Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Bài 9 - Tiết 36: Cách lập ý của bài văn biểu cảm

Ngày soạn: 12/10/10
Ngày giảng: 7a: 16/10/10
 7c: 14/10/10
Ngữ văn - Bài 9
Tiết 36
cách lập ý của bài văn biểu cảm
I.Mục tiêu:
1.Kiến thức: Học sinh tỡm hiểu những cỏch lập ý đa dạng của bài văn biểu cảm, cú thể mở rộng phạm vi kỹ năng văn biểu cảm
2.Kĩ năng: Tiếp xỳc nhiều dạng văn biểu cảm, nhận ra cỏch viết của mỗi đoạn văn
3.Thái độ: Hs yờu thớch mụn học. Cú ý thức vận dụng linh hoạt cỏc cỏch lập ý khi viết bài
II.Chuẩn bị:
1.Giáo viên: Bảng phụ, sgk, sgv, Chuẩn kiến thức kĩ năng, 
2.Học sinh: chuẩn bị bài ở nhà
III.Phương pháp: Đàm thoại, Quy nạp
IV.Các bước lên lớp:
1.ổn định: (1’)
 7a:
 7c:
2.Kiểm tra: (4’)
? Nhắc lại cỏc bước làm bài văn biểu cảm?
- Tỡm hiểu đề -> tỡm ý -> lập dàn ý -> viết bài -> kiểm tra sửa chữa
3.Tiến trình tổ chức các hoạt động.
Khởi động (1’)
Mục tiờu: Qua cỏch lập ý của bài văn biểu cảm hs cú hứng thỳ cho bài học mới.
Để bài văn biểu cảm cú kết quả tốt sau khi tỡm ý người viết cần phải lập dàn ý. Cú những cỏch lập dàn ý nào? Cụ cựng cỏc em sẽ tỡm hiểu bài hụm nay
Hoạt động của thầy và trò
TG
Nội dung chính
Hoạt động 1: Tỡm hiểu những cỏch lập dàn ý của bài văn biểu cảm.
Mục tiờu: Hs hiểu được những cỏch lập dàn ý của bài văn biểu cảm.
Đọc đoạn văn ( SGK 117)
? Việc liờn tưởng đến tương lai cụng nghiệp hoỏ đó khơi gợi tỏc giả những cảm xỳc gỡ về cõy tre?
H: Nhắc đến những cụng dụng của cõy tre -> khẳng định và mong muốn cõy tre mói trường tồn
? Cõy tre gắn bú với con người Việt Nam bởi những cụng dụng như thế nào?
Hs trỡnh bày
Gv nhận xột kết luận.
Gv: bài này tỏc gải viết vào 1955, khi đú ụng chưa nghĩ đến sự xuất hiện của đồ nhựa, mới chỉ nghĩ đến ximăng cốt sắt. Nhưng dự cú đồ nhựa đi nữa thỡ tỏc dụng của cõy tre vẫn nhiều hơn những gỡ tỏc giả viết: chiếu tre, tăm tre, đũa tre, hàng mĩ nghệ bằng tre
Tỏc giả lập ý ( biểu cảm) bằng cỏch nào?
H: Nhắc lại quan hệ với sự vật, liờn hệ với tương lai -> cỏch bày tỏ tỡnh cảm với sự vật
Đọc đoạn văn SGK 118
? Tỏc gải say mờ con gà đất như thế nào?
H: Chỳ gà đẹp mó, oai vệ. Nhớ lại những kỷ niệm khi chơi con gà đất, khi hoỏ thõn vào con gà trống để cất lờn điệu nhạc sớm mai
? Việc hồi tưởng quỏ khứ gợi lờn cảm xỳc gỡ?
H: Suy nghĩ về hiện tại:lý giải vỡ sao đồ chơi hấp dẫn với tre, nuối tiếc đồ chơi tuổi thơ
? Cỏch lập ý của đoạn văn này là gỡ?
Đọc đoạn văn 1 SGK 119
? Trớ tưởng tượng đó giỳp người viết bày tỏ lũng yờu mến cụ giỏo như thế nào?
H: Lũng yờu mến cụ giỏo
Chẳng bao giờ em lại quờn được cố
? Cỏch bày tỏ tỡnh cảm của người viết với cụ giỏo như thế nào?
H: Khi lớn lờn em luụn nhớ cụ, nhớ lại những kỉ niệm khi cũn học cụ -> tưởng tượng tỡnh huống: khụng thể quờn cụ giỏo
HS đọc đoạn 2(SGK 120)
? Việc liờn tưởng từ Lũng Cỳ, cực Bắc của tổ quốc tới Cà Mau cực Nam của tổ quốc đó giỳp tỏc gải bày tỏ tỡnh cảm gỡ?
H: Ở cực Bắc, nghĩ tới cực Nam trờn nỳi ụng nghĩ đến vựng biển, nơi đầy chim nhớ về xứ Tụm
? Đoạn văn lập ý theo cỏch nào?
