Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Bài 26 - Tiết 110-111: Văn bản: Sống chết mặc bay

Ngµy so¹n: 24/3/11.
Ngµy gi¶ng: 7a: 26/3/11
 7c: 31/3/11
Ng÷ v¨n - bµi 26
TiÕt 110-111
V¨n b¶n 
Sèng chÕt mÆc bay
 Ph¹m Duy Tèn
I.Môc tiªu: 
1.KiÕn thøc: Hiểu được giá trị hiện thực, nhân đạo và những thành công nghệ thuật của truyện ngắn “ Sống chết mặc bay”
2.KÜ n¨ng: Có kĩ năng đọc, cảm thụ tác phẩm văn học
3.Th¸i ®é: Hs yêu thích môn học.
Giáo dục ý thức trách nhiệm, lòng thương và sự đồng cảm với nỗi khổ, sự khó khăn của con người
II.C¸c kÜ n¨ng sèng cÇn gi¸o dôc trong bµi
Ra quyết định.
Giao tiếp
III.Chuẩn bị:
1.Giáo viên: gi¸o ¸n.sgk , Chuẩn kiến thức kĩ năng.
2.Häc sinh: soạn bài
IV.Ph­¬ng ph¸p: §µm tho¹i, ph©n tÝch, b×nh luËn, 
V.C¸c b­íc lªn líp:
1.æn ®Þnh: (1’)
 7a:
 7c:
2.KiÓm tra: (4’)
? Kể tên các văn bản nghị luận đã học và xác định luận điểm chính?
-tinh thần yêu nước của nhân dân ta; Sự giàu đẹp của Tiếng Việt; Đức tính giản dị của Bác Hồ và Ý nghĩa văn chương
3.TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng.
Khëi ®éng. (1’)
GV đưa câu hỏi
Ở VN vùng nào thường xảy ra lũ lụt - Bắc Bộ
Lũ lụt có ảnh hưởng đến cuộc sống người dân như thế nào? Thái độ của nhân dân và những người có trách nhiệm ra sao? Chúng ta cùng tìm hiểu qua một văn bản của Phạm Duy Tốn
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
TG
Néi dung chÝnh
Ho¹t ®éng 1. §äc vµ th¶o luËn chó thÝch.
Môc tiªu: HiÓu ®­îc t¸c dông cña viÖc ®äc cã liªn quan ®Õn viÖc hiÓu vµ ph©n tÝch v¨n b¶n.
Gv hướng dẫn đọc. Đọc mẫu
Gọi 3 học sinh đọc
Học sinh và giáo viên nhận xét
Học sinh tóm tắt cốt truyện
? Nêu hiểu biết của em về tác giả?
? Tác phẩm ra đời trong thời điểm nào?
GV giới thiệu về truyện ngắn hiện đại?
H: Truyện TĐ: viết bằng chữ Hán, thiên về hư cấu, cốt truyện phức tạp
-Truyện ngắn hiện đại: Viết bằng văn xuôi tiếng việt hiện đại thiên về kể chuyện thực, thường khắc hoạ một hiện tượng, phát hiện một nét cơ bản trong quan hệ nhân sinh, đời sống
-Tiểu thuyết: chiếm lĩnh đời sống trong toàn bộ sự trọn vẹn của nó: Nhiều nhân vật, phản ánh nhiều mối quan hệ xã hội, chịu chi phối bởi nhiều trạng thái tồn tại.
Học sinh đọc từ khó ( sgk) 
? Văn bản thuộc thể loại gì?
Hs trình bày
Gv nhận xét kết luận.
Hoạt động 2:T×m hiÓu bè côc.
Môc tiªu: Hs ph©n chia ®­îc bè côc cña v¨n b¶n tõ ®ã cã c¬ së cho viÖc ph©n tÝch v¨n b¶n.
? Văn bản có bố cục mấy phần?
P1: đầu -> mất
P2: tiếp -> điếu mày
P3: còn lại
Hoạt động 3:T×m hiÓu v¨n b¶n.
Môc tiªu: HiÓu ®­îc néi dung vµ ý nghÜa cña v¨n b¶n
? Cảnh hộ đê được tác giả miêu ta vào thời gian nào? Ý nghĩa của thời điểm này?
H: Gần 1 giờ đêm ( dân hộ đê suốt từ chiều đến 1h đêm không nghỉ) -> tăng thêm sự vất vả của dân làng và sự nghiêm trọng của khúc đê làng
? Dân hộ đê trong điều kiện, hoàn cảnh như thế nào?
