Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Bài 7 - Tiết 25: Văn bản: Bánh trôi nước

Ngày soạn: 27/9/10.
Ngày giảng: 7a: 1/10/10
 7c: 29/9/10
Ngữ văn - bài 7
Tiết 25
Văn bản 
BÁNH TRễI NƯỚC
 Hồ Xuõn Hương
I.Mục tiêu: 
1.Kiến thức: Thấy được vẻ xinh đẹp, bản lĩnh sắt son, thõn phận chỡm nổi của người phụ nữ trong xó hội phong kiến xưa
Hiểu được sự thụng cảm sõu sắc cho thõn phận chỡm nổi của họ , của người nữ sĩ Hồ Xuõn Hương -> giỏ trị của bài thơ
2.Kĩ năng: Nắm được đặc điểm thể thơ song thất lục bỏt
3.Thái độ: Lòng thương cảm cho thân phận chìm nổi của người phụ nữ. 
1.Giáo viên: giáo án.sgk TLTK, Chuẩn kiến thức kĩ năng
2.Học sinh: soạn bài
III.Phương pháp: Đàm thoại, phân tích bình giảng, 
IV.Các bước lên lớp:
1.ổn định: (1’)
 7a:
 7c:
2.Kiểm tra: (4’)
? Đọc thuộc lũng văn bản “ Bài ca Cụn Sơn” và trả lời cõu hỏi bằng cỏch đỏnh dấu vào ụ trống trước ý đỳng núi về cảnh trớ Cụn Sơn.
ỵ Cảnh Cụn Sơn đẹp, thơ mộng
 Cảnh Cụn Sơn vắng lặng, buồn tẻ và hiu hắt
 Cảnh Cụn Sơn ảm đạm, gợi buồn, thờ lương
3.Tiến trình tổ chức các hoạt động.
Khởi động. (1’)
Mục tiêu: Hs hiểu được nội dung ý nghĩa của bài thơ: Bánh trôi nước
Nói đến “Bà chúa thơ nôm” Không ai không biết đến đó là Hồ Xuân Hương. Cuộc đời của bà có nhiều bất hạnh , chìm nổi. Cảm thương với những người cùng số phận, Bà đã viết “ Bánh trôi nước” để bày tỏ lòng mình. 
Hoạt động của thầy và trò
TG
Nội dung chính
Hoạt động 1. Đọc và thảo luận chú thích.
Mục tiêu: Hiểu được tác dụng của việc đọc kể có liên quan đến việc hiểu và phân tích.
GV hướng dẫn đọc: ngắt nhịp 2/2/3 hoăc 4/3
Gv đọc mẫu. HS đọc
HS nhận xột, Gv sửa chữa
? Nờu những hiểu biết của em về tỏc giả Hồ Xuõn Hương?
H: Từ bộ thụng minh, lớn lờn khụng phải là người phụ nữ an phận. Đi ngao du, giao thiệp rộng, cú bản lĩnh, cỏ tớnh -> đứa con “ nghịch tử” của xó hội phong kiến
Cuộc đời: bà tự tổng kết: một đời riờng mấy kiếp chua cay
Tỡnh duyờn lận đận, long đong và cú nhiều dang dở
Tha thiết với cuộc đời nhưng lỳc nào cũng thấp thỏm, khắc khoải vỡ một cỏi gỡ đú rất mong manh khụng nắm bắt được
Thơ: sỏng tỏc nhiều được truyền tụng dễ lẫn với những bài thơ Nụm cú phong cỏch Hồ Xuõn Hương
Trong thơ Hồ Xuõn Hương chủ yếu viết về phụ nữ, bản thõn, khụng cú người phụ nữ quý tộc
Nước mắt than thở nhiều hơn niềm vui
-> mệnh danh là nhà thơ của phụ nữ
Thơ phản ỏnh cuộc đời đầy khổ đau, khụng hướng tới hạnh phỳc ảo ảnh. Trỏi tim yờu đời của Hồ Xuõn Hương luụn sưởi ấm tạo vật, long người-> nhà thơ cuộc đời trần thế
* Phong cỏch nghệ thuật: đậm đà phong cỏch dõn gian
Giọng núi khỏc biệt: giọng mạnh mẽ, tỏo bạo, thẳng thắn
về tỏc giả Hồ Xuõn Hương cũng như thấy được phong cỏch nghệ thuật trong thơ của bà. 
? Bài thơ được làm theo thể thơ gỡ? Vỡ sao em biết?
- Bài thơ cú bốn cõu, mỗi cõu 7 chữ
- Gieo vần: trũn,non,son
-> đỳng đặc điểm thể thơ thất ngụn tứ tuyệt luật đường
Hoạt động 2:Tìm hiểu văn bản.
Mục tiêu: Hiểu được nội dung và ý nghĩa của văn bản
HS đọc bài thơ
? Bài thơ cú mấy nghĩa? Đú là những nghĩa nào?
H: hai nghĩa: miờu tả bỏnh trụi khi được luộc chớn
- Vẻ đẹp , thõn phận, phẩm chất của người phụ nữ trong xó hội xưa
-> đa nghĩa
GV giải thớch về tớnh đa nghĩa trong thơ 
Để hiểu sõu sắc hơn chỳng ta sẽ tiến hành phõn tớch bài thơ
? Em hiểu “ bỏnh trụi nước” là loại bỏnh như thế nào?