H: Tưởng tượng giả định tỡnh huống
? Qua đoạn văn em thấy sự quan sỏt cú tỏc dụng thể hiện tỡnh cảm như thế nào?
? Em nhận xột gỡ về tỡnh cảm trong cỏc bài văn , đoạn văn trờn?
H: Tỡnh cảm chõn thật, sự việc nờu do đú người viết trải nghiệm hoặc cú trong kinh nghiệm của người viết
GV: Dự lập ý bằng cỏch nào cũng yờu cầu tỡnh cảm phải chõn thật -> bài văn mới thuyết phục làm cho người đọc tin, đồng cảm
HS đọc ghi nhớ
Hoạt động 3: Hướng dẫn luyện tập
Mục tiờu: Hs biết ỏp dụng những kiến thức đó học để giải quyết cỏc yờu cầu của bài tập.
HS đọc , nờu yờu cầu bài tập
Gv hướng dẫn làm bài
HS làm -> trỡnh bày -> HS nhận xột
GV sửa chữa
HS đọc đề c. SGK 121, nờu yờu cầu của đề
18’
16’
I. Những cỏch lập dàn ý thường gặp của bài văn biểu cảm
1.Liờn hệ hiện tại với tương lai
a. Bài tập
b. Nhận xột
-Tre gắn bú với cỏc em , dõn tộc Việt Nam -> chia ngọt sẻ bựi
-Tre búng mỏt, là khỳc nhạc tõm tỡnh
-Tra làm sỏo
-> cõy tre mói gắn bú và hữu ớch
-> từ thực tại mà liờn hệ tới tương lai, bộc lộ cảm xỳc
2. Hồi tưởng quỏ khứ và suy nghĩ hiện tại
a. Bài tập
b.Nhận xột
+Nhắc lại kỉ niệm khi chơi con gà đất
+Nuối tiếc đồ chơi tuổi thơ
-> từ việc hồi tưởng quỏ khứ mà suy nghĩ về hiện tại
3. Tưởng tượng tỡnh huống , hứa hẹn mong ước
a. Bài tập
b. Nhận xột
* Đoạn 1: 
- Lũng yờu mến cụ giỏo
+Chẳng bao giờ em lại quờn được cố
+Khi lớn lờn em luụn nhớ cụ, nhớ lại những kỉ niệm khi cũn học cụ -> tưởng tượng tỡnh huống: khụng thể quờn cụ giỏo
* Đoạn2:
+Ở cực Bắc, nghĩ tới cực Nam trờn nỳi ụng nghĩ đến vựng biển, nơi đầy chim nhớ về xứ Tụm
-> tỡnh yờu đất nước và khỏt vọng thống nhất đất nước
4. Quan sỏt , suy ngẫm
a. Bài tập
b. Nhận xột
+Đoạn văn dựng biện phỏo quan sỏt chi tiết -> nảy sinh cảm xỳc
+Nhà văn gợi tả búng dỏng, khuụn mặt người mẹ già -> thương cảm và hối hận vỡ mỡnh đó thờ ơ, vụ tỡnh
* Ghi nhớ
 ( SGK 121)
II. Luyện tập
1. Bài tập 1: Tập lập ý bài văn biểu cảm
* Đề 1: Cảm xỳc về vườn nhà
- Xỏc định , hỡnh dung khu vườn nhà em từng cú , đang cú, mơ ước
- Xỏc định vị trớ khụng gian, thời gian viết về vườn nhà. Điều này sẽ quy định cảm xỳc của bài
-> Nếu xa: hoài niệm về vườn 
- Miờu tả khu vườn gắn bú với đời sống của gia đỡnh em( Hiện tại hoặc lõu đời).Nếu thiếu nú cuộc sống của gia đỡnh em sẽ như thế nào?
- Em cú thể nghĩ đến cụng lao , ý nguyện của người tạo lập khu vườn mà bày tỏ lũng biết ơn. Nếu chẳng may phải bỏn vườn -> nuối tiếc
* Đề 2: Cảm xỳc về người thõn
* Gợi ý:
+Xỏc định người thõn định viết là ai? Mối quan hệ thõn tỡnh của mỡnh với người đú
-Hồi tưởng những kỉ niệm, ấn tượng mỡnh đó cú với người đú trong quỏ khứ
-Nờu lờn sự gắn bú của mỡnh với người đú trong niềm vui, nỗi buồn trong sinh hoạt vui chơi
-Nghĩ đến hiện tại và tương lai của người đú mà bày tỏ tỡnh cảm, sự quan tõm , lũng mong muốn
4. Củng cố Hướng dẫn học bài: (5’)
? Cú mấy cỏch lập ý cho bài văn biểu cảm, đú là những cỏch nào?
Học ghi nhớ
Làm bài tập b,d
Chuẩn bị bài: Luyện núi về văn biểu cảm về sự vật và con người.