H: Mưa tầm tã, vẫn mưa tầm tã trút xuống
Nước sông lên to quá, dưới sông nước cứ cuồn cuộn bốc lên
? Tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật gì
H: Tăng cường cấp, miêu tả
? Nhận xét gì về cảnh đó
? Cảnh dân phu hộ đê được miêu tả qua chi tiết nào
H: Hàng trăm nghìn con người vẫn còn xao xác gọi nhau
Kẻ thì thuổng, cuốc. đội đất, ướt như chuột lột
? Công việc của người dân hộ đê như thế nào
? Đoạn 1 miêu tả không khí, cảnh tượng hộ đê như thế nào?
H: âm thanh:tiếng trống, tù và, tiếng người xao xác gọi nhau
Hành động:lộn xộn, sôi động, vội vàng
? Tình trạng con đê lúc này ra sao?
Sức người ngày một giảm, ai cũng mệt lử
H: Sức trời ngày một tăng:mưa cứ tầm tã, nước cứ cuồn cuộn bốc lên
? Thái độ của tác giả trước tình cảnh trên
H: Câu cảm thán -> lo sợ
? Quan sát tranh sgk.Miêu tả cảnh gì?
H: Cảnh người dân đang vật lộn căng thẳng vất vả đến cực độ trước nguy cơ đê vỡ
Tiết 2
? Trong lúc dân phu cứu đê thì quan phụ mẫu và nha lại làm gì?
H: Đánh tổ tôm -> một trò chơi bài ăn tiền 
Theo dõi “ ngoài kia mưa gió ầm ầm” (sgk 76)
? Cảnh trong đình được miêu tả qua những chi tiết nào?
H: Địa điểm:cách 4,5 trăm thước, trên đê cao, vững chãi
? Quang cảnh trong đình ra sao
H: Đèn thắp sáng trưng, không khí tĩnh mịch, nghiêm trang, nhàn nhã, đường bệ, nguy nga, đầy vẻ tôn kính, xứng đáng với một vĩ phúc tinh
? Nhận xét gì về quang cảnh đó ? Qua đó em thấy uy quyền của quan phủ như thế nào?
? Mọi người ngồi chơi tổ tôm như thế nào? Tìm chi tiết nói lên điều đó?
H: Quan ngồi trên , nha lại ngồi dưới, tất cả đang vui cuộc tổ tôm. Chơi tổ tôm cũng được sắp đặt theo ngôi thứ
? So sánh cảnh dân hộ đê với cảnh trong đình? Đối lập nhau
Đọc thầm “ trong đình” trang 75
? Tên quan phủ có nhiệm vụ gì?
?Trong khi dân chúng tìm cách cứu đê thì hắn làm gì
H: Ung dung ngồi đánh bạc
? Tìm những chi tiết miêu tả quan phủ?
H: Ngồi chễm chệ , tay trái dựa gối xếp, chân phải duỗi thẳng cho người nhà gãi, ,quạt hầu
? Nhận xét gì về dáng vẻ của quan
? Đồ dùng sinh hoạt của quan ra sao?
H: Yến hấp đường phèn, khay khảm, tráp đồi mồi, ngăn bạc, trầu vàng
? Nhận xét gì về nghệ thuật miêu tả của tác giả trong đoạn này?
H: Liệt kê -> nổi bật sự giàu sang, hoang phí -> học sau
? cảm nhận của em về cuộc sống của viên quan
H: Thức ăn toàn của ngon vật lạ, đồ dùng sang trọng, quan phủ ung dung , nhàn nhã vui sướng tổ tôm trong lúc nhân dân đang gội gió tắm mưa
? Em nhận xét gì về thái độ của bọn hầu hạ quanh quan phủ?
H: Khúm núm sợ sệt, xum xoe nịnh bợ làm vừa lòng quan mặc dù cũng có phần lo lắng vì tình hình đê điều
Học sinh đọc: Ấy đó quan phụ mẫu trang 77
?Khi có người bẩm báo đê sắp vỡ, thái độ của quan như thế nào?
H: Cau mặt, gắt rằng: “ mặc kệ”
? Em nhận xét gì ở tên quan này?
Khi báo tin đê vỡ, thái độ quan phủ như thế nào?
H: Đỏ mặt tía tai, doạ cách cổ, bỏ tù 
Cho thấy quan là người như thế nào?
Sau đó quan làm gì?Có ra giúp dân hộ đê không?
