Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 1: Văn bản: Cổng trường mở ra

NS:08-08-09 NG:10-08-09
Tiết 1 Văn bản Cổng trường mở ra
 theo Lí Lan
 I. Mục tiêu bài học:
 Giúp HS:
 - Cảm nhận và thấm thía những tình cảm thiêng liêng, sâu nặng của cha mẹ đối với con cái; thấy được ý nghĩa lớn lao của nhà trường đối với cuộc đời mỗi con người.
 - Nắm được một dấu hiệu của văn bản biểu cảm, đó là hình thức trực tiếp giãi bày cảm nghĩ của con người.
 II. Tiến trình hoạt động :
ổn định tổ chức: 
Kiểm tra bài cũ:
Dạy bài mới:
Hoạt động 1: Giới thiệu bài.
Hoạt động 2: Đọc hiểu cấu trúc văn bản
GV: Nêu cách đọc, đọc mẫu 1 đoạn.
HS: 3 - 4 HS đọc bài.
GV: Nhận xét cách đọc.
HS: Nêu 1 số từ khó cần giải thích.
? Em hãy cho biết, bài văn này kể chuyện nhà trường, chuyện đứa con đến trường, hay biểu hiện tâm tư người mẹ?
- Biểu hiện tâm tư người mẹ.
? Nhân vật chính trong văn bản là ai?
 - Người mẹ.
? " Cổng trường mở ra" thuộc kiểu văn bản
 nào? Ngôi kể thứ mấy?
? Văn bản chia làm mấy phần? Nội dung của từng phần?
Hoạt động 3: Hướng dẫn tìm hiểu chi tiết.
? Theo dõi phần đầu văn bản và cho biết, người mẹ nghĩ đến con trong thời điểm nào?
- Đêm trước ngày con vào lớp 1.
? Thời điểm đó gợi cảm xúc gì trong tình cảm hai mẹ con?
- Hồi hộp lo lắng, vui sướng, hi vọng.
? Những chi tiết nào diễn tả cảm xúc vui sướng của con? Nỗi mừng vui, hi vọng của mẹ?
GV: Chia lớp thành 4 nhóm, phát phiếu học tập
 ghi sẵn câu hỏi.
HS: thảo luận
Nhóm 1: Theo em vì sao người mẹ trằn trọc không ngủ được?
 Vì:
I. Tìm hiểu chung:
1, Đọc:
2, Chú thích 
 Thể loại:
 - Văn bản biểu cảm.
 - Ngôi kể thứ nhất.
II. Tìm hiểu chi tiết:
 1, Nỗi lòng người mẹ:
- Bâng khuâng, xao xuyến, không ngủ được
- Lo cho con
- Suy nghĩ miên man
- Nôn nao, hồi hộp
 ? Hãy nhớ lại buổi tối và đêm trước ngày khai giảng năm em vào lớp 1 tâm trạng của em và mẹ (bố) em như thế nào? 
 - Mẹ vô cùng thương yêu con, thấy lo lắng, hồi hộp, xúc động, nên mẹ không ngủ được.
- Mẹ nhớ lại những ấn tượng tuổi thiếu thời đi học của mẹ.
Nhóm 2: Trong đêm không ngủ, mẹ đã làm gì cho con? Em cảm nhận được tình cảm nào của mẹ qua các cử chỉ đó?
- Mẹ giúp con chuẩn bị đồ dùng học tập, quần áo, giày mũ,... cho ngày mai; mẹ dọn dẹp nhà cửa, mẹ làm một vài việc lặt vặt cho riêng mẹ.
- Mẹ tự nhủ mình cần đi ngủ sớm.
- Thật ra, tất cả những việc làm đó chẳng có khó khăn, phức tạp gì, chủ yếu là để thể hiện nỗi lòng của người mẹ giàu tình cảm. 
Nhóm 3: Trong đêm không ngủ, tâm trí mẹ đã sống lại kỉ niệm qúa khứ nào?
- Mẹ nhớ dến bà ngoại cũng như mấy chục năm sau con sẽ nhớ đến mẹ như đêm nay, như buổi sớm ngày mai.
- Mẹ nghĩ và liên tưởng đến ngày khai tường (ở Nhật Bản) - ngày lễ trọng đại của toàn xã hội... và mong sao ở nước mình rồi cũng được như vậy. 
Nhóm 4:Khi nhớ những kỉ niệm về bà ngoại, hồi
hộp trứơc cổng trường, lòng mẹ rạo rực những bâng khuâng xao xuyến. Em hãy nhận xét cách dùng từ trong lời văn trên? Nêu tác dụng của cách dùng từ đó?
? Từ cảm xúc ấy, em hiểu tình cảm sâu nặng nào đang diễn ra trong lòng mẹ?
? Tất cả đã cho em hình dung về một người mẹ như thế nào? 
 HS: Theo dõi phần văn bản còn lại.
? Theo em, ngày khai trường có diễn ra như là ngày lễ của toàn xã hội không?
- Ngày khai trường ở nước ta là ngày lễ của toàn xã hội.
? Hãy miêu tả miệng quang cảnh ngày hội khai trường của trường em?
? Câu nói của người mẹ: "Bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra" có ý nghĩa gì?
Hoạt động 4 Hướng dẫn tổng kết luyện tập:
? Trong văn bản , bà mẹ nói với ai? Có phải nói trực tiếp với con không? Cách viết này có tác dụng gì?
- Bà mẹ nói 1 mình. Không trực tiếp nói với con mà chỉ đang thầm thì tâm sự với chính mình.
? Tìm đoạn văn thâu tóm nội dung văn bản ?
- "Đêm nay mẹ sẽ mở ra"
? Trao đổi câu hỏi 1 sgk - 9
 - Nhớ thương bà ngoại; nhớ thương mái trường xưa.
- Hi vọng những điều tốt đẹp sẽ đến với con. 
- Tin tưởng ở tương lai của con.
=> t/c sâu nặng của người mẹ đối với con
2, Cảm nghĩ của mẹ về giáo dục trong nhà trường:
- Khẳng định vai trò to lớn của nhà trường đối với con ngưòi.
- Tin tưởng vào sự nghiệp giáo dục.
- Khích lệ con đến trường.
III. Tổng kết:
(*) Ghi nhớ sgk - 9.
IV. Luyện tập:
Củng cố : Liên hệ gđ em, em thấy được tâm trạng của bố mẹ em ntn khi e vào năm học mới?