H: Làm bằng bột nếp, được nhào nặn, viờn trũn , cú nhõn đường phốn, luộc chớn bằng cỏch cho vào nước đun sụi. Khi chớn nổi lờn
? Bỏnh trụi nước được miờu tả như thế nào?
H: Thõn trắng, trũn
? Em cú nhận xột gỡ về đối tượng đem ra vịnh?
H: Bỡnh dị, gần gũi nhưng lại thể hiện được những nội dung khỏc nhau -> tài tỡnh cuả tỏc giả
? Nhận xột gỡ về cỏch miờu tả của tỏc giả?
H: Khộo, hấp dẫn. Ngụn ngữ bỡnh dõn 
? Qua hỡnh ảnh bỏnh trụi nước tỏc giả thể hiện điều gỡ?
H: Núi lờn số phận người phụ nữ trong xó hội phong kiến
? Tỏc giả sử dụng nghệ thuật gỡ khi miờu tả?
H: Ẩn dụ: người phụ nữ ẩn sau hỡnh ảnh bỏnh trụi
? Người phụ nữ được miờu tả với vẻ đẹp, phẩm chất, số phận như thế nào?
H:
+Thõn em trắng , trũn-> người phụ nữ trắng trẻo, xinh đẹp
+Bảy nổi ba chỡm: gặp nhiều cảnh ngộ bấp bờnh
+Rắn nỏt mặc dầu tay kẻ nặn: số phận phụ thuộc vào người khỏc
+Giữ tấm lũng son: chung thuỷ sắt son
- Hỡnh thể: da trắng nừn nà, thõn hỡnh đầy đặn, xinh xắn
-Tõm hồn trong trắng, nhõn hậu, hiền hoà, sắt son
-Số phận chỡm nổi, phiờu bạt phụ thuộc vào người khỏc
? Nhận xột gỡ về người phụ nữ trong bài thơ?
H: Vẻ đẹp hỡnh thể -> gợi nờn sự phỳc hậu
? Người phụ nữ xưa khụng được định đoạt số phận của mỡnh, do cha mẹ, do chồng quyết định sướng khổ cũn người phụ nữ trong xó hội ngày nay?
H: Bỡnh đẳng , tự do
“ Mà em vẫn giữ tấm lũng son”
? Nhận xột gỡ về từ “mà” trong bài thơ trờn?
? Tỡm những cõu thơ, bài ca dao núi về số phận người phụ nữ bị lệ thuộc?
H: 
- Thõn em như tấm lụa đào
- Thõn em như hạt mưa sa
-> đặc điểm chung đều thể hiện thõn phận người phụ nữ -> cựng nguồn cảm xỳc nhõn đạo chủ nghĩa
Hoạt động 3: HD tổng kết -> Ghi nhớ.
Mục tiờu: Hs hiểu được nội dung nghệ thuật của bài thơ qua phần ghi nhớ.
HS đọc nội dung ghi nhớ
GV chốt
Hoạt động 4: Hướng dẫn luyện tập
Mục tiờu: Hs biết ỏp dụng những kiến thức đó học để giải quyết được yờu cầu của bài tập.
Ghi lại những cõu hỏt than thõn trong bài 4 bắt đầu bằng cụm từ “ thõn em”
Cựng mở đầu bằng “ thõn em” nhưng giữa “ bỏnh trụi nước’ - Hồ Xuõn Hương và hai bài ca dao cú gỡ khỏc nhau?
- Thõn em trong thơ Hồ Xuõn Hương : hỡnh thể của em
- Thõn em trong ca dao là cuộc đời phụ thuộc của” em” -> lời than
? Chỉ rừ mối liờn quan trong cảm xỳc cỏc bài này?
10’
20’
2’
8’
I. Đọc và thảo luận chỳ thớch:
1. Đọc
2. Thảo luận chỳ thớch:
* Tỏc giả: Hồ Xuõn Hương chưa rừ lai lịch, năm sinh năm mất
- Mệnh danh là bà chỳa thơ Nụm
 * Tỏc phẩm
- Lấy đề tài: bỏnh trụi nước, bỡnh dị, gần gũi
3. Thể loại:
-Thất ngôn tứ tuyệt đường luật
II. Tỡm hiểu văn bản
1.Hỡnh ảnh bỏnh trụi nước
Với lời thơ trong sáng bình dị bài thơ khắc họa hình ảnh chiếc bánh trôi trắng tròn xinh xắn được làm ra từ bàn tay con người.
2. Hỡnh ảnh người phụ nữ trong xó hội cũ
 Bằng nghệ thuật Ẩn dụ tỏc giả bày tỏ thỏi độ trõn trọng, đề cao và cảm thương cho số phận người phụ nữ trong xó hội xưa
III. Ghi nhớ (SGK)
IV. Luyện tập
Thõn em như trỏi bần trụi
Giú dập súng dồi biết tấp vào đõu
Thõn em như hạt mưa sa
Hạt vào đài cỏc hạt ra ruộng cày
- Mối liờn quan về cảm xỳc: đồng cảm về số phận phụ thuộc của người phụ nữ trong xó hội xưa
-> cảm xỳc nhõn đạo
4. Củng cố.Hướng dẫn học bài: (5’)
Đọc phần đọc thờm SGK
Học thuộc lũng bài thơ
Phõn tớch nội dung và nghệ thuật
Chuẩn bị bài: Sau phỳt chia ly.