Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Bài 21 - Tiết 109: Tìm hiểu chung về pháp lập luận giải thích

Ngµy so¹n: 19/2/11
Ngµy gi¶ng: 7a: 21/3/11
 7c: 31/2/11
Ng÷ v¨n - Bµi 21
TiÕt 109
TÌM HIỂU CHUNG VỀ PHÉP LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
I.Môc tiªu: 
1.KiÕn thøc: Bước đầu nắm được mục đích, tính chất và yếu tố của kiểu bài văn nghị luận chứng minh
Nhận diện và phân tích các đề bài nghị luận giải thích, so sánh với các đề bài nghị luận chứng minh
2.KÜ n¨ng: Hs có kĩ năng làm bài lập luận giải thích.
3.Th¸i ®é: cã th¸i ®é ®óng ®¾n víi thÓ lo¹i v¨n lập luận giải thích.
II. Các kĩ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài.
1. Suy nghĩ
2. Ra quyết định
3. Giao tiếp
III.ChuÈn bÞ:
1.Gi¸o viªn: B¶ng phô, sgk, sgv, ChuÈn kiÕn thøc kÜ n¨ng, 
Giáo viên: đề
2.Häc sinh: chuÈn bÞ bµi ë nhµ
IV.Ph­¬ng ph¸p: §µm tho¹i, Quy n¹p
V.C¸c b­íc lªn líp:
1.æn ®Þnh: (1’)
 7a:
 7c:
2.KiÓm tra: (2’)
? Các bước làm bài nghị luận chứng minh
- Bốn bước
3.TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng.
Khởi động (1’)
Các em đã được học kiểu bài chứng minh. Hôm nay cô sẽ giúp các em tìm hiểu một kiểu bài mới là nghị luận giải thích để tìm hiểu giải thích là gì? Vì sao cần giải thích? Giải thích khác chứng minh như thế nào?
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
TG
Néi dung chÝnh
Hoạt động 1: Tìm hiểu Mục đích và phương pháp giải thích
Mục tiêu: Hs hiểu được Mục đích và phương pháp giải thích
Học sinh
? Trong cuộc sống, khi nào người ta cần được giải thích?
H: Khi gặp một hiện tượng mới lạ, con người chưa hiểu thì nhu cầu giải thích nảy sinh.Từ những vấn đề như vì sao có mưa, lũ đến những vấn đề gần gũi. Vì sao em nghỉ học
? Vậy giải thích là gì?
H: Là nêu ra nguyên nhân,lí do , quy luật đã làm nảy sinh ra hiện tượng đó
? Em hãy thử giải thích vì sao có lụt?
H: Lụt là do mưa nhiều, ngập úng tạo nên
? Vì sao có nguyệt thực?
H: Mặt trăng không tự phát ra ánh sáng mà chỉ phản quang lại ánh sáng nhận từ mặt trời.Trong quá trình vận hành, trái đất, mặt trăng và mặt trời có lúc cùng đứng trên một đường thắng.Trái đất ở giữa che mất nguồn sáng của mặt trời làm cho mặt trăng bị tối
? Muốn giải thích được em phải hiểu về lĩnh vực gì?
H: Địa lý
? Giải thích trong văn nghị luận là gì?
Học sinh đọc bài văn:Lòng khiêm tốn
? Bài văn giải thích vấn đề gì và giải thích như thế nào?
H: Giải thích về lòng khiêm tốn bằng cách nêu ra các lí lẽ làm sáng tỏ, cho người khác hiểu
? Có thể đặt câu hỏi để khiêu gợi giải thích như thế nào?
? Khiêm tốn là gì? Khiêm tốn có lợi hay có hại gì? Cho ai? Các biểu hiện của khiêm tốn?
?T ìm các câu giải thích?Cho biết chúng có phải câu định nghĩa không?
Ngoài các câu nêu định nghĩa còn có cách nào giải thích không?
H: Liệt kê biểu hiện của so sánh
Đối lập người khiêm tốn và người không khiêm tốn
Lợi hại của khiêm tốn
? Tìm bố cục của văn bản
Chỉ rõ từng phần?
Mở bài:câu 1: Khái quát về lòng khiêm tốn
Thân bài: Tiếp -> mọi người: Giải thích lòng khiêm tốn
Kết bài: sự cần thiết phải khiêm tốn
? Giải thích là gì? Phương pháp giải thích?Yêu cầu đối với một bài văn giải thích?
Học sinh đọc ghi nhớ
Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh luyện tập.
Mục tiêu: Hs biết áp dụng những kiến thức đã học để giải quyết các yêu cầu của bài tập.
Học sinh đọc
?Bài văn giải thích vấn đề gì?
?Phương pháp giải thích?
20’
18’
I.Mục đích và phương pháp giải thích
1.Bài tập
2.Nhận xét
-Trong đời sống, khi gặp hiện tượng mới lạ chưa hiểu thì nhu cầu giải thích này sinh
- Muốn giải thích được vấn đề thì phải hiểu, phải học hỏi, phải có kiến thức
-Là thao tác làm sáng tỏ nôi dung, ý nghĩa của một từ, một khái niệm, một hiện tượng xã hội nào đó hoặc một tư tưởng, một nhận định
Bài văn: Lòng khiêm tốn
-Bài văn giải thích về lòng khiêm tốn
-Trả lời cho câu hỏi: Khiêm tốn là gì? Vì sao phải khiêm tốn? Biểu hiện của khiêm tốn? Khiêm tốn có lợi hay hại gì?
-Phương pháp: định nghĩa
Liệt kê
Đối lập
Chỉ nguyên nhân
mặt lợi, hại
-Bố cục ba phần
3.Ghi nhớ(sgk)
II.Luyện tập:
Bài văn : Lòng nhân đạo
-Giải thích về lòng nhân đạo
-Định nghĩa 
Nêu và phân tích dẫn chứng
Trả lời:Vì sao phải nhân đạo
4. Củng cố Hướng dẫn học bài: (5’)
? Văn giải thích là gì? Phương pháp giải thích
Học bài, xem các bài tập
Đọc phần đọc thêm sgk
Đọc kĩ và trả lời câu hỏi sgk
Chuẩn bị bài: Cách làm bài văn lập luận giải thích.