Tiếp tục chơi bài, vỗ tay xuống sập, ,cười nói hể hả khi thắng bài
? Em có nhận xét gì về tên quan phụ mẫu?Truyện kết thúc như thế nào?Nhận xét gì về nghệ thuật ở cuối truyện
H: Truyện kết thúc khi quan sung sướng thắng ván bài to, đê vỡ, cả một miền quê nước tràn lênh láng , xoáy thành vực sâu -> hình ảnh đối lập, tương phản
? Với bọn quan lại, tác giả có thái độ như thế nào
? Với nhân dân, thái độ của tác giả thể hiện như thế nào?Em hãy tìm một số câu thể hiện thái độ ấy?
H: Ai nghĩ đến mà chẳng động tâm thương xót đồng bào huyết mạch
Tình cảnh thảm sầu kể sao cho xiết
? Những câu cảm có tác dụng gì?
? Những nghệ thuật tiêu biểu, đặc sắc của truyện
H: Đối lập, tương phản
tăng cấp
Hoạt động 3: HD tæng kÕt rút ra ghi nhớ.
HS đọc nội dung ghi nhớ
Mục tiêu: Hs hiểu được nội dung nghệ thuật của bài thơ qua phần ghi nhớ.
Hs dọc phần ghi nhớ.
Gv chốt lại nội dung chính.
Hoạt động 4: Hướng dẫn luyện tập
Mục tiêu: Hs biết áp dụng những kiến thức đã học để giải quyết được yêu cầu của bài tập.
Hoạt động 6.Đọc thêm.
Mục tiêu:Hs hiểu được tác dụng của việc đọc thêm có liên quan đến việc tìm hiểu văn bản từ đó có hứng thú 
7’
4’
25’
30’
3’
5’
3’
I.Đọc và thảo luận chú thích.
1.Đọc văn bản.
2.Thảo luận chú thích.
Sgk
3.Thể loại:Truyện ngắn
II. Bố cục
3 phần.
III. Tìm hiểu văn bản
1.Cảnh hộ đê
-Thời gian: đêm khuya
Trời mưa mỗi lúc một to hơn, nước nhiều hơn, dồn dập hơn
Người hộ đê rất đông, ai cũng cố sức
Công việc vất vả, cực nhọc và vô cùng nguy hiểm
Không khí hộ đê căng thẳng, khẩn trương, tất bật, ồn ào
Con đê ngày càng nguy hiểm
Tác giả cảm thương đối với sự cố gắng gần như vô vọng của người dân
2. Cảnh quan phủ cùng nha lại đánh tổ tôm
Địa điểm:trên mặt đê, cao vững trãi -> an toàn
Quang cảnh
Tĩnh mịch, ngy nga, đường bệ, trang nghiêm
Quan phủ có uy thế lớn với thuộc hạ
Quan ngồi trên, nha lại ngồi dưới, tất cả đang vui cuộc tổ tôm
Hình ảnh tên quan phủ
Nhiệm vụ:hộ đê
Ung dung ngồi đánh bạc
Dáng vẻ nhàn hạ, bệ vệ, oai phong
Đồ dùng:quý hiếm của nhà quyền quý
Cuộc sống quý phải, sang trọng khác biệt với cuộc sống của đám dân đen mà ngài chăn dắt
Ham mê cờ bạc, vô trách nhiệm
Sẵn sàng đổ trách nhiệm cho cấp dưới mình, quát nạt, đe doạ và hách dịch với mọi người
Là kẻ vô trách nhiệm, tàn bạo, phi nhân
3.Thái độ của tác giả
Tác giả mỉa mai, châm biếm thái độ vô trách nhiệm, ham chơi của bọn quan lại đặc biệt là quan phủ
Tác giả thương xót, cảm thông trước cuộc sống lầm than, tình cảnh thảm sầu của nhân dân ta
IV. Ghi nhớ.
sgk
IV. Luyện tập
Đánh dấu + vào những dòng, ý đúng
-Ngôn ngữ tự sự +
- Ngôn ngữ miêu tả +
- Ngôn ngữ biểu cảm +
Ngôn ngữ của người dẫn truyện +
-Ngôn ngữ nhân vật
-Ngôn ngữ độc thoại nội tâm
V. Đọc thêm
4. Củng cố.Hướng dẫn học bài: (3’)
? Qua truyện , em hiểu gì về cuộc sống và thái độ của bọn quan lại xưa?
-Học ghi nhớ, tóm tắt văn bản
- Chuẩn bị bài: Những trò lố hay là Varen và phan bộ châu.