tiếp tục đi học, cô giáo và các bạn đã có những hành động gì?
H: Cô giáo tái mặt, nớc mắt giàn dụa còn các bạn khóc mỗi lúc một to hơn
? Chi tiết này có ý nghĩa nh thế nào?
H: Diến tả sự ngạc nhiên, bất ngờ, đau xót cho hoàn cảnh của Thủy và trong đó còn ẩn chứa nỗi oán ghét sự li tán gia đình
? Em có cảm xúc gì về cuộc chia tay của Thủy với cô giáo và các bạn trong lớp?
Học sinh cảm nhận
? Khi ra khỏi trường Thành cảm nhận được điều gì?
H: Kinh ngạc thấy mọi người vẫn đi lại bình thường, nắng vẫn vàng ươm trùm lên cảnh vật
? Tại sao Thành lại có cảm nhận nh vậy?
H: Thành cảm nhận được sự bất hạnh của hai anh em, cảm nhận đợc sự cô đơn của mình trong dòng chảy cuộc sống, sự vô tâm của người lớn 
? Nếu là em đợc chứng kiến cảnh chia tay ấy em có cảm xúc gì?
Học sinh nêu cảm nhận
? Sự kiện nào diễn ra khi Thành và Thủy về đến nhà?
H: Xe tải, chuẩn bị cho sự ra đi của Thủy và hai anh em sắp phải chia tay
? Hình ảnh của Thủy hiện ra qua những chi tiết nào khi chứng kiến giờ phút chia xa?
+ Mặt tái xanh nh tàu lá
- Chạy vội vào nhà ghì lấy con búp bê
- Khóc nức lên cầm tay anh dặn dò
- Đặt con Em nhỏ quàng tay con Vệ sĩ
? Qua những chi tiết ấy em hiểu gì về Thủy?
-> Thủy là một em bé có tấm lòng trong sáng, nhạy cảm, thắm thiết tình nghĩa giữa hai anh em. Thủy phải gánh chịu nỗi đau đớn chia xa - nỗi đau đáng ra không bao giờ xảy đến
? Lời nhắn của Thủy cho Thành thể hiện ý gì?
+ Lời nhắn nhủ không đợc chia rẽ hai anh em
+ Lời nhắn nhủ mỗi gia đình và toàn xã hội hãy hiểu và háy vì hạnh phúc của tuổi thơ
? Em sẽ tán thành ý kiến nào?
? Cảm xúc của hai em khi chứng kiến cảnh chia tay của hai bạn?
? Còn cảm xúc của Thành như thếnào?
- Bất ngờ: đứng như chôn chân xuống đất không nói được gì trông theo bóng nhỏ liêu xiêu của em
Hoạt động 4. Tổng kết rút ra ghi nhớ
Mục tiêu: Hiểu được nội dung ý nghĩa của truyện qua phần ghi nhớ.
Hs đọc phần ghi nhớ sgk
Gv nhấn mạnh, chốt lại nội dung chính
Hoạt động 4. Luyện tập.
Mục tiêu: 
Qua bài học hs áp dụng được kiến thức để giải quyết được yêu cầu của bài tập.
Hs đọc bài đọc thêm.
Gv nhận xét
10’
5’
19’
35’
3’
5’
I.Đọc và thảo luận chú thích
1.Đọc văn bản.
2.Thảo luận chú thích
3, 5.
II. Bố cục
3 phần
III. Tìm hiểu văn bản.
1. Cuộc chia búp bê.
Bố mẹ li hôn, anh em phải chia tay nhau, mỗi đứa một nơi, búp bê cũng phải chia đôi theo lệnh của mẹ. 
Hai con búp bê luôn ở cạnh nhau và không bao giờ chấp nhận sự xa cách là biểu tượng cho tình cảm keo sơn, bền chặt không có gì chia cắt đợc tình cảm của hai anh em Thành và Thủy. Chúng cũng hồn nhiên, vô tư, tình cảm như Thành và Thủy
2. Cuộc chia tay với lớp học
Trường học là nơi ghi khắc những kỉ niệm đẹp đẽ của thầy cô, bạn bè, niềm vui, nỗi buồn trong học tập...
Thủy sắp phải chia xa mãi mãi mái trường và không biết có bao giờ được gặp lại bạn bè, thầy cô. Mặt khác Thủy không còn được đi học nữa vì hoàn cảnh.
3. Cuộc chia tay của hai anh em
Thủy là một em bé có tấm lòng trong sáng, nhạy cảm, thắm thiết tình nghĩa giữa hai anh em. Thủy phải gánh chịu nỗi đau đướn chia xa - nỗi đau đáng ra không bao giờ xảy đến
III.Ghi nhớ
IV.Luyện tập
Đọc thêm.
4.Củng cố và hướng dẫn học bài: (5’)
Nêu nội dung và ý nghĩa của truyện 
Gv cho hs phát biểu cảm nhận của mình về tác phẩm và về nhân vật.
Kể lại được truyện.
Học thuộc phần ghi nhớ
Chuẩn bị bài: Những câu hát về tình cảm gia đình.